De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

441쪽

ABDOMINALEs 4b9 hanc denuo haud parum in frangit tum ea, quae o culte incedit, inflammatio 9 CXXII.); tum partium

ex lympha morbose retentu, conden Suin, induratarum moles aliquando non tam aucta, quam potius λι mi

ganterim, ViX tδmen , nisi re Spectu Vicini Hrum , morbo Sum , incrementum viscerum , praeprimis ab domi

nullum phys conia j : ut quod certe minus attentis

caulisque medicis pro Obstructione , sub media vaso

viam in iisdem libertate, toties imposuit 3. DCXCVII L).

Nee minor in eo errandi occasio nos premit : quod multi 'licia , uno eodemque in Cavo , Ut Scern, hue mi sphae meo ventris dominio a Pete Sint Commi S Sa : Unde tumor unita S, - alterius, huic Vicini, aut Superincumbentis , tumorem ac retentio uis illinc residentis sympto mala facile mentiatur. Sic , ubi Parotis morbos Suos , PlerOSque Acrato S , aperte satis ad nunciat : bo S , frequentius Chronicos, sal i vat is soror glandula, Pancreas , Hut Pro PSHS reticet, aut Requivoco nimis Sermone eloquitur , et , ut

insignis anatomici pathologici Verbi S utamur, G Curtia mores Pancrea is , nisi forte et ipsi maximi sunt, et aegri valde macilenti, difficillime tactu percipi queant, retrusa visceris Sedes facit, et quidquid manui se interponit, praesertim Vero turgens flatibus ventriculus, aut jecur ampla et dilutata magnitudine didi. Nec major

id est, rodentium in epigustrio, a cibis assumptis auctorum, Anxietatis , DRu Secte , dys PCPSicte Vomitu Sque, praesertim Colore ni cottanam tubassum referenti S , -- obtulisse , velatum fuit: cum dicto Sympto muta saepe quidem, quod et nos Obser a Vimus, eX vitio Pan creatis, sed haud raro etiam hibe organo insonte , Vicinorum modo viscerum Cul PH, Venis Se Sint Vis R.

Sic virgo Vindobonensis, diros in sinistro hypochon -drio dolores per annum cum dimidio sustulit. eosque pro rheumaticis , absque artis adhibito subsidio, ha -

442쪽

Luit. Febris lenta tandem ac tumor conspicuus lienis in regione, cum gesticulatione brachii sinistri, ac re Spiratione, donec Regra obdormisceret, Semper Si Π-gultuosa, nec non a phonia frequente, accessit. In liene hujus sedem esse, et aliis a medicis, et u nobis fuit creditum: donec plures post menses PuS multum, cum urinis intime mistum, secedens, renem sinistriam Suppuratum, lienem vero ab isto, donee ille pure liberatus, Concideret, anteriora VerSUS Coa et tam , non tamen ipsum morbosum fuisse, tandem docuisset. Tanta interim obstructionum in abdomine distinguendarum difficultas , ab animo attento in fabricam habitumque corporis , aetati , sexui cuivis proprium ,

in vitae gentas morbosque praegre S SOS , in i PS am faciei conditionem , in functiones laesus , et in ea de-m Uin , flucte in Orcttione academica, Ticini ; ω de signis morborum Ux cor oris Situ Partiumque positione, Te citata quondam , non Viros quidem in arte e XPerto S, sed tirones medicos docuimus , atque hic Parti in re in petimus , Plerumque S Uperabitur. Vix, nisi in situm, qui cuique visceri explorando Conducat , aegros collocemus, diagno sis sat firma obtinebitur. Qui in suspecti jecinoris , aut et lienis naturam inquisiturus est medicus : ille non in dorsum Semper procumbentem hominem, sed alio longe insitu positum examinandum habebit. Nunc scilicet conveniet , in pedes erectum et in SiniStriam, - HUt cum lien examinandus scierit , in dextrum latus inflexum aegrum Contrectare: quo nempe in situ, inferior istorum viscerum limbus a costis spuriis magis liberatur, et exploranti digito redditur vicinior; - nunc in genua

cubitusve decumbere aegrum jubebimus: quo fit, ut suo pondere jecur , sub hypochondrio dextro nimis

reconditum, aut SP leu ipSum , me Senteri Um , PRnc reus in farcta, anteriora vel Scis ferant tar . la Xuli Sque abdo. minis musculis , majorem inquisiturae manui supersi- Ciem eXPonant; - nunc, decumbente in dorsum aegro , poSitis, inflexo genu, in talos pedibus, ventrisque prius relaxatis sic integumentis , manus medici infra costas dextri aut sinistri hypochondrii spurias ponitur , atque his ipsis ad anteriora vi quadam elexatis , sepultum sub Osseo hoc arcu he ar aut lien ,

443쪽

ABDOMINALEs 44i ad umbilici regionem Prodire cogitur. Non repleto prius a cibis vel a potu Abdomine, sed homine jejuno,

istius in viscera inquirendum; vel, si temporis id sibi exigat penuria , intestina Prius contentis flatibus atque Saburris, ope clysteris, ne, inflata nimis, desectus morbosque aliorum abscondant, deplenda sunt. In genere vero, quae sub hypochondi iis latent viscera, ea , nonnisi sub majoris et Protactae ins irationis tem-POre rectius tactu explorantur. Quod autem , sub tali

examine, musculorum Abdominalium uia tu sic tensio rectius examinari impediverit, id mox sub exs iratione longiore opus suscipere , ac singula tundem inter Se comparare juvabit. Frequenter, quas de cubitus aegrorum supinus, inquiri fati S negaverit: eas erecta

corporis in pedes positio , Varia inflexio , quod suo

pondere tune viscera in farctu, nisi cum aliis , aut cum ipso peritonaeo jam arcti HS CODCreta , Dasgi S descendant, vel praedilecto a loco urgeantur, et tractionis, tensionis majoris Begro sensum inducant , patefacit injiarias. Nec minus Corporis aegrorum ex uno latere in alteriam promptior conVer Sio , Si , hoc sub motu ,

vel in hoc, vel in aliud, sibi quidquam aut delabi,

aut quasi Sumensum haerere Persentiant, certiorem addi agnos in conseret D.

Quos vel renum inflammatio , dolor , tenent, vel dira lumbago excruciat: illi, primo quidem a Spectu,

Inulla inter se communia habent sympto muta. Dolor enim liamborum acutissimus, in latro irae malo, regionem, in qua renes latent, Occupat, et hallucinantem saepe in diagno si medicum, tu omnia licet attentum, relinquit. Vomitus certe, qui in nephi algia , in neph ritide , adesse ut plurimum Cori Suevit, - R dolore summo et a sortiore musculorum lumbalium , aut avertebralis periostii , aut ipsius in Cavo vertebrarum medullae lumbalis inflammatione aut Affectione rheu

su , hine inde producitur. Jubete nunc aegPi truncum ad ante Piora et genua vel Sus inclinarii jubete mox, ut inflexus sic ille , Celeriore quodam motu , in situm magis rectum reclinetur l. . . dolor Abhinc summus ad inflammatos vel impeditos a lumbagine musculos lumbates nascetur , qui vix notabilis erit in ne 'hritide b

444쪽

ne hi algia, nisi in magnum jam tumorem rene S eXere

xerint D.

Ubi tumor ad hepar, latentis in eo suppurationi Ssuspicionem induxerit; ne diluintum more insolito Uesiculam felleam pro absceSSu habendo, Cultro eandem, ausu lethali, submittamus, exemplo magni quondam Galliae chirurgi, cavendum est. Ad Johi hepatis dextri

limbum, in aegro ad nos o comitam Ticinense quondum SuScepto , abscessum huerere persuasi , eundem sine temporis jactura uperiendum esse censuimus. Et si vero sat evidens in eo fluctuatio Se manifestasset; non tamen illum salis ad hoc opus maturum esse PI Retendens chirurgus: Cataplasma i S tumori superimposuit, ac duos post dies Operationi sese accinxit. Sectio tune

profunda super loco pridem fluctuante instituta , sed

mors prompta eandem Se Crata e St. Aperto cndavere ,

constitit: lanceolam non quidem in abscessum, jamjam diri tum, sed per intes lini coeci amplioris membranas , - ita tamen, De integra hujus canalis perforatio abhinc secuta esset , PenetrRSSe. Frequenter omnino eX eo, quod medici complures, non modo ab dominis, sed pectoris quoque et bron chiorum crurumque in morbis , columnae uerlebratis examen aut flocci faciant, Aut prorsus negligant; istorum, quoad primum sui Originem, prout in oratione academi Cab υ cle uertebralis columnae in morbis dignitate υ , quondam docuimu8 , amittitur cognitio. Quamvis vero retenti PHUS longe minus, quam vasmos atque ParalySes , e specus vertebralis organicis vitiis prodire fateamur; est tamen, ubi hac ex origine, aut intestinorum, aut vesicae urinalis, ex retento lotio incavum abdominis protensa , Paresis , aut perfecta re

solutio aliaque scaturiunt f. DCCLXIX. ) ; vel ubi

Drdosis seu vertebrarum dorsa lium, lumbalium ad anteriora morbosa recurvatio, tumorem ipsius cavi ab dominalis mentiatur itu, ut adeo ct rerum anatomicarum ine ictus medicus , testante summo quondam

Italiae de rebus anatomico-puthologicis scriptore, promesenterii scirrho habuerit tumorem ad abdominis regionem tactu perceptum, licet nihil hic esset, quam ipsa columnae vertebralis Curvatura haud morbosa, in extenuato homine vacuisque lutestiuis ad abdominis compressionem facile sentienda.

445쪽

ABDOMINALps 443 Quod si nunc his, cle ab normi retentione Condensationeque materiae mucosae, lymph3ticae ud Ventrem. prolatis argumentis, et ea, quorum in secundo hujus

operis libro f. CXXIX. CCXX. CCXLIlI. CCXLl X. CCLIV. CCLXI.), de in mammalionum ad abdominis

viscera reliquiis mentionem injecimus, superaddideris; Sat completam eorum , quae hunc morborum Ad ordinem Spectant, imaginem, potissime tamen ialterius ad lectos aegrorum illustrandam, tibi formabis. S. DCCCXXXVII. Retentionis descriPtio, Cau Sae, ProguOSis et Ciara. Retentionum PeritOHaealium Caias ae non PRUCRO NOS latent; plures interim ex illis , quae ad Perilonitidem aperte Conducunt, ac morbo SHS Concretione S, P Seu JO- membranas , Suppri ratione S uti A liue retentionum ma- coso- lymphnti Cariam genera facile post se relinquunt, jam alibi 3. CCXIX.), satis indicavimus. Caeterae mi- Schesium omenti, mesenterii, Pancreatis lienis atque jecinoris scaturigines, ab illis, quas aliis hujus indolis retentionibus subesse monuimus , vix disserunt. Sic retentionum , de quibus hic agitur, et ProgHOSiS, cum

illa, quam 3. CCXX. CCXLIX. CCLXI. in instituimus,

convenit. Ad medendi rationem quod spectat , ea , tum ex illis, quae circa Curam morborum, eX quibus praedictae retentiones, ut effectus. originem ducunt, alibi a nobis proposita fuerunt, tum ex therapeuticis,

quae f3. CCXX l. CCL. ) tetigimus , repeterida erit

principii S. f. DCCCXXXVIII. Relentiones imi uentris. Ab eo , quod recentiorum ne vorum an B tomici, Peluis nomine metaphorico et anti Iriis scriptoribus prorsus insolito sint usi, nequaquam impedimur, quin salvo interim Peritonaei jurej viscera in contignatione ventris inferiore, quam OSSAE in nomin Rin et S Agriam Circumvallant, Suspensu, defixa, abdominalium potius, quam usurpatorio titulo insigniamus et pro obdominis incolis indigenis habeamus. Eundem igitur morborum odo dinem , et ad genus idem, quibus viscerum ultoriam, ventre detentorum , illos Subjugavimus , retentiones quoque ut etCrum , VCSisae urinalis, Pt Statae glandu-

446쪽

444 PgTE 'Τlo Isis Μ. L. lae , genitalium uirilium, muliebrium, ac demum inteStini, mucoso - lymphaticas revocari, atque hic loci breviter describi , opportunum esse credidim I S. 3. DCCCXXXIX. Relentiones urete 'iam. Ut vero indicatam hic rerum seriem sequamur; ab Drete iam , quorum Affectiones morbosas partim jam

alibi tetigimus . CCLXΙlL CCLXVI lL DCCLXVIII.

DCCLXXIII. ) , retentione muco- lymphntieu Ordimur. Hi scilicet curiales urini feri , fontium. Unde Sc9turiunt , exemplo, nec positione, exortu, ni mero, ne Clongitudine, diametro, directione, nee tundem Stia in Vesicam urinalem insertione in omnibus sibi consor me S, - Subinde adeo, quod et nostrae observationi binis in casibus se obtulit, a lolii receptRCulo, - VCl, tibi hoc ipsum defuerit, a sede ejusdem normali adhuc longius aberrantes atque nunc in Vaginum, Dunc Vero sub umbilico, nunc circa pubem monstro se adaperti , sub obliquo ac longiore itinere , haud raro trδnSVehendo a lixivio vel acriore, Vel puris renalis, con Cretionum lymphaticarum, calculosariam materia impraegnato stimulati, exesi, inflammantur, aliquando sup- prirnntur, aut a Phlogosi lenta cum partibus vicinis

Concrescunt, redduntur Cras Siores indurantur ue ob

turantur in totum 99. DCCLXVIII. DCCLXXIII. 3. Sic

Cremae, in Italia, quondam pro Sacra virgine nobilissima , cui ren sinister ex calcUlis inflammatus ac tandem ad suppurationem, sub febre lenta, perductus fuerat in consilium vocati, quo loco ureter sinister descendit, tumorem dolentem, fluctuantem deteximus: quo tandem abscessu vel Sponte adaperto, lotium cum calculo ex uretere ad latus abdominis sinistrum dirupto, effluxit. Prius triam Vero ex ureteris obturatione talia Contingant; eundem Canalem Supra locum nil uentis urinae vel et puris copiam suo in transitu coercentem, Sen Sim Sensimque, quod hic consulte repetimus,

in longum et latum dilatari oportet. Quo profundior ac vesicae Urinali vicinior ureteris Obturatio est ; eo quoque longior aut extensa magis ejusdem dila latio es Se Con Suevit ; nec rara, sed et ab aliis , et a nobis ipsis frequenter conspecta, ureterum, sic ad intestini , etiam crassi, amplitudinem expausorum, exempla Sunt.

447쪽

Prodigiosam ureteris , integram pintam urinae Continentis, dilatatione summus quondam L ita me an utOmicus observavit. De X tri rare teris, per omnem suI longitudinem ita expansi historiam legimus : ut circa vesicam tandem di u tus hic Canalis, s Anguini S, Cum lotio remisti, tres pinias , sub lateri si dextri peritonaeo effuderit. Prostatae scilicet iobulus medius in vesicam hujus aegri protensus, in fungi haemato des speciem conversus erat. Vel ipsa Pelois reualis, sicut a Calculis, suam ob molem in ea diutius coercitis, ita et ab uri-ncte, aut puri S in Urelere retentione, oblongum tandem atque superius Peramplum in succum expanditur. TH-Dicam ure terram internam aliqMancio, vBlvulae Sem illanaris in modum , DPinae per illos descensui obicem Posuisse , observationes docuerunt. Nec ubique tum ipsorum culpa Ureterum, quam tumor is eisdem vicini, ad me senterium, mes Colon, intestin R, O Vari H, INUSCUlum

PSORS, ipsumque Urinalis Vesicae ad collum haerentis effectu, tam lolii, quam puris renalis, concretionum morbosarum per illos canales iter intercipitur. Etsi vero pathologicae sectiones cadaverum abundet, nec nos docuerint; signorum tamen, quae hoc vitii genus ab aliis distinguant , doctrina non Parum S HUC Claudicat. Quod si calculorum venalium existent tu, per hos , Cum lolio excretos, haud amplius nos lateat: eo-riandem per Ureterem descensum symptomata futuro de retentionibus helerogeniis libro exponenda in sat clare nobis produnt; alia vero rerum conditio toties Subita trat , ac, absque oblata morbi renalis Suspicione, Ureter Regri non Uterque , sed modo rinus laborat, et culpa vel propria, vel aliena impervius, Uretere Soci D, Bdhuc Sano, supplente, retentionis qualiscunque, Satis animadvertendae, modo propter profundum, quo loco Bbdominis ureter vesicam Versus descendit, ita morem, dolorem fixum, ardentem , vel ob febrim, ob nauseas ipsumque ob vomitum, accusari non potest. Bhara quidem, non Vero inaudita, Ureteris utrius Irae impervii, -- vestene autem, hanc ob rationem, lethali clam esseclus aliquando adeo lotii ipsius cum vomitu in urinis per

dies orbatae, exempla sunt. A calculis quidem renatibus, cum, vel Sine aliis materiis, ambos in ureteres

simul delapsis , detrusis, ac praecipue quo loco urem

448쪽

446 RETENTIONES M. L. tere S, Vesicae inter membranas angustiores, Obliquam

sibi viam adaperiunt, retentis, interdum haec Veniunt; aliquando interim et ipsa vesica urinalis, utpote justo durion, sciri hosa, inflammata, contracta, vel a calculo Praegrandi oppleta, vel a partibus vicinis compres SH, Urinae uretericae in se ipsam effluxui resistit. Urinae in Cavo vesicae scit, defectu , nullum quidem ex illam ingendi stimulum aeger persentit ; nec tamen ideo Continui ad excernendum lotium nisus et ardoris, etsi Dullam catheter introductus urinam detegeret, exem-Plμ habentur : ut quibus in casibus , vel colli vesicalis inflammatio subfuit; vel calculi , nunc in ipsa Vesica haerentes, nunc in uretere, Prope hoc viscus, latente 8, et aliquando, sui ponderis ratione, cum ipso Ul elere,

cavo pel Vis adacti , sub sectione cadaveris detecti

fuerunt.

g. DCCCXL. Medendi ratio.

Quod si, ob sque praevia calculi renalis suspicione ,

sub decursu morbi celeriore, Vel uno, vel Utroque abdominis in latere , quo tractu Ureteres veste 3m B direno imus . nec non in renum regione, tensio, dolor fixus, febris cum pulsu duro, contrActo, frequente, DRUSede ac vomituritionis cum Sensu , Cum urinae flammeaentque paucioris emissione, aut cum omnimoda lolii in cavo vesicae absentia, Sub ulvo tamen libera, et sub nullis adfecti alterius in obdomine visceris signis , Oviantur; non facile injusta inflammati ureteris, vel Unius , vel Utriusque , idea nobis suggeretur : quae enae sectiones , hirudines , fomenta emollentia circa locum affectum, clysteres ex sero lactis, indicabit. obscurior longe ac magis ardua res erit , ubi leu-lior et clandestinus omnino morbi progressus fuerit ,

ac ubi nulla, sub istius principio , latentis incendii

vestigia sese manifestaverint, quo Scilicet in Casu, proditorio nimis modo , quam ut mature satis distingui Polui Sset , ureteris vitium : quod Vocant organicum ,

certe haud unquam debellandum, subrepsit. Etsi vero plena periculi aegrorum positio dicenda Sit, quorum e renibus aut calculia S, aut polypuS, IDO-mentaneo licet dolorum ad illos sub moderamine, in pelvim reuulem delapsi, angustiorem nuuc Vium per

449쪽

ABDOMINALES 447 ureterem lecturi sunt; sub discreto tamen concretionum illarum volumine, ac sub calculi figura minus ungulo Sa et aspera, spes transitus, quamvis frequenter interrumpendi, lenti, et maxime dum obliquum ui eteri S, Vesicae inter membranas, iter absolvendum erit, summe dolentis, sub methodo medendi, alibi a nobis exponenda, non e Xigua saepe conceditu P. Major vero et cui capiendo pelvis ipsa renalis viX Satis ea pax est, calculus, vel in ista hic figetur immobilis; vel tibi hanc, sub insigni aegrorum cruci alta, Super u Verit; majores longe aerumnas , plerumque tandem lethales , inferet. f. DCCCXLI. Retentiones uesicae urinalis. Vesicae urinalis morbos varios jam alibi descripsi

DCCLXXIV), atque hinc modo pauca de retentionibus mucoso-lymphaticis hujus visceris dicenda nobis

superSunt.

Ac primo quidem , ipsi Vesicae parietes , Vel per

praegressus irritationes diuturnas, inflammationes tam oculas quam Chroniens , Variis a Causis induci s

f. CCLXVI ), vel solius adeo senectialis PI OVe et ne rR-tione, frequenter hinc illinc, Vel omni ex parte vis

sescunt 93. CCLXVII. DCCLXIX. in , et a lymphae ,

morbo Se Secret Re, reteritione, COBgulo, - quin igitur, Pro tria e culpa , in Scir hos facile inclinent , -- non modo indurantur , o S sescunt ; sed et varios in modos, interiora vel sus, a se invicem recedunt, distenduntur in longas appendices, utque Vel exCreSCensiaS SPOrig Sas, Poly Osas, fuligum haemato iCH, Producunt: quae aut vesicae tenaciter adhaerenti arit, Bb ea Sepctratae, per frusta secedunt. Nec fere alia ratione tam internae Vesicalis membranae, vel, quod nobis verisimilius videtur , Pseudo membranae , internae Ve Sicae tunicae primum laxe superten SHe, POStea Vero EX PHi te Separatae ac Pendulae, Prola Sus squem et ipsum hoc vi-

colli uesicalis per psendo membranam ob Se PVata quo u- dum Occlusio, contingere Videntur; unde varia et jam alibi a nobis exposita tam incontinentiae, quam Telcia o

450쪽

originem trahunt. Quemadmodum autem, Secundo, bdroseis saccati atque ipsarum hydalidum, hoc urinarum in receptaculo haerentium, exempla pro Stant; ita quoque saccos morbosos, loco aquae, humore muco SO-lymphatico repletos, hoc in Cavo exspectare licebit; atque sub ipsa Vesicae Suppuratione , humorem purulentum diversis hujus organi in loculamentis haesisse, obse vatio docuit. Qui Vesicam, a paralysi Correptam, a re lento lotio ita distentam vidimus pluries : Ut longe Super epi-ga Stricam regionem extensa, fuerit; ditia ii tamen hujus visceris exemplum nos ipsi non habuimus; habuerunt alii; sed modo pauci. Vesicae SI Pu aliae, exe me, atque vel in rectum intestinum , vel in vaginam adapertae Casias nobis cirCiter octies oblatus fuit. Q iam ero ex Ore nimici ac Summi uprad Ticinenses in rebus tam an atomicis , quam chirurgicis professoris habuimus : ea , digna est, quae hoc loco Conservetu Phistoria. Ille inediolanensem ad aegrum , di ut HI DR retentione Urinae affectum , accersitus fuit ; cui viro , quoties catheterem Chirurgi vesicae ejusdem immiserant, Peni S erectione mox insecuta, toties ille iterum expulsus suit. Digito , in unum aegri immisso , Ob Servavit vir egregi ias UeSicae fundum , versus intestinumve etiam retro laxuma orificium autem illius ad pubem

conversum haerebat. CompreSSO nunc perincteo, Ri, Sque

labore catheter vesicae immitti ibique retineri potuit ;itu ut aeger, jam penitus emaciatus, pinguedinem umiS-

sum iterum H qHireret.

f. DCCCXLII. Diagnosis obscuritas. - Thera ia.

Qua ratione diagno sis morborum vesicne ViX e Xpο- sitorum obscura et incerta est: eadem Thera me quoque principia obducuntur caligine ac titubant. Artificialis quidem chirurgorum digiti , sive catheteris usus, asperitatis, levitatis, amplitudinis, Vel constrictionis ad

Vesicae Cavum, Sicut et Concretionum in eodem sepultarum rationem sufficientem saepe reddit; sed frequenter nimis insensibilitas digiti illius metallici , expertae

licet manus, tactum eludit, a locis vesicae adfectis, u bursis seu crumenis hujus Visceris morbosis, quales