De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

471쪽

funde in pelvim , ut ipsius uteri Prota sum mentiretur, descendit. Molam plerumque modo unam, aliquando tamen PlureS ejusdem naturae concretiones Continet uterus. Nunc vero omnem per vitam mulieris massa haec ab normis hunc locum usurpat; nunc Plu TeS a sua Occia Patione Post menses , et quidem nunc sola, nunc embryoni Socia, - utque tunc Vel ante,

vel post hunc, vel simul cum eo , intervallo nunc breviore, nunc plures ad dies extenso, excluditur: ita, ut non desint seminae, quae a partu perfecto cum placenta Uterina excluso, novis, plures post horas, ad partum doloribus correptae , loco foetus alteri US, molam S ut m Agnam excreverint. Cur VePO ca luterini tumores, quamvis forma, substantia, densitate tam diversos, molas nihilominus vocaverint; ejusdem

autem indolis phymata, quae vel ad uteri faciem

Uxtet Ham , numero SHepe plura, a solo peritonaeo obtecta , Dascuntur, - vel in i Sa matricis SubStan, tia , rari Ora , eXSurgunt , hoc titulo privaverint ; -- cur illas ipsas cavi uterini excrescentias , ubi , abaetione Uteri , in earundem radices adhuc molliores majore , Versus ejiasdem cavi proscindiorem cervicem utque Osti iam largentia P Ac, in Pedaiaculum exten Sue, CompresSne , Per hoc ipsum tandem in vaginam sibi viam pandere, atque in ea demum, liberiores, Io lumine augeri coguntur , inepto PolyVOruΠι nomine donaverint; - hoc , nomenclatorum , nOStro quoque Bevo, nisi auctas, saltem haud exstinctas, inter in Sa-Dias ponimuS. Qua vero ratione, Sordida atque impura aliarum partium corporis tilcera faciunt: ea et uteri, et mR-Xime oris titerini tantis non modo, partus difficilis sub opere, injuriis, sed syphilidis quoque veneficis effectibus subjecti in illa excrescensitis fungosas facile concipiunt; ut quibus quasi spongiis, externa pellicula,

in dies condensanda, instructis, humor iniquus Suscipitur, qui interiores earumdem ad cellulas, Continuo magis impletas, varia sub consistentia, StagnAt, indurntiar, ac tumorem tandem, quem molam dixerunt, quem interim pro ratione contentae in eo materiae, vel sarcoma, atheroma, vel steatoma, vel meliceridem,

vel denique ρον um uteri, jure uou minore, Vociari

472쪽

470 BETENTIONES M. Ita,

licebit in constituit. Differentiam molae ab uteri ex V SCeuttis, a Viro Claro in eo positam, A quod hae Hltimae ex ipsa matricis substantia proveniant, dum illa

eriam Continuum constituant atque, si excludantur,

uterum ipsum foras trahant; quod autem molae , Per modum adglutinationis, placentae ad instar, C tam citet oquidem cohaereant; sed a motu hia jus visceris Constricto Pio, ab interna illius superficie dissolvantur, et e X tra matricem protruduntur, D tanti quidem Ponderis non esse, ex eo, quod major, Aut minor tum Ο-xis morbosi cum citeri superficie interna cohaesio, de ejusdem natura nil decidat; et quod certe moliae non Puuene Bb utero, qua hic placentam expellit, ratione, Feparari haud queant, concita limus. In ip So cavo lateri, abscessus et ulcera hinc inde detecta fuerunt; nec Pu- S, aut urtici copiosi in eodem collectoriam, exempludes iant.

Ρolypi, sexui sequiori proprii, vel uteri ipsius, vel,

Casu rariore, vaginae substantiae adhaerent. Uterinus

Ps Pus plerumque fundo hujus vis eris , interdum Vel O cer ici, aut ori cis ejusdem, radicem infigit; Ua- Halis autem, quovis quidem hi jas canali S puncto,

scit, ejus tamen rugas ille praediligit, ac facile ulcus

Cis in cavo, moderate distento, puncto illius, Vel cer-Vicis, oris uterini, nunc hoc, niane illo, cum pedian Culo Unico, raro certe pluribus quasi raclicibus natum, ex ore hujus visceris minus dilatato in vaginam demet Sum, hoe vero in Canali, sibi magis cedente, in massam glabram, pyriformem Adauctum, sua basi latiorem , Ore, qriale uteru S prolapSUS organicum H gno scit, destitutum, nunc mollem, fere muco SUID, Drancs II comaticiam, nunc, scirrho Si ad instar, durum, plerumque indolentem, interdum vero carcinomatis quasi Symplomata offerentem, tandem et genitalium inter labra, saepe ipsa in crura propendentem, quo in cnsu uteri stando ad natus est, cruoris dispendio ViX DOusemper gravi, ubi vero Cervi ei, aut ori citerino adhaeret, Saepe nullo, junctum: uteri quidem Poly um et

nos, si lubet, vocabimus; cum interim in medica sciensia, Hominum vix non majores, quam rerum Probe

473쪽

ABDOΜINALES O7 in Olarum, sint divitiae; cum vel ipsae molae hinc inde quasi rostra et brachia plura habuisse sint visae; has Omne S excrescentias, vel sola istarum appell9tione, Vel, Sacro antiqui talis jure, molariam illa salutabimus. Ne ΓWἰx uteri, sana quidem, sed Ono a pollice suae CStensioni S normalis, ut observationes in Gallia factae docuerunt, septem vel octo ad pollices longilia finis , non Profundiore, ob , id , Uteri positione, quibusdam in feminis, aucta, pro uteri deSceusu vel et se Olm Oejusdem habeatur, summopere Cuvendum CSi. HUIC errorem, facile funestum, oris uterini, quod, circa polypi collum, circini in modum stringitur, attentum

Morbum hunc, nostris temporibus tot seminis, neque Virginibus exceptis, infe Stiam , non modo intem-Pe Stivum Sextis Sequioris propter Verecundiam , Sed et ob incredibilem artis obstetriciae defectum, vix ante saeculum de ei muro et sextum Paulo attentius observatum, haud raro medentes Cum uteri ipsius aut δε-

intestinorum, omenti, herniis unginalibus , ac ita quidem confuderunt: Ut primo in Cnsu, vel ipsiam vi Scus prol i ficum, cultri, vix non semper lethalis , auxilio resciderint; vel rescisso modo PolYPO, in Suo Centro, ob exsiccata in eodem liquida , interdum Dacuo, de uteri tamen ipsius exstirpatione felici , gloriari haud destiterint. Quamvis autem sAlutaris pars haec scientiae chirurgiae, vel et artis Obstetriciae ad forum pertineat; cum tamen et medici, prius, quam istarum artium imploretur Consilium, hos morbos saepe diu nimis praetervideant; quaedam Saltero, et modo pPRO- CipuI , quae lios errores avertant, tam gravis objecti momenta breviter hic exponimus. Ac primo quidem monebimus: haud infrequenter me rrhoeae sub imagine, polypos radices suas sigere ;nec alia feminis, quam quae a Causis diversis huic sexui accidunt, uteri, tensi nempe atque cum lumbis obscuro dolentis, incommoda inferre. Atqui tamen haec

ipsa, donec pars polypi infima et crassior , in uteri cervicem directa, hauc ipsam ac istius orificium, cunei

474쪽

4 a BETENTIO ES M. L.

in modum, sibi satis, et quidem sub difficultate in

ore uteri tam virgineo, quam muliebri, aut partum necdum experto, aut ob aetatem jam quidquam calloso, majore, ac sub ventriculi consensu pedisse quo, Bd aperuerit, continuo crescunt. Hae vero porta jam Superata , dicta quidem satis moderantur sympto mctia ;nSt Vero, cum nunc exitiam molienti polypo, potentioris ab lateri angastia antehac non parum , nimis extendi, cohibito, in speciem funis Complanati, com- Presso, promptioris incrementi, ampliore ae laXiore Vaginae in canali, obstacula minora resistunt; hane ille hostis regionem impcine mOX Usul Pnt RC , Siab infido aliorum symptomatum vi X non Silentio, Symptomata hic aha producit. Hanc usque interim securidas3 ad morbi Periodum, eo minus attenta in talia est femina: quod Saepe, sub istis, consueta nequidem sibi menstrua des1cere avertat: aut quod, si biennorrho eam forsitan antehae experta sit; in hanc ipsum, malorum

culpam omnem conjiciat. Vix tamen aliquot hoc modo septima uis, aut forte mensibus, transactis, plenitudinis, distensionis in sinu insolitae sensationem ingratam illa Percipit, simulque alvum et urinas sibi et tardius et

Regrius secedere, aliquando et venas haemorrhoidales nil anum turgere, animad Vertit. Sunt, quae, crassiore

jam polypo detentae, nisi hunc ipsum sibi altius reprimant; hirinus eXcernere nullo modo possint. Quae virum agnoscit femina, ea, Sub congressu quidquam vivaci, mox sibi uterum offendi, cum dolore ac sanguinis subinde stillicidio, vel et profluvio, observat quidem; sed, ut reliqua, ita et hocce Phoenomenon, levi ac in completo, non tam insolito feminis, maxime partum jam pluries expertis, uteri atque Vaginae descensui, ut quem proprio ct digilo, Vaginae Commisso, satis manifestum reddi, tacite sibi persuadet, adscribit; et quo hujus mali, falso suppositi, progressui resistat, Pes Sum vaginae, jam nimis oppletae, distractae, in colli Vesicalis, urethrae, ac intestini recti majorem longe compressionem Stulte in trudi curat. Sed nunc quoque lumborum ac uieri, seu potius ligamentorum ejus, ten Sione S, Duris eae, Vomitiaritiones,

frequens urinae mittendae difficultas, aut omnimoda suppressi ob imperiose loquuntur; menstruis saepe diu

475쪽

EX Utero, Vel e Venis polypi, ore laterino strangulati, Vctricosis ae diruptis oriundae , nune animum feriunt; BC tandem tertia, prorumpentis nempe e vulva polypi, Periodus subintrat. Primis quidem temporibus hic tumor ad vaginam facile, non iamen ab Sque Urin Remittendae difficultate majore, retroducitur; Sed qUΟ-Vis sub nixu quidquam fortiore , mox ille, faciliorem ictu insequente, relabitur: donec sensim Volumine Auctus, ac ad justum aegrae horrorem, Per femora Propendens, omnem sibi reditiam ad vaginae domicilium, ipse praecludat. Hocce sub statu haud raro contingit, ut ulmosphaerae, frietionis, Compressionis actione , externa polypi tunica duritiem quasi callosam

tandem a C llairat; vel ejusdem stiperficies, ab urinariam, inuet acrioris affluxu, irritetur, inflammetur, e X edatur, interdum Bbscessus, Vel ipsam VHGque grin 'graenam stati inde, Contrahat. FUerunt, quibus, H Prae

grandis polypi, fundo uteri adfixi, pondere, hic ipse

TelroVersus fuerit. Nisi experieritia ipsa id satis docuisset; Uterum jam a polypo obsessiam, primo SAltem Stadio, non modo impraegnari, sed et foetum, plenam Bd maturitalem usque, fovere posse, nemo credidi Sset. Sunt interim , quae polypum utero ferentes, Sim Ulim praegnatae, embryonem primis modo mensibus retineant. Quamvis vero purs major feminariam , qUNe Polypo laborant, sanguinis ex utero jacturae eXpo SitHSil; quotiescumque tamen ad oris uterini confinia po-Iypi radix infigitur: haemorrhagiarum aut Dialin, HUt minor est frequentia. Exemplum interim polypi, cervici modo laterinae adfixi, ac magnam nihilominuScruoris jacturam inducentis, habetur; quo in CASU,

polypos alios, in primi vicinia haesisse, sinspicat US est scriptor Galliae idem, qui plures ejusdem indolis ex Crescentias Uno eodem Itie in utero jam deteXe- Tnt. Ali triando, Casu tamen rariore, unginiali polypo PeduHCulus, Cui , exstirpationis quondam suscipienti ne

ad finem, ligatura applicetur, ita deficit, ut loco

istius, tumoris ad sanationem, aut cultro chirurgico, aut causticis opuS Sit.

476쪽

RETENTIONE A M. I.

D. molarum alia um.

Tam ob dictas , quam ob alias ra iones summopere interest, quo, sub Vria Ciamque med Orrhoea Chroni CR, rebelli, non minus, quam sub harinae deponendae uulsae Cum eXCernendarum pertinaciore ne plusquAm Ordinario apud feminas labore, sicut stati nimio, Vel freqMenter redeunte cruoris uterini profluvio, tam Va-gin I, quam Uterris, nitente ne experto satis obstetricantis a digito, mature e loretur. Ne in corpori S morbosi , in vaginam delapsi , vel ante istius introitum

pendentis, vel illam angustantis, indicanda natura, liorum exemplis funestis, fallamur, vel maXime Ca vendum est. Ac primo quidem, ne uteruS VVola Sus,

ejusdem pro O, ο imprudenter declaretur, atquCausu Vere impio, aut silis, aut cultro submittatur, evitandum. Hanc, Prolapsam primum ad lateri partem, Aginae suae, Simul quidquam prolapsae, portione obtectum, ejrisdem Orficium organicum, labris suis Uti in Itae ornat tam , se offeret; ac si forsitan tale quid vel ipso in polypo occurrat; hoc eidem, Vel a Com-PreSSione , Vel Praegresso ex Dicere. ac inducta huia cicatrice, di forme subvenisse, haud difficulter comparebit. Accedit et ea, μον um ac frola Sum non modo, sed inuersum quoque inter laterum differentia : quod ille nunquam, quod isti faciunt, vesicam Urinalem secum trahat praecipitem. In et Sum ad uterum quod, praeter hoc, spectat, ille quidem, polypi in modum, Cum basi sua sera fundo, explorantis se medici digito Praesentat; ast Vero, quod in Hiero modo prolapso detegitur, Orficium: hoc, superiore inversi illius visceris loco sepultum degens , nulli bi detegitur; nec digito, qui vaginae, uterum in vel Sum in Volventis, cavo

committatur, hie sere locias est. Caeterum, praeter mollitiem Con Spicuam, sensibilitatem uterus , ubi tangittar, magnam, - Polypus vero nullam, prodit; et Cum iste, descensu ex vagina lentior', - Uteri prolapsus, Subitanes ac inopinuto, feminam constet Dit. Vesicalis ad vaginam hernia M a

Polyρο distinguitur: quod iste, ut tactu i durus resistat; illa vero, mollior, digito cedat; quod, ubi eadem

477쪽

ABDOMINALES 4 scomprimitur, ad mingendum aegra mOX compellatur; lotio vero deposito, tumor ipse, pro emissi liquidi ratione, subsideat. In testinis, aut Omento vaginam introprementibus , oris Uterini illa directionem simul immutant; alque dum polypus retro pressus, facile relabitur. illa reponi facilius qUelant. Cum nequidem ipsius grauiditatis indicia apud feminam humanam, donec foetus motum ea manifestiam perceperit, Sati S Certa Sint; non Se CDPiorem SHDe molarum nascentium , Vel adeo jam quid quis in proVectarum, di Nouem e Sse, quisquam praetendet. Quod si et motu et foetus simul in utero haereant; motus prolis quidem hanc ipsam, sed molam minime, prodet. Si gna quidem molariam, ex solo scriptoriam ratiocinio Petitὼ, Satis mult9; - sed quae ex multiplici hoc mali genus r9ri observandi occasione deprompta, Solvendis , dum interest, nodis sufficiant: PariCa, enque

longum saltem per tempus maxime aeqVivo Ca Sunt. Molas haud facile quartum ultra men Sem in Utero Subsistere, a Citatis earum compliarium, longiorem Per m OPRIU, - quarumdam, ad tumulum usque hoe in Cavo detenturum, exemplis refutatur. Quare jam immortalis historiae Daturalis parens, de mola, G mO- Vetur, inquit, sistitque menses: et ut partias, alius letlialis , alias una senescens, aliquando alvo citatiore EXcidens M. Nee assertio; μ molas volumine, illo foetus Celeriore augeri, Ac proinde abdomen feminae inferius, sub illis, citius et inaequali magis ratione dilatari M. Satis certa est. Nec pro tuto magis molae Argumento , ci graviditatis absentiam, ex tiam Ore Ventris duriusculo, Don acuminato, sed in omnem dimensionem, interdiam aequaliter, interdum vero Confuse Sese eX pandente, denotari, haberi potest. Ad ubera quod spectat, ea, Sub molarum non minia S, quam SVbfoetus gestatione, A Seroso liquore Sorori RSSO, CONSPO-cta fuerunt; atque dum uterum mola simul cum foetu OCCUPIt: Dum se Cretio lactea vel istum, vel illam an Dunci et, determinari non potest. Certissimum latique foetus, in latero de gentis, signum, sat evidens ejusdem hoc in organo molias eSt; etsi vero sat conflans hujus

signi a quinto gestationis mense, sub uteri extensione, resistentia, et pondere majoribus, quam quae ab ae-

478쪽

Tis, B quctrum, But cruoris in eo collectione induci Possent, desectus, procul dubio molam significet; non tumen istam idcirco metus prolis, in utero ConStRnter licet perceptus, perpetuo excludit. Feminas a molam Agis, quam ct foetu, adgravari, ubi toties, vel hujus

solius B Conceptione, Sanita S illuviam n morbosorum Sym-Ptomatum Circumdetur exercitu; Deque hoc firmiorem

multo iis agnos in constituet. Qui feminas a mola obsessas, ubi de latere in latus moventur, ponderis de illo in istud de lubentis sensationem experiri dixerunt: his, molam Utero, foetu ipso, vicini HS ad natRm CSSe, nec in aquis illam, Ut istum, forsitan Vita e Xutum, sui ponderis ratione, Pilae instar, circum Agi posse, Perpendendum relinquim HS. Tam facile aliorum , de rebus obscuris sententias subvertere, - sed potiores istis offerre, qriam arduum est i - Concludimus ex istis: cognitionem molae, nisi

Post formis, in Vaginam jam extensae, in feminis,

intimiore virorum Commercio Usis, quarti Ante mensis finem , nullam nobis esse concessam; hoc vero meri Secum dimidio jamjam absoluto, ubi plura ex Signis

hucusque relatis , quam Vis illuc usque dubiis , conspiraverint ; probabilitatem molae latentis satis conspicuam offerri. O. DCCCXLIX. Prognosse. - P. Poly ctrum. Molarum Progno si , pi Aeter ea , quae de illarum indole atque decursu, tot uteris ac prolibus funesto, retulimus, haud multa hic addenda supersunt. Quanta

partum, molae conjunctiam, vitae discrimina Circumdent, vel ex eo jam ada paret: quod hae, non modo debitam uteri, pro eXClusione foetus, Contractionem impediant; sed et exitum ante foetum molientes , ob sanguinis ex Hiero flia X iam continuo promotum, ipsam quoque Vitam eidem saepe praescindant. Sunt in teri me Xenapin non paucn mulierum, 'lucte non modo molam , abortus sub specie excepta cria oris jactura, quae partum foetus immuturi comitari solet, majorein tantis haud stipatum periculis excluserint; sed etiam intaminatae foecunditatis specimina posthinc ediderint. An tam felix rei, frequenter ominosae, eventus, illis modo molis , quae e X O tiis, sua cum placentiat B, Utero Cae-

479쪽

gis, eodem e X Organo, Vel exeso, Vel uliter morboSO,

luxuriantibus , est proprius 3 Polypi saltem qui radice

sua , Vel pluribus, plerumque minu S amplis, e tunica Uteri, vel cervicis , oris uterini , interna , haud compromissa Semper hujus visceri S substanti R, DRSCuntur, Don id In I Hro, quin corpus uteri ipsum malorum quid participet, felici satis ausu exstirpantur ; quid quod aliquot , raris licet, exemplis , vel Sponte se CeSSerint. Caeteris paribus, minora quidem PolyPOS, quam molas alias, ex eo , quod illi e X stirpari queant, pericula premunt; Cum vero plure S eorum matricem Simul Occupasse , hinc inde, quamvis rarius, Conspecti fuerint; sanationis radiculis pignus nec ipsa polyporum Operatio chirurgica sat firmum largitur. Sic illustris,

quae nos, triticis abhinc annis, Vindobonae consuluit, matrona, decem post partus maturos, quinque Per annos jacturam Cruori S ex utero mRgnum eXPer id, exploranti tandem hoc viscus chirurgi Bononiensis eximii digilo hodi uni obtulit. ob virium jacturam inu-l jorem, ligatura hujus polypi modo post annum SUSCel pta, et Post istam, Valetudo Secunda, Peu meti Sest fere quindecim, Secula est; ast vero, Sub Animi pa- them Ate gravi Ore, sanguini S eX Utero VehemenS PPO-

fluvium recruduit; Sub isto autem , Simul PO Porum friabilium coseia tanta, quae Pelues fana PlureS huC- usque in leuit, ex utero cujus nunc orificium, qua Si in gravidis, tenue reperitur) excreta fuit. f. DCCCL. Thern is molarum , - jPorum.

Ex diagno si molarum. tam dubia, et Vix unte Eariaudem, Vel Solarum, vel embryoni junct9rum, exclusionem, sati S Confirmanda, quam parum ab artis medicae, circa hunc feminae morbum, citri S EXSPectandum sit, jam Satis elucet. Molam, aevi non ita pridem elapsi scriptores Complures, primo, quantocius ab uteri facie interna Se arandam, - Secim do Vero,

ejusdem e CAVO Pellendiam esse, M brevi quidem, sed non minia S umbiguo, quum pleno discrimine consilio, jusserunt. Quo ergo primae indicationi satisfieret: non aliam fere illi, quum, qua et puellae, et Viduae, et conjugum amplexibus aut privatae, aut renuncinn-

480쪽

tes UXOreS, Clandestino concubitu praegnantes, elimi-Dandi ex utero tam odiosi sibi pignoris desiderio conductae, jam dudurn Stant usae, adhiberi suaserunt. Ut igitur os uteri, his conaminibus pie resistens, em Olli-lirent, foverent, et quasi blandiendo seducerent: Semicupia tepida, injectiones, suffimigia, venae Sectione S,

em me nugoga Varin, - Ut reluctantem istis naturalem embryonis innocentis custodem Subjugarent, enem Bla, Stimulantia, di asticu fortiora, emetica, Sterniata tori B ,

ipsumque, junctis pedibus, saltum ex alto repetitum,ac alia consulueriant. Quod interim impiis seductarum feminarum infanticidii tentaminibus, - hoc et molae imprudenter expellendae studiosis artificibus felicite Paccidit: scilicet, quod uterus has constanter eluderet injurias, foetumque praescripto tempore illaesum eXcluderet; vel, quod molam, sibi commiSSam, cum eadem, Re foetum, teneritate foveret, nutriret, atque Vel pio lubitu tardius dimitteret, vel ad feminae obitram USque,

SeneScentem Conse PVBret. Sed frequenter hos conatus

primo casu, atroces et maxime impios, in ultero, potissime si foetus forsitan simul ac mola in utero haereret, ad minimum nimis audaces in effectus, ex haemorrhagiis uteri, vix Ullo modo coercendis, aut ex partis ejusdem inflammationibus Rique gRngraena, Iethales insequuntur. His effectibus obviam ituros, quo Uterias, separata ViX mola, liberetur: hanc ipsam, quam celerrime possint, ab iisdem, vel manus, vel hi DCΟ-Tum , tenaculorum, Vel forficum ope arripi atque sollicite protrahi jubent; ast vero, nec manui ad laterum, nisi partus a doloribus certo jam gradu dilatatum, introitus conceditur; nec ubi os uteri satis, binos ut digitos, molae blande attrahendae adplicitos, admit- icti, patescit: aut manu, aut instrumentis, sibi tam facile funestis, indiget uterus; sed, quae foetu S, aut Placentae, ab isto separatae, partui artis obstetriciae

subsidia sufficiunt: ea non minus et molae eXCludendae, nisi forsitan a vasorum turgore, a SPRSmi S COCΓ- Citcte, Rique tunc Cum Venae Sectione, vel cum BriΟ-

dynis, tam interne haustis, quam vaginae injectis, liberandae, paria erunt. Quod si vero aut haemorrha-gia Uteri vehemens, aut languor virium ConSteΓnens,

aut convulsiones aegram, vel a mola liberandam, Ves