Jo. Frederici Cartheuser medicinæ doctoris ejusdemque in Regiâ Academ. Viadrinâ Prof. Publ. Ordinarii Fundamenta Materiæ Medicæ tam generalis tam specialis, in usum Academicum conscripta. Tomus primus

41쪽

Natura connata nunquam aenitus quidem tolli, plus tamen minusve mutari . h. e. , exaltari ac deprimi pote si , supervenientibus scilicet morbis gravioribus

aut diuturnis , nec minus crescente aetate, mutato climate ac Vitae gen Cre, Utatis' alimentis &c. , ita tamen , Ut har Una rerum aliae diuturniorem , ac magi S constantem , aliae brevem solum in do ac naa-oi S temporariam naturae metamorphos in

inducant: Unde eo loculentius consta re opinor , actionem pharmacorum in ipso corpore vivo nunquam absolutam , sed semper relativam esse, & medicum ea propter maximo semper studio allaborare debere , ut naturas individuorum , quibus prout decet, opitulari cupit, ante medicaminum exhibitionem probe -

42쪽

io Se f. I. Tradens geleratiora

CAPUT III.

De nonnullis Id edicamentorum dioisioniabus, actionem eorundem generalem plus pariter minuste concernentibus , eamque ulterius illustrantibus. g. I.

D Harmaca vel Interna sunt, vel Extema na Illa ore assumuntur , & degimitionis beneficio ad ventriculum delata, inde vel ad sanguinem , atque humores reliquos, per Varii generis vasa circulai1-tes properant, vel, aliqua tantum , immo interdum nulla prorsus, in primis viis utilitate praestita , absque laudato transcudenuo cum fecibus alvinis excluduntur. Quae eae ventriculo.&.intestinis ad humo rurn circulantium massam deferenda sunt, .

pri his a liquore gastrico , aliisque primae

culinae succis naturalibus , aut praeternaturalibus , vel in partes s imitares quod feri solet frequentius , vel dissimilares , quod rarius accidit, adeoque supersciam saltem , aut radicaliter sol 4 vel blando ventriculi cadore in halitus I btiles mutari, posteaque bilirationis , alis inhalatio-nrs ope, vasa lactea & bibula vinosa mi-1autissima intrare ac permeare debent a b

a) Concreta perfecite resinosa , etiam spiritu ,

43쪽

g. O. Qui solidum de futura pharmacorum, in ventriculo potatione aut re solutione hesa iuga ferre sustinet judicium ,is porrjgendorum non minu S medicaminum naturam ac solubilitatem , quam naturalis quoque caloris gradum , & liquorum sol ventium indolem probe confiderare , &eorum vim atque actionem cum genio & resistentia illorum comparare tenetur. Calor naturalis blandus est , & , observante Bog RHAAVi O a j, in corporibus perfecte sanis nunquam Ultra nonagesimum secundum Thermometri Fahren heriatiani gradum ascendit , adeoque caloris vini rectiscatissimo soluta , & in hincturae aut

essentiae formam redacta , quoad subtiliore nidua taxat portionem oleos O-spriituosam , per Vasi lactea & bibula reliqua ad sanguinem transire verosimillimum est. Quando tinctdrae enim &essem resimo fae, minori, ut fieri. Coiisuevri , Quantitate adsumuntur, spiri Ius Vὶm in 'epido& aqueo liquore gastrico confestim debilitatur , R ad solationem ulteriorem ineptu S redditur ', hinc aliter fieri nequit, quin mole culae restiaciae crassiores praeci Pitentur , adeoque necessario , quum spiritum & subtilem portionem oleo sanas equi, & fit rationis ope amplius ad humores circulantes deferri nequeant , in ventriculo &cimes linis relinquantur.

44쪽

11 Se f. I. Tradens generesiora gradu , quem aqua , ita ebullitionis mo tum redigenda , postulat, quique ad ducentesimum de decimum secundum aut tertium ascendere debet, multo inferior

deprehenditur, dc solummodo , cum longe minori caloris gradu , quem blandis digestionibus adhibemus , comparandu Serit. Quod liquores vero solventes , in

Ore, ventriculo, Sc intestinorum canale

Obvios, attinet, illi in statu naturali duplicis inveniuntur generis : quatuor ne mispe , ii rorm muri salivalis , oesophagaeus, o tricus , dc paucreatius , qUOs maxima , quoad naturam dc elementa , similitudo intercedit , aqueo - falsii temperatissimi sunt, quintus autem , bilis scilicet , praesertim fluidor , atque temperatior hepatica , indolem aqueo - Latino - oleos amsaponaceam obtinet ; Menstrua priora facile concreta salina , gelatinosa , mu-cilaginea , gummosa , ac teneriora pariter gum meo resinosa solvunt, δc spiri-

tuosam quoque Oleorum aeth reorum ,

aliorumque proportionem recipere , δίsecum ad sanguinem ducere post in t ; liquidum billio una autem aliquid ad oleorum , pinguedinum atque resinarum , nisi perfectam , aliqualem tamen , solutio. Hem , Uni Onemque , cum succis a lucis

conscrt. Noto quippe notius est , bilem delendis maculis, quas corpora pinguia

45쪽

oleos a pannis induxerunt , adhiberi, & , saponis vulgaris instar , post inunctionem temporariam, adeo unguinosam

substantiam, reddere solubilem, ut postea sola aqua simplici elui possit. Menstruis

aqueo salsis iubinde etiam , quanquam Praeternaturaliter , acidae partes admisia centur , iisdemque nati cela sua potentiam , concreta quoque terreo alca lina sol vendi, communicant; quemadmodura

alibi melior , de hisce futius differendi,

accasio erit.

III. Medicamenta igitur , quae, ob singularem Sc refractariam tuam indolem , io-lutionem in succis ventriculi Jc intesti-etaorum naturalibus plane se lituunt, nec blando etiam corporis calore in halitus teneriore S mutari possunt, e prima culina per vasa lactea bibula venosa ad ian- uinem dec. transire ne iciunt , sed actio. nem suam , vel in sola contenta ventriculi & intestinorum , vel simul etiam in

parietes eorum , nunc solo pondere eminentiori nunc mechanico cynodam stimulo , Nunc ratione alia exercent , quae inde tamen , si fuerit fortior , ob nexum vaso rum , ner Vorum , membranarum arctissimum , in Vicina S aeque , atque remota O-

rQ. , parteS propagari potest. Mercurius

46쪽

Sect. I. Tradens generaliora Currens V. g. praesertim largiori quantJrate , h. e. , ad aliquot Uncias , allum pius, solo duntaxat pondere suo in parietes ,& contenta ventriculi, atque intestino-1um agit , vasa lactea & bibula veno a autem , licet fluidum sit mobilissimum , iubire nequit , quum nec solvi a liquore

gastrico , nec corporis etiam calore blando in halitus mutari possit ; hinc in pasta

sone iliaca graviori , etsi aegris magna quantitate exhibitus fuerit, interdum satis diu, experientia teste in intestinis laiatitavit , & post multos demum dies , refractaria alvi obstructione tandem reserata , citra ponderis decrementum , ac for-

a: mutationem , cum excrementi S CX-

clusus fuit. i V. Medicamenta externa , Vel mediate , vel immediate corpori applicantur : Haec pGrtem , in quam agunt , tota si a , tam

crassiori , quam subtiliori , obstantici ,

uti emplastra , unguenta, linimenta vel Ilibtiliori saltem halitu , ut sis sturni gja , Cucuphae . sacculi δ c. assciunt, itatam a , Ut haec aeque, atque illa, vel in solam epiderm idem & cutem sub ectana adeoque in nreram corporis superficiem , actionem suam exerceant , Vel qcoad particulas teneriores atque vola Pi-

47쪽

les , corporis calore sub applicatione magis magisque animatas , exilis lima vas cula lymphatico vetiosa , inhalationis , aut immersionis beneficio , intrent, tandemque ipsis humoribus circulantibus misceantur, es altius proinde in corporis recessius penetrent. mandis prius fit, de

'aedicamenta applicata in externa duntaxat corporis integumenta agunt , ibi demque poros vel aperiunt, vel claudunt, cohaesionem fibrarum solvunt, vel restituunt, δc partium texturam compactiorem , vel rariorem reddunt ; ad ebque tensionem pariter ac motum oscillatorium augent, vel minuunt , actio eorum nunc

unice, si nimirum brevis est , atque languidior, in superficie terminatur, nunc vero , si scilicet fortior existat, Sc diutius

perduret, latius, ob partium nexum arctissimum , extenditur, ac crebro ad interiora prorsus propagatur. Emolliens v. g. aut roborans medi Camentum , ab domi ni impositum , non cutem solummodis& musculos substratos , sed ipsa etiam intestina , ipsum ventriculum , dc plures

abdominis partes interiores laxat, aut roborat , immo unguentum arthanitae , Ventri infantum illi tu applicatum, cathar sin excitat , licet nullae prorsus particulae activae ad ventriculum & intestina defe- CARTH. Mat. Med. Pars I. B

48쪽

Se Tradem teneralioraraiatur. Omnia igitur in hoc passu ex solo

partium nexu explicanda veniunt : Integumenta enim abdominis externa atque communia cum Ombranaceis musc

lorum abdominalium in volu ris, & haec Cum peritonaeo cohaerent, perito IVEum plerisque partibus abdominis internis in tegumenta largitur, & sua inprimis duplicatura me senterium format , quod

multis connectitur visceribus , δί exte-1iorem quoque ventriculi atque intestinorum tunicam membranaceam prod cit : Unde parum mirandum , quoi mutationes, per applicata medicamenta integumentis externis , intuitu texturae ac motus , inductae , partibus interioribus quoque , pro diverso tamen operationis gradu , nunc citius, nunc tarditus , com

municentur. V.

Non perinde esst, an medicamenta, aliaque corpora activa per vias ordinarias. gulam videlicet , ventriculum , intestina&c. ad massam humorum deferantur, an vero per venas bibulas, aut vulni scuta , cuti inflicta , in vasa sanguifera & interiores corporis recessu S pCnetrent. Confirmante enim e X perientia. Corum mulisia , quae , per Ventriculam ingressa, nihil

49쪽

Materiam Ade ic. O C. Con rn. 27 plane detrimenti gignunt , veneni vires exercent, quando per vascula cutis &carnium subjectarum dissecta aut dilace rata intrant, & humoribus circulantibus confestim miscentur. Vulnera V. g. teli S , ellebori nigri succo imbutis , inflicta , ab solui et halia observantur , etiam sit infusum radicis , interne sumtum, alvum tantummodo mo Veat, nec ullam aliam , rite scilicet usiurpatum , noxam corpori

inferat: Liquores acidi , alcalici , aliique spirituosi , qui, per os adsumti, Lepe prosunt egregie , ac nullo prorsus modo, si debite fuerint praeparati , & tempore , ordine ac do si decenti exhibeantur, sanitatem laedunt, gravissime oeconomiam perturbant animalem , dc repentinam plerumque mortem inferunt, quando aliquot duntaxat guttulae venis, lanceola incisis, infunduntur sa) : Immis venenum viperae , quod , Observante FRANCis CoRuroi b), in duplicata vagina membra, nacea , intra quam Viperae dentes suos repositos habent , reperitur , & liquorem refert, oleo amggdalarum dulcium colore & sapore simillimum , ne tali nimum incommodum , largiori etiam quantitate a) Vid. Sest. de Acidis g.

b) Vid. ejusd. Eaperimenta circa varia S res

inat.

50쪽

α. 8 Sest. I. Tradens generaliorat 1iterne sumtum, gignit, per vulnusculurn vero , externe caesim vel punctim factum,

exigua saltesii portione sese insinuans , illico patheiData gravissima , & mortem

a) JACOB Us So ZZI Viperarum. Captor ., uti vix laudatus R H E D I libro citato pag. 16 G, S 171. refert, praesentibus multis viris do diis, integrum cochleare hujus liquoris hausit, ac ni hil inde incommodi eXpertus est. Curavit quo-q te, ut omnis liquor e maXimis & iratissimis viperis in vini cyathum efflueret, una cum spuma S faliva , quam Viperae e agitatae , percussae , compressae, iratae rejiciet, piat, & deinde vinum hoc, absque ullo pariter sanitatis detrimento, ebibit. Ipsi FRANCI s C Us RHEDI quatuor capita viperarum , semiui Va, sanguinem stillantia, squalida , in scyphum, aqua plenum, im mersit, & , omni palati & maxillarum pulpamento lanceola refecto, curavit, ut humiditas, inde in aquam stillans, eandem spumidam redderet turbidam, abominabilem, posteaque insectum hoc jusiculum cum pulpamenti resecti frustulis partim hoedo , partim anati in sudit ; at nullum animalia illa accepti veneni signum dederunt. Non nocuerunt etiam hominibus pulli gallinacei&c., a viperis lethaliter demors & cocti, licet integri comm ederentur. Quid ' quod , viperae

ipsis occisiae, & cani, hyenae odoriserae, avi tintinculo objectae, ac penitus ab illis devoratae, ne minimam labem sanitati affriclabant. Aliter prorsus cum actione huius liquoris venenati

flicta in trans, protinus cum sanguine misceretur.

Vulneri enim, lanceola, vel sic oparum virgulis,