Institutiones theologicae ad usum studiosae juventutis auctore Cajetano De Fulgure Aversanae .. Tomus 5. Continens tractatus de actibus humanis, eorumque regula; de vitiis, et peccatis; et de virtutibus theologicis. 5

4쪽

AUCTORE

A VERSAN AEcΑΤΗΕDRALIS ECCLESIAE CANONICO

O L E MIN AVERSANO CLERICORUM SEMINARI S. Tu EOLOGIAE PRAECEPTORE . Editio quarta aucti , et emendarior.

Continens Tractatus De actibus humanis, eoruingit

regula ; De vitiis, et peccatis; et Do virtutibus Theologicis. xx TYPOGRAPHIA IANUARII REALE. ρeriorem Facultate.

5쪽

duo rum e in hno Ecclesiae agriculturas de Patrum satum est, hoc Idem jumrtim industria decet caesolutur , et Obs me tir, hoc idem floreat, et mntiares scat , hoc idem proscist , et Persciatur. Fas est etenim , ut prisca illa caelestis Philosophiae dogmata processu tem 'oris excurentur , lmentur , Poliantur ; Sed nefas est. tit Committentur, nefas tit detruncentur , ut mutilentur. incentius Lirinensis Commonit. l. Ca . . O.

Basilius Epist. ad Antioch. Eccles.

6쪽

I u priori hujus oρeris editione de humanis actionibus quantum ad dogmalicam Theologiam satis erat , -- plicaol. Eorum octo , quae peculiari quadam ratione , ad moralem yertiuebant disciplinam , priucipia quidem , ac peluti fundamenta Posui , quae si adolescen tes Perspecta habuerint, poterunt sane Usi Per se ,

ac Harte suo, nullo usi praecePlore eam moralis Theologiae Partem ex aliis auctoribus , atque Ele- . mentis , quae rem Satis G eurate pertractarunt, Comparare : sed omnia singillatim Persequi , non Pulapi opportunum , neque instituto Oρeri consentaneum. Primo enim adolescentibus , qui dogmaticae Theologiae dant ορeram , Princiρia nosse satis est, acondamenta moralis. Deinde habenda etiam erat ratio temPoris,

, quod passim in Schola Theologicis Institutionibus exρlicaudis destinatum est. Prolixiores enim Institu tiones , quae eo tempore absolWi non possunt , Usa Praeceptores longitudine deterrent, ideoque tam7uam inutiles , ac praeSticulo tempori non satis astiae , rejiciuntur. Verum in hac altera editione signiscatum mihi est a nonnullis , gratum sibi fore , si moralia etiam dogmata, quae ad hunc Librum, Pertinerent , adjicerein ; ne adolescentes , qui moralibus disciplinis daturi sunt operam , eosdem tractatus fustra re petere cogantur. Quibus ita morem gerendum pumpi , υι α μrioritas tamen consiliis non recederem. Qua- A. a Pre'

7쪽

yropter ea quae MDei certis signis, atque ast miscis a) conclusa notaoi ; tit et ii , quiΗus bre ius con- Cessum est temporis spatium , additamenta ipsa , si erarideretur , praetermitterent , et ii , quibus commodum fuerit, eadem , si necessaria sibi existimarent, perlegentes , nihil sibi hac in Parte defuisse quererentur. Raec sunt, de qnibus te monitum pomi. Tu mihἐnihil e icere potestis aut Optatius unquam , aue gratius, quam si meis hisce Iaboribus libenter utens in sacris disciplinis proscere cura , studio , diligentia , quanta maxima poteris , eniIare. Uale.

8쪽

LIBER IX.

DE ACTIBUS HUMANIS,EORUMQUE REGULA : ET DE VIRTUTIBUS THEOLOGICIS.

Hucusque de Deo , eiitSque proprietatibus , atque Operationibus disseruimu , quibus divitiys suae bonit iis effudit tum in creatione rerum , tum in admirabili generis humani post ruinam reparati anu. Nunc de hominis, ipsius operationibus est dicendum, quibus via ad Deum , quo teudit , Pervenire , Vel ab eo misero discedere. , atque aetertium perire possit, ut allevas d Iigenter obeundo , alteras fugiendo , ud Acatam vita . pcrducatur. Primum autem ipsa actuum humanorum expIicanda natura est. Deinde quis eorum finis es e debeat. Tum de eorum bonitate, et malitia disputandum , critaque tradenda regula, qua bonitas ipsa , sique malitia dignosci possit. Demuin de Theologicis, virtutibus , quibus praecipue Deus colitur, pertracta . . mus : Haec enim maxime , inιο pero sola religione quaerenda sunt, ut inquit Augustiuus Enchirid. Cv. έ. .

9쪽

3 tDe actuum htimanorum natura , ac dirisione. Actus humanus ille dicitur , qu sit ab homine , prout homo est, sive qunt elaus a brutis animati

tibu, differt. Differt autem a brutis intelligentia , ac Iibera voluctate, in quibus imaginem Dei , ad quam homo factu est . sitam esse diximus Lib. V. Pari. 4 Cap. 4. Ine ore actus dicitur humanus . qui ιb homi-

his voluntate'st , praelucente intellectu , seu ut alii explicant , cum adoretentia rationis. IEt quia voluntas niimquam sine intellectu movetur , susscit ad rationem , ac Daturam humani actus ut fit voluntarius. Relii suae tem actiones dicuntur qnidem actus hominis , sed non actus humani , ut post S. I homam I. a a. ne O. I art. r. 'omu s Theologi decent. Quam quidem doctrinam Perspitne confirmant sacrae litterae. Ait enim Apostoliis Rhni: UIL 2 o. Si autem quod noto illud Deio , jam fron ego operor illud. II. Ex quo illud sequitur , omnem actum , qui Voluntarius non sit; non esse actum humanum , ideoque omne id quod efficit , ut . alliis troci sit voluntarius , , efficere et itini. ut non sit humanus. III. Sed voluntarium vel α με τως immediate ab ipsi voluntate est, ut amor , odium ; vel .ab aliis polentiis sive Internis. sive externis , voluntate imperante , ut intellectio , affectiones animi , ac motu S COrPoris, cum ex imperio voluntatis si Di t. ' Item volun laniarium aliud est directum, et aliud indirectum , sive in ea a sic qui Vult ebrietatem , in qna cernit se homi idium Patraturum 3 directe quidem volt ebrietatem , iudirecte homicidium. ) Unde actus humani alii sunt a V

Iunia te ipsa eliciti alii imperati ca) , vel direete , velitidirecte. IV. . mi res ad vivum magis re ecare student, solos Retris 3mperatos appellant volun ιarios , actus vero elicitos vulunt,dieendos elise potius ustiliones , aut volunt tem NIs de i,ta

Hi Miuc ione nou sumus mIliciti, quae Parum habet uti liratis.

10쪽

De Actibus humanis , eortim q. regula, etc. 7IV. I ii ni Vcro Cum homo, Sicut et CCtera omnia ,

propter Domu coraditus sit; unipersa Gum Pruter seme ri'sum Oseeratus eSt Dominias. Proo. XVI. 4. ut Lib. III. docuimus ; Voluntas vero hominis possit vel iIIa eligore , quac ad cum liuem ducunt , vel eligere contraria ἱ sit liinc , ut nonnulli actus humani Lotii sint, sui scilicet ad sinem ducunt, propter quom homo conditus est; alii vero mali , qui ab eo sine abducunt, aio removent; quae quidem bonitas ac malitia a Theologis moralitas vocatur. Quapropter iii Immanis actibus noti solum eorum natura , quam in Voluntario si iam csse diximus; verum etiam moralitas attetidenda est.

V. I n igitur paucis humatiorum actuum desinitio , atque divisio. Actus humauus est, ut sit ab homine , Prout homo est, Sive , qui est Volu,tarius. Actus autem voluntarius vel est a vo Iuntate elicitias , vel im' raltis i rursus vel est internus . vel externus ; denique vel honus, vel m. lus: addunt Dotinulli Theologi actum indifferentem , hoc est . qui nec honus , nec ma Iussi, de quo iusta dispulabimus. Sed haec omnia siu- ωllatim explicanda sunt in sequentibus Capitibus.

C A P. II.

De ooluntario , et inooluntaris.

I. VoIuniari uiti est, quod ab ipsa voluntate si ve

immediate quoq- actus elicitos, vel mediate quoad actus imperatos, praecedunte aliqua rei cognitione, VeIactuali , vel virtvuli; ignotum . enim amari non potest is b. Ex quo sequitur, voluntatem pati non posse in

suis actinus coactionem, aut violentiam. Coaetio enim cst a principio voluntati I xtraneo contra voluntatis ProPEusionem, voluntarium vero a voluntate ipsa sit et quidquid a voluntate sit voluntarium est; repugi ut autem aliquid esse voluntarium Conua Voluntal ' ti,

Unde Aristoteles Lib. III. R Φ e. Clast. I. voluntarium definit : Id, exlus prinoipiam eas in ipso agrπυ seiente singula, tu quibus esι aesio. Qua in definitionem post Daiam is scenum Lib. II. De sui Cap. 24. S. T in S, ceterique Theologi secuti supia