Studia Terentiana

81쪽

ante oculos habuit, es Donat. miro hanc Glycerium cum pron0mino significat, dicens ab illa ; illi Philumenao no o

s e Xum Serva Vit ne Xor esse Videatur, quam ob rem etiam

in Ommate apud Donatum pro hae scribendum esse hoc', quam formam illitam bene nosse adnotatio eius ad Ad. 225 0- monstrat, apparet; ' huc', quod Flech. ΚlotZ. Wagn tenent . In Dinibus autem odicibus huc legitur Ans. 70 codd.

huio 266, 485 507, 567, 579 594, 12, 48 807 808, 18, 900 909, 952 980, Eun. 99, 120 158, 189, 228, 289, 342, 343, 345, 352, 470 472, 493, 17 671, 708 774, 777, 96, 944 945, 996, 1025 Haut 150 174, 604, 23 744, 45 762, 903 904, Phorm. ii 309 464 480 482, 776 865 878, 981,982, Hoc . 91, 169 175, 190, 285, 298, 384 462, 502, 504, 683, 20, 33, 54, 793 Ad. 43b, 25, 26, 550, 35, 46, 649 673, 31, 757, 766, 775, 889, 21, 70.

D forma usu in Plautinis codicibus cf. Bri Capt. 477, Wagner Aul. 630. Quodsi Loron ad Mil. 59 h0o' inquit schreibo di bostentandschris ten stor sit hue, o das eine

soleti Nebensori gum et Ziere angen Ommen erde Zumtissen selieini', fere contrarium statuendum videtur ita ut is

vi possit vituperari qui c0nstanter in Plauti Terentiquo fabulis solam hoc formam restituerit. 6. Ilio metro efflagitatur et a Donat confirmatur Andr.362 cum illo advonio, solitudo ante Ostium iam id gaudeo' G in ras. ' illoc D. illuc' oll.). Etiam Eun. 572: ut vostem cum eo mutem et pro illo iubeam in illo ductor nescio an Consulto poeta propter antecedens pro illo scripserit illo', qu0d quodammodo opinor comprobatur eo quod haec vocula non legitur in A, cuius ibi artus ditio graphiam salso evitaturus eam omisisso

videtur. In omnibus libris illuc' ost Andr. 81 266 huc volillud' Eun. 537 IIaut. 93 eo nunc libri praetor A), Phorm. 310 Donat in lenim 'illo'), Ad 168, 19V, 225, 843 D illum') 7. Isto eodem modo quo isti non exstat in Terentio; istoc nonnulli libri, inter qu0 G, habent Ad. 169, istu 'omnes praebent Eun. U6, 1068 Haut 274 Ad. 21.

82쪽

8. Praoterhac' embinus habui Phorm. 800, quam lectionem immerit Flechei senius respuit itschelium sino dubio secutus qui p. II 27 Terentium praeter ' antehae, posthae, postilla ullam ius modi formam novisse negavit Sod hac in re embini auctoritas potior est neque assentior Lorenni qui ad Most. 5 praeterhac esse Plautinum idemque significare quod apud posteriores scriptores posthae contendit hoc enim non comprobatum video exemplis quae Nouo P 680 congessit. Itaque vehementer etiam dubito, num recte Xhibeant libri Ad. 847 praetor aseo', quamvis editorum nemo quod sciam locum temptaverit.

Ῥosthac legitur Andr. 26, 11 Eun. 98, Haut 347, 590, 679, 103l, Phorm. 142 742, 1050, 0o. 7, 405, 33, 659, 19, d. 135 565. octo autum libri praetor BCDGAd. 318 post hasio haboni, quod posthac non dicitur nisi de rebus futuris ita ut semper sit oppositum adverbio antehae' cf. Spongei ad h. v.); antehae Andr. 187, 303, 17, ait. X. v. b), Haut 270, Phorm 4 Ad. 86, 250 omnibus locis bi syllabum); postilia Eun. 127 Haut 447, Phorm. 347, 705, 10 18 Andr. 936 do quo fruitschel. l. e.); quapropter,

interea, propterea, postea eum sint formae notissimae loeos

Terentianos hie afferre supersedeo. Ceterum etiam illi, illim, ill 0, 0c huc), praetorhae hie issio si in Ciceronis codicibus inveniri optimis constat es Novo II 629-633, 680. Restat deniquo ut Plautum quamvis in adhibundis eiusmodi formis non ita multum disserat a Terenti Sermone, tamen imprimi eorum adverbiorum quae e praepo Sitione et pronomine Constant, plures quam Terentium f0rmas adhibuisse

asseramus es. Ritschel L ).9. Andr. 483 Flocheis unius scripsit: nunc primum fae ista ut lavset poste seinde' quoniam si cum modicibus post' clogoromus, ' deinde osset pronuntiandum. Id autem evitassu Torontium re vera hi locid0cent quibus dein, proin, deinde, proinde legitur Andr. 79,

408, 441, 62, 707, Eun. 56, 106, 93, Haut pr0l. 3 19 65,

83쪽

593 in iamb. sept. Andr. 707 Hec. 218 in troch sept. Haut 177 in troch octon. Sulpicius Apoll. auto in arg. admeo b habet: dola profectus Imbrum est nuptam haud attigit', ubi Flecheis. dein si profectus Imbrum etc. scripsit. Ac certe ille formam ni nosyllabam habet in arg. ad Phorm. v. pater et Chremes

reversi fremere dein minas'. Sed ut revertamur unde orsi Sumia S, facere non possum quin Spengeli adstipuler, qui nescio an recte metro bacchiaco ' deinde excusari contendat. Porro

si formulam post dein do iam in ego duo docim Goli. XX1, 4b exstitisse reputamus ot ipse Ritschelius qui formam poste in Plauto resuscitavit sop. II 41 sqq. eam in septimi

saeculi legum inscriptionibus utpote tum antiquatam nusquam legi concedit, non possumus eo adduci ut Terentium antiquae formae tenaciorem ipsis legum titulis uno niX loco credamus. Eun. 49 A habet ' simul imperabo post continuo Xeo', ubi ut Versum efficeret, poste Flecheis scripsit, cui emendationi etiam maiorem veri similitudinem afferre videbantur verba Donati: ' legitur et postea μ et post μ' cf. ueller pro A. Plaut.

460). o postoc in BCEFP etiam nunc legimus. Sed genuinam

lectionem praebentis, quam quin amplexemur, ne minima quidem subest dubitatio ' simul imperabo post hue continuo 6Xeo' cf. Haut 502 continuo hic adsum', d. 57: post huc redeo'). Plauto autem saepius formam vindicandam esse nune omne consentiunt of Bri Men. 39).10. Advo iuni colore exstare videtur Phorm. 179: nidius es, Geta, nisi iam aliquod tibi consilium celere operis' es Charis. p. 214, 14 Donatus auton et Prisc. I 335, nomen adiectivum hoc loco agnoscunt. Novo II 659 qui locum Terentianum negleXit, laudat Plaut. Cure. 283: ita nunc subito propere et celere obiectumst mihi negotium', quem Versum Sirespicimus nulla potest esse dubitatio, qui Terenti quoque loco adverbium quam adiectivum statuere multo probabilius sit. 11. Interdius Bombinus sit Donatus habent Ad 53l: interdius sed si hic pernocto, causae quid dicam, Syre',

84쪽

coieri libri formam volgarem interdiu praebent. Plautus exies formam priscam habet cf. Brix Capt. 27, 0ren Most. 429, sed minus placent, quae hi Cors senium secuti de Drmae origine disputant neque enim Veteris accusativi plur vestigia in ea inesse videntur, sed genetivi, de quo adeas ueeheler lat. deel. p. 3.12. Plenum adverbium in voce tradendi Donatus μ' legit

ad Phorm prol. 2: retrahere a studio et transdere hominem in otium adnotans: ἡ transdere ' Veteres Onantius, quod OS lenius dicimus tradere μ' Porro mavolo in fine versus legitur Hec. 40 quamvis causam hunc suspicari quam pSam erammaVolo, quam formam pleniorem valde adamavit lautus

0 P Andr. 460 ' hau forme', qua cum lectione conferendum est quod eo de in aufer me habet. Unde sane probabiliter eonicias in codice X quo hi fluXerunt, hau fisisse scriptum. Cf. de forma Ritschel proll. p. C sqq. opp. II 591 adn. I 0renZM0st iis . Hasi habui diconda de f0rmis apud Terentium VetuStIS. Nune autem breviter complecti liceat, quibus potissimum rebuS sermo Terenti a lauti sermone, si formas vetustas ab utroque p00ta adhibitas respicimus, disserat.

Exquisita, antiquitatis specimen idem Donatus nostrae memoriae tradidit ad Phorm. 330 sq.: qui istuc Quia non rete accipitri tenditur neque miluo, qui male faciunt nobis illis qui nil faciunt tenditur adnotans 'legitur et tennitur. habet eDim N littera eum D communionem'. Quam formam haud temere abiciendam puto ut prava populi pronuntiatione Schuehardi, Vocalism des Vulgariat. I 146 natam. Immo veteres si dicebant, id quod etiam a Nonio p. 6 a d. Bas. confirmatur, unde Plaut. Mil. 1407 nune legitur: sibi lubet dispennite hominem divorsum et distennite'.

85쪽

Ac primum videmus Plautum permultas formas habere, quae apud Terentium non amplius reperiuntur, Veluti ut gravissima tantum nolongus sim attingam :1. Genetivus sing. Stirpium in a desinentium in as cf. p. 3. 2. Earundem stirpium genetivus sing. in a cf. quae disputavimus p. 14.3. 0cativus ' puere'. quo non usum esse Terentium Σp. 17 demonstrasse nobis videmur. 4. Ablativus sing. in desinens f. uecheler, lat.

5. Stirpium in o desinentium nominatiVus tur in i

of uechol. p. 37, Brix Mil. 40, oren Mil. 373. 6. Stirpium in e desinentium genetivus sing. in e Scf. uechel. p. 66, Neu I 378. T. Genetivus mis, is pro 'mei, tur cf. Bueehel. p. ab, Brix Trinumm. 343. 8. Accusativus med ted', quos frusta impugnavit Umps en bach, Meletomata Plautina Gissa 1860)p. 3-47, cf. Ritschel. p. IV 466 Loren Pseud. 14, Novo IIJ 81. 9. Ablativus ibus hibus et sim pro eis, hi cf. Brix ad Capt. argum . . , Novo IIJ 196.10. 0rma danunt pro dant duodeciens fere f. Ritschel. p. IV 134, Schultq, de obsolotis verb. formis apud Plautum p. 5.1 l. Futurum III conivg. reddibo of Schult p. 18, Brix Men. 1040.

12. Imperativus sing. pass. in mino es. Loreng ΡSeud.

86쪽

14. Forma, de qua homo, homonis' cf. H. Usener, Pseudoli scaena II p. 9 Loren Pseud append.

15. 0minativus ' itiner pro itor cf. Neu I 188; nom. laeto' f. Loron Mil. 240 Brix Men. 1089.16. Verbum bitoro' betero, aetere pro ire et composita cf. Brix Capt. 377, 0ron Most. 1082, Pseud. 56, r. Loo epist. Plaut. Mus Rhen.

XXXVIII 1883 l. e.

17. Verbum olu00 c Brix Trin. 309, Loren Pseud. 570. 18. Verba dehib00, praehibeo quae s0la novit Plautus pro debeo, praebeo e Langen, Betirllge gurΚriti und Erklarunides Plautus p. 273. 19. Verbum spicere' specore es Brix Mil. 697; icere es Brix Mil. 28. 20. Adverbium simitu pro ' simul of Brix Trin. 23, Loren Most. 779. 21. Advorbium interibi cs Brix et Loron ad MiL 104. 22. Formae cubi cunde ita es praeter Ritscholium Brix Trin. 158. 23. Adverbia poste, postid cf. Ritschel. p. II 648qq. Bri Trin. 29.

Sed haec autonus. Iam si inquirimus II quae formae sint pariter ab utroque adhibitae, hae sunt: l. Formae coniunctivi orbi substantivi pleniores siem'

etc. quae a Plaut aeque atque a Terenti in certis tantum Versuum sedibus admittuntur. 2. Item infinitivi praes pass. in ier.

3. Imperfectum IV conivg. in ibam et futur in ibo, quorum hoc fortasse paullo rarius, illud eodem modo quo Plautus adhibuit Terentius. 4. Perfectum posivi solum uine poetae scaenici adhibuisse videntur.

87쪽

5. Genetivi et dativi sing. V declinationis in e et e quamquam in eo differt a Plauto Terentius, quod non amplius 're1' ab i. 6. Genetivus I declin. in i et dativus in v.

7. Pronomina secundum flexionis nominum analogiam doclinata. Porro si olligimus quae ex nostra redundant quaestione

intollegimus

III formas vetustas quae a Plauto constanter adhibentur vel certe longe praeValent, Terentium aut nusquam aut non uSurpasse nisi rarissime, longeque hirimis locis larmam volgarem habere voluti 1. Nominativum phir pron sem. haec Plautus ubique, Terentius ante vocales tantummodo adhibet. 2 Uterque poeta quamvis pariter adhibeat ipsus', Teresilius non amplius habet eapse eumpSe te' 3. Substantiva hetero olita perpauca habet Terentius. 4. Formam deXtera', quae tam saepe in Plauto reperitur ut Bitschelius eam solam regnare Contenderit, non admisit Terentius nisi in fine versus.

5. Vocem volaip qua idonii dom utitur Plautus adverbii vice, Terentius in uni formula v0hipost admisit. 6. Genetivum plur. II deci in um Torontius in fabulis

ipsis raro adhibet, contra prol0gi hae in re Ongruunt eum usu Plautino. 7. Adiectivum potis' cum verbo substantivo coniungere solet Terentius, quod saepissimo imittit Plautus. 8. Verba secundum salsam analogiam declinata, frequentissima apud Plautum, rarissime reperiuntur in Terentio. 9. Infinitivus 'm0riri', quem solum n0vit PlautuS, semel legitur apud Terentium 'em0riri' , contra quater forma volgari S XStat. 10. Formae verborum actiVorum, quae Io Stea deponentia i 88 solebant, iliis mentiens Plauto

88쪽

reperiunter eum Terentius fere prorsus eum posteriorum temporum usu consentit.

11. Coniunctivum creduas Terentius semel in fine versus admisit, itemque fuat in una phrasi, duit duint)' non dixit nisi in fine versus Plautus et has formas ipsas et his similes saepissime ac nulla coercitas lege adhibet. 12. Formas a verbis attigo, coepio derivandas bis

habet 0rentius in fine versus eorundem Verborum formas varias praebet Plautus.

13. Bis Torontius totuli seripsit, quaterdeciens formam volgarem Plautus ubique pers priscum habet; eodem modo semper fere diXit parsi', cum formam reduplicatam aeque atque illam usurpat Terentius.14. Perf. coni et sui. Sec in Sim -Xim), SO -X0)plus centiens Plautus, Terentius bis certa commotus causa perfecti formam istam adhibuit. 15. Imper 'dice' o simpl. ' duce Terentius nusquam, face in fine versus adhibet hos omnes imperatiVos

hab0 Plautus neque in erta versus Sede eSe continet.

16. Aliquotiens defit' propter versus necessitatem dicit Terentius, plurimas eius modi formas habet Plautus. Ex his igitur, quantum discrimen sit inter Plauti et Terenti sermonem, quod ad formas priscas ab utroque adhibitas attinet, ipse colliga S.

Verum etiam a ceteris poetis comi eis mirum quantum

89쪽

pro domororis' J), 159 ' intrii', 20 itinor, at ilio Titinius i perbiloros', M suaui, ibus', M ted', T inf. bibor', i faciatur, 105 nevult', sinam. suppeditant. Quid quod in Afranio, qui post Terentium scripsit, talia reperimus qualia sunt 50 partis fot' 319 in ordiro'), 740n ' quio', fortunassint. 264 maetas sin f), 193 puore', 201 ' me adiutamini', 22 ' scici

Nonne haec Xempla a grammaticis nobis tradita egregio demonstrant nos iure Terentium in sermone quodam modo novarum rerum fuisse Studio Sum Supra esse Suspicatos Studebat nim ille comoediae sermonem ad eam uecommodare

urbanitatem, qua nobilissimi civitatis quibuscum familiariter vixit utebantur. Unde haud scio an Xplicandum sit quod quasdam habet Terentius formas, quas frustra quaeras in fabulis lautinis neque colori comici adhibuisse videntur. Anmero easu praestat attribuere quod poeta tanto opere adamat formam ' necessus', qua P. Scipionem quoque in oratione usum osse forte fortuna seimus Vel si Plautum ceterosque omistos constanter genet sing. IV deel in i adhibuisse videmus, Terentius autem formas in uis quoque habet, nonne quodammodo praeivisse videtur doctrinam eorum, qui ' non alite relocuti esse et scripsisse dicuntur Corto utraque forma a comicorum etiam posteriorum sermone prorsus erat aliena

quas cur tamen admiserit, haud difficile est dictu do poeta, qui non tam populo scripsit quam hominibus nobilibus, quorum captans applausum ipse de so dicit Ad prol. 18: sam laudem hi ducit maxumam, quom illis placet'.

Quam ob rem tot annis post vel Cicerones et Caesares lectum atque elegantem Terenti sermonem laudibus extulisse non miramur. Quid Nonne unus ex atavis nostris iure contendit Terenti sermonem multo similiorem esse Ciceronis quam Plauti γNimirum, si exceperis formas ' ipsus et futurum IV coniugationis in ' -ibo' quotquot habet formas Vetustas Terentius, taedem

90쪽

leguntur. Sed haec sufficiant. Satis enim numeris locisque demonstrasse nobis videmur, quanta sit opus cautione, ne temere antiquitatis Plautinae inferamus comoediis Terentianis speciem, quam ipse effugere studuit poeta. Hae autem studia si fortasse digna habeantur quae iterum legantur, foro ut alio locostiam de rationibus prosodiaeis, de Vocabulorum usu, de Syntaxi apud Terentium disputemus hasce curas redintegraturi

bene SperamuS.