Institutionum dialecticarum libri octo. Auctore Petro à Fonseca ex Societate Iesù. Nunc quidem pluribus purgata mendis

4쪽

DIALE CTICARUM

NUNC SUIDEM PLURIBUS

purgata mendi.

Apud Vincentium Florinum.. M DC XI. -

6쪽

ε - ,

PRAEFATIO

LECTOR I.

Deo inopi fuit politioris Literatur

superior aetas, Ut chm omnes, qui Philosophiae studia conse staban tur, Aristotelici haberi vellent,paucissimi essent,qui Aristotelem euol Verent. Arbitrabantur enim Aristotelicam doctrinam planius,& expeditius in summulis quibusdam,ac questionibus,quas diligentiorum industria pepererat, quam in suo autore contineri, Sed quanqu in magna ex parte id verum sit, non est tamen obscurum, quantam iamiram fecerit Philosophia, ex quo haec docendi, discendique consuetudo probari coepit. Quotus enim quisque est,qui grauem illam antiquprum eruditionem hisce rivulis contentus, non dico consequi, sed aliqua ex parte imitari possit λ Hoc cum animaduerteret nostra haec Con imbricensis Academia, aliarum quarundam recenti exemplo,&instituto dueta, eam docendi rationem ab ipsis , veluti incunabulis sequuta est , ut in explicandis libris Aristotelis omne studium, & operam collocandam existimaret Quo autem ex ea re ube- ior fructus perciperetur,prudenter statuit, Vt ea , A a quoti-

7쪽

. . . P R AE F T I O. quotidie praeceptores dii tarent discipulis, quae

de re , quam explicassent, vel grauissimi autores optime dixissent, vel ipsi marte suo add cnda esse iudicassent. Verum haec docendi ratio,etsi longe melior, & villior, quam illa superior habebatur, tamen ob assiduum scribendi laborem, incredibilem discipulis, ut de praeceptoribus taceam, molestiam,difficultatemque afferebat.Tempus etiam, quod in docendo, ac disputando utilius poni potuisset, non sine magno incommodo in dictando consumebatur. Vnde illud euenire necesse erat, ut nec libri omnes, qui in curriculo Philosophiae

numerantur,omnino absoluerentur, nec tam frequens esset, tamque diuturna, quam optabamus,

disputandi exercitatio. Ut ergo & labori discipulorum eo suleretur, & iactura qualiscunque erat, studiorum Philosophiae resarciretur, statuerunt Praepositi societatis nostrae,cui Regium hoc liberalium artium Gymnasium, non abhinc anno a Christianissimo Rege Ioane tertio traditum est, ut ego, Q in profitenda philosophia aliquot an- uos posuisse, qua possem breuitate , & perspicuitate eos libros Ari stotelis exponere, qui auditoribus Philosophiae explicari consueuerunt. Fore enim existimabit,ut hac ratione,& mea diligentia, & typographorum opera, no modo discendi labor minueretur, sed aliquid etiam ad haec studia lucis, &utilitatis accederet. Ego vero cum mei tenuitatem ingenij non prorsus ignorarem, quantum obedienti fas fuit, hoc onus,quod meis humeris impar esse sentiebam , recusare conatussu. Veru illi, in quoru ego voce Christu agnosco, studio iuuadi alios commoti, meς potius faculi

tis, seu ut verius loquar imbecillitati pericula facere, qua ullam ossicij occasione prat xermitte'

8쪽

re voluerunt. Quia igitur impositum mihi onus reij cere non possum, daboquim diligentissime

operam, Vt, quod in me est, si non aliorum votis satisfecero, certe eorum, quibus meae vitae rationem commisi, iussu i no desim. Interim tamen ducommentarios in Aristotelem, Porphyrij que Is gogen conscribo, has Dialecticas institutiones, clim ut fidei nostrae pignus, tum vero ut necessarias ijs offero, qui intra limina Philosophiae recipi cupiunt. Id enim nrgari non potest, Aristotelem alioquin disertissimum ita de industria, quo tarda nimirum ingenia exerceret, suam senten-riam plurimis in locis occuluisse,ut praeceptorib. Dialectice necesse sit,non ante ad explicationem librorum eius accedere, quam totius Dialecticae adumbratam imaginem discipulis proponat. Siς enim fit, ut omnibus partibus Dialectices, quasi radio descriptis, multo planius,& facilius ea,quae ab illo dicuntur,intelligantur.Nec tamen hi octo libelli eo consilioa me scripti sunt, ut ante Porphyrij institutionem o itines explicentur, scio .n. id commode fieri non posse, sed ut necessarijs, ac praecipuis quibusque initio expositis, reliqua in alium locum differantur.Satius nam q. est si nonis nulla ex tribus primis mensibus quos Vtiliter Academia npstra in huiuscemodi primis institutionib. ponere consueuit, supersint, quam ut pars aliqua in hac totius Dialecticae descriptione desideretur, aut certe breuior sit tractatio, quam vi perspicuitas & utilitas patiantur. Possunt itaque

sex primi libri a Calendis Octobris ad diem N

talem domini explicari: reliqui in eam anni partem differri , in qua studia ob immodicos calores remissiora esse solent.Ita enim fiet, ut sex illi aditum aperiant ad librum Categoriarum Aristote, M Ni A 3 lis, ,

9쪽

lis ad libros de interpretatione, deque priori re solutione,qui, ut equidem spero , excussis comentarijs,dietandique lentitudine praecisa, ad Calendas usque Iulias enarrari poteriit, extremi autem duo ad libros de posterim i resolutione , Topico-Elenchorii, qui a studiorum instauratione inchoabuntur, viam niuniant. Eo autem libentios hoc quasi integrum Dialecticae corpus confeci, quod videam multos praeclari ingenii iuuenes,ab humanioribus literis ad iuris petitiam statim commigrare,qui si vel hac institutione prius imbuantur, multo maiores facturi sint in illis literis progressus. Faxit Deus Opt. Max. ut noster hic labor,qui in eius gloriam, & multorum utilitatem confertur,&ipsi gratus sit, &prosit omnibus, qui in bonis litetis iustitui volent o

10쪽

lii omnes libros .

R H liber propositis iis, a qui quasi

fundamentis totius artis confiitutio Drgit , explicataque natura nominis Oerbi, quaesunt apud Dialecticum priama orationis elementa , eas nominum so verborum nuncupationes exponit, cua crebrius

usurpantur Secundus disponit nomina omnia, S verba in quasdam veluti classes, qua praedicamenta appellantur expositis primum, genere, Specie, Disseretis. Proprio, σ Accidente quibus ignoratis, praedicamenta intinisti nullo modo possunt.

Tertius agit de oratione,eiussosma,ad coniunctasHque enuntiationes persequitur: nec omnino eas qua expositione indigent praetermittit a uuartus addiuidendi rationem totus confertur minto de definitione disseritur. sextus explicata in primis consequentiarum viso natura , argumentationem, et q. quatuor prima genera pertractat,Syllogis tum. Inducit. γ Exemplum. Quam arte non tantum peritia iudicandi de apta, O vitiosa argumentatione traditur,sed etiam ostenditur generalis qusdam ad medium, argumen- rumu/ inueniendum via. Septimus agit-dem aratione,aeollog. Diale-

ω ο.Muorum casa locos comonstrata quibus omnia