장음표시 사용
61쪽
asperiorem vitam degunt, dulcium balneorum usiam omnes cuciusuis sexus&statis ibi stequentant, corporis ornatu&bratia,atq; restigerandorum corporum ab itineribus iussammatorum, non minusq; pro demenda corporum illorum humorum plenitudine.
V D r o in Aegypti locis homines vivere songiorem vi Ix tam quam alibi , quando ipsorum permulti annos plus
centum vivam. Communis sere omnibus ijs habita roribus vita annorumnonaginta solat esse . . Causam igitur vitae apud ipsos longioris te mihi nunc reserte cupio, quando hominis
vitam conseruare,& corrumpere eais quae vulgus medicorum res non naturales, & Gal. causas conservatrices, appellat, quis'; nostrum non ignorat. Qiis sunt aer, cibus,potus, motus, quies,somnus,vigilia,excretio, atq; retentio, anim1q; passiones. Ab aliqua igitur harum causarum, vel a multis simul coniunctis longiorem illorum hominum vitam pendero arbitror , sed a quibus praese tim id fiat em to audire desidero Ahsi N. Aegyptios longamos esse, uirissimum est, atq; ex clausis nuperdictis no minus de his et , M nim Galenus cap. 3is .ub.arti med haec scripsit: Alteratur igitur, , corpus a nonnullis quidem necessario,a quibustarn uero non ne- , , cessario. Dico autem necessario, quae nulla est euitandi ratio, non ,, necessario autem reliqua. Nam aerem quidem nos ambientem, , semper attingere, medereq:,ac bibere, ' vigilare,& dormire ess, , necessarium. Ex his itaq; ea corpora alterantur, mutantur, atque conseruantur. Quamobrem aerem, cibum, potum, ijs populis longiorem vita concedere proculdubio evissimo. Essetius namque communes a communibus causis pendere omnes sciunt, oh ii ab aere, cibis, potu i; longam illorum hominum vitam fieri arbi tror, quod aere, cibis, potuq; nihil ipii habeant inter se commutantus, sed obseruato ac cognito ipsorum acto calido, & sicco in a quali simulque cum cibis,quibus vescuntur &etiam potu, anceps sum an vitae apud eos obseruata longitudo ab his pendeat,vel non
ab alijs. Tet idcirco rogo, qui tum aerem illorum locorum, tum victimi
62쪽
victum incolarum nuper narratum audisti, ac nouisti, cuius hac flere sis sententis mihi manifestare elis. C v I x ND. Causam, ob
quam hi populi nostris longiorem vitam degant, in primis est
iudico, sobrium ipsorum victum,abstinentiamq; tum a copia, tum varietate carnium, atque usum optimae aquae Nili fluminis in porta, atque in cibis. Siquidem Omnos Europei, qui crapulas, atque vina frequentant, breuius vivunt, Germaniaeq: ob id &Dolonis accolas coelo Aegyptio contrario utentes, quia multis carnibu vescuntur, vinorumq; ebrietatibus assidue operam dant, breuio rem agere vitam non est mirum: Pleriq; etenim vi audio)non e cedunt annum sitae aetatis sexagesimum. Contra Lyguri longqui sunt, quam plures enim Genuensum nCnage mum usque uel centesimum etiam annum attingunt, temperatissime enim vivunt, vi Disq; pauciferis utuntur, atque ebrietates abhcrrent. Ob has igititur causas homines Aegyptios longaeuos fieri arbitror. A1p1 M. Non videntur illi haec usquequaque veritatem continere, neque ita facile te posse medicis persuadere, arbitror usum carnis & vini Osse causam, ut nostra corpora quae illo victu asidue viuntur ) sinthreuioris vitae, quam Aegyptiorum observentur, quae paucissima carne vescuntur, ' minime vinis indulgent, aquamq; in potu sire quentant. Hoc sane paradosum ab omnibus iudicatum iri senatio : Namq; quis credet cibos melius nutrientes, probioremque & copiosiorem sanguinem gignentes corporibus breuioris viatae esse causam , atque alia minus , peiusq; nutrientia, & paucioris sanguinis ad durabilitatem conducere Θ Η c crete tibi quoque averitate aliena esse uidebuntur. Quis enim medicori dubitat, vel ignorat usu optimarum carnium, optimique ini naturalem calo rem augeri,arq; roborari,inutatumq; asuo Caturali statu, im minutumq; carne & vino cito reuocari, pristinaeque finitati restiutui. In omnibus etiam morbis prςcipuam victos rarionem, in qua carnes primum locum sibi vendicant,omnes medici lautiant, s Da ximeque ubi uires collabuntur. quihus quam cito probior stultus
que sanguis gignitur, quo calor naturalis auget urbatque fouetur. Vinum vero quam cito nutriat, resolutumque calorem restituat, peraugeat & foueat, neminem medicorum ignorare certo scio. Quid igitur dicemus, optimarum carniura, vinique usum causam esse quin minus corpora vivant, quando eo victu naturς vires a
geantur, atq; conseruentur ξ Hoc prosecth qui affrinabunt i
63쪽
possibile dicere possibile videbuntur. Gur1 AN B., Litem mecum Duqc caepisti pergrauein, cum me proculdubio multum aberrasse hac in re existimes. At nunc etiam edico tibi dubij causa a me propositum, paradoxum. non esse, . scilicet homines ciuicarnium, viniq; indulgentes minus vivere,quam illos, qui ab his abstinent, aliam in vi et limassilinunt. neutiquam vini potationibus operam dantes. Porro vide hoc nunc hi certior apud te sitfides, cona bor rationibus tibi illud persuadere L Nam secus ςius regionis hominibus accidit, ac . coeli ratione essie deberet: siquidem calidio- rein regionem accolentes citius mori deberentiis, qui si gadiora loca inhabitant, ratio utiq; suaderet, ut hinc non immerito Nico laus Leonicenus in lib. Aristotelis de long.& breuit. vitae haec scri- , pta reliquerit: Asclepiades inter medicos rari nominas memoris, , prodidisse viJetur, thiopes quidem trigesimo statis anno seu , , sceve, apud Britanos uera multos ad centesmum usq; & vigesinu
di, pcruenire aetatis annum i quoniam Solis calore apta Aethiopes: di, resoluantur, arescantq; corpora, apud Britanos uero compacta,
,, densaq: fiant coeli algentioris causae, de exhalationi calpris nullurelinquant locum .. si vivunt igitur Aegyptij multis anniti in ρ Ibdiosi illa cinio, qui multo calore corpora illa resolueret;aresteretquo se lauiuulongaeuos euadere dicendia mi erit, pr sertim aemultarum c minus; parcissimo, atque ab assiduo δὶ
continuo viii aquari illiusce, suminis omnium aquarum optimae.. Quod quidem ex hoc fieri facile sciri poterit. Namq; veluti visis moderatissimus , quem ipsi sequuntur optimae carnis, modicum finguinem generans, natiuum calurem fovet, consumptumq, h midum substiantiscum reparadita immodoratus sequens, uelas. siduus, atque continuus non modo humidu no reparat, caloremqnauget, sed eums Auffocat , corrumpit, atque dis luit.. A pa N. . Quonam modo id fieri poterit, cum multus anguis genitus humi dum subsantificum deperditum restauret, . caloremque natiuum non minus peraugeat λ. Gu1L uti. Duobus. sine modis thoc fieri ex me audies, & primo ,. quoniam multus carnium usus multam,1anguinis copiam generat , . quae si reparande hiis ditati substan μtis , calorique restaurando, & augendo apponatur , tantum abest , ut humidum caloremque ea alimenti copia augeat , i uzma,
gis se e suffocet, atque dissipet . Quo farie modo Cas. dixit in lib. , de caus morb. paruam flammam multo oleo suffocari & extingui.
64쪽
gui. secundo quia multa carnis copia in stoniacho suscepta a
calore ipsam alterante, atque in alimentum permutante, visat pro nutriendis partibus alimentum opportunum, omnino vim et , atque mutari non potest . ideo illud alimentum non modo calefacit. sed refrigerat. Hincque doctissitae Calenus in libro tertio, de tena p. docuit, omne nutrimentum, quatenus est nitrimentum, calorem animalis augere . S ex hoc fieri, quod ab ipso calore vincitur, probeque concoquitur, demutatur in sub santiam partium nutriendarum, ut ipsis omnino similis fiat, , , quod ibi ita scriptum reliquit: Si namque ex nutrientium sunt, , genere, siquidem vincantur, calfaciunt, si non vinc tur refrigerant.. Et quomodo fiat, in libro de caus morb. cap. tertio, ita, , subiunxit. Immodicum alimentum ref igerare, si enim ligna , , Inluetam & multa supra paruam flammam coaceruaueris, ob , , immodicς quantitatis excessum, ipsun extin gues. Quibus lim, , etiam addidit: sic optimi cibi, quique plurimum animali ais , , runt nutrimentum, stupramodum assumpti morbos frigidos generant. Mossica vero sumpta caro probe vincitur a calore naturali , & ob id natiuolaum1do similis fisa ipsum nutrit, Quet,&Iuget . eoque aucto vitam quoque foueri, ac conseruari, certum et .s Hinc illiusce regionis populi, quo aci carnium usum temperatissimi, lora gami sunt . Addo etiam plurimos illorum vino non uti pro potu, lege illis interdicto, quod quantum valeat eius usus assiduus & copiosus, ad hominis sanitatem p cruori cn- , , dam, Galenus ibidem ijs verbis docuit , licens: Quamquam vi , , nuar modice haustum, ut quod maxime proprium alimentum
sit, natiuum calorem adaugeat, tamen. morbum attonitum ,
, , Epil sam, issones motus, sensus'e immodice sumptum ipsum
., sacere. Et in secundo libro de sympr. causis dixit: tremore cor . , ripiuntur, qui se vino meraco amplius impleuerunt, vel multis, , cruditatibus laborarunt, vel longo tempore cibis repleti. Et in , , tertio etiam de temper. ait: Proinde nec vinum ipsum stin por, , animal calfacit, ςque, Vt nec oleum sammam accentiit, tamcisi
, , aptissimum est ignis nutrimentum, immo, si imbecih & cui- , , gur samme consertim multum oleum infundas, suffocabis cani, , , prorsusque extingues potius, quam augebis, sic igitur D vinum, , ubi plus bibitur, quam ut vinci possit, tantum abcst, ut animal
65쪽
calfaciat, ut etiam frigidiora vitia gignat. Ideo cum illorum locorum acco is sobrie vivant, lacte, oleribus, fructibusque u scentes, minimeque in esu carnium, neque in vinorum potatio nibus delinquant, mirum non est, si ipsorum corpora multum singuinem gignentia quod in plerisque illorum obseruatur longam agant vitam. Vinorum generosissimorBm usum te perate etiam adhibitum ijs posse prodesse non satis mihi comstat, quando non calore pleraque ipsorum corpora indigeant , scd frigore, ne amplius nativus calor in biliosis corporibus evolitatur, sed retineatur . atque ne sanguis bili sim magis etiam fiat. usus enim illiusce aquς prςstantissimae multorum illorum cor porum singuinem, coeli occasione calidissutium, tenuissimum rcddit, atque ipsum cohibet, minusque aptum morbis cffcit Hinc Germaniae, Polonis, Callis, Anglis, Flandriae & aliorum frigidorum locorum quamplurimi, vi etiam dictum est, ob assu duas ebrietates, quibus assidue operam dant, paucis annis vivunt. Multi etiam in Italia quotidie a medicis obseruantur, qui ob cr putas , & cbriciates, tum pauco tempore vivunt, tum Vitam miti terrimam quam plurimis morbis continue amicti , transigimi. Ipsorum alij podagricis doloribus, ali) conuulsionibus, vel tr moribus, vel vertiginibus, vel aliquo illorum morborum a e loris naturalis iminutione, atque imbecillitate nascente, fere per
Ad vita conseruationem aqua Nili minis ussu,
V M itu omnia de longar Aegyptiorum viis can sis te rectissime locutum fuisse, atque plane de his v -ritatem attigisse ccrto sciam, nihilominus liceat adhuc rei hi, destiusdem aquae utilitate dubium aliquod tibi resoluen- dum proponi re iluando ex ijs, cpis nuper in medium propo
66쪽
suim,a svsus M corporum illorum calidorum vitam producenta eam , su uini accommodatior, atque utilior esse uideatur. Quod ijs contrarium omnino uidetur , quq de usu aquς Hippoc. & GMIenus literis mandarunt. namque apud eos constat ab aquς potu corpora parum iuuari. ex Galenoque haee in libro temio de , , rat. uict. in morb. acutis;de usu aquς leguntur: Tarde igitur i , , re optimo meat aqua, difficulter concoquitur, atque nre de , , scendit; quamquam alioqui&optima sit, & culpa omni vacet Hic etiam ex Hippoc. mente docet aquam, quamquam omnium purissima sit, multo tempore manere in ventriculo,suctuationesu que ut plurimum parere, itque in bilioso uentriculo etiam cor rumpi , difficulterque in hepar, thoracem, pulmones, renesque distribui ob idque ipsam, neque sputum educere, neque urinam, Meque sudorem, neque aluum ciere, neque sitim tollere, quod ipsa moretur in amplis uentriculi intestinorumque cauitatibus, nec penitius imas partes permeet, neque eas luimectet.) nequenlere, neque uires roborare . sed hypochondrijs ualde eae noxiam , pnesertim, hepati lienique obstructis, uel in tumorem et tis. Quamobrem cum haec de Mus facultate uera utique sint,
quis ille erit, qui non uiderit , aut nouerit Aegyptios falso ab aquae etiam illiusce usu fieri longamos dici posse, quando, ut iam audiuimus paucissime ijs corporibus conducere ac prodesse pos. sit, sed potius sit multum incommoda , ac notita. Quis igitur audebit affrmare, usum aquae in ijs corporibus in potu frequontatum v sibi uinorum prsferri utilitate debere Θ nemo , ut arbutror,in medicina initiatus, id affirmabit, quia hoc ex Caleno diffinitum cst in libro sexto epidem. comment. . text. secundo, hisce, , utique uerbis: Si quidem uinum aqus prcstat, non solum ad con- , , coctionem, qus in uentriculo fit adiuuandani, sed etiam ad con ,, cocta distribuenda, ad sanguinem creandum, ad nutriendum, ad , , lotium citandum, & ad corpora dissanda in recte ualciatibus
Val/e itaque hinc dubium uidetur , quod aqua afl potum assiJuenstata possit corporsi coseruationi conferre, quinimo magis contrarium facere eius usum, ut apud Galenum nostrum nunc lagiamus, aqua uinum pitas lare . neque immerito dictum esse, qua do aqua neque concoctionem a iuuare possit, quod frigida ipsa existat, atque a calidis omnis coctio fiat; neque concocto m
67쪽
distributionem, cum minime tenuissimarum' sit partium, dissicuti
terque ac tarde uiscera permeet is neque sanguinis procreationem
cum ipsa fiat a calido, sanguis enim & ipse facultate calidus dictitur : n eque nutritionem , cum ipsa non alat: neque urinarum, sit dorumque excretionem, neque corporum dispationem, quia ut
nuperime etiam dixi, tenuissima substantia non constati. qua cito facileque corporis partes penetret, atque transeat 1 Atque sopitimam hoc facere aquam uerum sit, quid de mala dicendum erit Θ nonnisi pessime conscrre ipsam nobis posse. Quam multos enim morbos, sevissimosque ex earum aquarum usu oriri , iii libro de prpuidendis morbis a me dictum est. Sed cum ligo uera exissant, iqusso quomodo poterit usus illiusce aqus Aegyptiorum longaruuitati conducere Θ Cupio itaque hac in re me ualde ancipitem
tententis acquiescere, quam nunc audire expecto. G uri. ND. Neque omnibus corporibus aquum improbandam ne
que laudandam uilico , quinimo magis credendum, atque assim mandum existimo aquae usum multis proscuum esse, & multiet etiam nosium t Hinc in quibusdam corporibus aqua vino utili tale essti prςserendam, & in quibusdam uinum asu . Cesidio, tibus siquidem corporibus , cui dubium erit magis sore proficuum aqus, quam uini usum . quoniam a uim potius caliditateis erentur, quam iuuarentur. Quam rem non ego, sed Galenus tuus docet cognosci, ac obseruari pro corporum temperatura: rum,habituum quo uarietate oportere: quam ob causam, uinum damnat, tum in pueris, tum in ijsqui. sint calidi humidique temperamenti. quibus aquam multum conferre assirmat, ipsam
que pro ijs summe laudat, ut apud ipsum in primo libro, de sanit..
Tu enda cap. vnd cimo, legitur : apud diuinumque Hippocratcm non minus in libro sexto epidem. comment. q. t t..1 3. hiS pro- , , sectis uerbis: Percalido natura refrigeratio , potus aqua, qui scere. Et Galen. in eius commentario, dixit Hippocr. eam sententiam fore intelligendam desinime calidis corporibus. quod clarius explicauit in libro quinto, de sanit. tuenda. p. 12. cum
dixit: Vinum autem frigidis siccisque naturis utilissimum esse, , prius dictum est. An vero calidis omnibus idoneum non sit, sed utilior his a ius potio sit, sicuti in libro depopularibus morbis, , , siue Epidemion legimus, mim existimandum. Fortassis .enim absur
68쪽
, , absurdui 1 omnino cuipiam videbitur .itiuemem, qui athleticus, , uel militarisiit, aut etiam selibrue messorve, Mi arator vel dentia , , que , qui ro hiruum aliquoὰ opus exercet, aquς tantum potione, , -nti : atque in hoc falsi Hippocratem , cum calida temperamenta, , 'aquae potionem poscere, absolute pronunciet. Mihi uero Hip- , , pocrates non absolute id, sed de naturis summe calidis, qui ulti,, que propter intemperiem tales sui, divise uidetur. Et si qui spiam contradixerit nobis, quod ei non uideatur aquς potu corpora iuuari posse , quia ipsa quamquam omnium aquarum sit
optima , multum in uentriculo moretur , fiuinietque, & tardemcet per corpus, iecurque atque lienem Obstructos vel tumef Ctos adaugeat, inutilisque obseruetur ad omnem corporis eua citationem , scilicet ad sputorum e luetionem, alui, urinarum,si dorumque excretionem adiuuandam, atque non minus ad con- coetionem &distributionem concocti alimenti, demum quod etiam ipsa minime corpora alat: Respondebitur, hoc plane verum non esse, quoniam aqus reperiuntur, quς concoctionem adiuuant, non min usque alimenti δistributionem cito viscera permeantes, singuinisque generationi fluent, atque nutritioni, minus, qua adiuuant omnem corporis euacuationem. Arpi N. Quo pacto id
esse poterit, quando aquae facultas frigida sit, quae semper conco
ctionem, sanguinis pro creatione,nutritionem, quae omnia a calo- rore sunt, impediet,& substantia prςterea eius crassa si difficulte que corpus permeet,qua utiq; euacuationes promouere posse non videtur, quando si haec praestare debeat, necessarium sit, ipsam i nutum esse partium, ut angustos meatus membrorum peruadere sat. Cur LANO. Aquar optimae reperiuntur, quae neq; insigni
ter frigidae sunt,qusq; dulces existunt,quales esse coelestes Hippo. in lib. de aere locis & aquis cap. . memorie prodidit qui de his ita, , scripsit Aquar igitur leuissimq;& dulcisinis, S tenuissimae, ac splendidis imae fiant. Non minus si aqus nuper di in Nili suminis clarefactae, dulces, tenuissimaeq. splendidissimae atque leuissimae exitistiant. Quae sane omnes prςterquam quod ex dulci s Cre non valde frigidς esse creduntur, sunt etiam tenuissimae, ita, ut pelerria me corporis viscera permeent. Audio etenim quod olim cum Cayri moram facerem etiam obseruaui) in singulis fere corporibus ab ipsis epotis aquis statim vel copiosis innas, vel sudorcs,ves
69쪽
per aluum deiectiones obseruari, atq in hypochondriis nullam fluctuationem ab ipsis ostendi, loquor de ijs,qux Cayri habentur,
S potantur, quando Alexandris aquς constent substantia crassiori, que pessim s existunt, tardissimeque viscera permeant. Arpi N. Confirmo tuam sentetiam,atq; me in omnibus corporibus obse uasse, citi si me illas aquas Cayri clarefactas, vel per alvu ,Vel P vria Mam,vel sudorem exijsse, non secus quam serum lactis acaqus thermales facere Obseruantur. Omnes aduens cum Cayrum statim venerint in primis diebus semper,ob illiusce aquς potum, diavrhsa pati soliti sunt. Mihi Vero aquam illam per urinam, atq. spissim g per sudorem exire cotingebat. In estiuis caloribus nocte qualibeti aepissime ob sitim intensissimam, qua omnes tunc temporis CX c lore ambientis cruciatur, largissime sepissime': ex ea aqus bibeba, a qua semper in copiosissimum sudorem statim erumpebam,ita, ut
quoties eius aquae ebiberem toties semper exudarem. Hyeme v xo,atq; alijs annis temporibus non ita caligis non per sudorem, sed per alvum,atq. vesicam aquam illam epotam fere totam excerne ham . Non omittam tibi narrarrime huiusce aque largiatmo potu usum, a dolore renum uehement)ssinio atq; acutistimo ex cal
culis orto sinatum fuisse. Porro cum interim 4llo iam dicto renudolore affictus valde sitirem, multa vasa fictilia frigidae ac puri . sinis illiusce a ius plena in serratis meis senestris aeri esposita prospiciens, vito ipsorum auidissime arrepto, item altero atq; mox tertio, totam aquam deuoraui. quae ad minus ses librarum pondere suerat . a qua assumpta somno, labore doloris defessus, capior, quo paulo post expergefactus minui, cum multa copia assumptet
illiusce aque quinq; lapillos phaleolorum magnitudine , quibus
excretis statim a dolore liber euasi . Gu1 LAND. Perplacet exempla, successus Q hos audiuisse, quos utique veros esse iudico, cum ea aqua sit tenuissimarum partium, neqi multum frigida, sed potius concoctam esse omnes pro certo habere deberent cum Nisus totam illam mundi partem permeet, quo omnium orbis terrarum, ut
nuper etiam dictum est, calidissima est, atq; terra habeat pingius.1imam cuiusuis frigoris expertem. Itaq; cum hic vera sint, q uis nostriam poterit affirmare, epotam eam aquam posse optimi san-gi iii, is procreationem adiuuare,qus summum biliosorum illorum corporum hepatis calorem obtemperando, causa est, ut non bilis multa
70쪽
multa, sed multu; temperatus sanguis ψgnatur. Iuvabit non mi nus c5cocti alimenti distribiitionem, ob eius partium tenuitatem. qua quascumq; partes corporis penetrat, qua etiam substantiae tonuitate minime in uentriculo, aut hypochondriis moratur, ne que suctuationem parit, neq. hypochondria isdit, quinimo iecori limique insana malo auxilio est. Esperientia diὰici, potum eius aquae valde conferre melancholicis ab hypochondrijs effectis.
Hac eademque ratione ad omnes excrementorum excretiones
utilis est. An vero nutriat, quando latissima sit apud omnes medicos sententia, aquam non nutrire, videtur & ipsa ad nutritionem inutilis censenda . Sed Aegyptii affrm snt contrarium venim esse, quia hi omnes aquam illam totam in sanguinem in nostris corporibus mutari arbitrantur, ac pro certo habent. Vim que gignendi sanguinem aiunt obtinuisse, post quain Dei conces.sione, a Mose aque in sanguinem olim fuere mutatae. Confirmantque hanc tentiam, quod cernant corpora pleraque illorum incolarum habitu bene carnoso, copiosi temperatique famguinis obseruari. Non minusqne etiam quod ipsa dulcis existat. quem saporem, rem haud plane a nutritione alienam significare dicunt. Sed utcunque siti hoc unum scinius, eius aquae usu cor pora illa optime, ac salubriter vivere. &ob id falsam iudico G leni sententiam, qua omne aquam noxiam potius, quam utilem assirmat. si enim hoc verum esset, quomodo tot infinitarum regionum populi vivere utique possent, continue aquam potantes.
Infiniti propemodum sunt populi tum in Africa, tum in Asia quam solam potantes, qui rectissae e ualent; Corporaque habent honi tum succi tum habitus. prdisertimque in locis calidis, atque in summe calidis corporibus aqui usus est saluberrimus . Sed
non modo in sanis, at in aegrotis non minus aquae usus adprime opportunus ac utilis obseruatur. Cum omnibus sere ςgrotis
qua in potu pro vino substituatur . plures existunt, qui uini usu omnino omisse, aquam frequἴtantes in potu, a podagra, alij que multis morbis praeseruati sunt. Quamobrem ut ex dictis conclusionem colligam; dico aqua optimam dari, quae neque adna dum si igida est, ct quae tenuissima substantia constat, quaeq; utilissima erit corporibus calido temperamcnto resertis ueluti frigudis naturis eadem ratione incommoda, atque inutilis erit iudica