장음표시 사용
81쪽
Tractatus secundus . Tamine diuerso variari, consentanea igitur consentaneis respondeant, alioquin si aeris constitutio eamdemmet alterationem in omnibus perpetuo sortita fuerit,cibum, & potum uniformiter,& omnia alia non naturalia praestiterimus, maximum inde consequetur absurdum, atq; omnino alienum a vero curandi dogmate,prout clarius,& fusius a nobis traditum fuit in primae parte huius tractatus; ibi .n. seriem, di modum horum alteram lium quisque facillime depraehendet, pro varia aeris constitutione,aegrotantis temperamento,& morbi natura,ad quem noratum locum,lectorem remittimus, cum de cibo, & potu accuratius a nobis agendum sit.
De cibo potu. cap. IIII. QVoniam autem victoria, & momentum curationis huius
laethistri morbi,consistit,in manutenendis viribus, quapauluinutur,ac labefactantur momento temporis a tam dira lue omni itaq; labore, & conatu excogitanda erunt, ea quae vclinctus,ac praestantius aegrotantes nostros reficere possunt, nec o stat s morbus sit acutus quoniam et,quod magis urget incum' bendum est,cum perviam resolutionis,putrida,& venenata materia in corde iam concepta, virtutem potissimu resoluat: Quare innovandi sunt spiritus per generosa nutrimenta,cogendiq; sunt aegrotantes,ut oblata assumant,saepeq; reficiendi sunt; qui .n. viriliter,& violenter comedunt,ipsi sere semper evadunt,ac superstites ericiunturiquemadmodum voluit Gal. 3. demor vulg. comm. 3.tex. . licet nonnulli potius mori,quam quidquadegustare voluerint ; quemadmodum saepenumero vidimus in
nonnullis, dc praesertim in quodam iuuene nobilissim' necnon&in alio ex illustrissima Familia Malaspitiarum: hi siquidem vi, nec dolo ad aliquid degustandum unquam ab aliquo cogi
potuere,& ubi essent coacti,ad aliquid assumendu, omnia eum inebant irvnde non multo post intcrirc wacti fuerunt. Conueniunt autem in primis dic bus, contusa pulorum, per-dicum,ac phasianorum,2tisana hordei,necnon,ci enarfaruiq
82쪽
α De pestilenti is mi a ligni Arg.
carnium iura, vitet is ouorum, accido limonum, aut citrorum concinata, quibus quidem nonnihil Boli orientalis, Terrae sigillatae aut manus Christi rotularum gemmis, ac margaritis para- rarum adore consuevimus, in omnibus autem iuribus horum carnium decoquere acetosam, cordialcs fores, citri frestula, aut nodulum ex seminibus citri, acetosae, storibus recitatis, sandalis, citrinis, seminibus, ac aliis id genus cordialibus in dictis iuribus dequoquere summopere semper laudatum fuit,' si prς
santiora illa enicere contendes, carnem ab ossibus separari curabis, ac illam quidem optimo coquo exprimendam praebeto,
hoc . n. praestantissimo nutrimento. vires manu tenentur mirum
immodum, singulis autem vj. horis continatum optime cum vi telo oui recenti, accido limonum, ac rotulis manus Christi enaratis illud propina tur,ab eoq; ego dum hoc febris genere laborarem mirum immodum adiutus sum, di a faucibus orci ere plus fui. Consueuerunt nonnulli parare huiuscemodi carnes in duriplici vase hoc est per Balneum Mariae, Pulum siquidem mu dum a cfuore,& pinguedine crassiori expoliatum, absciso capite, collo, & pedibus, ac omnibus intestinis exemptis in frustra
secant,ossa leuiter contundentes, lotum aqua resacea, in Phiala vitrea reponunt, & insimul pulveres fragmentorum cordi lium, acetosam,& eius semina, nec non florum,aut aquarum
cordialium, seu iuris superius a nobis traditi, nempe iuris alterati, portiunculam, auriel; purissimi folia, pro sui libito adunt; atque haec omnia in Phiala sic parata ore obturato in cacabo magno aquae pleno luculentissimo igne sublimari horaru quinque, vel sex spatio permittunt, superinfundendo aquae calidae dicto cacabo aestuanti, quantum opus fuerit, ut semper plenus serueturidemum exempto ab igne tota illa mixtura optimξ eae praest a custoditur, ac prout opus fuerit singulis quinque, aut seκ horis aegrotanti pro conuenienti mensura propinatur, adendo, aut ab eo auferendo quicquid prudenti Medico videbitur, hoc .n bro linin ita sublimatum, ac virtuosum,magni semper fuit a
me factum,id etiam in contusis,&alijs faculis oportune commisceri
83쪽
τractatus secundus. Hisceri vidimus,necnon, & per se solum congruis horarum interuallis propinatur: Nonnulli aquam carnis parare consucu runt, quam quidem laudare, nec detestari hic intelligo a tot capita . n. tot sententiae: Varij itaq; varia tradiderunt,ti de his satis copiosam siluam apud auctores grauissimos inuenies, quae hic repetere non opus est, idcirco hac pauca sufficiant inpra senti, ubi memori perpetuo commendatum hoc prius sit, ne plus iuxto, hac pestilenti febre laborantes, firculis ingurgitem turi qui . n. plusquam par sit, cibis, &potibus aegrotantes alucirunt,uelocissime,illos ad interitum perduxerunt. Tantum igitur cibi, & potus exhibendum est, ut vires reficiantur, non ut oprimantur, di ubi natura semel, ct bis in die enutriri, & vires corroborari non valeant, bis, ter, di quater, & pluries cibus est offerendus,prout dictum fuit, parcius tamen haec agenda sunt,
ut ab innato calore euinci possint, quemadmodum voluit Gnprima Aph. parti Aphor. II. De Potu. cap. V. Potus qui communiter in omnibus fere fibribus conuenit, nisi aliud obstare videatur, est aqua ordei: in febre ac autem pestilenti adere consuevimus non nihil strupi ex accido
citri,aut acetos .f. vel 2ulapij rosa ti,aut vini granator um, ac tosorum,& oxieta carae, haec .n. sedant sitim extingunt caumata di praecordia consolanturi possumus etiam parare potum medicinalem, cuius facultas, nedum febrem verum,& eius maligna qualitatem respiciat,quemadmodum erit apo Zema quod mox sequetur. Recipit igitur floru cordialiu onc.j. soliorum acetosse horaginis, melissae, pina pinellae, hordei la. p. i. seminum com. frig. maiorum Ia. 3. iij. sem. citri, acetosae Ia. Onc s. prunorumdam ascenorum nu. vi. fiat in lib. x. aquae sontis purissimae, d coetum, ad tertiae partis consumptionem, purgetur per scitrum optime,addantur postea suci ex accido citri, vel linionum, scude ribes accclosi. s. aut vini granatarum, quantum opus fuerit,
ac prout morbus exigerit, addita fac. albissimi portione conum L nienti,
84쪽
H pestilent. ac mallanis febri
nienti, componatur Iulep longum, ex arte, quod quidem praestantissimum erit,sitis,caumatisq; sedatiuum; quoquidem insuper ad libitum, febricitans uti quacumque hora poterit, atque quantum voluerit,& ubi quis talem potum auertetur, non m hi displicet aqua hordei modicae decoctionis, quae a nonnullis
candenti lamina aurea parantur talem autem lamina per nonnullas vices adeo ignitam extingunt, ac huiuscemodi aqua r Ligerata,munifice,febricitantibus offertur, & praesertim si sint biliosi,& in tempore calido,quae enaratis sucis, Eulapiis,& ap zematibus commiscetur,& Delicissime nostris aegrotantibus subuenire creditur.
Et ubi pituitosi suci in pestilenti febre redundauerint, vina
non esse omnino abnegandum, nonnulli persuaserunt, quod quidem, non nisi maxima praemeditatione, Ego concederem , . veluti si de virium lapsu, esset timor; aegrotans non esset admodum Iuvenis, atque robustus, aeris constitutio frigida ac alia, quae id nobis assentiri videntur,q, si ςgrotantes morosi,ac nimis deliciosi fuerint,& muliercularum obiurgia,quae Galeno auctore, euitari a nobis quandoque non possun t, vinu dare nos coe ceant, eligatur vinum album,& aquosum,quod magis accedat,
si fieri potest ad vinum oligophorii, quam ad aliud vini genus: huiuscemodi . n. vinum Galeno teste frigidum est, & illud quidem caput tentare,aut aliquam noxam aegrotanti afferre minime potest,febricitantibus ; nedum febribus,ssegmaticis,veria,& sanguineis,ac biliosis tuto praestari potest;& a Medicis Neapolitanis frequenter Utatur, & comprobatur, & haec de cibo , di potu sitfficiant. De motis quiete s . cap. VI. Icet nonnulli alioqui doctissimi ex antiquis, tum recentio ribus Medicis,pestilente febre correptos,in primis diebus
esse permutandos, anuerint,de loco ad locum,aut saltem de cubili ad cubile, tamen saluberimum esse,& aegrotantium saluti magis conducere,duximus,ex uniuersaliorin veriori omnium
85쪽
Tractatus secundus . 7ssententia,ut aegrotantes non amoueantur,verum alterato aere, ut iam dictum fuit acquiescant nedum a corporis laboribus, verum etiam ab omnibus animi curis,ne defaticata natura agitentur, spiritus,& consequenter dissipentur, quandoquidem vi morbi pestilentialis satis, superq; defaticatae, deiecteq; rem nent vires: Acquiescant igitur huiuscemodi febricitantes in Iecto mundissimo, ac odorato,nec laboribus, aut curis se coinmittant.
Somnus, vigilia, non sit maior, & congruis horis, ac temporibus procuretur, cum per somnum concoctiones a natura exerceantur, longus vero, ac profundus omnino vitandus, ad quem si enumero febricitantes maligna febre, vel pestilenti procliui fuere.
wemanitione , cvj repletioue . Cap. VIII. PArum, ac saepe nutriendos esse pestilenti febre laborantes superius in capite de cibo,& potu a nobis dictu fuit, hosq;
alternis diebus saltem exinaniendos esse per conuenientes clysteres,aut glandes,opere praetium esse duxi quo putredinis sentina,& fomentum extrahatur,& natura ab huiuscemodi putredine exoneretur.
De accidentibus animae . Cap. IX. QVantum valeat imaginatio in quovis morbo,lipis,& tomsoribus notum esse credimus, & ideo pro viribus studere debemus, ut in casu nostro aegrotantes, a timore, metu, ac Omnibus , quae mentem perturbare possint, pςnitus distrahantur, Quare serena fionte, istoq; vultu a nobis visitentur, blandeq; hortentur, ut animi curas deponant; policendo illis sestinam, ac tutissimam salutem, & ut alacriori animo a Medicis tractei L a tur,
86쪽
tur, remoueant auaritiam,& munificos ipsis Medicis se praest . re studeant, quoniam illud, quod Medicis offertur, multiplici
De O tomia, γ aliis chirurgicis. Op. X.
Vod spectat ad aliud instrumentum secsido laco traditum,
hoc est chirugiam. quae in casu nostro flebotomia, scarificationibus cucurbitularum tum hyrudinum apositione exerceri selet, non leues controuersias negotium istud hucusq; habuit, medicosq; alioqui non vulgares tapenumero defatigauir. Nam pleraque pars horum doctissimorum virorum venam esses xcandam statuerunt: Nonnulli vero ab hac cura omnino esserescindendam, arbitrati sunt, quidam vero scarificationibus , cucurbitulis,&hyrudinibus dumtaxat procedendum esse contenderunt,atque hinc inde argumentis,& rationibus deductis, nituntur suum paradoxum tueri , Vnde quaestiones arduae, d sidiaq; infinita,pleramq; partem non solum Heotericorum; verum etiam comuniter practicam exercentium perturbare consueuerunt: vixq, unquam a tam ardua questione se extricare potuerunt.
Ego vero,& si nisis audax, Orsitan aIi quibus videbor, osq:
ut aiunt,in coelum aponere,me aliquis accusauerit, cum doctissimorum virorum coetus, sicco, ut aiunt pede, istud negotium pertranseat, Ingenuh tamen quid sentiam dicturus sum: pe spectis itaq; hinc inde,& excogitatis rationibus, ac fundamentis,quae venae sectionem in pestilentibus permittunt, qutq; illa remouent. Audacthrnon ut Iudex, sed tamsi auditor, & vir, inter,rixas medius,horum dinstissimorum virorum cotradictio. nes quantum in me eri quam accurate, & Iites componere enitar; polliceorq; sic DE V s me adiuuet ossicio reconciliandi magis, quam in sectus iurandi me in tam arduo negotio functurum esset Quicum ii igitur sectionem venae in peltilentibus febri negant, his potissinum fundamentis, & rationibus insu sunt ad probandum eoru intcntionem; ac primo Flebotomia,
87쪽
malignam mater Iam inventriculis com is abstrusam, consequenter non Uucere eius
causam, Quare oriri materiapeccanspervenae fcctionem . non educatur.&sanguis bonia, potius. uam materia vitiata intra- hatur,natura Ucagitatur perterritur virQq;arenuantur,& prosternuntur, quae amarignitate morbi,tam cito disibluuntur, ut
sectioni venae locus non relinquatur. Addunt etiam huic Auditomati s materia peccans in pessit tibus f br. & malignis, si veneni perniciosissimi instar, &idc ro, per Alexipharniaca illiim commodius.uc facilius ediici posse,quam*ervenae sectis
nem; venenatis .n. haec magis conumire, omneS nouerunt ,ac ut Omm ittamus nonullos recretiores auctores,ou i in hanc sin
tentiam deuenerunt: huiuscae sententi quoq; tu issi Rasman liquissimum auctorem existimauerunt. Hic.n. x lib. diuisionuad Almansorem pertractans,de cura hutu emodi febrismulia nitus deflebotomtamentionem fecit .cum non sit credendu ν hic optimus,& antaquissimus auctora peri conduxissetirem tanti momenti omisisset: Multa alia ab aduersarijs adducuntur pro fulcienda ac corroboranda eorum opinione, quaeiamst imuia,& paradoxum prolilium facientia consillio praeterire duximus . Qui veto iecandam esse venam contendunt, fundamen ta enarrata, toris viribus, diuersim; rationibus subuerteret
Et primoquiamateriam peccantem, sanguineam esse, non ambigunt, veluti ex ipsa Anathome,luce diarius,idqi iisq; ocu lata fide percipere potest; constat .n. exsectione cadauerum inventriculis cordis, in quibus teriam peccantem putrescere omnes concedunt, nullum alium humorem, praeter sanguinem seruari: Stante igitur hoc fundamento a venae sectione in pe- stilentibus,'& malignis febr abstinendum esse, ratio nulla ua
det: Nam abstinere a sanguine in morbis,qui sanguine peccati videturcise peccatum; id aute facile suaderi potis a rei euem Galeni auctoritia te; secat .n is venam nedum in synoco putrida;usq; ad animi deliquium ι verumetiam in quocumque alio morbo, originem a singuinecopioso ducente vi optime
88쪽
s dolligitur,ex lib. de curandi ratione, per sanguinis missionem, iis si virium lapsimi pertimescamus, paulatim & pro interualla
nerit sanguis extrahend. &non copiose,neque consertis,quem - admodum notauit GaIdib. Paulo ante memorato; inquit .m ibi - Galepus ' ubi vires sint imbecili 0res, in his euacuationem paratiis expedit, de Avicenna cap. de flebo cum flebotomia suerit - reccssaria, cum dc bilitate virtutis. - ...Partire sic tomiam,vt diximus; Praeterea per venae secti mem principaliores partes exin δniuntur,& corporis moles tota refri ratur: Quocirca Hippi de ratione victus, in acutis mor his, secanda esse vena in acutissimis morbis percepit; cuius quidem sententiae fuit quoq; Gai di Princeps pri. sen. q. canonis ubi asserit, huiusce f. bris curationem incohandam esse a venaeiectione,si aliquid obstare non videbitur: Quorum quidem grauissimorum virorum auctoritati, ut quamprimum arduae qu istioni finem imponamus, totq; cauilationes,& dubia ominiit imus, quae ex se integrum volumen conficerent, si ad ungue traderentur quisq; prudens Medicus fugatis omnibus ambiguitatibus fidem adhibere, necnon sese de plano subscribere,vcr ri non debet: cum haec intelligenda sint sano iuditio, atq; in lites, & inanes controuersias sis physmatibus, ct cavillationibus minime ducenda ec in s Alman sorς in hac controuersia adu cant pro se,aduersarij, ut qui nulla de flebotomia, prorsus men-etionem fecerit, nam cum vagus,& ambiguus sit ibi ille Auctor, minim E attendedus est, nihilque probare,dc ad rem facere, locus aductus videtur: Quare rebus alijs consentientibus, quod p trefactum est. per venae sectionem educere, tentandum est; praecipitcii; si sanguis ab udare videbitur, & viri u imbecillitas huiesectioni omnino no obluctabitur, nec est 2 quis gni bigat, si materia peccans euacuari possit, quae in cordis partibus abstrusa remanet, longeq; ab inaniendis vasis distare Videturi hoc .n. saetis nobis compertum est,st materia ipsa, tu et ip corde sit abstruia ; aliquo pacto euacuatur, necnon massa sanguinea, qua praestat fomitem huic venenatae materiae exoneratur; potissim uinq;- venae sessionem, partes Hincipatum Obtinentes exinaniris lent
89쪽
Tructatus Secundus. 'solem , per venae sectionem, prout liquido suit demostratu tri et Gal. pluribus in locis, & praesertim lib. de curandi ratione per sanguinis missionem. Priora vero per aduersarios ad ueta locut habere videntur,in corporibus imbecilibus, in temperamentisi frigidis, in Aere ambienti admodum frigido, in paratis ad lip tomiam, & in his, qui venae sectionem formidare solent; Quibus omnibus vicariae sint evacuationes iteratae,& tempestiuae, per oportuna,&conuenientia Catartica, quibus etiam iniun-- genda erunt perpetuo aliqua ex Be Zaliarticis diffuse a nobis in
primo lib. huius tractatus, traditis. ci tii
Secanda igitur erit in primis diebus venae interna dextricu biti;tantumo; sanguinis extrahendu erit, ut euentativa potiusti di ucrsilua, uti flebotomia illa, quam euacuatiua, nisi sanguis superabudarint, Nam vac. tunc teporis deb fieri flebotomia Scquenti vero die eamdemmet venam sinistri bracchij, tonidere,& sanguinem in hunc modum educere iuvabit, hac . n. ratione natura malignitate morbi laborans, non ita defaticatur, quin imo exoneratur,& potentior essicitur ad expellendum per sudorcs, urinas,&conuentiora loca,putrida,&infestantia. Im terna autem vena erit potissimu secanda illarum partium a nobis propositarum,si superiores partes assiciantur, sin minus venam Poplitis, aut Maleoli secare praestabit; neque si exantemata, pustulae, aut quae a vulgo peticulae vocantur, seu alia que uis
cutis tubercula apparuerint,ab instituto nostro nos ammoueat huiuscemodi .n. cx cretiones, stro semper sim piliomatica ,6 noci ilicae apparent, a quibus quidem natura non iuuantur sed potius perterritur,non .m unquam boni aliquid molita est natura per Crisim in pestilentibus morbis,ut liquet in Hippoc. per ea,
quae nobis tradita sunt in superioribus,si . n. critica,& consterntia essent, aegri benὰ tollerarent, di ad omnia obeunda munera melius se haberent,& in meliore statum aegrotantes cerneretur apparentibus huiuscemodi ex antematibus, postulis,aut tu beseculis culaneis,quae cum non bene a natura ferantur, sed potius ab ipsis illa a gravetur, indigent manu adiutrice,dicant quicquvelint coitur prauicantes,qui ut imperito vulgo has ex croti
90쪽
nes formidant vel forsitan ob eorum imperita, necnon vi mn lierculis,morem gerant Ni sectionem vens in f rib.pestilem cum huiuimodi cutis etitorestentijs falsem quodam veterato abusu detestantur Venae se nino omnino ab hac curatione ab scindunt, atq; ut aliquid sacere vi leantur, cucurbitulas, afligi per uniiuersiam corpus,praecipiunt.v ocu haru appositi ne natura admodugrauata,non iuuetur,saeph in grauistima pericula
aegrotantes deduxerunt, eoru interitusq; auctores istiterunt;
Secanda est igitur audacter vena,vbi vires pormiserint,atq; pro simplomatis ratione euenerint,& si nihil aliud obstarevidebitur,cum per huiscemodi venae soctione,natura iuuctu ac potentior ad siti exoneratione,ut iam diximus, in futuru redatur, hancq; venae sectione,annis proximE decursis, mihi ipsi hoc febris genere laboranti,apparentibuSexantematibus per uniuer sum corpus,doctissim atque praeclarissimi Medici iubere, non veriti sunt: quamquidem sentiam liquido corroborare videtur Princ. pri.fenq.can cap.de variolis,&mOrbilis,ubi secat vena,
tametu apareant variola di morbili, ob praecedentem causam, nempe copiosam materiam.
Sin autem vi seu robur aetas,aut quidpia aliud id minime permiserit,scarificationibus ad crura, cucurbitulisq per uniuerasi corpus circumcisis. aut hyrudinibus adhemoroidales venas, utendu eriti sectione venae prςmisiacillico,deam mediatridantur Relicissim aegrotanti, lapidis Bezahargrivi. cu aliqua porti ne vZ. oc. iiij. aquae acetois.seu scorZonerar, aut, si videbitur in vino melorum granatorui acetosi saporis r haec siquide intrabselis potio,extinguit caloremifebriter omnemq; malignitatem,&Venenu exuperat: cor ipsum, acomnia spiritualiam ebra mirifich consolaturi Idem et possunt praestare grix. rasurae veri Vns.
cornij. cum praedictis liquoribus propinata Quibuscumq; veho ob inopia haec anthidota denegantur, vicaria potio sit ex gr. X. rasurae cornu cerui praeparati, quemadmodu est illud , quod ab Aula Caesaris defertur; Idem et pollet terra sigillata,vel saltem Boius orientalis,quem Lutum Armenicu Gal. appellare cosum uit. orum quidemianthidotoru facultates colliguntur ex e dem met