장음표시 사용
1쪽
PRATENSIS COLLEGI CICONINII CONVICTOR
CUI ET CONTRA QUAMLIBET DE ELECTRICITATRA aunia et ad ras post tertium orga- ad jur σο.
FLORENTIAE. MDCCLXVII. Typis Ioannis Baptistae Stecchi, Antonii Ioseph Pagani ad insit Lud EUPERIORUM PERMIββU.
3쪽
ogica mentem humanam , eiusque actiones ad erum i vestigandum ita dirigit, ut ipsa percipiendi , iudicandi,
ratiocinandi ordinandi facultas iure dicenda sit. Quare per Logicas institutiones modum edocemur quo mens rite percipere, deasque sibi efformare , quo iudicia comficere, quo ratiocinari, quo recta tandem methodo res,
II. Ut de modo firmandi deas , ac perceptiones agamus , a celebride dearum origine controversa exordiri opportunum arbitramur, atque ita nobis viam aperire duas inter se maxime adfines m per se solutu difficiles quaestiones ad unum veluti nodum redigendi, ut hoc evoluto statim patefiat, v quomodo ,- unde etiam nostrae oriantur
III. Ac primo quidem opinionem de deis innatis a platone excogitatam, deinde, reviviscente Peripatetica doctrina, oblivioni traditam tu XVI. denique saeculo iterum a Renato Cartesio in lucem editam improbamus quin etiam universam cogitandi rationem, qua triplicis penem ideas Cartenani distinguunt, innatas scilicet, quae menti nostrae ab ortu dirmitus imprimuntur, adventitias , quae occasione motuum in corpor reis organis factorum a Deo in nima creantur, & factitiar, quae Peri voluntatis actionem in intellectu mere passivo excideis antea habitis Componuntur, omnino reiiciendam esse existimamus
IV. Si quid itaque ab intellectio potontia distinctum nomine deae innatae intelligatur, nos Petri assendi ,- Joannis Lochii sententiae adstipulantes, Nullas prorsus innatas ideas esse statuimus sed primas rerum ideas ministerio sensuum, doctrina , institutione, tum alias, ex Animae ad se, suosque actus reflexione ac tandem ex huiusmodi idearum comparatione, & discussione caeteras omnes Animam sibi ipsam compar re. a V. Quae Disilia πιν Orale
4쪽
V. Quae sensuum ope acquiritur, idea direi'a quae per Animae reflexionem utplurimum voluntariam, ac determinatam nascitur, idea reflexa vocatur. Si vero mens nostra plures ideas simul coniungat, ideae compositae, seu complexae si duas, vel plures ideas invicem conserat, ideae relativae si a pluribus deis particularibus aliquas etiam ideas abstrahat, universales quoque ideae pioficiscuntur. VI. Ipsa etiam Dei de facili ratiocinio e rebus creatis deducto, ex Parentum institutione ab Anima acquiritur neque illam innatam ess iratio ulla evincit, neque Sacra sive Scripturae, sive Patrum auctoritas persuadet. VII. Quum autem in mente nostra cogitationii series in succedat, ut nos, obiecta non antea cognita cognoscamus is cognitorum facilEobliviscamur; idcirco contra Cartesium asserimus , cognitionem . seu cogitationem non esse ipsam animae essentiam, sed ab hac vere distingui, scuti modus a re, cui inhaeret, vere distinguitur, 'aec ab illo sparatur nec summam hanc perfectionem creatae menti tribuendam Dse iudicamus, quae a Patribus ac Theologis uni Deo ratione Divinae
smplicitatis adlcribitur . . . .
VIII. Quamvis humana mens a suis perceptionibus distinguam nulla' i me ideam inter ac perceptionem distinctio habetur. Quare in primis Peripateticum systema de idearum genesi reprobamus neque ullas perii cies impressa ab externis obiectis ad organa sensoria emissas; quae pes sensorios nervos ad cerebrum deserantur, Win phantalia pingantur, neque ullas intellectiles expressas, seu ideas a perceptione distinέctas, quas e specie sensibili, ac materiali intellectus educat, praevias ad primam cognitionem eliciendam necessarias esse censemus. IX. Sed externa sensibilia objecta vel per se, vel per immissa corpuscula motum sensibus imprimunt, qui vel per fibrillarum tremorem, ut a
lesius, vel per animalium spirituum excursionem, ut Boerhaavius , aliique sentiunt Recentiores, ad cerebrum usque propagatur deinde iuxta hunc motum pro Mechanicarum obiecti arseritonum , sensuum exinternorum diversitate diversum, ad cerebrum delatum , Anima ideam e terni obiecti producit ex quo fit, ut ad perceptionem obtinendam praeter motum in externo sensorio factum , motus in cerebro,
modificati in Anima tantummodo requirantur.
X. Si veroo impressae, tum expressae species ad cognoscendum super flua sunt, ne ad reminiscendum quidem ullae sunt admittenda : qu re communis apud veteres illa memoriae definitio, Memoriam scilicet eo facultatem retinendi, weonservandi species, seu ideas, easque iterum excitandi, falsa omnino habenda est. XI At scuti occasione motus in cerebro facti, Anima ideas primo producit ita per renovationem eiusdem in cerebro motiis earumdem idearum
reproductio intelligitur & memoria physice a Recentioribus expli
5쪽
dem obiecto easdem ideas reproducat, simulque sentiat, utrum obiectum
extrinsece adiit , necne. Anima pro vario cerebri motu cognoscit, utrum sensatio ab interno tantum, an ab externo Organ Proveniat,
atque hinc inseri, utrum obiectum si praesens, nec ne .XIII. Sed tamen, ut reflexione quadam agnoscat Anima, alias a se andem deam fuisse productam , non inficiamur, eidem Animae necessariamelle quandam suorum actuum experimentalem conscientiam , quae ii omnium sententia sane admittenda est. XIV. Facilis etiam nobis ratio constat, cur diversae in pluribus hominibus, atque in iisdem pro diversa corundem aetate variae reminiscendi facultates appareant, ac sint quin immo plures eiusdem reminiscentiae vices , quae saepe nobis contingere solent, optime explicantur. XV. Neque ad nostras cognitiones quicquam cori fert distinctio deam inter ac perceptionem a P. Nicolao Malebranchio inventa, quarum prima, nempe idea, in ipso Deo altera vero, perceptio scilicet, in mente nostra , seu mentis affectio sit. Contra hanc igitur opinionem statuimus, a nobis nec Deum in se ipso , neque ulla alia obiecta cognosci per deam ipsus Dei archetypam , qua mens immediate illustrata . mere passive percipiat. XVI. Ut ad causam idearum productivam fusius inquirendam , ac declarandam veniamus urimo quodnam sit cognitionum principium secundo quanam a corpore dependentia haec essiciens causa ideas producat;
tertio quonam modo ex nimae modificationibus aliqui in Corpore s quantur motu atque adeo quaenam si Mentis cum Corpore conjunctio, ac nexus, hoc loco examinare maxime congruum esse videtur.
XVII Ad explicandum hoc Animam inter . Corpus commercium , tres potissimae Philosophorum sententiae proponuntur. Prima est Occasionalistarum opinio qui in duas classes, in igidos nimirum in Molles
Occasionalistas dividuntur; quorum primi docent, res quascumque creatas sive corporeas , sive spirituales, nullam habere vim quicquam agendi, sed esse causas dumtaxat occasionales, cur Deus, tamquam unica efficiens causa omnes tum in Anima modificationes, tum m Corpore motus emciat. Atque hi quidem adeo longe a veritate aberrant, ut omnem quoque adtivam voluntati humanae vim negantes ad Materialismum accedant, in errorem aperte contra dem inciderint. XVIII. Ex Mollibus vero Occasionalistis alii , ut Malebranchius , cui tamen maxima est inconstantia doctrinae , artesius, Le-Grand , Pur-chodius, solam in Anima vim suas sibi cudendi volitiones agnoscunt; alii autem , quos Gabriel Daniel impugnat, lanimae Corpora unita vim illud movendi tantummodo negantri ac propterea ex occasione, dificationum Animae omnes Corporis motus a Deo fieri , ex occasione motuum corporeorum Animai suas sibi modificatione vel excitare, vel producere volunt. Atque hi quamvis contra Theologicas rationes nihil videnter omnino absurdum fortasse ponant minus tamen
probabile systema in medium proferunt, minusque verosmilem unio . nem Corpus inter ranimam constituunt , atque idcirco audiendi m Titine sunt. Q XIX. Digitia i Corale
6쪽
o ἡ πυμ ς Vm i utroque genere possibilium esse infinitum; - 'Φης ς , quaenam series operationum in singuli, qμης0λm propria unius alteri seriei ab altero a
Tvolve dῆς harmonice respondeat atque hinc Deum praestabi- Q. ἀφρονς 'aederis automata praevisa harmonice operatura simul coexistant : in hoc harmoniae praestabilitae systemate unionem, commercium nimae cum Corpore consistere docent. - . Iraeterea in hac hypothesi, cuius fuit, sin minus auctor, primus sal- rem acerrimus propugnator Gottofridus Guillelmus Leibnitius, Anima humana est speculum, quod niversum orbem repraesentat ei s deae ac perceptiones clarae, vel obscurae, distinctae, vel consutae sunt pro metς,' connexione, quam unaquaeque Anima cum Uni- cri navet dotum igitur hoc harmonicum systema , utpote arbitrarium, implexum,' rationi tum Divinae tum naturali minime consentaneum absolute reiiciendum est. 4 Rm..dςm'. locum Influxionistarum sententia teneat, quaera pie eit alia scilicet a Peripateticis proposita, quae mutuam interonimam Sc Corpus influentiam admittit alia vero a Patre Tournemiue
-- . IR R pe non mutuam influentiam , sed solum nimae
corpus actionem constituit: postremam hanc hypothesim caeterisse probarborem, adeoque praeferendam esse existimamus. hia Antequan umeminianum systema proponatur duas propositiones Praemittimus . Prima contra occasionalistas, THarmonistIs propositio DV bive spiritus essentia, sive motus natura spectetur, actio nimae v Q, , ' PRβ fuit modo repugnat. rim bit secunda contra Peripateticos propositio : Sive Corporis emen xi bove modus, quo corpora naturaliter agere constat, consideretur, . o B pQ i in Animam repugnare videtur . . hi V Vuunt igitur ex una parte pro diversis Animae modificationibus OiVegii in Corpore sequantur motus, ex alia parte , si Genus ab imme clata iecunda causa repeti possunt, Physico homini non liceat ad Deum tanquam unicam horum effectuum causam, vel ad divinam legem cons gere non omnem physicum influxum reiiciendum es facile patet. Quare, negato tantum physico in Animam Corporis influxu , solam ni- m et Nus actionem, iuxta sententiam a P. Durnemine e Soc Jesu ι actis Trevoltiam expositam ad annum Na. statuendam esse amr
XXV. In hoc Durneminiano systemate , quamdiu Anima, tanquam sor Orpori unitur, tamdiu ad organicae corporeae machinae conser Vationem ira perpetuo incumbit, ut immediate quidem in spiritus animales, mediate vero in omnia corporis membra, quae sensitiva dicumtur, gat, eaque vivificet, ac moveat in quo societas, unio nimae cum Corpore consistit.
OXVI. Notus; itaque corporei, sive necessarii, sive liberi sint, ab actione
7쪽
Animae in spiritus animales procedunt, qui deinde per nervos potissi
mum, Perque fibras etiam propagantur is mechanica tantum ratio me fiunt, ut ipsa construetio Corporis indicat. XXVII. Qui necessarii fiunt in Corpore motus, ii ex nima, tanquam Corporis serma ad illud regendum , conservandumque ordinata, enudent. Ex quo haec duo sequuntur : primum scilicet , ad munus hoc formae Corporis exequendum ita Animam me determinatam, ut pro suo arbitrio non possit motus ad vitam necessarios impedii , neque O machinae structuram promovere alterum vero, laeso aliquo Orga no ad vitam prorsus necessario, nimam, quae praecipuo formae suo
munere amplius fungi nequit, ex Dei lege ab eodem Corpore ser
XXVIII. Qui motus in corpore liberi, ex imperio Animae nasci incuntur mi ab eadem Anima ope spirituum animalium liber prodii cuntur: qui tamen vel propter eorundem spirituum ineptitudinem, vel propter alia extrinseca impedimenta , nunquam vero ob defectum P tentiae in nima, vel ob resistentiam , quam Animae a Corpore in mediate patiatur, non semper ex voto eiusdem Animae succedunt. XXIX. tium autem corpoream machinam externa sensibilia objecta diversimode afficiant, ac mutent ita hi motus in externis organis ex citati, & ad cerebrum usque delati assiduam quoque actionem Animae in Corpus necessario mutant, qua mutatione nc nima sentit, ac di
stinguit, ut ipsa sensatio sit 'nimae modificatio δε directa Mterialis objecti perceptio ab eadem Anima producta. XXX. Si vero hujusmodi impressiones ab extrinseco factae eidem Animae actioni sive liberae, sive necessariae sensibiliter congruant, nisma facilitatem in asendo, ac propterea delectationem experitur; sin minus congruant, difficultate, atque adeo etiam moerore afficitur :quis naturales passiones tum pro varia facilitate, aut difficultate in . operando varios obtinent gradus, tum ex Animae reflexione subinde crescunt, mitigantur , variantur. XXXI Ex quibus omnibus deducitur , Animam non esse per totum humanum Corpus virtualiter extensam, ut veteres Philosophi quampi res contendebant; sed eius quasi sedem in cerebro locatam este, quo nervi, ac fibrae pertingunt, unde per animalium spirituum immisisionem reliquis corporeis membris motum sive necessarium, sive liberum communicare M ubi impressiones in externa organa factas , ac per motum eorumdem spirituum, aut per fibrillarum , nervorumque tremorem eo delatas cognoscere potest XXXII. Ad T rnemmianum hoc Systema tuendum necesse tamen non est, unamquamque Animam a Deo talem creari , ut nonnis determinato Corpori poesit convenire quare hac una in re a sui auctoris opini ne recedimus; ει quamlibet Animam ad Corpus quodlibet humamim indifDrentem esse, eiusdemque ordinationem, ac determinationem ex divina extrinseca dispensatione provenire iudicamus.
XXXIII. Tandem ex lententiis huc usque expositis concludimus; neque 4 Deum Diuitia i Corale
8쪽
Deum unicam esse immediatam dearum causam , neque humanum Corpus ad illas producendas emcienter concurrere, sed ipsam Animae vim esse causam suffcientem quae sibi ideas a se distinctas flarmet. XXXIV. Alter humanae mentis aetus, quo ideas assirmando coniungimus , vel negando seiungimus , iudicium dicitur , quod propterea, duas saltem ideas invicem comparat , earumdemque convenientiam aut inconvenientiam percipit, & in hac relationis perceptione assensum , aut dissensum praebet. Hoc autem iudicium a Cartesianis v luntati, non intellectui , tanquam aetivae causae perperam tribui, ex eo satis aperte constat, quod intellectus ex natura sua ad verum per sua potissimum iudicia seratur,& voluntas per actus prosecuti v ad bonum assequendum incumbat. XXXV. Veritas, quae relationem quamdam, obieeti similitudineirta pracsefert, tum in iudiciis, tum in deis residere potest non tamen utrisque potest Falsitas convenire Simplices enim ideae menti dumta-' at obiectum repraesentant, quin illi tribuant, aut ullum ab illo de trahant attributum, quem inodum attribuere , aut detrahere iudicia 1olent. Hinc forinalis iudiciorum , seu propositionum, per quas iudicia verbis efferuntur, veritas in mutua pirum cum objecto conveniemtia in Falsit . in eorumdem ab obicet difformitate consistit. XXXVI. Quum vel experientia ipsa nos doceat , plures esse proposi-- tiones, quarum Veritas tanta lucis copia mentem nostram pertiringit, ut eam vel inviti cogamur intueri, dummodo ideae, ac termini rite Percipiantur ita nos contra Veteres, Recentioresque Pyrrhotiios , qui non ex animo quidem, sed oretenus nullam veritatem , ac certitudinem a nobis acquiri posse contendunt, universalemque dubitationem jactant, disputare vanum, Winutile arbitramur. Satius igitur erit criterium seu regulam tradere, ad quam propositiones, nostraque indicia revoce mus, ut, quae Certo vera sunt, a falsis discerneres, piamque obtentam veritatem certo cognoscere possimus
XXXVII. Praeter Dei summi Sapientis, Qveracis revelationem, quae, si nobis rite proponatur, omnium infallibilissima verum a falso secemnendi regula habenda est, primuin generale infallibile veritatis Cri-terium in summa dearum perspicuitate, & evidentia ita positum est, ut quidquid in de rei clara, ae distincta continetur , illud assirmari de eadem re certissime possit. Mens enim nostra ab immediata hujus evidentiae luce adeo irradiatur, ut firmum, ac necessarium Praestet asesensum, ex ipsa, tanquam ex primo cognitionum principio, cRe
tera demonstrari, ac nota esse percipiat.
XXXVIII. Quod si veritas evidentia immediata non innotescat, nil a me de certa eiusdem acquisitione , deque mediata saltem evidentia desperandum est; sed ad ratiocinium, in quo, qu1 per se notae non sunt , per alias propositiones cognoscuntur , nobis est confugiendum.
Verum ut recte ratiocinemur, unicam hanc regulam ab Arnald tra ditam servare satis erit Si onclusio nimirunc, in alterutra praemissa . rum evidenter comprehendatur, reetum semper fore ratiocinium , in
9쪽
X XIX. SH. cum rectum musmodi ratiocinium Vario certitudinis radus diis obtinere, definiendum est , ad quosnam gradus I unodu que devenire possimus. I. Si probabilitatis limites praemissae non et cedant; pro varia earumdem probabilitate magis, minusve robabiliq& conclusio deducitur, & ratiocinium efformatur r. Si vera' sed mnim eviden utraque sit praemissa; Qveritatem conclusio,
tudinem ratiocinium, sed neutrum evidentiam attingit Si conclusonem in praemissis contineri videnter os indatur tactum c nerat ncinium esse evidenter constabit sed ob evidentiae defectum is 4 v. que praemissa, conclusio pari videntia non gaudebit . . Si deni . Conc'usionem in evidenti propositione comprehendi video fiteat duo evidentioles erunt praemissae , eo majorem evidentiam conclusio eu' dentioremque demonstiationem ratiocinium consequ2tur. suibu altem in hoc infallibile acqui iendae veritatis criteri uni
cum evidentia eadem acquisita veritas nobis patefiat. AAL:.U-m VIR: Istu nostrorum, neque aliorum corporum existentia
untur conscirmie a V ni uti renunciatio p
contorim est , adeoque 1ensus formaliter nunquam fest
10쪽
XLV. Ut autem dependenter a sensbus absque ullo errandi perieuloci
dicemus, obiectum tale in communibus circumstantiis este, quale nunc exhibetur, tres praeviae conditiones requiruntur: prima est , ut praesens unius f nsus renunciatio praeteritis ejusdem sensus renunciationibus consormis sit altera est , ut adeui renunciatio cum aliolum sensuum renunciationibus conveniat, modo idem obiectum reliqui sensus proportionaliter possint renunciare tertia denique est, ut re vinetatio ex ci cumstantiarum disquilitione rationi consentanea inveniatur, ac sit. Qui-hus rite servatis, Criterium sensuum ejusmodi est, ut rem ita esse tamia cum celtitudine in ari possit, quae prudentem omnem de oppos,
XLVI. Ad veritatem inquirendam, faciliusque Philosopho comparandam methodi inprimis ratio habenda est. Generales methocii leges tres pintissimae statuuntur prinia est, ut a simplicioribus ad n gis composita altera, ut a notioribus ad minus nota tertia, ut facilioribus ad difficiliora progressio fiat. XLVII. Idae leges duplici, Analytica nempe, seu Resolutionis QSynthetica , seu Compositionis methodo Drvari possunt Analytica ea ubgo dicitur, qua ex datis effectibus eo. undem caus f pei quirimus, actis particularibus ad generalia principia ascendimus Synthetica vinro est, qua ex datis causis ipsarum effectus investigamus, & a genera libus principiis ad particularia facta devenimus. XLVIII Quum nobis effectus magis, qualia causae, inno scere soleant,
Analytica prius methodo uti praestat, ut ex rotis effectibus causarum existentiam , ac naturam tutius astequamur quibus deinde cognitis causis, per synthesim effectus alios minus notos commodius deduceria possimus. Neque improbandos tamen existimamus, qui in t adendis asetibus, ac disciplinis methodum syntheticam acini bent, quia scilicet res, causas, Qveritates non primo inquirunt , sed eas laui inventis expinnunt atque ita aliquando, quum a simplicioribus gen Ol:hus QPerse notis , ut ab exactis nimirum desititionibus , axiomatibus Q, si opus fuerit, quibusdam postulatis initium d umere possviri, audit rum captu sese magis accomodabunt cujus metuod praeclarum nobis exemptu in suppeditat Geonietria XLIX. Tres etiam notissimae philosophandi regulae a Ne tono traditae ad veritatis inquirendae methodum optime referuntur quarum .ima est Causae rerui naturalium non plures admittcndis sunt, quam quae sunt verae, earumque Phoenomenis explicandis lassicientes altera est; Effectuum naturalium eiusd in generis eaedem causae assignandae sunt, si ut Cl. . Rogerius-Josephus Bose Hic recte monet ratio nulla in contrarium sit quae plures diversas causas exposcat tertia denique est Qualitates corporum , quae int 'ndio remitti nequeunt, Quuae in omnibus, in quibus experimenta instituere licet, corporibus observantur, pro universalibus corporum qualitatibus habendae sunt. L. Ad vagarum hypothesium Carthesianis maxime familiarem abusum eorumque syntheticam philosophandi methodum reiiciendam haec duo alu