장음표시 사용
91쪽
Tandem ultimum censurae tuae fundamentum inducis, & unam prae . nibus aliis auctoritasem te asserre scribis, quae sicut in dubium verri non Eotest.
ita controvers liquoris naturam perbeAE manis β.tre Valet. Hanc esse procesistim ab Illustrissimoveteris Iustitue magistratu formatum inque eo constare cosimum iras, vas liquore sub ποbal mi no Re ptinum , a Mauro quodam Meccha redeunte accepisso, singulta pro Malibet torve argento is impensis, o mercatoribus Venetis sqμatuor coronarum insigne vendidisse : indὸ kllum tam pretioqum succum Romanοι deduxisse, quem ex Vsingis dictis, plus minusve terebintbina , aliisque rebus permissum , communi opobalsami nomine vendita. bant AegπχιώIIic vero Iustitiae veteris processiis, quid de opobalsami natura tibIma,m festarit nescio: hominibus sane, qui cum Menandro se sis , plane manifestat nihil. Isi quemadmodum iam ante modum collectionis, adessentiam balsamici liquoris pertrahere Imstra conabaris; ita nunc ad n i 'turam eiusdem existimes pertinere, quis vendiderit, quis emerit, & quanti. Quis denuo sibi comparaveri I,& venum dederit. l Illud approbato viris eximiis succo abundἡ fauet, quod ex Arabia delatus, a Colmo de Nigris emptus, vendi utque fuerit, viro cognoscendis Arabum odoraxis mercibus componendi ne medicamestis exercitatissimo, quζm ub probitatem, demque tot annis compertam , Itbustrissimi viri Ioannis Donatus, S An tonius Barba dicus, etiamnum c esti favore superstites, Aegypti quondam
consules, clari simique Senatus ornamelua, i0 amore,& interfamiliares habent.
At libram, inquis, integram argenteo numm0 comparatam esse ii Quid tum vero λ Mihi iane iuxta cum doctissimis archiatris uti biconnitit, Mnui-i; num , S probum fuisse, quod vilius emptum est opobalsamam . De Mauri venditoris facto non laboramus. Dexire rem acquis yepit I ansidiari . Inscitia eiusdem nobilem liquorem prostituerit n massiparit, & extorse rit pecuniarum indigentia: Immotu interim est, non ideo naturam suam exuisse opobalsamum , qu iam vilius emptum est. Quemadmo lorrata Europaeorum vitra, non ideo vitra esse desinunt quia pretiosis Indorum gemmis, ac mercibus Depe permutantur, caemΣqunt imae veterix processes labiungis, technas potius tuas ; quis in quodvis aliud manicistant, Nihil mitin vel dictum a me, vel scripuani de huc, quem ea ulata praecipis
succo, quum intra vendentium manus detineretur': neque allum. postquas,
vidi, visumque examinavi, quam cognitum antiquis,& legitimum Opubas, samum vel dixi, vel scripsi. Plura non adtexo, satis enim habui . viris egregiis, qui dudues in pulgere
huius circi sudarunt, potius applaudere, quam pugnata iam pugna venti layionem orditi. Doctos autem de prudentes materiae medicae. servestiga tcres monitos velim, ne Arabicae ballauu lac mae fragrantiam . Utra in
92쪽
ptum veterum extollant;sed notas E fontibus Dioscoridis petita eidem Mapplicent, ut resinos liquoris naturae, substantiaeque non repugnent: deni. que non tam cultorum defectu; quam incuria hominum nobis subductam, in usum antidotorum, si non communium; saltem eorum quas proceribus aut principi suo paraturi, stud iose revocent. Philemonis illius memores,
Si quae habemus , iisdem haud utimur, quaeque non habemus quaerimus ἔvius nos per fortunam sumus, aliis per nos ipsos privaturi.
93쪽
94쪽
.ἰs decoro. Iamque eo progressus es, ut uis magnus, Fortunius Licetus, quum haec eadem meditaretur, non dubitarit te dogmatum suorum assertorem, scriptis orbi publicare: non conte.
nendo in hoc adolescenti ae Tuae flore, industriae, et ingentifru- ritu. eisdes porro sanctiorem sapientiae partem, quae fontes
humanarum perturbationum investigat, qua malia m arces extruit, quibus arceat, defendatque cupidinum insultus, quibus spei ,-timori metam, aut modum ponat, animum adeo
ipsum Virtutum omnium comitatu, atque ornamentis hone-set . His iunges quae vitam civilem, communem rue t) an tu illitatemflabilium : Rempublicam bene constitutam servent, augeant, adsti tamque redintegient. Reetorem populorum ,
quidpderi benefico simile reddat ,
- quod tumida aequora placet, Collectasque fuget nubes, solemque reducat. uid curam eius in excubiis pro salute singulorum intendat, benevolentiam civium, fidemque s lidet , ut in diantium mucronibusse pro illo obiiciant, cumque perstragem humanam ad incolumitatem iter aperiendum est, corpora Da sibsternere non pertim sant. suibus bonis succinctum , clare prospicio non minus ad capessenda Sereni imae Reipublicae munera, idoneum Te futurum, quam revocatum ex plantario Drum, e Linterni hortulo Scipionem picanum , e oalonensi rure Diocletianum , in e millis Fuis tot pristi auirites, manu consilioque egregium publicum asserentes . Habeas igitur, Jllu strissime IVLI, haec ad herbarum studium ino δεια, asse tus in Te mei, m observantiae qualiacunque monumenta. Eu non ingrata tibi fore, tanto magis confido, quanto minus de fingulari erga me lectu , ω humanitate rua mihi ambigen-
95쪽
Nsolitum vobis Auditores, & ab ossicii mei instituto
sorsan alienum videtur, quod incultus alioquin orator, nec rerum maiestate, nee verborum ornatu satis instruetus, ex umbris Anatemici theatri in apricum prodis,& amoenum hunc Florae circum, ex brumae rigore me. dio , in suavem hane anni vernantis temperiem. Equi.
dein corporis humani perita dissectio, arti Medicae ita. biliendae necessaria; res tamen est, cum ob partium varietatem Iaboris plecna, tum propter actionum obscuritatem dissicultatibus circumsepta quam plurimis. Ipsumque fato suo i am functum hominis corpus, suborto putredinis taedio, curiolas manus abarcet, nec iam Minervae se deberi clamat, sed I.ibitinae: non Theatro; sed sepulchro. At mollia haec, & circumfusa plantarum agmina, quamvis incredibili specierum varietate nomenclato. ris memoriam fatigant; qualitatum tamen , quas in Scholis manifestas appellamus, facili perceptione, promptiorem sui notitiam sensibus pandunt:& post obitum quoque gratissima cadavera, inter gestantium amplexus meter odorantium oscula, si quam possident , odori balitus suavitatem , largiter mortalibus inspirant. Fateor, optimi Auditores, diversitatem hic aliquam intercedere, eomtrarietatem autem obstare nullam, quae vel Anatomici ossicium, vel Mediaci contemplationem excludat. Quod mihi probare procliue fuerit, si quam in Theano disserenti patientiam commodastis in hoc iucundo herbarum compendio, pari eum benignitate iunctam eoncesseritis. Nam expendenti mihi quid eum homine rectius in comparationem veniat, opportune suggerrit Homerus, humanae sapientiae promus condusque venustissimus,
Quale Bliorum genus est,tale quoque virorum. Vocem egregiam, &natam arbitror , in istis areolis hortorum, di pulvillisl Homini quidem eae, testem originem asiignat, maximus philosophorum consensus, partemque divini spiritus corpore demetiam . Mirum nullum est, inquit Romani po Heus Zeno, hominem ad Deos iter Deus ad homines venit, imo quod Pr pius est, in hominem venit ,& bona mens sine Deo nulla est. Hoc Arato divi legati vox ,
96쪽
Num n s illius genus homines sumus . Quid vero plantae 8 quas caelesti quodam vigore plenas ex i stere, tam facile sibi persuasere selectissimae gentes, ut flores plerosove natos crederent,ex succo S sanguine immortalium Deo. rum. Nee dubium est, e stirpium materie, tam numinum templa, quam simulacra fuisse constructa, priscoque ritu simplicia rura, caeteris excellenatem arborem Deo dicasse, cum non magis auro atq; ehoro fulgentia signa, quam lucos, & grata in iisdem silentia adorarent. Mitto haec profana. Il- e ipse rerum aeternus conditor, qui, ut pie loquitur Damasus
- dignatus iniquas ferat μ perferre vices, hominemque fibire, non dedignatus, inquam, plantas est. Nam tr umphata morte ab inseris
redux, non palmam victoris indumento; sed sub vili S agresti habitu, in hortis primum spectandum se praebuit. Titulum ipsum, ac Dornen haud sprevis, unicum humilitatis exemplar, eum in sacris odis, flosculum se campestrem, convalliumque lilium appellaret, & ad florum, ut te rerum
Caducarum prouidam contervationem rimaudam, oculos mortalium invi taret, le..tololiciti dinum vinculo animos ipsorum expediturus. .
Homo semine Decundo generis perennitatem consequitur, Si delitescit in eo peritissimus plastes, quem Medendi praeceptor admiratus , σο φ. ω τεριεγίς , arteae sapientiamque summam vocat, qui ex rudi illa semis num congerie corpusculum tfformat, partium omnium decenti magnitu dine, fgurae concinnitate, nexu item, situq; singularum partium ad amuses m exactissimum: non ut Phidias aliquis circa superficiem tantum Occupamtus; sed internis pariter atque externis, minimis maximisque isterter e semandis lassicientissimus. Idem in plantis obtinet, quorum semina generi diuturnitatem spectantia, vim possident elaborandae sobolis peritia penitus admirandam : quae radicum multiplicem plexum,&ostula terrenum ubera uide siccantia, tum caulium thytibs, ramosisque brachiis validam stirpe, foliorum ornamenta, floremque totius operis coronidem speciosistimam, immota quadam,licet ignota nobis lege, quam accuratilsimε consummat. Is.sirumentorum quoque ratio par est . Nam ut humani, sic vegetabilisque que Delus prodii tionem calor adiuuat, quem non inscite cum philos Pho siderum elemento analogum pronunciaverim: cuius adminiculo natucra , per humidi terreique variam missuram, partium singularum tempera menta, raritatem, crassitiem, asperitatem, lenitudinemque molitur . sed hominem reconditum intra parentis vi Icera,& illa nascentis rudimenta quisquis indagaverit, non in admirationem; sed stuporem dabitur, clunobservaverit, suscitatam a vitali calore secundinarum vesiculam, & nui tantis in ea eorpusculi tenuem, rudemque contextum , vix apiculae magni
tudinem mole membrorum superantem, tum bullis aliquot pellucidis disiunctuni caput, enormes oculotum orbes, bc ab umbilico surgentia venuis Iarum
97쪽
Iarum tenuissima capillamenta, adeoque homunciomis: 'Omnia, tunc ver tenuι pendentia filo.
Imo si non piget leves cognoscere curas, admovete tenellis Iactum rudimentis fideles oculos, Si observabitis in iis oleris universi elegantissimum exemplar , manifesto quidem cum dispendio magnitudinis; nullo tamen habitus, externaeque formae. Videte subgerminis emissionem foecunda I guminum semina, & in illis artifici veluti penicillo expressam totius plantet spem. Dividite Lilionarcissi vernantem hulbum, & agnoscetis intra collecta etiamnum Eliola, velut intra secundinas, minutum flosculi vesti. gium,& haerentem cauliculo surgenti noui bulbi globulum: eonfesturi cum
rerum Naturae grauissimo scriptore, nuspiam eam magis quam in minimis totam esse. Homo vitalibus auris jam maturus, ruptis quibus induebat secu n.linis, non sine matris tormento, claustris uteri erumpit. Initio rerum omnium egenus; sed aducta sensim aetate provectus , tum sibi, tum parentiabundε suificietis.& ut i vere conqueritur Plinius, fortume munera homo compleaus, nΘn alumnum sese eius, sed partum existimat. Nec vegetabilia sane, quamvis de ipsorum sensit nullus sit homini sensus, citra seminaliuin volucrorum divisionem genetricis corpore dirimuntur. Quin vel hoc ipso selicius auspicari vitam videtitur, quod in eorum discrimine nullum fe-rh matri discrimen est: non alia vel Nixia, vel Levana, quam coelesti Lucina nascentibus plantis opem serente. Formatae vero, profundisque ra. dicibus terram implicantes , etiam spernere possunt fortuitorum Omnem impetum, quamvis eas valido robore, 0estres Boreae, nune hine, nunc statibus illinc,
Iam in corporis humani partes quicunque diligentius inquisiverit, sensuum utique iudicio, simplices alias deprehenderit, alias ex simplicium concursu compositas. E simplicibus habentur coniugati nervorum ordines, narum quiescentium micantiumque purpurati duictus, ossa partium molliorum valida sulcimenta,& carnes, tam visceribus, glandularumque spon-gicilis assul ae, quam toris lacertorum infarctae: membranarum item, & vi culorum multiplex apparatus, ad tutelam omnium foederi sque iscietaterra
conducibilis. Eundem in modum res de plantis habet, in quibus simplicia partium rationem fibrae obtinent, sive nervi, quaeque nervis lucci pleniores iunt, altrices illς venae, quas per foliorum planitiem stabili quadam serie distributas, facili obtutu quilibet deprehendit. Addo earnem, i mori cera siqiae fructibus molliorem, solidiusculam in pyris, & malis, in amygdalis nil cibusque duriorem. Quid ligna interpolitis nodis vari ε articulata mihi
aliud, quam eum plantis arborelaentibus robur. His tamen oninibis tegumenta adiecit providus opi sex, corticumque libros, & aemulas ep,de missis cuticular, quibua raternorum noxas a penetIalibus suis excludere s
98쪽
Nec vero, quod humano corpori constans medicorum suffragium tribuit, plantis deest, calor 6r humiditas. Imo utrumque adest, ob causam ratio. nemque simillimam. Etenim ut constituerentur simpliciter , humido opus erat, quo terrena materies stipata, lentorem, partiumque continuitatem nancisceretur ;vim calore, quem ἀρωγρου appellat Aristoteles, cuius mini. steriosiingula iungerentur, miscem tur. Constitutae plantae ut porro ser. uarentur, iterum aliunde accersenda,intque radicum osculis haurienda fuit humidita qualoris, marcorisque remedium unicum; tum operis promutor hiandus ille, ae coelestis calor: quorum uno, vel utroque deficiente , a misici iam eorpore, vitam penitus exsol vi neeessum est. Oportuni vero suppedita. tis his praesidiis, videre licet fere tabe consectas plantas vires sumere, de , ut
cum Lucretio loquar, H -- b laxi Ircntiscea' a aucta I .
Diversitatem etiam humorum hic quoque notamus e in tithymalis fle sonis cho lacteus abundat succus: in anchusis iantaloque purpureus, flavus in crocis, de chelidoniis, in pluribus viridis, nonnullisque fuscedine quadam
terim, compositato simplicibus partes, aliae per regiones in homines dispositae sunt, aliae per extrema seu artus. E regionibus infima, corporis
universi promptuaria eella, viscera continet, quς vel alimentis concoquendis, vel lubstituendae soboli Natura comparavit. Intermedia altera, vitae arcem includit, robustis collarum veluti cratibus obvallata. denique silpre. ITa illa, prae caeteris nobilior regio, eranei valido propugnaeulo succincta ,
hominis, ut ai t Plinius, cςnim: quod in tranquillo assectuum statu serenum, in pertulba to nubilum, irarumque fluctibus procellosum, mille modis hoemines hominibus collidit. Similis in plantis compositarum partium Ordo est, ct regio illa infima qua terrae cohqrent, & inhaerent, vegetabilium a domen est, in quo promissis radicibus ac bulborum cirris, alimenti seminis.
que reparationi incumbum: altera item in germinis radicumque medio constituta, complectitur. Ita enim eum Dioscoride partem m. mino, a qua diffiisis tam radicibus.quam venis origo est,& per omne& plam tam in tractus vitalis uigor distribuitur. Supremam regicaem, in arbore. Icentibus ab encardio caudex describit, qui per ramos ramorumque Domdes, & surculos, tanquam artus, & extrema finditur. Hic soliorum amoenaeongeries, fle fructus uegetae naturae istus, fructuumque siue ornamenta siue indicia flores hospitantur. Suspicimus autem in homine potissimum vultum, di expressa in illo prouidi conditoris nostri argumentaclarissima. osculum illud uenustate plenum, orationis suauissimς promptuarium: Od rum eum spiritu biforem uiam, dissulamque genis uirtutis purpuram, Oeu
M luce uisiotas illustres, ematemque circa lacte n frontem comantis j
99쪽
uentae eaesariem,&quicquid apud elegantiarum arbitros amor invenit Eadem flores exhibent, non fine sensuum omnium manifesto consensu. In. spieite istos e calycibus, hos e gemmis, illos e vaginis suis protuberantes, histentibus ad talis conspectum labelIis blandE renidentes, quum halitus suavissimi prodiga oblatione rerum parentem salutant. Videte mihi, vel in uno aliqua genere pulchritudinem, hoci aurum, hanc purpuram, has ni v es,hanc flammam, & ut cum Plinior uatinaturae pingeniis varium ama. hilemque lusum : quem Apelles aliquis coloribus adumbrare forsan queat, non adaequare: adaequare , non superare. Fragile tamen bonum est, ex ter. num hoc sormae decus,& exigui temporis muniis existit,quodque nulla non dies veluti spolium formoso corpori subducit. Id veri, multo magis in flares convenit, fugae is pulchritudinis languida simulacra , quibus aut inele.
mentior contactus, aut pluuia gravior, aut immutor aura, protinus in teri . tum accelerat. Adeo vere doctissimus Meta, u - ,
Illa parit Zephyrus, ait, idem celer obruit istat Quod fit eum foliorum au. reus ille fulgor in lanugines, tenuesque pappos, ventorum ludibria fac essit. Et expressum in hoc communi fragilitatis Um hominem, si quis intueri
non erubescit, orchidis florem videat , euin quem ανθρωπ'ΦDον appellant,
di in porrectis brachiolis , diductiique cruribus lapidam humani corporis effigiem, & ab involucrorum infirma galeola pendulam,ut floris instar is,minem florere, iuxtaque cum illis apparere tantisper, atque iterum dispa. rere, non ignoremus. Athominem cum non sibi tantum vacare vellet; sed incon sortium aliorum, suppetiasque deducere, seruum aliquod discrimen effecit, sapientissimus rerum omulum parens. Simile de plantis dudum cum Empedocle receperunt peritiores Hortensii. Inter quas ex eadem specie, stirpis habitudine sicciores, stemque tum serendo, tum nutriendo minus exis hausta confidenter masculorum ordini adscribunt, quas aliter asscistas notant, sequiori sextii annumerant. Exemplam eius rei clarum palmae exhibent, e quibus mares comis erectis hii pidos, propitis adsitas foeminas, assi tu, visu, ipso etiam pulvere foecundare, veteres naturae diligent issimi inda. fatores prodiderunt. Remmas tanquam Intellectu Venetis inclinatas,landioribus comis ire mares nutare, iisdemque excisis sterilescere. H. minum certe promiscuus ille coetus, alios haber cultos, alios agrestes, ingeniique durioris. Ex quo fit , ut quibusdam rapaces Virtutum animi ,&ra sese fertiles videantur,.sine longo magisterio honesta comprehendentes et nonnulli, ut nativa sugentes pulchritudine, i n rectum exeant, tam praeceptis adiuuandi, quam exemplorum adminiculis statuminandi sunt. Mu ris gravius obstat frigus,quibus absque severiore lege profectus extundi non maest. Inter plantas ea res evidentior est, quarum pars sylvestris, & horridioris indolis, pars mitior, quaeque t te ad cultoris stu vota properat.
100쪽
stini, quibus aut natale solum, aut consuetorum uius eripi non potest: quaedam non nisi conculcata terra proficiunt : quarundam in tenellis herbis deis pascenda luxuries, & implexa ramorum congeries amputatione coercenis da . Sycomoris ne vulnere foecundi non mat, Olerumque plurimis nec vitae diuturnitas,nec saporis gratia constat,msi primum germen nutricis gremio subducatur. Itaque diuina illla, non rustica Musa, vere cecinit.
Maud facilem esse viam voluit, p imusque per retem i
Movit agros , claris acuens morratra corda.
Actionum porro si comparationem instituamus, homini quidem communiores eae sunt, quas natura Iesi rei meditae auctores pronunciarunt, nutritio, di generatio. cum enim in si rus partibus calor humidum, tanquam pabu- iIum suum aut de carpat, ne fluidum hominis ea su . umque corpus, veluti oleo :defecta flammula cito marcesceret, alimento restaurandum erat, quod in sventriculo praeparatum, in iecore ulterius elaboratum,in corde per tectum, reliquis deinde membris per venas suppeditatum omnia reficit, &ad vigorem utque aetatis iustis .incrementis adauget. Vt iobole. generata .caduiscam stirpem homo redintegraret, semen producere debuit, foetus nouesila sindamentum, quod praeparatum intra pampini formes valoruin ductus, lavari eo sis flexibus elaboratum, in capsulis denique spermaticis conlumma tum, tandem in hortulo coniugis, arvoque Naturae terereti. Quanto verbi manifestiores sunt in plantis he naturat: s functiones, quas porrectis in te ram altricem copiosis radicibus , nutritionis ossicium tam graviter exsequi certum est , ut nultis huic tantum muneri Dpcram nauare perhibeantur. Non idem tamen omnibus alimenti modus, non eadem aeque luauia. Sunt
quibus largior nutrimenti portio lassicienda: cappares, S uerbas cum paucis contenta. Frig: da plerisqtae commodior Iocymum tamen affusa cali. da magis proscit. Omnes sere dulcem post lant huiuntem; ex oleribus nihilominus eruca, 6 hra sicaaalsis nitrosiique iuuatu. r. Uuω contingili. cum non idem habitus sit, cultusque locorum.
Arborei foetusisbi, atque ιniussa irescunt V . .
Reeundam vero plantarum vim,quis non obviam undique oeulis agnoscit. RIiquae nullo cogente sponte sua proveniunt aliae posito de semine surgimirquibusdam ab radice pullulat densissima sylva. Atque hos propagationis modos primum natura dedit; quid ars deinceps, Ne culloi inu industria non adiecit dum aut stolonum auulsorum transsatione , aut propaginibus in terram depressis, depactisque nodosis ramis, proventum G Oiem sege- indilibus imperat . . i . II. l l P. Quin