Epitome astronomiae : qua breui explicatione omnia, tam ad sphaericam quàm theoricam eius partem pertinentia, ex ipsius scientiae fontibus deducta

12쪽

ILLUSTRIS

Uuiu bergent ac reccenstri comiti Mompeligari 9c. Domino sevo cie montifimo. ALOMONEM sΑPrENTIAE nomine post homines natos celaberrimum, sacrae Litera commendaturae, contentae eL se non potuerunt praedicatio

ne pietatis & sfudij eius in Templi extructione, cultusque diuini institutione, nec non prudentiae & dexteritatis in iudici js faciendis diuinitus inspiratae,adeo ut similis ei ante ipsum non fuerit, nec post ipsum surrexerit: quin etiam laudes eius a lolida flailosophiae, singularumque & omnium

eius partium cognitione amplificaret. Ipsa enim testatur Sapientissimum hunc Regem non mod5 ad omnia aenigmata, quibus a Regina Saba tentabatur, taliter respondisse, ut nihil quicquam ipsum latue rit: sed etiam tria millia Proirerbiorum, &SO OO. carminum, cantilenarum, &com parationum ad vatam bene informaniadam esse locutum: & decuini uni rerum 'quaecunque sunt, natura disputade: ut ad' a Cuib

13쪽

eius sapientiam audiendam cuncti populi

ex uniuersis regnis conflixerint, eamque admirati sint. Praeterea quotisque hanc summam rerum omnium, & totius Philo- ν. sophis notitiam, qua a pueritia erud1ebatur, deduxerit, & a quo acceperit, eadem

sis. . sacra Scriptura indicat. Deus, inquit, mihi dedit sententiose loqui, digitaque datis cogitare, quoniam ipse sapientiae dux est,

di sapientum conformator. Nam in manu eius sumus tam nos, quam sermones nostri, simulque otia his sapientia & operum . scientia. Ipsie enim veram rerum omnium, quae sunt, cognitionem mihi dedit, qua Mundi costitutionem, & virtutes Elementorum, initium, finem & medium temporum, Solstitiorumque vicissitudines, tum permutationes tempestiuitatum, atq; annorum circulos, & stellarum dispositiones, & naturas animalium, bestiarum iras, ventorum impetus, cligitationes hominum , plantarum differentias, radicum virtutes cognoscerem, & quaecunque sunt tam abscondita, quam manifesta didici, nam Artifex omnium Sapientia me do

cuit.

Ex quibus facile animaduertimus, quo in loco Sapientissimus rex habuerit philosophis si udia,& quanti eadem facienda sa-ciae literae velint: Quod scilicet disciplinarum

14쪽

rum notitiae, ratiocinationes, disputationes, bonorum malorumq; distinctiones,

de rerum naturalium, numerorum, ma

gnitudinum proprietatibus, de motuum corporum coelestium certitudine, de causarum&effectuum connexione, de rerum terra nasceutium naturis cognitiones, liuia manis mentibus diuinitus inspirentur, de inspiratς exusti tentur. Vnde nemo non inotelligit diuinam Sapientiam omnium informatricem lisc sua dona sedulo &pie a nobis exculta vello, non enim haec largitur Deus frustra ociosis & desidiosis, velutimulis & equis, quibus non est intellectus,

multo minus ut ea xurpi ab usu ad vitam sceleratam, ostentationem vanam, vel ad ipsum creatorem de maiestatis suae solio deturbadum, quisquam in propriam perniciem conuertat, sed ut in ei. & per ea Dei

creatoris maiestate, omnipotentiam,

nipraesentiam, sapientiam S clementiam singuli agnoscant,&ad beneplacitum eius vix e suae actiones componant. Hanc ob causam haec ipsa studia passim tota Scriptura sacra creberrime non modo verbis nudis egregie commendat, sed&obiecta eorum velut speculum, quibus ipsum rerum opificem intentis oculis intueamur, proponit & monstrat. Quot quaeso argu

mentis libro Iobi, dum sanistitatem, iusti a tiam.

15쪽

tiam, omnipotentiam & clementiam Dei extollit, tota philosiophia Naturalis, siquidem integer ille liber fere totus in eo est, ut

natura S rerum, animalium , ventorum, pluuiarum, grandinum, tonitruum, Corinporum coelestium, stellarum &c. com m e- moret, commendatur λ Hoc idem apud H, Syracidem potissimum c p. 43. st Non minus praeclare tam anatomia, quam Psi I. Uy. maiio hominis in utero materno per admiranda prouidentiam S gubernationem

Sap. 7. Dei, item per fragilitatem hominis , insi-Syr. 38. nuatur Z ita Μedicina apud Syracidem &Isaiam. Et ne singula commemorando ab instituto, quod in praesentia ad Astrono miam dirigitur, longius digrediar: Quanti aestimanda sit Astrorum scientia apparet ex magnificis & luc undi sis imis elogijs, q uibus in sacra Scriptura Astra, tanqRam praecaeteris illustrissima omnipotentiae , sapientiae S: bonitatis Dei testimoni &spe

cimina exornantur. Isa. Levate in excet

sym oculos vestros, & videte quis creauit

haec Θ qui educit innumero Militiam vel

Exercitum porum & ompia suis nomini Ps . i. d. bus vocat, a multityidine viritimi& robore Virtutis, ut ne unum quidem deesset Qui Iob. q. facit Arcturum &Oriona,&Hyades,&inamoi si teriora Austri. Qui facit magna&incoprς-

16쪽

minus nomen eius. Coeli enarrant gloriam Psa Dei. In Sole posuit tabernaculum suum, ipse vellit gigas &c. Verbo Domini coeli Psu. 33. 1irmati sunt,& spiritu oris eius virtus eoru. Laudate eum Sol &Luna, Stellς &Lumen, Psal. 1 S. coeli coelorum. &c. Sic appellantur Mili- Dan. 3.tia, Exercitus coeli, Gloria astrorum, Or-Syr. qy. natus illustris in regione celsa Domini. Hinc non raro ad promiss1onum suarum certitudinem sanctis demonstrandam, ad astrorum motus, velut indubitata synibo Ia, Deus ipse prouocat. Abrahamo, quem Iosephus Astronomum fuisse, &a Chaldaeis Mathematum studia ad Aegyptios detulisse, &docuisse, testatur , ut de certitudine multiplicationis seminis co firmatus, crederet contra spem in spem, Deus monstrat Stellarum multitudinem. Iose pho regiam maiestatem , qua patrem de Gen. II. ratres in fame sit seruaturus, depingit in insomniis, non modo per manipulos, sed

etiam per reuerentem adorationem Solis,

Lunae dc undecim stellarum. Hishiae Regi vitam prorogaturus ad annos 1 s. Deus si gnum velut sacrametum proponit Solem per loca peracta reducem, ipso & propheat coram in horologio Achaz spectanti bus. Magis praeconem, qui eos ad Filium suum unigenitum incarnatum & natum Matth. 2. inuitaret,inter astra collocat. Toti mundo

17쪽

Iunas. Deum naturae pro salute humani generis crucifixum mori, phaenomeno coelesti inusitatae eclipsis patefieri voluit. Sic itaque

stipernaturales apparentiae commendant motus naturales, siquidem illae non agnoscerentur, nisi hi prius cogniti essent. Ita nomen Solis non indignum Saluatore no-Mau.o. stro Malachias putauit. No aliter tam ApO- a. Cor. IS. stoli quam Prophetae, & ipse Christus fu- Dan. ia: luxi seculi gloriam splendore Solis, Lunae Matth. 13. & differentium lumine stellarum describunt. Maxime autem illustre est testimo- Gen. I. nium Mosis. Fiant luminaria in firmamento coeli, & dividant diem & noctem, & sint in signa & tempora, de dies & annos &c.

aL Io . Quem temporum usum Psaltes & Syraci- r. 6. des confirmant. Fecit Lunam in tempora, Sol cognouit occasium suum, Mensis nomen eius accipit, dc crescens mutationibus est mirabilis. Ita signorum usiim& appellationem, quam Deus iam olim eis impo-

Uer. νο. suerat, Hieremias Propheta astris beneuole largitur: Dum enim ipse tam eo, quana alijs locis, superstitiosum metum Iudaeorum, qui more gentium, praesertim Chaldaeorum adorantium 'dera velut numina, infaustos eortii in positus desperabundi

pertimescebat,increparet: Astra non quidem creatores Deos, attamen Signa esse

confitetur. Idcirco hortatur, ut ad ipsum

Deum

18쪽

Deum, qui,ut ibidem ait, in fortitudine &sapientia terram fecit, &in prudentia coelos extendit, sese conuertant supplices, velut ad causam causarum primam, nec, more G E N TIv Μ , omnem spem talutis, aut metum interitus, in causas secundas jderum signa collocent. Eodem modo Saluata vitis.1 tor ipse cum Iudaeorum praeposterum di- Lu . D. sternendi tempus aduentus Messiae iudicium redargueret, obseruationem signorum seu faciei coeli disertis verbis approbat. Eiusdem etiam generis est, quod Deus exarde scentem iram suam denunciaturus,& tristia temporum fata descripturus,comparat ea tristibus astrorum apparentij S.Isa. Stellae coeli, & Orion non expandunt lumen suum, Sol est obtenebratus in ortu suo,&Luna non sple det lumine suo. Item. Qu9modo cecidisti de coelo Lucifer, qui Isa. 1 . mane oriebaris. Syr. In iracundia eius im- Syr. 4ε. peditus esst Sol, & una dies facta est sicut Ig. io.

Non igitur est quod miremur, Salomo nem Regem Sapientissimum non modo inter praecipuam Sapientiae suae gloriam Sap. r. non postremum locum cotribuisse Astrorum cognitioni: sed etiam Ecclesiasten suum ab Astronomicis apparentijS exordiri Εα Is. non erubuisse. Neq; quod Zorobabel ado- Ud. o.

Iescens coram Dario Rege de Veritate di

19쪽

cturus,ad orationis sus principium Astronomiae commendationem delegit, admirabimur. Qu is ergo hanc astrorum scientiam non maximo haberet precio, cum astra fabri

cata esse videat singulari Dei prouidentia, ad amplianda magnificaDei opera, quibus scrutando nunquam satiari possiimus, si quide multo his maiora sunt abscondita 7' Attamen quae creata sunt omnia, dat pio

agentibus cognosceda. Quis non toto pectore eam amplecteretur, cu audiat scientiam coria, una cum uniuersis fundamentis suis tot oraculis diuinitus traditis nobis commendari & cofirmari λ Etenim si probe examinemus sacrum Codicem, haud difficile est ex eo omnium fundamentorum Astronomiae quae hoc libro Hypo-tlaeses nominantur) veritatem euincere &obtinere, adeo ut si cunctis Physicorum &Mathematicorum rationibus abstinedulo

foret, in his solis nihil ultra desiderari potaset. Quod anne de aliis theoreticis scientiis similiter dici, & probari possit, dubito. Sic igitur nihil, nisi plenior & magis exquisita

tractatio, rationi human relicta videtur, quae tamen & ipsa ad Dei imaginem crea ta, ut hoc praestare possit, diuinitus admi randa sagacitate informata est. Quarepte di bene iam ante multa secula de-

20쪽

la decretum est , ut bonarum artium tyrones, sicut in alijs scientij scita non minus in hac Astrorum doctrina informentur. Haec enim alijs adiuncta non modo tenellum iudicium, ingeniique vires excolit, & ad alias scientias foetici lis capiendas magis habiles reddit, quemadmodum alibi demonstraturi sed&1ucundissima ampli simi huius diuini theatri speculatione difficultates aliarum artium adeo emollit, ut

desidorio suo, quod discentibus infundit, defetas oblectet potius ac recreet, quam uno modo grauet. Porro quoniam in alijs scientiis fere omnibus Compendiorum breuiumque

Epitomarum, eius rudimenta, fundamenta de capita alias dispersi complectentium, usus animos tyronum sic informare potest, ut aut ad sublimiora, quε certe alioqui primo aditu haud cum magno fructu ca ,

pesserent, prςparentur: aut quia sua quem que trahit voluptas, ut plurimum diuini

tussic disposita, ad unum aliquod certum studiu vitae huius societati utile, cuius gratia in omni b. excellere haud multis, quod optandum sane esset, sed paucissimis contingit , ijs istiusmodi caeterarum artium, quarum intima penetralia perscrutari non Propositum eis est, compendia sufficere

possint. Ita sane in Astronomia auriti O tant