장음표시 사용
181쪽
primo consectionis die: quod'el maxime tuis eY Theriaca sensibiliter praestat. Et,
licet fermentum verum non mutet substantiae massam, mutat tamen qualitateS, dum massam in tumorem attollit, spiritibus quasi per resblutivam quandam dige
stionem tui gentibus & caecitatis, dum acescunt humores, spiritus resolvuntur, Mnovum ens qualidativum resultat; quod in Theriaca no eXperimur. I HaeC opera tumultuaria attigimus de Fermextatione, de qua innumera, rara, Curiosa, dc inaccesia aliis Authoribus, afferre possemus; de natura & specie scilicet Ferm morum, qua Tatione transmutationibus praesint,digestiones, gustiis, sympathias, de antipathias rerum guberneiar, qua ratione instar senilianti feracissimi in infinitum quasi participabilia sint, & augeantur, semper ex determinatione sui plurima secundum speciem producendo, ut sint quasi totum in
toto,insimul etiam undiq; dissiua,& totum in partibus singulis : quae tamen hic tractare, locorum M tempori Sangustia prohibet. Ad Maricum proinde transeo. Post Opium igitur, cujus vivam Anatomen analytica & resolutoria methodo tradidi praegraves errores id amethodos, quibus nostra Theriaca scatet, pro conscientite M obl igationis vinculo detegens, sequitur Agar ictu, de clijus temperie, natura, scindole, tum Veteres tum Recentiores dis si lent. Dioscorid. Iibs.c I. at stringeni, calefacit nHi naturam habere, alvum sosvere, Θ venenis repugnare, perl)ib lit. Mesae, sub titulo medicinarum laboriosὲ se enitu,
in quibi it veneno sit , ponit hunc fungum quoi ; idq; capitulo R. in quo istum ordine primo calidum s stat at, sic cum secundo, duplicii constare substantia, aerea terrestriori stiplica ,sed tenui, ob praedominium igneae Ab
santiae, quibin incidat, attenuet, detergat ob-s cra reseret, flatus dissipe purget alvum, utrams ciendo bilem, pro Confirmatione Ga-Ieni adiensum adducens. Deinde subjungit, Mod urinam'menstrua proficiat, uterum per urget, lumbricos eneces: circ. multam interim virtutem alexiteria Agarico tribuit.
Sylvius, in Annot super Me suae deseriptionem Agarici, ait: Mum es natura solutivum,
lationum. Imprimere morbosum characterem Ciser ibin, quae debilitet supinum ac vecoridem es in operando, citra virtutis uoxipha
Manardus, hanc, saper Agarici descriptionem MesueS, Commendans: ad ra- um morsius,qui instigidando accidam,valere, sententiae Galenicae sectator, quam es pro se adducit, tradidit. Rucilius,atq; Matthiotu e lesuae, Syl- io, &Manardo, assignant vim purgantemo renovantem Agarico: subjungum tame, non nisi e Manardo, re uere venenosses accidentibus , in vino hausum. Tabernaemontan. 8art. a. lib.3 cap R. internia phlegmagoga praecipue numerar Aga1 icum , & citat Fallopium ,qui, in gractatu de me camentis purgantibin , Agaricum Lire intestina igniter ac modice operari, &, in fine, mutatis e Matri iolo formalibus, sequentia, lingva VernaCula,
Nec Renodaeus, lib. R. de Mater. medisa, cap.8. Hires alex pharmacas dat Agarico; l,
cet Dioscoridi , in reliquis omnibus, hoc
Clariss. D. Schroderus hoc apostema, o
scabiem, vetustate putres ensium arborum,n quaquam commendat, Guantitori credit: seo. pharm. . , cap. I. ubi purgantibu
primario annumerat. Quercet. Tom. a. Pharmacop. Ire to cap. .
eundem Agaricum inter pituitam purgantia refert, vim ejus ilendidem imbeciliam asserit, O ventriculum ossendentcm,cap JU. Hinc in Compositione Theriaces nusium dignior 6- cum aptiorem una cum chalcidite, ipsi risi gnavit,quam qui prae sexibus patet, D. Pharm. Genera sive dogmat.
Ex his in medium deductis Clarisi morum Virorum sententiis c0lliget B. L. quod Dioscorides , Se Manardus, soli qui St ipsi e Galeno mutuati sunt, uti& reliqui omnes ) Agarico vim Alexiteriam , stylo 8c verbis frivolis adscripserint , venenis ac morsibus Ietiferi Iemedentem p reliqui vero
182쪽
omnes vim pituitam purgantem: imo non defuerunt, qui ei virulenti, nescio: quid, inesse perhiberent & minime dignum,qui catholicam hanc antidotum, & nobilem Theriacam, constitueret; uti reipsa insanum judico, medicamentis aleXipharma- Cis, Cor tuentibus, virulentias profligantibus , ejusmodi nocua purgantia Coacervare, quae tota si idstantia disserunt, imbcontrariantur. Enimvero hi, qui Aga- risum definiunt, esse alexiterium, Regula& Canon nobis esse non possitnt ; cum ratio illos convincat& dissuadeat,&ipsa tutior Magistra Experientia in contrarium hortetur ; ut proinde, praeter inania verba M sonos, aliquid solidi non reperias. Taceo doctissima commenta recentissimorum Authorum, super Maricum ; uti Clarissimi&Acutissimi HispanorumScriptoris Nun , qui usum Agarici vituperat, quod vomitum moveat, se ad partes ast Iaae humores fias inclines, minime docens, quod virus repet t. Vide, interminis, Cardanum, qui Agaricum humanae naturae mimicum,a vomitus ilicitantem,ventriculum siubvertentem, molestin cardia ias inducentem& reprobat; cujus stantia, inquit, esu, malignis fungis tuberibus consimilis e putre sunt enim citissame, o mahgne : haec eorum genesis. Lege Petrum de Heredia, in Febre phemerina,& reperies, quales virtutes Agari, tribuat, cordiales autem &alexipharmacas neutiquam. Hel montius Agaricum nigrum
praesecandid strangulandi virus halere, ait, eo quod fungosae indolis, ac in ipse enascens
trunco contaminetur vide sis, neo albicanti huic fungo paria inscribenda elogia , qui
cum Agarico nigro paria habet cunabula genes n. Hinc proinde , Cum Clari s. ScDoctis mo mercetano , & reliquis magnae notae viris, Agaricum indignum & reprobandum censeo, qui Theriacae admi-
meretur, cum, instar remorde, caetera ale-xiteria sis at, retardet, infringat, naturae,&vel maκime ventriculo, inimica qualitate hostilis, praeposteros effectus procu-rer. Neque hic subiicere positim experientiam, qua comperi, Agaricum habere vim exurendi, ad instar Euphorbii, adeo, ut, si1 per inspirationem ad nares alliciatur,&pectus Occuper, cerebrum inflammet, pectus Constringat ; quod vel maximὰ tunc observandum venic, quando addis pensandos Trochiscos attei tu & radula comminuitur ; in quibus circumitantiis, si ab his insilitibus liber ia immunis ellecupias, caput & nares, ac oculos, linteis obmunias, necesse est, nisi has molestias experiri velis, & continua sternutatione, intercepto anhelitu & respiratione, molesia denique ophtalmia exerceri. Et sandpalam confiteor , quod nunquam a totclapsis annis, quibus Medicae professioni praesum, ullum viderim aut legerim, qui in morbo contagiose & maligno, ad expugnandam deleteriam qualitatem, Aga- iricum insibsidium vocarit, nisi Agyrtas quosdam, &pseudO- practicos ; qui impune & licentiose in humana corpora saeviunt, in febribus malignis passim es indiscriminatim, nullos observantes morborum gradus &dies, Cum certa patientum pernicie, Cathartica propinant; ut proinde satis mirari animum non subeat, quanam abalienari fuerint tot co-
ibi cui, artem professi Medici, ut sitam
contaminantes famam, Agaricum Theria caeas ignarint,aut non stubtraxerint.Nuno transeo ah Rhesiarbarum.
Parallela haec sibi sint, Agari in MRheubarbarum,ir si nerLaca, utraquC alVUmimoVent, humores agitant, virtute aleXiteria destituta, ut proinde, cum Viris gravissimis, asseram, Eheubarbarum citra rationem Theriacae imperingestum fuisse , cuj is activitas & operatio non est a centro ad peripheriam, a corde ad cutem &poros; sed uti omnia Cathartica, e quorum
utique censii Rheuharsarum, contrario Operatur motu. Verum haec fusius ratione M authoritate confutemUS. Dioscorides, tis. a. cf. V summam ad
stringendi, cum al*uali calore, ei tribuit, ac selus fere reperitur, qui contra venenato rum morsus auxilio fore, perhibet. Reliqui enim, & praeclarae notae, Authores, quos sibjungo, de virtute alexipharmaca, frivole ac falso attributa, altum silent. Nam postquana Mesues, cap. s. dein sic. cabri
es siccaeum rasurae , in gradu secundo, esse definiverat, Rhabarbarum, si abjungit, purgare bilem, evacuare pituitam, Herum, Hyaeropem, Splenis morem, Eches putri
183쪽
das o c. ros re, praecipue vero multas dotes medicamento purganti expetitas, formalia Mesuς refero comple Ir,nudius alexipharma-
eis in Rha isto pontico deprehendens. Matthiolus, lib.3. postquam illud igneum is terreum potius, quam aqueum se aereum , praedicasset, contra dy senteriam semenstrua excedentiastra ere,lumbrit sene care, decidit, virtutem autem a iteriam minime attribuit. Tabernae montanus, vim expurgandi bilem se pituitam Rheubarbaro assignat, ut1 CFallopio transscripsit, nihils a partibin hepati remotioribus vacuare, nesstituitam cras- am exturbare. Referense eodem Tabernaemonrano, Fernelius, atque Fallopius,
de dosii & quantitare Rhabarbari litigant. Nemo est, qui illi bires alexi armacos tribuat, solum siue sitam 11 excipias, qui, post-
quani supra memoratas Eheubarbari vires complexus esset, contra j entum venenata jacula, lib.3. cap. a. de Natura Stirpium, tere meminit; idque se unius aut alterius
Authoris exercipio es sensu decidisse, con
Renodaeus in designandis viribus alexi-teriis Rheubarbari, protinus obmutescit. Quercetanus vim tantum Catharticam ei attribuit, non adstringentem ; ad normam Mesuae, M aliorum: Pharm.seae cap. asScitro erus, ob cap. II coincidit,& mirtutem cholagogam ac phogmagogam, nec non adprimentem, in omnibus morbis, agnoscit. Bauhinus, lib. a r. Hi . Plant. Nihil mirtutis aleYit. Apu i tot Authores,Plos consuluerit, fuere autem Onan CS scpra memo
rati reperisse se, pro Rheubarbaro meminit.
Ex quibus omnibus ac singulis liquet, neminem Scriptorum si unicum eximas
Dioscoridem) Rheubarbaro virtutem ale-ΣipharmaCam, cardiacam, & roborantem attribuisse , omnes autem & singulos in hoc puncto ac Centro concurrisse;
quod choleram purget & pituitam. Quodsi enimRheubarbarum evicaciam quandam M potentiam adversiis toxica & virulentias haberet, pridem a tot saeculis fama percrebuisset, & cum reliquis alexipharmacis a Medicis in usiim venisset. Verum cum tam Veteres quam Recentiores, ratione & praxi deprehendissent, quod in malignis & pestiferis affectibus purgantia
certa essent pernicie, Lanc ob causam Rheubarbarum , cujus Vis laZativa M purgans neminem latet, tanquam Virus notatorium , in malignis devitarunt: quare ianos Rheubarbarum relegemus, substituente DEO, Authore naturae, saniora es turtisia mapharmaca, ad deleteriOS morbos ex pugnandos. Quare Cum Doctissimo in cetano, aliisque praecellentis doctri nae viris, quibus indis iminata haec re rum farrago, Theriacae nimirum, suspecta semper fuit, concludo : Rheubarbarum praepostera methodo & sensu Theriscae admisceri, & in ea contineri. Ea his ad Chasii idem descendo. Chalcitis , quotquot evolvo Authores aut Scriptores, nihil aliud est, quam steries Mitrioli nativi, quam Gobam naturalem dicunt, quae, in insula Cypri, e metallicis Cupreis fodinis eruitur, inter medios lapides ac mineras, quasi medulla butyrum , si consistentiam spectes. Hanc speciem & Glebam argenti fodinae Pannoniae largiter prosertant, Tranquam magis albicantem, viscosam, mollem, & unguento consimilem : de qua materia, tanquam universali metallorum semine, nonnulli multum gloriantur, sperant&jachitant ; Cum tamen re- ipsa aliud nilui sit, quam naturale Hrriolum aut Calchantum, non parum quidem
de Metallis participans quam& ipse pro
materia metallorum proxima teneo , equa, accedente sulphure metallico, beneficio Solis, & caloris terrestris, metalla
tandem progignuntur, juxta speclam&qualitates sulpi uris, aut potius seminalis
virtutis determinatae, in ipsis terrae visceribus. Illam jam dictam Glebam, dum, ante viginti cirCiter ani S, quod si ille est, legitimam Theriaeces Conseminem instituebam in Collegiis Chymicis MPharmacevticis, Patavii a me habitis, arbitris ac praesentibus quamplurimisEXcellentissimis M Doctissimis Viris, diversi rum Nataonum, praesertim Excellentissimo Vestingio cujus piis manibus aeternam requiein deprecamur hanc, inquam, Glebam apud Mercatores venalem prosta
re deprehendi: gustu eam primo PplQ-
184쪽
ravi, ic reperi eam plenissimam nausea, superosam,tetrum quid exhalare, M redolere, lingva f&Ἐauces in tantum ferire, ut impi eisam ejus ideam, & olidii virus totis diebus e faucibus redoleas; &, meo Calculo, exitiosum est toxicum,adeb, ut corrosivis suis spiritibus, & aeruginosa quali t Me, ipsissim Mercurium si iblimatum adaequet, si non exsuperet, &, si meae foret electionis & arbitrii, aliquot grana Arse nici, aut Mercurii sublimati, devoranda eligerem , quam jam rictae Chri itidis Miamen, his nihil ossicientibus, Theriacam nostram efficaciternobilitat & constituit, scilicet . Ego tunc temporis, ne ThCUa-Car quid detraherem, rem cum Excellentissimis viris maturo consilio Conferens, unanimi calculo firmavi,& Chalcitidi,non quidem Arriosum Romanum a flave memericinatum, aeque emeticum, sed strarium
Martis, seu Chalybis, cum Spiritu miriose ρMane 'ratum, atque nonnihil ad phlegmatis exhalationem & flavedinem, Cineritiumque colorem calcinatum, Cibstitui,
quippe quod viribus suis benignum ac mite, vires praestat aperiendi, laxandi, viscera nostra corroborandi,omnibus malignis qualitatibus exutum, quibus Intriolum vel Romanum, caeruleum Heneris, seu cursum, insanae est M detestandum ; quae tamen mitriola nonnulli substituunt in Theriaces praeparatione, ad mentem D. D. Augusta norum, parum Calcinata: at aequε violenta sunt emetica, humoresque magna tyrannide per superiora agitant insimul &inseriora. Nam Hytrioli assi aut albis caridosis, etsi, quando statim cerevisia superbibitur, vix vomitum eXcitet, attamen toties alvum Commovet, ut vix credi possit, tantum liquaminis intra hominis unius angustias M corpuslatitare, qxiantum CVaCVat. HOC idem Chim pari violentia in sano homine operetur, etsi non cadaverosum quid & corruptum sicut a sumpta Colocynthyntide, Scammonio, & Helleboratis, faeteat; habendum tamen est pro rudimentis massae sanguineae, & cruoris, intra meseraicas, Vi & qualitate maligna Vitriolata depravatis es umortificatas, qui bus subtractis, necesse est, hominCm ener vari, musculos faciei contrahi aut Convelit,lypothymiis & angustiis tentari,pro veneni denique prava natura Zr indole excarnificari , tanto virium & vivifici nectaris facto dispendio : ut proinde in Scyl- lam incidant, qui, excludendo Chescit dem eram,a Theriaces confectione, non vero mitiora,sed 3Mmaena mitriola, substituendo, volunt vitare Charybdim; cum tamen alexipharmaca, vel saltem stomacl ica, undique prostent, cum emolumento iub- roganda. Et licet exigua plane dosi Chaia rati, Theriacae immisceatur, uncia semis nimirum toti Composito, cujus Th eriacae scilicet) drachmae duae continebime saltem tertiam partem unius grani ejusdem Chalcitidis, quod sane perparum est ; nihilominus tamen de reliqua praestantia aleXipharmaCa, Confortantia, &stomachica , in parva quantitare dolin Theriaces nobilitant : ut proinde, ficta proportione ad preciosa & congrua, Chal- , cum reliquis multis perperam & leviter adjectis, e quorum centu etiam sunt Rheubaybarum, Agaricm cs c. multum obesse possint, cum pravam causalitatem Mactiones producendo , tum utilium in Theriaca contentorum laudabiles esse Rus remorando; quales sunt virtutes alexi teriae & roborantes. Ut proindὶ, me judice, Theriaca nostra praecellentis naturae & esse dius foret , si saltem haec tria jam dicta simul etiam diminuto pondere
Opis, aur penitus eliminato ;/cum, si se- . rat necessitas, in Dysenteria, lica, Stomachi languoribus &c. vel in substantia tum colatum saltem, aut, majori catltela, in extra hi farinam substitui posset, a Theriaca exularent. Caeterum, quae de aluiti e Classici Authores ad nos transscripsere, perpauca sunt, nec sciendiae ardorem, & veritatis hauriendae desideria, explere possint. Videamus tamen,q. iidopus Pandectarum, Henetiis Isa . impressum, nobis. revelet : cap. 7IM haec leguntur: Castitas dicitur Zeg, Aegara, vel Chachira . Graece Chalcitis, vel Colcothar, vel ei CGLeadis, Latine Vitriolum. Seraca '. a in Galin. Hi , inquit, in mineris tres venas emtensin, unam super aliam, 'longum anum Ei υena inferior erat Zeg nigrum,stvocatur
Murca ta : O secunda, quae erat supra eam, I mirata es Chalcitis lenia quae siverior, eis Zeg viride, eo Auriolum,
185쪽
vel Calcantum, o hoc, quod in Zegnigrum,
convertitur σμColcolar, Zeg viride, iden Firsolum virtus isorum omnium eis adu- silva, comburens carnem, o faciens escharam
duram, se eis si trica. Idem Author Dios. ait: Zet alis esse Ba-bsonicum, aliud C prensi; fabyonicum esse
magμ durum, quod, eὰm strangatur, habet interius macuias albas, se virtus egus sit cur Chalcitis. Pergit Idem Dias V triolum is Chalcantum esse lyricum , confrictivum,aiustivum. Ante haec vero, videlicet ita inquit, ex aliis Authoribus : Chalcitis ecthpecies Vitrioli, tenens medium inter Chal citisse Hiriosum ,de quo Diosc. cy. I. Chalcialis icit, quodsis Gleba naturalis , quae in pri Insula in metastis inveniatur, colore μώ- auro se, fragilis, inius habens venas di usas, ut alumen secissam, in modum Latum fulgen-rer , cst aequaliter stagiis. Hiram ejus eusiptica, traumatica, sarcotica, c. HUC-
usque verba Authoris hujus pervetusti Pandectarum. Clarisis. Schroderus hane Glebam alio
nomine, Vel encomio, Vult insignire, nescio unde derivato etymo, quo M si si od OV , Pharmacop. sua Medico - Chym. lib. 3. cap. 11. forsan e syntagmate Libavit, detari a ctis, & Essentiis cap. 41. transscribsit, unde M revera mutuatus est, ubi Li- avius inter Chalcanthum &
quod flos aeris sonat) magnam facit disparitatem ; jamque dictum Schroderias si, aureo, Sory, rubro colore, cum nauseabunda graveolentia, constare docet, quale nostrum fuit, quod stipra descripsimus :ubi & Melanternim addit, colore cineritio, vel sulphureo, Vitrioli genera : quai quam haec Metallurgis sinamus. Quod si tamen barbara plura & peregrina Vocabula, ut famam,ac eruditionis cujusdam glo- 'riolam veneris, desideras : lege Melastica
Agricolae : BacCium, lib. s. de Thermis,ihi de Chalcanto Hi manico e Caesalpinum , de
rium, in Tetrade: Crollium, in Eas lica sita basilice dissertantem. Fateor, digressus nonnihils im, &Theriacae limites excessi: verum hanc REtrioli anatomen ac analysim ideo in me silicepi, ut omnibus palam facerem, dictam Chalcitidem ntillas vires
tinere , quin Contraria & deleteria indole,& qualitatibus, nos Opprimere, & iaderaris Cum venenis Viribue, , Vitae & facultatibus inostris insidiari; dignam proinde, ut ccensu reliquorum Theriacae membrorum ac partium proscribatur; suffragante no bis Libavio, qui pertinacis es indomita na-ιurae Calcanthum esse, perhibuit. Et si fors an quempiam a Chalcitide mutuata nigredo & atramentum procabatur, quo eleganter Theriaca tingeretur bc nigricaret ; is sibi persuadeat, Ἱ heriacam speciosius ostrum ac fucum sibi vendicare a Cro- Eosarum purpura,Mae duo sola in causa sunt, ut, ultimatim infusa Chalcitide, prout mos fert Theriaca atro pulloq; colores u leat; eo,qubd omne Vitriolum: unmamro seo & aureo Croci colori,naturali quodam arcano, in disiymbolo& antipathia quadam radicato, nigerrimum colorem eniciat, instar Sepiae; cum, viceversa, Spiritus
mitrioli qui & ipse Chalestidis seboles , MChalcanthi spiritus dici posset, etymologia
nominis, cum in virtute symboliaet Kosas rubeas, di Crocum, melius coloreticintendat cli nimirum, affusa aqua, eorum Tincturae extrahatur ) non autem jam a primis coloribus 8c forma tinctas in atrum degenerare faciat,prout Intriolum crudum,
Chasiantum es Chalcitis as let. Et sane a a-tioni magis consonum foret, si, invicem Chalestidis crudae, Spiritus Hirioli, in competenti pondere, substitueretur; Chalcitis verberuiuignis examini subjiceretur pri iis, ut ex illa jiritus eliciatur, cum Cruda nobis eXitiosa sit, nec unquam digna, quae ad Consectionem Theriacae adhibeatur. Et haec de Galcitide.
Nunc rerum ordo ac series postularet, Zc reliqua Theriaca constituentia exam nare , aC disquirere, num conformiterra
tioni & naeturae, toti orbi spectabilem gimtidotu,& Panaceaeam,Theriaca integrent Sc constituant; Cum luce meridiana clari, sit, multa adhuc latere ingredientia, quae nec umbra aut vestigiu alexiteriae cujusdaindolis ac naturae prae se ferunt; ad quod tamen essentialiter Se ex natura rei jussale instituta sunt; interim, veluti inutiles sarcinae,pond,Theriacae augεr,preciuic vires adulterant, numeru multiplicant; ac, si
186쪽
graptaice rem deseribere & definire velis, aliud non agunt, nisi quod influxum&modum Operandi turbent, virtutes ejus incidant, & humoreS CXagitent. Verum, cum horum excessivus sit numerus, & assumptuim nostrum, de Theriaca, argumentum in Codices ac Volurnina eXcurreret , si ad singula descendere animus foret ; ut Contra brevitati consillamus, uno hoc Laconismo, & brevi Theoremate,
singula edocebo; prudenti nimirum judicio Philiatri illa concredens, qui aequo judicio At lance, nulli Magis ro se manci Pans , vel assentando conjungens, & facilies perspicua methodo reliqua discurnet,
ac, quam praepostere ac sinistre, in artis N Medicinae ludibrium, Medentium risum ac contemptum tam dissena in unam .corrasa sint Theriacam, Videbit ; ex qua non nisi aphoniam S discordantias praestolari possis : & Melmainime id praestabit, cum jam, perrupta glacie, parum laboris restet, ut scilicet ex legitimis poemissis,
facile de natura sua influentem sequelam inserat, & ab universalibus ad particularia deflectat. Ego Interim, pro tempore, suffragium 8 calculum meum, dehiseensurandis, sitspenderim ; cum neque de Classe & Ordine virulentorum sint,neq; mordacita te sua, exurendi inflammandi, purgandique vi aegris periculum accersant, aut narcos sita,& deleteria qualita
te, toto elate, aC nartara, Contrarientur :
quanquam, si suo se Consorment etymo praefixo, singula cardiaca, aleX1teria, TO-borantia, antidotalia denique ut sint, eX-
Felix,simplicibus novit qui tollere mor-
Pro quovis morbo est una vel herba
Concessum medicas; Ille beatus homo est.
Loquor de uno , sive numerice, sive effecti ve, Ut, ii v concretum sit, & ex pluribus Constet, Unum tamen sit, virtute &eflectu, debitum in natiara concentum, harmoniam, & subordinationem Constituens. Ut proinde detestandus sit lapsus, Sc socordia aevi nostri, quo immensa DEI
benignitas, es increata sapientia, magisa Creaturis suis participari voluerit, de .abyssis reconditae scientiae suae, thesaurOS amplissimos dispensans , arcana nat ae reserando, secretiss1ma nobis remedia, viribus integerrima, effectu admiranda, revelavit.; his tamen non appretiatis, vel non intellectis, dona DEI& secreta neglis gens, adinventionibus suis delectatur, M. Cum tam salubria,rara, & securissima prostent remedia , in una tamen defigitur Theriaca, quae eX tot dissitis sibi repugnantibus, acribus, mordacibus, deleteriis, narcoticis, purganxibus, .emeticis, stiplicis, cordialibus, virulentis, spleneticis,
hepaticis, stomachicis, nauseosis, & ape-pticis, velut antipharmacum, & Unive fale secretum, eae omnibus conflatUm, eX
toto autem nihil possidet. Habeant sibi Panacaeam hanc, qui universalibus similibus delectantur medicamentis, quae andentur in Chymia, & de quibus multi hyperbolice gloriantur , judicium meum
differo ; 8c esto problema. Interim tamen non inficias ivero,dari quaedam composita medicamenta,uti Scipsam Theria
cam , in pluribus affectibus magni usus Menergiae; quod superius notavi : imb inplurimis morbis salubriter expeti, utpotum doloribus Colicis, a frigidis causis exortis, Dysenteriis , Lienteriis, Alvi fluxilus immoderatis a medicamento acri violento, in Uteri Haemorrhagiis &C. idq; ratione Opti liberaliter adjecti, & paucorum
reliquorum ex roborantibus & stomachiacis. Sic pariter medicamenta Stomachica, Cephalica , aut Hepatica &c. plurimis aliis morbis ex accidenti post int mederi, quatenus scilicet a ventriculo debili, cerebro humido, hepate obstructo, & imbecilli&c. tanquam a scaturigine,& prima Vena, suam derivant Originem; unde quoque alia morborum genera fluunt, quorum ablata causa tollitur effectus. Et sane apud quosdam res miraculo ac mysterio plena Videtur, unum idemque Catharticum morbos re & specie differentes extirpare ; quando scilicet morbus, qui prima fronte tot diversorum symptomarum recursit ac syndrome varius esse creditur, tamen inesse sui, ac conservari, a materia occasionali , intra ventriculi
187쪽
sol teram, intestinorIImes me far Icarum an ustias, quo facile viS pGrgatrix penetra e poteit , depcindet ac itabulatur; quae deinde comi nota 1 nat Ura,S ipsa purgantis stimulo excita, cum reliquis impertinentibus, te saburra peccante, Micitur, Ut quasi miraculo morbus recessisset putetur :quod de in Opis dextre ac fideliter parato quotidie eaeperimur. Hoc solum impugno, Ilactenus expugnavi, absurdum nimirum esse, & viro sapientiam professe indignum, ex tot sibi appo: tis Se nocuis partibus homogeneam dispensare antidotum , omnibus morbis salutarem. Etenim, si paulo largiori dossi Agaribus, Rheu- barbarum or Chalcitis huic Theria Ces compositioni adjecta fuissent, aequali videlice reliquorum prςcipuorum ingredientium, ii puta, pondere, totum Certe compositum magis nocuum reddidissent, & ad supra dictos morbosos affectus plane etiainutile ; cum, Prim parva etiam dosi Theriacae illa adji Ciantur , VirtutUm tamen suarum operationes manifeste gliscere sin1nt, ut, Theriaca paulo largioridosi sumpta, eorum vis purgatrix & ma lignitas manifeste deprehendatur, &, nisi tum obstaret, magis perspicue Operationes & tyrannidem viam exercerent.
Ut proinde Theriaca multo enicacior expetibilis foret, si saltem supradicta tria deessent,&plurima alia sapienter addita non praepedirent. Nam si labori parcere nolis, & calculum subducere, quantum de uno quoque ingrediente salubri se congruo dosin unam Theriacae consti tuat, pro impugnando determinato affectu quodam ; liquido tibi patebit, quantopere in se mutu b reagant, determinatas operationes & fines impediant, retardent, Neffectum debitum frustrentur; δr, si de his etiam queri nolimus, experimur tamen, in usu hujus Antidoti arctis limiti bus nos circumscribi, ut pro affectu , &Urgentis necessitaris circumstantiis,etalem dosi debita ordinare, piaculo sit, ob multorum, quae perperam congesta sent, re- Pugnantiam , & violentam Operationem. Rem exemplo illustremus. Expetaturdosis una Theriacae ad dysenteriam, vel pro hypercatharsi praepedienda, diari hae am, aut immoderatas vomitiones, dcc. ad quas lege Methodi Theriaca multum exia petibilis : exhibeantur pro d0si drachmae binae Theriacae; gaudebat itaque ista doli videlicet duae illae drachmae, de stomacha libus, balsamicis, de , ad fluxus hos sisten dos,praecipials rebus, uti in specie se usi tur: nimirum, de Piperis octiebm omnibus. granis tribus: de Opto,grano duobuου : de Rosis
siccis rubris,grano uno : de obaisen o vero, seu ejus succedanes , Oleo Nucum Mosichat. expresse, grano uno et de Cinamomo ,gra uno: A rrha, Costo, Croco, Terebinthina, rnetbbs re, anagrano dimidio : Syrace calam. Cala aromatico, Aniso, Egnaculo, Cardamomo, Terra Lemnia ,succo Hno Q. Fucco Acaciae, Ca oreo, ana tertia parte uUim grani Macere, Caryophystis, aua sextastarte uinin grani: et sic forte de nonnullis aliis. Reliqua vero omnia Theriacae ingredientia,quoad praedictos assectus sanandos, gratis adjecta fiant, pretium & dosin saliena adaugendo, unici amJ Isi eXcipias: Opium vero selummodi, in causa est , quo mimis dosis Theriaces intendi possit, aut ultra drachmas duas excedi. Itaque si fas esses, demere illa, quae superflna sunt, & e Theriaca proscribere, vi Cevcrsa eorum numerum multiplicare , quae conducunt, lespecifica habentur , solo excepto Opis quod unicum sufficit, utpote quod in-rense agit, & uires narcoticas sitfficientes imprimit) it der s siccis, opobal amo vero,
Cinamomo, ana circiter grana sex, vel repulum emμ : Myrrha , Costo, Croco, Thure, Syrace calam. Terra Lemnia, Succo Hypoc. Acacia, aua grana aliquot etiam adjicere,
supplendo locum inutilium , nimirum Trochiscorum de Scilia, or Hed chroi,Γhabamburi, Agarici, Chalcitidis, rad. Ireos Cum- mi Araici, se plurimorum aliorum . prohiquam salutaris medicina exinde emergeret 8 Electuarium nempe in recensitis
affectibus efficacissimum , ipsam hanc
Communem Theriacam multis puras a gis antecellens es exsuperans. Ulterius exigatur dosis a Theriacae adversus venena, morboS Venenatos, Contagiosos, pestem, febres malignas, purpuratas, HUn garicas &c. quibus Theriaca destinata antidotus M sacra anchora, sed falso, perhibetur; At statuamus etiam binas drachma pro una dosi, cum tamen etiam vix ultra drach-
188쪽
drachmam unam ascendant nunc disquiramus, quot, & quantum, de ingredientibus alexi teriis, cordialibus, roborantibus, Sc quae specifica qualitate, aut a
tota substantia deleteriis hisce insultibus obviant, dictis drachmis duabus Theriacae insuit: M sequentia reperies; utpote Trochisic deriperisgrana duo Sem. Napi agres.
Comarum Scordis, opobalsami, Cinamomi,ana granum unrem : A 'sae , Costi, u Zelari Croci, fol. Did Iamni Cret. ana granum dimi dium e Meu, seu Angelicae, Amomi, aut potius seminis Cirri, Terrae Lemmae, Valerianae, Gentianae , Centauris min. ana tertiam par tem unius grani. Reliqua vero cuncta Theriacam constituentia,Paucis CXCeptis,
adversa potius sunt, & repugnantia, in morbis contagiosis; adeoque hujus Compositi inutilia pondera, & iarcina. Nunc, Lector Mn. soli 8c uni Tibi redueditus, ac omnibus aeqVus, tecum maturius
perpende, utrum illa superius ad longum recensita ingredientia alexipharmacae, cardiaca, 8e roborantia, in tam restricta
dosi demus etiam, quod illa non in sensit divisis, sed composito, es collecti Vo, prodesse dicas, effugii loco) quid, inquam, ejusmodi in peste, cujus acutissima Sc subtilissima sunt malignitatis seminaria, Scquae analogiam habet ad spiritus, & spiritualia, adeoque Celerrime interficit pe
paucis hortilis, praestabit esse stus 3 cum
illa non tantum numero es viribus sint exigua, sed ab aliis plurimis venenatis, narcoticis, purgantibus, contagiosis morbis nimirum plane noxiis ingredientibus,tmpediantur & retardentur; quod nemo inficias ire poteriti Duplicavi ins 'er, uti
dictum, dosin, computando nimirum duas drachmas, pro una dosi, cum Lamen ultra drachmam unam propter Opium vix audeans ascendere. An non satius foret , si acciperes Troch. de Viperis legit.
tamen paratorum, aut Pum. Viperarum incrupulum unum, Comarum Scordii, opobal mi , MFrrhae, Odoariae, Angelicae, Sem. citri emcorticati, Terrae Lemnia', anagrana quinqVe, Croes, Maceris, anagrana duo vel tria, atque
illa omnia in pulverem redacta Sc vel per se, in forma Pulveris, Vel Cum Mella, aut
S rupo Scortarii, in formam Electuarii retadacta, peste correptis, vel aliis, morbis malignis prostratis, porrigeres 3 an non
praestantius multo haberes Alexiterium
medicamentum, ipsa Theriaca Z Quid
enim granum unum, vel duo, de Trochisecis Viperarum, de Scordis, Sem. Napi, opobal - , Cinamomo, a granu unum, de Myrrha, Garia, Croco, Thure, ana granum dimidium, de Angelica, Sem. cirri, Terra Lemnia, Valeriana, Gentiana, ct Centaurio minore,ana tertia pars unius grani sic omnium in universum computatorum alexipharmacorum , de quidem in duplicata dosi.
grana circiter undecim, in simplici vero do-
si, semis , in tam exitiosa lue praestare poterunt 8 quibus in aper frae num injicitur a tot inter se discrepantibus de praeposteris ingredientibus 8 Conten
piare praeterea, L. B. seposito humano mo- rivo agitur enim de Causa, quam in integrum restituere nequis, de Vitae termino ,
de momentis sepe Regum 8c Regnorum ;de quibus tamen jocari ac ludere videntur. ii, qui omnem fiduciam in hoc praesidio collocant, quidquid contagii Se pestilentis semini est, illud exterminare credunt, pro aris denique ac focis mordescus defendunt) quaenam proportio, Concordantia, de rerum, in Theriaca, harmonia, quoad vires nimirum, Sc efficaciam illorum, inconstruenda Theriaca observara sit. Et nim inii grana duo, vel tria, tantae simi, in demulcendo sensorio primo, Sc narcosi
inducenda, emcaCiar, quantae vixseXaginta grana, Vel drachma integra, reliquorum precios brum alexipharmacorum , Theriacam commendantium ; de quo- rurn censii sunt Troesi ci de Viperis, Scordium , Myrrha, Baria, Terra Lemnia, A gelica, Gentiana es c. quorum Unum quodvis drachma una pro dosi exhiberi posset .
in morbis malignis. De Calcitidis prava indole, malignis aC deleteriis qualitatibuς, altum subticeo, Se acta agere nolo, cujus paucula grana, tria, vel quatuor, totam hominis oeconomiam, Sc humorum symmetriam , evertere dc deturbare postar.
Et haec duo signa reliquis praeferunt, Mmalignitate exsuperant reliqua cuncta Theriacam constituentia, praesertim V ro profusa Sc larga quantitate com
positioni superadditum . quod licet,quoad pondus,reliquis ingredientibus praecipuis,
189쪽
quae veluti Basin constituunt, aequale sit, virulentia tamen sua, & perniciosa substantia sicuti Chalcitis reliqua omnia longissime praecellit. Unde an Compo-1itionibus dextre construendis, non tam ad pondus, quam ad .vireS, naturam, crasim simplicium, advertendum, CX qui buS tota consonantia, tenor ,& harmonia compositi resultat,& vice versa ab his re
rum dualitates , discordiae, & pravae dispositiones emergunt. Verum, cum hae tenus circa haeC, praesertim in hujus Antidori conitructione , quam maxime aberrarum sit, necesse tandem est, tam densam caliginem, Sc fascinum, a nobiS TemoVC-amus, regiam verae scientiae & praxeos viam,ineuntes, ac deinceps non qua itum, sed qua eundum, deproperantCS. Neque enim venerandam Antiquitatem prostituemus, si, cognita ejus imbecillitate, saniora dogmata sectemur, inventis adda mus, neglecta redintegremus ; cum Scnos haec maneat sors: sicque futurum , in ipsa Causa hariolamur effectum. Sic enim pro immensa DSI stamus potentia Mattributis, cui proprium est, in immer sam semper a creaturis participari, qui semper nova parturit, Sc meliora subitituit. Magnus alle Cous, qui, diVinioris aurae particulam hausisse, sevo suo credebatur , Se solertissimus Galenus, individuus naturae scrutator, cujus abdita, M saeculis suis inaccesia feliciter penetravit, immortalem lauream, etiam post fata superstitem, mercati sunt, quod primi Medicinae
fundamenta jecerint, multaque praeclara inventa mediCinae extraxerint. Sed an
non M Nos manserit locus, ad perdiffici Iem hanc spartam, & remediorum debitam compositionem in qua perquirenda unius hominis aetas non sufficit, ultro suscipiendam 8 Non enim anteacta secula
omnem exhauserimi sapientiae fontem, ut nos in sicco collocassent; qui tamen divino assiamur spiritu , Antiquitatis successores, & quidem spiritu illo, qui jam
olim ferebatur Iuper aquas, & nos demulcet ac erudit ad fluenta gratiarum. Magna simi concessa Antiquis, majora sitnt re servata nobis Successoribus, & maxima restant penetranda, modo non desimus,
oscitantes. Fateor, magno labore M sudore haec comparantur, & in praeruptis Minaccessis montibus habitat donum sapientiae, quo nemo appropinquat, nisi solertissimus: quod quidem iter a multis annis ingressi is, constantique labore &cursit prosecutus sum ; donec ea possiderem, quae Tibi ultro jam consecravi: non
quod gloriari velim, absit haec a me iniquitas ), ed ut ad pares & similes ausus te
concitarem; cum plura inventa Tibi addenda reliquerim , quam literato orbi patefeci.
Sed haec sub parenthesis limitibus dict1
si nici; restant adhuc paucula, in Them-ca nostra eliminanda, & exturbanda, quae Theriacam plus dedecorant, quam eXose Mant, Obtrusa potius, quam selecta; MYunt illa reliqua , quae nunc hoc ordine
partimur: utpote ; Coma Hyperici, m- mi Arabicum, Galbanum, Succus Liquiritiae, Rad. Iridis, Marrubium , Starcho Arabica, Semen Perro mi, Calamintha montana, Terebinthina , Pentaph Aon, Chamanthis, r- Indica , Schananthum, Nardus Celtica, Chamadrys , Seseoos semen, Succus Acacia, H poc id. Sem. 2 lassios, Ammeos, Datui,
Ex his itaq; ,si fides habeda Classicis thoribus,& praeclarissimisPracticis, horum ac praererlapserum seculoru,quos diligenter,
praedictorum simplicium causa, consilitii, nullum fere est, quod virtute alexipharmaca, aut cordiali, emineat; sed quaedam ex iis Hulneraria simi, quaaedam Pessiroratia, alia Sponetica, mpatica, insenterica , -- thritica H phritica alia, Mira H dragoga
Quae sigillatim, M per se sumpta, intellige
unum quodlibet solum ad determinatum aliquem assectum in competenti tamen
dosi, haud parurn praestare possitiat in denominatis affectibus; at vero, factarerum confusione,ut ViX granum inum, imo vestertia, aut sexta pars unius grani, dosin unam Theriacte constituat, qu0d specifi.ce ad affectum ex natura sua ordinatum sit, an non eXClamandum : Vah muscam
in Apuliam dimisimust aut cum Comico: Sorex Leonem territat i Curri sexaginta, plura , gran1 horum denominatorum simplicium in substantia, ac quidem iterato , propinata, Ut morbum aliquem de terminatum, contra quem ex natura sua
190쪽
alias valent,eradicent,vix sufficiant. Quare ut consultius, es rationi conformius operemur, similes medicamentorum atomos , es ridiculas dolas, penitus e Theri ea proscribere si1adeo, & locum eorum praestantioribus alexiteriis, & Theriacam alias Constitutivis, pondus & quantitatem eorum saltem augendo adimplere; e quisbus certum deinde subsidium tam lan-gVentes, quam Medici, in declamatis, iamalignis affectibus, tanquam Vero aleriterio, praestolari possint: antidoto nimirum ad unitatem & simplicitatem magis redacta. Sic magnum illum Coum feci se reperies, pro quo Senatus populusque Coorum vitam profundere volenteS, re pulsam magno Persarum Regi, Artaxerxi , magnanimes dedere. HiC, inquam, non iam Isisculapius, quam Deastrum suis, ob prodigia, quae in profliganda peste operabatur, habitus , 'uam simplicia huic veneno objecit, quam non lusit, aut illusit suis compositorum varietatibus3 ut, nisi ea magnus Scriptor, Hel montius, in Tumuopesis quem consulo revelaret, manifestam hyperbolem Crederes, Tam
simplici pharmaco eo Medicum pertigisse.
His omnibus breviter quidem, non tZmen sine selido tuo, expeditis ne me ullus falsi, aut ignorantiae, vel etiam Vanae gloriolae arguere ac suggillare habear, quasi ultra captum sapere, & Citra praegnantem causam Antiquorum placita invent que, tanquam Magnificat, nimis rigor o- Se Corrigere prae sumpserim,) nunc unice Optarem, ut ipsam Theriaces Confectionem, quemadmodum antiquitus descripta extat, ingredientibus suis nihil mutatam, sic instituere possem, ut majori imposterum saluti humano generi cederet Vertim conamini huic obstant ingredien tium quorundam malignae & deleteriae qualitates, in praemissis sufficienter praemonstratae, quo minus ex tot disssitis Se heterogeneis simplicibus, quae in unam farraginem denub coalescere Opus esset, praestans remedium ac antidotus dispensari
queat. Nolui proinde, Posteritati injutarius , Majoribus assentando, abblandiri: feei ' quod cordati Philosophi erat, &ju in praemissas sequelam ordinavi: feci, ii quam , quod sensati Medici munus exigit,
meliora probavi, inutilia relegavi, quis tanto citius&jucundius languentibus suc- Currerem : feci denique, quod Christi ni erat, Charitate aliis fulgebam, memet, ipsisun consumens, nihilque intentatum permisi, quo affictae mortalitati succurre rem, & ejus languores fulcirem. Praevideo interim jacula, aut procellas, quae mitius ingruent, quoniam a me vel in causa prae- vitae, quibus aliquando me serient illi, qui agitato Capite, M ad subsannandum composito vultu, nostras mirabuntur, vit. In
debunt, lucubrationes, Majoribus & Αntiquitati addictissimi quos tine&ego reveritus semper hactenus fui) quaecunque noviter praelum subeunt, aversantes; quibus tamen cordialiter&ipsis hos meos labores iubsidia dedico : forsaia & illi palinodiam aliquando Cantabunt, in lucem acciti. Igitur, si quis utilem hanc Theriacam, pro viribus tamen Veteres aemulando, conficere Velit, is, mutato Si auctopondere salubriorum, hanc Antidotum ingredientium, alexiteriorum, praete mittat quaedam noxia&deleteria, ut puta : Chalcitidem, Optum, Jecierum Piperis copiam, Trochisos de Scisia, Rheubarbarum , Agaricum, se nonnusia aba : Eorum vero vices agant praestantiora & vera alexiteria, ut sunt: Trochisci de Vipers, Zelaria,
Myrrha, opobal amum, Crocus, cirri semen, Angelica seci aucto, uti dixi , pondere. quantum nempe praedictis inutilibus spe ciebus detractum ponderis sitit: quod ueper exempla , quae institutione potiorastini, & felicius animos nanciscuntur, d monstrem, En i tibi Ideam quandan
THERIACA ANDROMACHI CORRECTA, SINE
Pulv. Viperarum, uncias duodecim r