장음표시 사용
21쪽
18 Iunitutisnum Disecticarum. . discrimen inter hec spina, Sc superiora : illa siquide
rat ' non sunt a nobis necessario percipienda, ut ipsorum perceptione in rei significats cognitione Veniamus: H' Ο haec autem nisi percipiantur, nemini alicuius rei CO- e gnitionem adducent. Differunt etiam hac ratione , 'si μ' priora illa, nec admodum usitate nominatur si ' μt: gna .nec satis proprie dicuntur repraesentare:haec Ve, ro posteriora, maxime Vnde D. Augustin' quas co- σε ser plexus omnia, quae poplitari sermone signa dicerentur, hoc modo signum definiuit: Signum est, quod &seipsum sensui, & praeter se aliquid animo ostendit. Designis naturalibus θ ex instituto. Cap. IX. signa
SIgna naturalia sunt, quae apud omnes idem significant: seu potius, quae suapte natura aliquid significandi vim habent. Quomodo. gemitus est signum doloris:& risus, letitis. Signa vero ex instituto 1 unt, quae ex hominum voluntate, Sr quadam quasi copositione significat .Quorii rursus duo sui genera. Nam qiuedam significat ex impositione, utpote VO-ces, quibus homines colloquutur, & scripta, quibus absentes inter se comunicant: alia ex consuetudine,& communi usurpatione: quo pacto ea, qus pro foribus appenduntur, significant res venales. Eorum porro, quae ex impositione significat, duplex est significatio, propria,& improprie.Proprie est, qua ubi signa ex propria impositione vendicant, qualis ea est, qua vox Homo significat veros homines, & Leo veros Leones.Impropria est ea, ad quam ob aliquam teruassinitatem signa traduculum cuiusmodi est illa, qua homo significat homines depictos,& Leo Viros, robustos. Fere autem verba ad aliquem modu τρμον Graeci vocant traducta,&immutata, impropria habent significationem: ut quae per Metaphoram, Catachresim,Metalepsin, & Metonymiam immutantur. Dixi aute fere, quia 1 altem, quae per Onomatopaeia significant non videntur improprie usurpari. Quis Cnim
22쪽
enim dicat hanc dictione .c langor imitatione rei ficta, improprie significare sonum tubae, & Latratus
masia alij iudicet.Sed haec,quae de propria,&impropria significatione breuiter attigimus, a Gramaticis petenda sunt .Eorum rursus , quae proprie significat. qu&dam dicuntur Categoremata , quaedam Syricategotemata. Categoremata,teste. Cicerone, appellant Categ.- ea,quae de quodam, aut quibusdam dicuntur, ut Crs emAEt sus.Dfues,& similia. Haec enim mctio Craesus , de v-no quodam homine dr, Diverse de multis: Nec refert TV ut. quod Cicero nomine categorematis res significatas i intelligat,nos vero ipsa signa rebus significandis im Tum res posita.Vtraq; enim apte appellantur Categorema tum sita, quasi Dicibilia,quia de uno , aut pluribus dicunt. ἔν reruSyncae tegoremata vero quasi dicas, categorematib. duis rueconducentia vocantur ea, quae non dicuntur de allia cat gors quo, aut aliquibus, sed tamen categorematib. ut cer mar . tum orationis 1ensum efficiant, adiumentum affer iit: υncore
vi Croes,Diuitis, Dodie; Sapienter, Omnis, Nullus, gHrema-Si, cum, Aut, Ab.&c.huiusmodi. Haec de varijs signo ra. rum, &significationum generibus videntur satis. Proximum est, ut quo pacto conceptus, Voces, &scripta significent, dIcamuS. pacto eoneeptus, voces, o scripta signia
P Rimum conceptus sunt signa formalia:voces au- significate , & scripta numerantur in instrumentalibus, troma ιδ t recentiores notant.Nam coceptus sunt similitudi copinu anes quaedam rerum significataru in intellectu consi- An Aragnatae, quaS non necesse est cognoscere, ut ipsarum Dene vointeruentu res significatae cognoscantur:voces ast, eum θει scripta,sut signa externa,quae,nisi poterijs cogno script. scentibus obijciatur,in cognitionem rem signinca- Secundatarum neminem inducent. Deinde coceptus sunt si- di scriagna naturalia earum rem, quas significant: voces au. mon.
23쪽
α O Innitutionum Dialestricarum.
tem,quibus colloquimur,& seripta , quibus cum absentibus comunicamus,sunt signa ex instituto. Conceptus enim, ut ait Aristoteles, sunt idem apud omnes, hoc est, idem suapte natura apud omnes significant: Voces veris,scripta,non item, ut satis apertum est.Denique conceptus significant res immediate,id est,nullo alio interiecto signo:voces autem interue- . nientibus reruin coceptibus, quorum sunt proxima signa,& nota,ut ait Aristoteles: scripta vero non so- νς tum interuenientibus rerum conceptibus, sed etiam
mediis vocibus.Id enim, quod scripta proxime obij-ciunt menti, sunt voces. Multi siquidem legendo ex- Primunt voces, quas scripta significant, nullum interim formantes conceptum rerum significatarum, ut patet in us , qui latinas literas legunt, nee tamen intelligunt. Verum non est necesse , ut cum ego audio vocem significatiuam alicuius rei,duo in me gignantur conceptus,alter ipsius conceptus rei, alter rei significatae. Nec item cum lego verbum aliquod apud Aristotelem, opus est, ut tria concipiam , vo-adens se cem, quae rem sign ificat, quaeque vocabulo respon- δε pr det,conceptum rei,& rem significatam . Mens enim Metrεdi celeritate fua statim praevolat ad rem, praetermissis
rur A stpe mediis signis interiectis inter primum signum,gna me- & rem significatam.
Duosem De eonceptu Madio , O Ultimo. Cap. XI. per gia snuntur π LIud tamen est omnino necessarium,ut cum audi-
σοσeptur I mus voces,aut legimus scripta significativa ex in-- prvo stituto,duo semper in nobis conceptus gignantur, alnitur ter ipsius vocis, aut scripturae, qui in homine etiam Ox,aut ignaro idiomatis gigni potest, alter rei significatae, scriptu- qui no gignitur,nisi in eo , qui tenet significationem se signi vocabuli.Voces namque & scripta sunt signa instruscas ex metalia, ut dictu est,quae necessario sunt percipien-ήnsiim da, si ipsorum interuentu res fignificatae cognoscen- M. dae sunt . AC
24쪽
Ae Prior ille conceptus dici solet. No vltimatust posterior Ultimatus. Aptius tamen ille diceretur Me ara -- cius, hic Vltimus, Inter quos conceptus hoc distria 4men perspice, quhd Medius significat naturaliter ip νι ---sam vocem, aut scripturam , quae proponitur, cum μ' sit naturalis imago vocis,aut lcripturae. Ultimus ve. Disertaro ab ipsa eadem voce,aut scriptura ex impositione me significatur.Nam cum homines imponunt voces,aut ter co
scripta rebus significandis, simul etiam imponunt ea cepiΜmdem significandis conceptibus rerum; id, quod Ari- me/is stoteles, quod ad voces attinet, plane significat, cum ρο-
ait, voces esse notas, seu signa conceptum,non ita ta mum .
men, ut idem apud omnes significent. Addunt recen Cocvι tiores, conceptum medium significare ex impositio medius ne,& conceptum ultimum, & rem, quam ultimus na signi turaliter significat.Verbi causa,conceptum medium c t ex huius vocis homo,significare ex impositione,& con impo. OCeptum ultimum eiusdem vocis,qui quidem est natu concepta ratis conceptus hominis, & hominem ipsum, nam Nit. re
Cum voces, aut scripta imponuntur rebus significan- r ignia dis, simul etiam ex quadam consecutione, videntur sicarsi iaimponi conceptus naturales ipsoruln. Cui sententiae, cum vera videatur non repugnabo. Sed missis
iam hoc loco conceptibus, & scriptis, ad tractanda deinceps nomina, O verba vocalia aggrediamur.
Nomen est vox significans ex instituto,definit
ac sine tepore,cuius nulla pars significat separatim,quaeq; adiuncto Est,aut No est, essicit oratio- , nem, quae verum, aut falsum significet:ut Homo, Socrates,& aliae huiusmodi voces. In hac definitione, Vox reijcit conceptus,& scripta.Significans, reij citeaS Voces , quae nihil significant, ut Blictri, Ss alias huiuscemodi .Ex instituto,reiicit voces significantes naturaliter,ut gemitus, & alias Pmultas interiectiones.Definite, relicit nomina,& verba infinita, ut No
25쪽
1 et Institutionum Dialecticarum.
. homo,Non , alet, quae Aristoteles, nonnimpliciter Nρm nomina aut uerba ed nomina infinita, SI verba infiR nita appellanda esse cesset,l eo quod nullum cortum. 'μ entis veri aut ficti conceptum intellectui sub ij eisit, cum & de ijs, quae sunt,&de ijs, quae non sunt, dicatur. Sine tempore, rei jcit verba finita participia , quae quidem omnia tempus adsignificant. Nam & si pleraquc nomina signincant tempus, ut Dies, Hora, g ή - . Annus , nulla tamen certam differentiam temporIS,
εμm t. praesentis scilicet, pleriti, aut futuri suae significatio pyro . ni adiungit, quod quidem est adsignificare tempus , seu significare cu tempore. Illud vero, Cuius nulla pars significat separatim , reijcit orationes. OmniSnaq; orationis pars aliqua separatim, ac P se in ipsa orationis structura sigaificat: ut in his duabus orationibus, Homo albus, Homo sedet, cernere licet: in nullo autem nomine, etiam si compositae figurae sit,
qualia sunt Respublica, & Senatus comitu, pars ulla quicquam declarat separatim. Illud deniq; , Quaeq;
adiuncto Est, & caetera, re ij cit casus nominum , Ut Platonis, Platoni,& reliqua omnia Syncatego remata, ut colunctiones, & praepositioneS, unino etia , Ut Adiectia quidam volui, adiectiva adicetiue accepta,ut Cadi-μ i dus quoniam appositio hisce verbo est, siue affirma- ct ue ac to,siue negato, nunquam efficitur oratio, quae veru, . aut falsum significet: quod perspicuum erit,si dicas, Platonis est,Platonis,non est,& ita in caeteris.
Quod si quis obiiciat, multa esse pronomina, quεΩuaro- adiuncto verbo Est, efficiant orationem, que Verum, ne prono aut falsum significet, quales hae sunt, Ego sum,Tu es, misso Ille est.qqare pronom1na esse nomina, quod videtur lyciatur absurdum: occurres, pronomina non ratione sui id a dasini eficere,sed ratione nominum, pro quibus in oratio
rione no ne ponuntur: hanc autem extremam nominum con-
minis . . ditionem sic esse intelligendam nomen ratione sui id efficere dicatur. χ
26쪽
Ω- nam partes signifiemi per se in ipsa totius et deis
VErum quia non facile est internoscere,qus partes. significent separatim , ac per se in ipsa totius vocis compositione, quaei vero minime, tuo traduntur a recentioribus documenta, quibus id deprehendcre possimus.Alterum est, Ea pars vocis , quae, Primum v tes: in tota voce, peculiarem iogeneiat in mente docΜm notionem significat per se in eiusmodi voce . Hinc rum . colligimus, nec Do,nec Minus significare per semhac dictione Dominus . Nam cum tota dictio auditur, in nullius mente duo gignuntur conceptu S, quorum alter respondeat parti Do, alter parti Minus. At Vero quia audita hac oratione, Vir lapiens , duae in nobis producuntur notiones duabus his partibus,
Vir & Sapiens , respondentes, intelligimus easdem partes per se in ipsa totius vocis structura significare. Alterum documentum est, Ea pars totius vocis, Seeμnda cuius significationem qui tolleret, efficeret, ne tota documε
vox significaret id , quod antea significabat signifi- tum. Cat per se in ipsa totius vocis compositione Hinc colligimus partes harum dictionum Dominus, Respublica, Sr aliarum huiusmodi, siue simplicis, siue Compositae figurae, quae fignificant extra ipsam totius compositionem, non significare quicquam in totis vocibus. Nam etiam si quis huiusmodi partium
sign ficationem tolleret,no iccirco tamen eis ceret, ut totae ipsae, ac integre dictiones, suas amitterent significetiones, quod contra omnino dicendum esset in hac oratione Homo sapiens,& in caeteris vocibus causa huius generis . Causa est, quia voces prioris generis Vtrius totae, .c miCgrae impontitur ad significa dum, quae au-d temin posteriori genere numeratur, no nisi per par cumeti. res .Hinc enim primum fit, ut cuiq; illarum unus tantum respo ndeat conceptus, harum autem singulis,
plures.Deinde hoc sequitur, ut illae non desinant si. B gnificate,
27쪽
δε p. a4 res tationum Dialecticarum
gnificare, etiam si a singulis partibus suis alias tagnificantibus tollatur significatio, hae vero detinant. Veruntamen multae sunt voces, quae, etsi simpliciter orationes sint, multa'. notiones,in mente gignant, tamen inopia. vocabulorum pro nominibus usu Pantur, quibus, proinde auditis simplices formamus conceptus, quales sunt', Summus Pont. Alexander Magnus, Corpus animatuin,& aliae huiusmodi. De Uerbo. Cap. XIIII. V Erbum est vox significans ex instituto, definite, ac cum tempore praesenti, cuius nulla pars significat separatim, & semper eorum, quae de alio Praedicantur est nota,ut Valet, Disputat. Omnes particulae huius definitionis perspicuae sunt ex dietis, praeter extremam, cuius hic est sensus. Et semper coin enunciatione ponitur, est signum eius, quod in ea praedicatur,seu, ut planius dicam. Et semper cum in enunciatione ponitur praedicatur vice sui significa- ei. Exempli causa, in hac en unciatione Socrates diis sputat, hoc verbum Discedent praedicatur de Socrate loco rei,quam significat,& nt caetera .Enunciatio Vero, ut obiter dicum,est oratio, quae verum,uel salis sum significat,praedicari autem est assirmari,aut negari de aliquo,siue id vere fiat, siue falso. Unde pra dicatum dicitur id, quod de aliquo affrmatur, aut negatur. Subiectum vero id , de quo afirmatur, aut negatur praedicatum. Sed de hisce inferius .Haec igitur extrema definitionis particula reijciuntur verba praesentis temporis, quae non sunt indicatiui modi, ut Disputa, Disputare, & participia eiusdem temporis, ut Disputans, quae quidem superioribus particulis reijci non possunt. Reijciuntur ergo, quia quaedam eorum reperias, qus nunquam praedicentur, ut Disputa. al1a vero, quae etsi nonnunquam praedicentur, aliquando tamen non praedicantur, ut
Disputare, Disputans , & similia. Si enim dicasDisputare
28쪽
Disputare est de quaestione propofita cum iitero contendere , Disputans loquitur, nec illud Disputare , nec illud Disputans praedicabuntur . Sola igiatur , ac omnia verba finita praesentis temporis, in
dicatiui modi comprehenduntur in hac definitioneVe Disputo, Disphtas , Deambulo , Deambulas. Quod si quis obijciat,in hac en unciatione .Deambulo est verbum, illud deambulo non predicari, ergo ο.ismo
non esse verum id, quod docuimus,Nullum, inquam verbum in enunciatione aliqua poni, quin in eadem .prs dicetur.occurrendum est,id, quod docuimus verum esse, cum verba ponuntur, & accipiuntur in enunciatione pro rebus , quas significant: verbum autem Deambulo in proposita enunciatione nec poni, nec accipi pro suo significato . Neque enim 1 eno D lutiosus enunciationis est, quod res, quam significat vox Deambulo, sit verbum, sed quod ipsa vox Deambu- Mai Io sit verbum. Eodem fere modo occurres et , qui opposuerit, verbum. est in hac enunciatione, Adamus est animai,non predicari. dices, enim,non esse mirum,quia non accipIis r pro suo significato, quod est existere, ut accipitur in hac enunciatione , Adaia rita mmus est, sed exercet latum officium syncategorema- stis copulantis predicatum cu subiecto, qus ratione νην φορμCopulae verbalis appellari solct. Itaq. sic est verbo- ω --rum proprium, ut cum in enunciatione pro suis si bHli .gnificatis capiuntur, semper eorum vice lde subie- Hvri elo aliquo dicantur.Ιd, quod ex ipsa verborum na- νον πε tura nascitur.Verba enim quae verba sunt,hoc pecu bstrum. liare habent, ut ipsa per se , ac fine ullo vinculo exta Verboratrinseeus assumpto,praedicari possint.Exepli causa, ηο - .ut verbu Disputat de Socrate pdicetur, no est opus, ut quaeratur externum alisuod vinculu ad praedicatione perficienda:quonia ipsu per sese nominis adiuctum enunciationem absoluet, ut si dieas, socrates disputat.Quod tame satis no erit,ut aliud,quod cuiue categorema de subiecto 3 posito dicatur. Nam nomini Socrates solii adiunxeris, exempli causa a
29쪽
a Infititutionum Dialecticari .
nomen Philosophos, aut participium Disputans,dixeri'. socrates Philosophus, aut Socrate Disputans non absolueris haud dubie enuntiationem, sed necesse erit, ut asciscas vinculum Est cuius interpositum fiat alterius partis de altera praeda catio . Quia igitur haec est verborum propria natura , ut per in ipsa praedicari possint, nec cgeant nisi subiecto, de quo dicantur, hinc est quod in enunciatione posita,& pro suis significatis accepta semper de altero praedicentur, quocunq. modo mutentur parteS enunciationis . Veluti si d cas, Plato disputat, disputat Plato, Plato disputat in academia, Plato in Academia disputat, In Academ. Plato disputat, aut alio
quouis modo enunciationem extruas. De ijs qua ad nomen θ verbum reuocantur. Cap. XV.
CVm autem praeter nomen,& verbum, aliae mulatae voces in oratione reperiantur, aduertenduest, earum quasdam apud Dialecticum non esse partes orationis, sed partium vincula quasda Vero parteS.Partium autzm, quasdam esse minores Orationes etsi simplices partes esse videantur, quasdam vero non esse orationes, sed simplices partes,Denique ea- rum , quae sunt simplices partes, alias directo reuocari ad nomen & verbum: alias oblique Voces, quae Vocis r apud Dialecticum non censentur partes orationis, sunt vio sed vincula partium', sunt per multae, ut Ab, Abs , cula du- Si, Vel', 8 fere praepositiones & coniunctiones, In taxat his eriam numeratur adverbium Non , & verbum partium Est, qua ratione copulat praedicatum cum subiector ora .e item signa uniuersalia,& particularia, quae quidem certo quodam modo extendunt,aut contrahunt,c5 iunctionem subiecti cum praedicato, ut Omnis, Ali- suis,de quibus infra dicendu est:& alia huiuscemodio
30쪽
. Liber Primus . ' a di. Voces, quae videntur esse simplices partes orationis,& tamen censentur minores orationes, sunt illae, quae non continent expresse multas distinctas dictiones, sed tamen ingenerant in mente aliquam orationem, ut Nemo, Nihil, id est, Nullus homo, Nulla res, Semper, nunquam , & alia quam plurima adverbi Pape . A page,& aliae interiectiones. Hae si quidem omnes Ioces,& aliae huiusmodi simpliciter, S absolute sunt orationes, ut infra dicemus.Atq. haec duo gelacra ocum, quae hactenus numerauimus, ratio reducuntur ad nomen , & verbum . Simplices autem partes orationis, quae directo ad nomen de verbum reuocantur, sunt caetera, categoremata , praeter nomen δε verbum iam definita. Verum hoc est discrimen, quod quae tempus non adsignificant, reuocantur ad nomen, ut nomina infinita, adiectiva adiecti-ue accepta,& pronomina, quae vero tempus adsignificant,rc uocantur ad verbum, ut verba in fila ita, tempora praeteriis, S futuri indicatiui modi, tempora infinitivi modi, & participia. Voces denique simplices, quae oblique ad nomen,& Verbam reuocautur , sutit ea omnia sya catagoremata, quae sunt partes,&non vincula tantum partium orationis.Sic tamen distribuuntur, ut quae tempus non adsignificant,reu centur ad nomo:quae adsignificant, ad verbum. Quo fit, ut ad nomen , oblique reducantur tum casuS no minum etiam infinitorum,& adiective acceptorum, itemq. pronominum, tum etiam quaedam adverbia,qus more casuum ex nominibus deducuntur, ut Docte, Sapienter: ad verbum autem omnes casus verborum, etiam infinitorum, qui non sunt categoremata, itemq. Casus participiorum . Quae autem voces sint categoremata , 1uperius dictum est. Itaque omnes partes orationis, qus non sunt minoreS Orationes , nec vincula duntaxat,nc xu Sue partitim,aut sunt nomina, & verba, aut ad haec modo aliquo reuocan