장음표시 사용
81쪽
indeclium reliquerit, per incisionem corticis, an decoctionem fiondium elicitus sit. Fateor Pitori, dubitasIe virum prudentissimum, nec sine rati ne dubitasse, eum nonsmplici tantum lacrymae ploratu; sed etiam ignis opera opobalsamum colligi accepisset: maxime cum monitus a me suisset, iis asserto liquore pr stantioris, S de iseatioris opobalsami odoram suavi .
ratem, non adeo exacth deprehendi. Ea enim res effecit, ut cum optimi& perfectissimi succi id eam animo subiiceret, non omnia ad amusim huic nostro convenire fateretur. Nunc, cum diminutae nonnihil stagrantiae causam plane accidentalem agnoverim, discussis ambiguitatum nubecu Iis, virum praestantissimum securum esse volo de hac cura, neque ipse dubitandi amplius causam ullam habeo, per incisionem balsamicae stirpis comparatam esse resinam, quam cum doctissimis archiatris, theriacae mi-stendam duxeram. Collectionis autem modus, cum essentia suaveolenti euiusdam lacrymae tibi minimh confundendus est, cuius existentiam quieonsensu grauissimorum tinium confirmarat, essentiam amplius in dubium meare nullatenus poterat. Quod s tenebras hic obiectas exire voles,Elimine se Iarum metaphvs earum facem mutuabis. . νProperas ad differentiales, ut vocas, notas, inter quas primum Si principale expertinentum constituis, maculam post ablutionem haud relinqui, et mi adeo confidere quosdam scribis, ut ex eo solo haheant de adulterato iudicium. Sed habeant, Pitori, quicunquesunt,&tibiam, talumque a Bitrentur , ubi rectε sentientes jugulum. Profecto Arabes, qui mercium imdigenarum peritiores sunt aestimatores ,non a maeulae sublatione; sed gut. dilae in aqua de lacte celeri dissolutione, δεκιμασίου opobalsami ordiuntur,& praecipuum in ea integritatis speeimen collocant. Hos te potius isquapar est, quam quos in succi huius natura cognoscenda, sensus & exactior ratio destituit. Iam de improbato a te opobalsamo ex animo tector, ex .rimentum de macula fide optima sustinuisse,meque Ianeo crassisque panno, non impactum quidem sed instillatum hunc liquorem,in loco calido, aqua simplici calida sic abstulisse, ut notam sui nullam relinqueret. Neque ambigo, viris inelytis idem observari potuisse, si balsami recentiorem lacryamam ritE pannis eluere tentassent. Recte interim Dioscoridem cum Prospero Alpino interpretantur ,qui reserunt, opobalsamum ob resinosae lub. stantiae vistiditatem inhaerere quidem vestimentis; oleolam tamen maculam, quae profundius insideat, latius indies sese spargat,denique latroni pero inacissim resistat minimi producere, idque in reiecto tibi succo pariter euidentissimum fuit. Iam posthabito P. Alpino, potitis Matthiolo, in materia medica exercistatissimo, standum esse scribis, quia opobalsamum se vidisse asserit ,quod nibus notis ab antiquis adductis responderit. Apage cum innerti hoc ita re , cum ista ingratitudine, o Pitori l Prosperum enim Alpinum notu
82쪽
onmibus legItimum opobalsamum, non frequenter solli m vidIsse,possedisse:
imastis dono obtuliste; sed etiam balsamicae stirpis, plantarumque exoti. carum cognitione, longe Matthioloquamuis laude applausuque posterum digno praestitisse, non ego; sed monumenta illa loquuntur,quibus orbi jam Europaeo notissimus, viam terit aeternitatis. At quod in Francisci Calcem Iarii theriaca 'tanquam legitimum opobalsamum probarat Matthiolus, quodq; ut genuinum laudat Carolus Clusius a Io: Pona .sibi donatum, atq; celeritate solutionis, latescentia, guttae collectionendorisque privati interiiseraminatum, hoc ipsiam fuisse, quod a rupe Tarpeia praeceps dare minitaris , testatur Franci laus Pona, Ioannis filius, vir eruditissimus, & inter aeui huius Machaones, ut serio inim Homero loquar,
PIterum experimentum, quod in lactis condensatione positum, laudato ab archiatiis liquori defuisse putas, quoniam imperfecte,neque uniuersum cui instillahatur lac coagulauerit. Te vero quis antiquorum docuit, pauculat opobalsami guttas vas lacte plenum integre persecthque condensare debe, re nullus profecto. Nec modum igitu rex iisdem facultatis statuere potes,
quem silentio praetereunt. nec in re vim agendi determinare , cuius differe. tias,cum cens riam sumeres auctoritatem, nulla dum experientia praece.
peras. At opobalsamum quamvis optimum, paucis guttis lac copiosum, ut arbitraris, assicere non potest. Nam ut scripsi jam ante, lacti nullatenus miscetur 3 sed in superfitiem tantum eius celeriter explicatur. Tunc vero pari velocitate . exhalantibus cum calore spiritibus, partibusque tenuiori. hus diminutis, non nisi in propinquas sibi lactis partes agere potest, idque .el eo debilius fiet quo fuerit aetate provectius. Densasse autem proximas Iactis parres, proscriptum a re opobalsamum, certo, clareque mihi comper.
tum esse, confirmo. t. Venis ad experimentum tertium, de ceseri solutione, qu1m negas in im. probato tibi succo, conspectam fuisse, quia lacti, aut aquae permistus haud
fuerit. Sed nihil tale in resinosam, pinguemque lacrymam conuenire pintost, nec motu,atque agitatione perfici in recenti,nedum vetusto.ut in oleo.ss aliis aquae coniunctis, etiam pueris unguentariorum notum est. Nes Dioscorides nosterinistionis vocem ullam usurpat, cuius filum, arrepto interpretis Abensinae alieno vocabulo, sine piaculo non amisisti. Duo tamen sunt quae obiicis. Expansionem super aquam, succis resin sis, qualis terebinthina, facile accidere, adeoque commum messe; non disse. Tentialem notam. Plinium item,&ex eo Sethum,& Saladinum retuine, optimum etiam opobalsamum petere fundum. In quorum priore, largior tibi refinosis liquoribu communem esse supra aquas sui dilatationem modum tamen in Arabica lacryma, ab omnibus hactenus deprehensis , diuer
sum esse refero. vel guttula huius re tior,ia tantu se ea porrigit, in qua
83쪽
xum vix integra terebinthinae drachma: deinde momentanea veloci tate eo diffunditur, quo terebinthinae portio, non nisi tarde pertingit. Itaque non simplex super aquas dilatatio I sed τὸ τμῆλυ, celeriter fundi, opobalsamum nostrum ah aliis discriminat, ut cum Dioscoride praecedentibus ex. positum AIque e ipsum est, non Olei more innatare, aut per superficiem in stellam radiosque sese explicare. Id vero cum spreti a te balsami liquor habito a me, virilque clarillimis examine, optime praestiterit, merita laude priuandus non fuit. Alterum ex Plinio quod affers, vel tua confessione, non de recenti, adedque viribus integro opobalsamo; sed propter partium tonuiorum dissipationem, ad omnia deterius reddito, habendum est. Itaque .ctim de priore quςstio nobis sit, m isto Plinio, quantumvis egregio scripto.
re. Aristotelis illud sequemur, λιον spis φυ - ντ- άλη Θαυν, san Elius esse amicios, adeoque auctoritati, veritatem anteferre. De lactescentie experimento, quod o balsamum ale reiectu euidentissme sustinuit,rem pasiter tu spectam reddere conaris,dum & resinaceis aliis communem esse scribis, neque extra aquam tantum ; sed intra considerari debuisse. Hic vero , quemadmodum pastionum, affectionumque comm.nionem inter resinas, iure tecum admitto; sic illud ingenue moneo, nullam hactenus cognitam resimam, adeo repenIe, lateque super aquam ex icari, nullam adeo celeriter, insigniterquelacteicere, quam hec ipἱa, quam Arabicum balsamum fundit lacryma. Cperum mira aquam, vel extra , coimris mutationem quisquam consideret, nihil d:fficultatis exhibet; vel ambi, guttatis .i Certum enim est , quam styli cuspide recolligimus guttulam,iam ante pallorem induisse lacteum, quam aqua eximeretur. Tandem ad testes cedis, quorum partem tacito, ut aiunt. pede prae. teris. Baldassarem,&Michaelem amplos, tum Iosephum Donsellum, non expensis eorum striptis, simplici plaga absolvis. Me praecipuἡ, & ce leberrimos viros, Remylium Parilanum, & Ioannem Nardium in qua, stionem advocas, quia datis:literis missum nobis opobalsamum , verum legitimumque testati fuimus: & sententiam ea in re nostram ideo flocci facis , qu ia nec constare nobis, nec uni Drmiter loqui tibi videmur. At ego perlectis eommitteris, hoc unum constanter eos mecum asserere sentio, verum, legitimumque misse opobalsamum, quod archiatri Romani theriacae indendum luaserant. In cuius sententiae confirmationem, diversis eos rationibus usos haud nego; nego pugnantibus usos, aut contrariis. Me quod attinet, adducis prioris epitiolae meae ad Cl. Baldum partem, verbis cum transpositis tu diminutis,in hunc meidum. Quod ad gypta pro-
regem militumque praefectum, in donum ex rabia mittebatur, quantIta e cxiis gulim. At non eiusdem conditronis erat, quod communiter balsami nomine Pen
errabant Aegyptij. Alterum ne Edecoei ne elicitum, alterum plus ct miniurζrebinthina ,simuibitaque resinosa adnustum , cuius longe majorpa ovent us, cur ius
84쪽
m , si serio constet ex Arabaa Cabirum, O bmc Venetias adductum esse,
AT EGO SENsUM MEUM SIC EXPRESSERAM. 'ηwito me.
quidem confisi is erat , quod communi opobalsami nomine venditabant.. ad Aegypti proregem , mrenumve practuum, quod mitebatur oranums obser. vavi, odore suavis, colore ex estrinol alicans, quantitate exivum. Rel quum utcursus, ita pretiparabilias , idque cum astimatione , -- bonitate rursim divi mutn. riam vel poeius erat, atque ex plantae ramis , rambinquegnis opera elicitum; prior, tamen , of V, ct odoris fragrantia , ct varium pariter incolumitate cognarum, quo in O pnaea, pulmonumque putredine , t m buria, ct valneribus scuti Muccessu Qvisum exel terebinthinasimilibusque restinosis , plus aut minus permissum, . ius maior langὸ proventur, m. Quod vestris obalsami nomine Venetuis transemistum cst, si Alexandria, vel in Cabiis ro emptum, atque illac ex Arabia vicina allatum esse strio constet , non temeripbcrmacopaeis reuesendum fuerit,in c. udi D: IHie a stignare me scribis, notas ab antiquis valia diversas, & loeum etiam in crimine ponere. At hic, Pitori , valde erras. Nam neque nota explicare Spobalsami propositum meum est, neque assero .qtucquam o quod vetustis scriptorum monumentis haud consignatum sit. Meminerunt enim, &sponte naturae eliquati liquoris, & innoxio corticis vulnere elici ti: Mque huiusquidemetum sinceri , tum adulterati, particulariter admista terebinthina, ut stiperitis expositum . Parari idem artificiosa molitione , dudum inter Arabes scriptores Melae prodidit. Atque utcunque haec non- sint. Quis unquam prohibuit, veteris doctrinae censum , accessione utilium observationum augere , quantumuis diverisum cum nonunum nobis limitem ipsi designaverint, per quem ramus. Non tamini aeristri; sed duces fuerint, adeoque non praeripuerunt posteris qua: inventis adlicerent; sed a paruerint. Taceo quae de loco subueis, quonia opobalsamum ex mrabia,&Cabiro accersendum serio contendo. Non enim aliud hiuc suo co natale scium, nec me, teque fugit , variantibus pro climatum interva,
io, rerum genera bilium cautis, ' u :ι - quas leges , aternaque foedera certis : . i.
Illud nos maximε omnium collidit,quod ex Epistola rum mearum altera ad Cl. Baldum, probare conaris, damnatam a te balsami resinam , ex infimo esse genere a me de signatorum: adulterari potuisse, denique artificialem non naturalem esse eoncludis. Scripseram autem quae sequuntur . Habui tandem 4 Cli Usimo Tomasimo, quem proximis spondebas lueris balsami Iiquore: cognovique simiai atque o 'on m bos, ιllam ipsum esse, quem in Aegypto Ue
netis noli is reduces ex Arabia mercato res venum exbibent..i Hoc pracipuὸ τεκμηρi pu itatem eius afferentes, quod aqua mdιtaguttula , protinus ιn petu
cuiamsese explicet, iterumquesbb euspide conmota , colligι tota queat, ob te
85쪽
nui simi spiritus deliquium pallidior: certi, r Itqura indolis notas , Hare plut minusve provecta , facilius o scurari. aaibus eo libensius suifragatum ivi, quo
maior Iucco , cum recentis carpobalsami sapore, o odor e cognatio fuit, in quo, ut eum Hermeticis loquar, τλἰμφυτεν θειαν, innatumsulpbur, sensuum fideme identius provocat. Igitur, quamνIs transmisus mihi balsami liquor, sponta nea concretιonis lacrymam suavitate non referat; quocunque tamen artisitio sit elicitus, legitimum balsamι antiquis cogniti succli n, adeoque Opob.rUrmum ruis
dico, etiamnum Arabibus Oben balesan, ut ura b Uam dictum, cte. Hic vero quid clarius est , quam de industria te quaesivisse lacuas, quibus eximium naturae munus deturpares, bacchanalia vixisse, cum simulares Curium. Complexus enim sum, communi opobalsami nemine, non illud tantum quodeterebinthina permistum; sed etiam purius, adeoque vel inci .so cortice lacrymatum, vel ignis ministerio plantae ramulis, Ductibusque subductum et imo optimum omnium, de de Reatissimum : quamvis huic,& proxime opobalsami nomen conveniat, mox sincero non des eam : minus adulterato. Quare cum id ipsum quod reiecisti purum as. seram, legitimum, & antiquis cognitum opobalsamum, licet id sub com musti stirpis suae nomine complexus fiterim, facit E animadvertisti, non id infimae classis esse me voluisse ; sed naturae, viriumque integritate, vel optibino proximum constituisse. E .
Adulterari idem facili md potuisse putas, admisto vel thure, vel terebin. thina : saporem etiam, odoremque fiumium balsami,& frondium admini. culo conciliari. Ego fieri haec omnia posse minimε ambigo: factum autem fuisse in hoc nostro, cui praecipitium minitaris opobalsamo, constanter ne go, pernego. Nulla enim penitus nota defuit, nulla facultas, quibus indilem.genuinae substantiae, simplicisque naturae patefacere debuit. Observa Lla me quidem profiteor, quod recentius, tenuius,clarius , odoratius, quale id quod tempestiue s cibus suis seiunctum, purius deinde concrevit. Hoc tamen ipsum de quo litem agitas, claritate, tenuitate, odore supra terebin. thinam praestantiore, quamvis longa itineris ambage copiosis faecibus in.
nataverit , abunde se mihi tale praebuit, ut id legitimi, veri, probique Opo balsami Arabici nomine privare & fama, nefas existimaverim. Caeterum de naturali balsami succo quaestionem esse scribis, non artificati . Tanquam vero naturalis esse desinat,& liquor rei proprius, qui arti. ciosa quaedam ratione eidem subductus est . Veteres utique optimum illum circumspecta valde, & perita incisione elicieti adhibita ferri vi,
ut loquitur Tac tus, pavescerent venae . Plinius incident:s manum artifici temperamento libratam refert, nequid ultra corticem violaretur. Ita Soli nus, plantam artifici plaga vulneratam fuisse scribit. Haec animo obver- DbanIur meo Pitori, cum scriberem, quocunque tamen artificio sit elicitus Micgitimum bal ama anticula cogniti suceum esse, tu artificiosum educendi m 'dum
86쪽
dum in vimque spectabam, tam qui diuiso frondium cortice plora vlt;quam,
qui caloris synergia collectus est. Scio, maioris esse Operae, atque adeo reis rotechniae non ignobile specimen, resimosum hunc succum,partibus terreis, aquosisque seiungere. Eundem tamen, ut artis est, separatum, neque adduxtamentis heterogeneorum ullis vitiatum, haud minus 'naturalem balsami, liquorem affero, quam picem inietis, vel piceae: Iaccharum harundinis, et melleo .cco farctare quim naturaleS sunt plantae, quas blando hypocausti, calore, & arbitrariis irrigationibus, ad vigorem floremque perducimus: iquaminaturales sunt pulli, quas sine matrum. incubatu, mei furnorum ca-Iore Aegyptii is suis excludunt. ΜιμVητ νη νυμφόρον, imitatur natu, ram ars, inquit Aristoteles, S quicquid illa viribus suis haud assequitur, ia- intra naturae fulcris ars sinulavrganorum applicatione perfici I,61 consuma ν
: Te duci sunt quae involvunt: priintim, quod herme lica analysi collectae, balsami lacryma valde a natura sua diveris simi, atque alterata: vi ignis: de quo cum Plinio dubitas, plura ne patiar, an perdat Alterum , quod CicPetrus Castellus, hanc quς Vulcani beneficio peragitur balsami extractio nem, in dubium vocet. De primo si tacuisses Pitori , te credidisseminae. tificiosa mistorum di talutione, de qua Plinio sermo non est . saltem medio...criter versatum. Nosti diversum esse ignis effectum, si gradus ealoris diuerasus est. Hunc autem rebus in elementa sua dirimendis, eonvenienter adhibere, non idion , sed artificis periti munus est . Quemadmodum ματα , sive ustilaginem corrigere, si qua per ignem validiorem contracta fuisset, uL abunde te docebunt,qui hqc enchiremata scriptis, & opere prostentur. In altero, facile permitto doctiis inuin virum sensusu abundare. Diversum enim itidem in rebus tenere, quos iucundo laeder: studiorum.
Idlisui atra per amisit. . . i: qmmutui vi Audita tantum de artificiis balsamiapparatu resem, non visa tmς tame, cur probabiIta mihi visa fuerint, tetigi sup ei ius. 'Convenire nos in eo pera tipicis, quod abiectum tibi liquorem, genuinum di sincerumUpobalsamum veterum agooverimus, nec suspectum mihi amplius an corticum stirpis amissici pilaga Hicitum fuerit . . ., ' i. SA. - ι . .
Secundum censurptuς fulcimentum est, examen opobalsami nobis proc iliatii, factum a tribus Ammatariis ,qui illud turbidum, inodarum, m-.Ive, Im.rculam relinquens. - -, ρaram ut cens, minus liquescens , in '- , perficie se ad instar terebimbinae iussundens : adeoque mane alsum , Nartisque mi- fluxu refertum rudicarunt.
Mallam ego Pitori, aestimationi bonorum hominum consuluisses, & fastum i psum prudenti potilis silentici involuisses; quam in publicam lueem , di erudita seculi cogoitionem protulisses. Palam enim est, iudicium deop
87쪽
Et in Patavino Gymnasio Anatomiae, & Pharmaciae Professoris primarii,
Publicis plantarum offensionibus praemisse. PATAVII, Clo. t DC. XLIV. Typis Pauli Frambotti Bibliopolae . Superiorum Iermissu.
89쪽
. ., da iusti L USTRIS SI MO, DOMINO
Issertationos istas, quibus deditam medendi scien-riae uruentutem , d rei herbaria studium inei. rare , tardantibusuecalcar addere debui, eas dare Tibi cin dedicare, non abs re, tum a conis ditione tua alienum , tum ab instituto meo diamosum quispiam iudicaverit, Idustrissime Κυ L L. Deduce νe enim iideόον a nobilissimi stemmati actigio, ad agrestia quaedam, in buini repentia e deraotumque summis honoribus peritas, mviricepsi puraquςvelandum, non utilibus Serenissi. me ReipubIIcae curis implere i sed privatis occupare si ibusque oblectamentix. Ego πero in pa ru quadam felicietatis mea pono, quod eum Te cognosca , quem Ac non. ut ex bortandum proponeνr debωψ sed ut exemplum , ad quod alijsi componant, longe clarissimum. Vix enim pubertatis annos attigeras, cum in amoenissimo Sur fori cuspio, non obvias tantum Italia plantas , ve0armum elegantia et paeae uela vi sum insignes ; sed petitas excrem, Dri vro fi diis, Maexquisi-
esimas Florae delietas itot puta illisi alumi qua fictilium dra
90쪽
balsamo ex Dioscoridis notis serre non posse, qui naturam ipsius rei perspe .ctam non habet,quique nobilissimilscriptoris fontes integros haud accessit, aut ea saltem non cognouit, quae Prosper Alpinus, ut haerentes in hoc plexu dirigeret, de balsamo, eiusdemque lacrymaliteris divulgavit. In quoruri neutro cum examinatores illi serio sibi constiterihi, auli tam ria fuerit ,rem uelarissimis doctissimisque medicis iam probata, damnare S conviciis proascindere, & veluti ε Pa nasso datis literis, sacram Apollinis, Musarum. que sedem illotis pedibus tuquinare, quo pacto excuses, videas, ego delendo
huic naeuo spongiam reperio nullam . Quod si tamen pharmacopoeis in materia medica censenda locum debe. ri contendas,oppono tribus illis, ex Veneto aromatariorum collegio plures, qui contrarium tuentur. Oppono Iosephum DonZellum, materiae Medica: accuratam cognitionem, merito laurus philosophicae brabeo illi, strantem.
Baldasarem item, & Michaelem Campium, pharmaco eos integritate fidei artisque suae peritia minime inferiores. Imb collegi u pharmaco eoru Neapolitanum uniuersum. His enim missa liquoris portio, quem solum vertere iubes, verum legitimumque opobalsamum habitum fuit: quibus subscripserunt Romae, ex iis qui diutius inter Arabes degerunt, Ioannes Molinus,linguarum orientalium interpres, Baptista Ualtrotus,& Marcu, Ava. tius Chirurgus, praesentem in urbe liquorem explorantes . Ouanquam parum obest approbato nobis opobalsamo, quod eum aliquot pharmacopoei non cognoverint e quin summa potius accedit aestimatio, quod occasione commotae litis, viderint , examinarint, laudarint, viri quos nunc fovet Ita. Ita, artis Medicae gloria , rerumque naturalium cognitione praestantissimi. Et e publicis quidem prosetaribus, Clar. Petrus Castellus, Ioannes Manelphus, Baldus Baldus totius Ecclesiastici status Archiater,& Alexander Menghinus. E practicis celeberrimis, Marius Schipanus regni Neapolitani protomedicus generalis. M. Aurelius Seuerinus seculi huius Chiron alter, Balda sar Bonannus, Paulus Zacchias, S Ioannes Nardius, monumentis It . terarum, &- -- famasuper aethera noti.
Quibus album adiecit calculum Illustrissimus eques,Cassanus de Puteo,non tam splendore natalium, sortuitaeque muneribus 3 quam cognitis physices la immisareanis,& hominum eruditiorum patrocinio paucissimis como parandus. Ab his, quod cum Stephano de Galparis dissentire volueris, nil detrahit quidem rei laudatae 3 utrumque tamen vestrum ex animo velim
: in f cibus sive missuris, quas in sindo vasis superfuisse scribis, non est quod vel suspicionem moueas corrupti succi, cum optimum etiam, & quam accuratissima iacisione elicitum olim opobalsamum,isces suas deposuerit,