장음표시 사용
401쪽
nam . Al. heic Caput XIX. claudunt. Et XX. inchoant, ut 1 equitur . ANte omxia diversitatem voluit esset ideoque vulgo nou aperuit veritatem,sed eam paucissimis reetela vit: quae diversitas omne arcanum mundi continet. Haec est enim,quae faciat 3 virtutem,quae scilicet sine ipsa noli modo non essessed ne 4 apparere quidem posset: quia virtus esse non poterito nisi fuerit compar aliquison quo superando etim suam , vel exerceat , vel Uεndat. Nam ut victoria constare sine certamine non potes , sic 6 nec mirtus quidem ipsa sine boste.Ita quoniam .irtutem dedit homini, statuit ei e contrario inimicum , ne Sirtus otis torpens naturam suam perderet. Cujus omnis ratio in eo, est, ut concussa, oe labefactata firmetur, nec aliter ad summum fastigium possit Oenire nisiprudenti 8 manu semis per agitatasse ad salutem suam dimicandi tenore fundave- rit. 9 'luit enim Deus hominem ad immortalem illam beatitudinem delicato itinere pervenire. Daturus ergo virtutem, dedit hostem prius, qui animis hominum cupidita tes , O vitia immitteret: qui esset autor errorum , malorumque omnium machinator: Ο ut quoniamDeus hominem ad vitam vocat, ille contra, ut rapiat, O traducat ad mortem. Hie est, qui aut inducit, aut decipit eos , qui vieritati student 'aut si dolo , O studiis non quiverit, .irilem gerit animum, quo Iublimium vigorem labefa- Et are conetur, infanda dictu, O execrabilia moliens rQexat, interficit: O tamen ut prosternit multos, sic a multis victus. prostratusque discedit '' Dedit ei . Quaedam Mss. exemplaria, ac non nulla typis edita inter ri adipisci , &-hanc orationem inserunt , quae nihil cum hac disputatione habet commune , & merito a Thomasio , Scholio, Aldo , & aliis plerisque omnibus, praeter Isaeum , tamquam adulterina reiicitur. Nos heic extra textum il-
402쪽
lam damus, ct Diss. xxxiv. cap. II. s . III. ac Disi xxxv I I. cap. I. g. II. quare id factusti sit ollendimus .
a Magnum sacramentum. Iterum ad dictum Apostoli respicit V. ad 0bes. v. 32. Sacramentum hoc magnum est, ego aistem dico in Christo , σ in Ecclesia. Scilicet , quia Christus ad sacramenti dignitatem matrimonium evexit, & sola Ecclesia sua hoc privilegio donata est . Vide ad L. II. cap. X. Seg. 2I.b Nec fidem suam , devotionemqne prodegerit Sic etiam Aldus, Al. prodiderit A l. praestiterit A l. perdiderit. Nostram lectionem , inter omnes optimam iudicamus , prodigere enim proprie est prosternere. stuprostia tuere . Varro II. de R. R. cap. IV. de suibus loquens Seg. 8. Admissuras quum faciunt, inquit, prodigunt se in lutosos limites, ae lustra, ut volutentur in luto , qua essillorum requies & L. III. cap. IX. Seg. I . ex antiquo Cod. Ursini apud Gesnerum . Prodigere solent in sterquilinium ubi se τοlutare possint.De fide autem, ac devotione conjugali, de quibus heic Lactantius agit, vide ad. c. III. cap. xx I. Seg. q. & seq. Diff. XXVIII. cap.
c Similis Deo sit neeesse est. Similitudo duplex es. potest , ut paullo supra indicavimus ; nam sicuti Deus in divinis quamvis trinus in personis, unus tamen est in
403쪽
in natura , iuxta illud I. Iohan. C. V. V. . Tres sunt, qui testimoniunn dant in coelo et Pater , Cerbum , spiritus san; est hi tres unum sunt; sic quodammodo Cir, O uxor non sunt duo , sed una caro Genes XL a . I. ad Corintlia VI. I 6. & Matth. XIX. 2. S. Item: quemadmodum Deus quum hominem finxit: Faciamus , inquit , homiuem ad imaginem ,-simlitudinem nostram, MAREMQUE, ET FOE-Hi NAM fecit eum ; ita his matrimonio junctis , facultatem dedit, homines sibi similes procreandi . Vide Dig. .
d Errat enim quisquis hominem carne metitur. Si quis enim hominem ex iis solumodo, quae ex corpore habet, considerare velit, non hominem pro laeto , sed viliorem eius partem aestimabit, cujus materia cum vase fictili communis est: unde sequitur. e P am eorpusculum hoc , quo induti sumus , hominis receptaculum est Supra cap. I. Seg. II. L. II. cap. III. Seg. 8., ct alibi sepe , hoc eodem loquendi modo utitur Lactantius, quo Animam, hominis constitutivum determinat , Ic partem esse ipsius potiorem . non autem, in ea dumtaxat totius hominis rationem decernit; ut o stendimus Diff. XXV. cap. VI I. s. VI. R Iieic cap.um. Seg. 3. O cap. XI. Seg. 3.s Nam mens hominis Al. nam ipse homo Isaeus hanc, I homasius illam lectionem tuetur, eique adstipulatur, Aldu Sag Intra hoc , quod videtur Al. in hoc .
IO. Qui si delicatus , ac tener in hac vita fuerit , quam ratio ejus exposcit , si virtute
a Qui si delicatus ac tener . . . quam ratio Sic etiam
404쪽
234 LIBER u Nus CAP. XIX. contempta , desideriis se carnis addixerit tcadet , R premetur in terram h : si autem futdebet ) statum suum , quem rectum sorti
tus est d, prompte , constanterque defenderit , si terrae , quam calcare debet , ac vincere . non servierit: vitam merebitur sempiternam f.
Aldus. Al. qui si delicatus magis . . . quam ratio non infrequens Lbctantio ra quam adhibere pro magis , seu potius quam , ut suis locis notavimus. Vide L. I. cap. 3. Seg. 7. & Bunem. ibidem . b Et premetur in terram Bon. premitur Al. pumetu
c Si autem , ut debet. Al. sin autem &c. Al. ut decet. d Quem rectum sortitus est. Aldus quoque sic legit is A l. quum rectum recte fortitus est. Al. rectum rectus Alis rectum recta ratione Al. quem recte sortitus est. Al. quem rectus fortitus est . Vide Diff.xxv. Cap. VI I. as. I. e Quam c alcare debet, ac zincere Al. quam calca re , ac Sincere debet. f ' Vitam merebitur sempiternam.Meritorius aliquis inquit heic Betuleius , heic fortassis aures arrigit: pa Tum memor , quod paullo ante pactus est , ne qui fidem , devotionemque prodat; nam collapsa fides , collabeaν-tur omnia Ideo etdm Bunem annus quoties Laetantius de merito bonorum operum loquitur, semper mereri exponit per adipisci, ita quo cum Luthero , & Calvino
desipiunt, ut Dis L. xxxv. cap. VII. g. VI. ostendimus snon solum ex Lactantii sententia; sed etiam & potissimum ex Christi Domini, ac totius Ecclesiae sua; perpe tua & inconcussa doctrina.
405쪽
adi I. HAEc ad te , Demetriane , interim paucis , & obscurius si fortasse , quam de
cuit , pro rerum ac temporum nece eitate ς
peroravi: quibus contentus esse debebis - , plura & meliora laturi' , si nobis indulgentia
coelitus Venerit / . Tunca Haec ad te Hisce verbis in qtiam pluribus exemis plaribus, tam biss., quam impressis, initium sumit Cap. XXI. .nam, quae a nobis reiceta sunt, in illis eum obtinent locum , qui partim ad finem capitis χΙχ. partim ad cap. xx. , non sine veteratoris artificio, pertinere Ostentabatur. b ει obscurius A l. obscuris.c Pro rerum , ae temporum nec estate . Durante enim persecutione Diocletianea, haec Laelantius scribebat, ut Diff. v I. e. I. s. III. demonstravimus .d Debebis A l. debeas Al. debes. Aldus nostram sequitur lectionem. e Et meliora laturi A l. lecturus AI. laturus A l. locuturus In nostro Codice lecturi scriptum erat, deinde ab eadem manu deictum , S loco illius laturi exaratum apparet, videturque esse lectio vera, sequitur enim si nobis. f Indulgentia caelitus Qenerit I. e. Permissis ex Ecclesiae pace ab Imperatoribus in Christianos saevientibu , Deo dante , concedatur: quamvis etiam Pro Fe
406쪽
nia, & peccatorum remissione non ab Ecclesiasticis solum , sed etiam ab Ethnicis scriptoribus usurpatam hanc vocem videam Us. Vide Modestin. in L. Lucius Tad Senat. Consuli. Turpilianum , & Capitolin. In Antonino Pio . Heic vero Lactantius in primo sensu eam adhibere videtur, quum ipse inter lapsos nusquam recens catur ; & Lib. de Mori. Persecut. Cap. xxxS. SQ. p. eodem sensu dicat, ab Imperatoribus Indulgentiam Corisianis communi titulo datam .Vide quae a nobis ibidem annotata sunt, simulque ad cap. XXXIV. Seg. q.
Tunc ego te q ad verae philosophiae do
ctrinam & planius , & verius 4 cohortabor e. Statui enim quam multa , ut potero a , literis tradere , quae ad Vitae beatae statum. spectent ς : & quidem contra philosophos , quoniam sunt ad turbandam veritatem spernicio
b Et planius , O .erius. Quamvis in nostro Bon. Cod. lego solumodo O planius ; tamen ex Aldo , &plerisque at i is addo O serius. Al. plenius , o uberius
Cicero, ex. Bunem: L. 3. Famil. Epist. x I. iunxit planius, O uberius Lact. I v. xxx. Iq. postea plenius , O .erius e Cohortabor. Al. exhortabor. Nescio an Lactantius hoc per epistolas praestiterit, quarum ad Demetrianum hunc libros duos dedisse, Hieronymo teste , didicimus; perierunt tamen omnes hujusmodi libri. Certum autem est, nullum aliud opus, Demetriano a Lactantio . nun cupatum a scriptoribus memorari .
407쪽
d Statui enim quam multa , ut potero occ. Al. To ut non habent. Hinc vero p lerique colligunt, Libros divinarum Institutionum , Laetantium perscribere tunc meditasse ;& forte dubito , quin Demetriano suo eos Lactantius destinasset ; quamvis ad Imperii culmen 'Constantino M. Evecto , illos deinde nuncupandos esse judicaverit Imperatori , sub cuius auspiciis illas dixit inchoasse L. I. cap. I. .e Quae ad vitae beata statum spectent Bon. expectent, quod verbum fere semper sic mutatum reperio in nostro Codice . Codex autem Pa latino - Vaticanus simus Omnium , qui in ea Bibliotheca eiusdem Authoris asserinuatur, & n. I 6I. Obsignatus est, quo etiam usi stimus, heic deficit. An vero titulum libri septimi Divinarum Institutionum hisce verbis Lactantius indig itaverit, mihi , fateor , non liquet. f Ad turbandam veritatem Al. ad perturbandam L. III. cap. I. Seg. I. Philosopbis... turbantibus eam Scilicet veritatem.
Ineredibilis enim vis eloquentiae & argumentandi , dii serendique subtilitas quemvis - deceperit : quos partim nostris armis , partim vero ex ipsorum inter se concertatione sumptis revincemus ς : ut appareat eos indu- ἘXisse potius errorem , quam sustulisse .
a Deredibilis enim Qis eloquentia. Al. iκ credibilis est enim Al. To est postponunt.b uuemvis A l. quamvis, prave s valet enim quemcumque .c alios partim nostris armis, partim uero ex ip-rum
408쪽
rum inter se concertatione 1 ptis, revincemus. Hinc mirari cesses, si aliquando probabilibus, aliquando etiam falsis propositionibus adversarios aggrediatur Lactantius ; illos enim propriis doctrinis saepe aggreditur, quum Vanum erat illos aggredi extraneis.
Fortasse mireris , quod tantum facinus audeam . Patiemur ne igitur extingui , aut opprimi veritatem Z Ego vero libentius vel si1b hoc onere defecerim .
Nam si M. Tullius eloquentiae ipsius uni
cum exemplar ab indoctis Sc in eloquentibus , quia tamen φ pro vero nitebantur , sepe superatus est e cur desperemus , veritatem ipsam contra fallacem , captiosamque . facundiam , sua propria vi, & claritate valituram t. a Deloquentibus ; quia tamen. Al.qui tamen Bunem. 'Alibi, inquit, vocabulum in eloquens non inveni . Qua l Krebsius p. a . de Stylo Lactantii vitiose citavit, πή- chius aeque prave in diatriba p. 61. reddidit Nempe VII. F. & II. ubi non ineloquens; sed vI I. U. Seg. : L. eodem cap. x I. Seg. a. ineloquibiles . habetur . Utramque tamen vocem reperies in Thesauro L. L. H. & R. Stephani cum anima di Birrit edit. Basil. MDCCXL. Composita enim sunt ab in & Eloquens ab iure Eloquibile. Quae antiquis minime inusitata fuisse uidentur , quum Cato apud Cic. de senectute n. q ax
409쪽
quax dixerit pro Loqπax, & v. de Trin. XX IX. semiis tιbus in eloquacibus perscripserit.b Captiosimque. Al. prave copiosamque .
Illi quidem sese patronos veritatis prosteri solent. Sed quis potest eam rem defendere , quam non didicit: aut illustrare apud alios , quod ipse non noverit μ ξ
a ad od ipse non noverit Sic etiam Aldus . Al. quam ipse non novit A l. qiue ipse .
Magnum videor pollieeri: sed coelesti
opus est: munere , ut nobis facultas , ac tempus ' ad proposita persequenda tribuatur .
Quod si vita optanda est sapienti : pro- laeto nullam aliam ob causiam vivere optave rim , quam ut aliquid eniciam , quod vita dignum sit , & quod utilitatem legentibus , etsi non ad eloquentiam , quia tenuis in nobis facundiae rivus est , ad vivendum tamen afferat: quod est maxime necessarium .a Optan da est sapienti Al. es optanda,
410쪽
Quo persecto ' satis me vixisse . arbitrahor , & Oiscium hominis ε implevisse , si Iabor meus aliquos homines ab erroribus liberatos , ad iter coeleste direxerit .
a Ctio perfecto. Al. quo profecto . b Satis me vixisse Bon. bixisse Al. dixisse Al. fecisse .c Et oscium homitiis Hanc ultimam vocem Heum. delendam, quia e margine illatam, iudicat, sed nemo eum hactenus audivit.