장음표시 사용
321쪽
XI III. IN terdum euenit, ut exceptio, quae prima facie iuHa uidetur, tameu Inique noceat. quod cum accidi alia allegatione opus si adiuvandi actoris gratia, qua replicatio uocatur , qu iaper eam replicatur atque resoluitur' i0s excer Al 4.g., ptionis. ueluti cum paritas est aliquis cum debi- D. de ex . tore suo, ne ab eo pecuniam petat, deinde postea cepi. in contrarium pacti sunt, id sit, ut creditori petere liceat: si creditor agat, D excipiat debutor,ut ita demum condemnet s non conuenerit, ne eam pecuniam creditor petat, nocet ei exceptio conuenit enim ita. nanque nihilominus hoc uerum manet, licet postea in contrarium
pacti sint. sed quia iniquum est creditorem eraeludi: replicatio ei dabitudo posteriore pactoeonuento. Rursus interdum euenit, ut replica d. l. i. g.
ris , qua prima facie iusta est , inique noceat. penest. quod cum accidit , alia allegatione opus est , adiuuandi rei gratia, quae duplicatio uocatur.
Et s rursus ea prima facie tui la uideatur, sed
propter aliquam causam actori inique noceat: rursus alia allegatione opus cst,qua actor adiuuetur,quae dicitur triplicatio. Quarum omnismexceptionum usum interdum ulterius, quam diximus, uarietas negotiorum introduxit: quas omnes apertius ex Digestorum litore uolumine facile est cognoscere. Α R. G V M. In rem defensiou es debitori competentes ut pacti de non petendo fidelius oribus etiam competunt : quia si quid fidei usibres pro reo solii erunt,id actione mandati ab eo repetunt, exceptiones vero in personam ut cessionis bo- l . excetanorum , & id genus aliae ad fideiussores non pii oes. r. porriguntur. D. de ex-
322쪽
tur Iermaque adcommodari solent etiamfd ius Oribus eius, O re Fe: quia quod ab Us peti tur,id ab ipso debito repeti uidetur: quia mau dati iudicio redditurus eR eis, quod ι pro eo soluerint. Qua ratione, O si de non de pet eda pecunia pactus quis cum reo fuerit: placuit perinde Dccurrendum Hse per exceptionem pacti consenti illis quoque qui pro eo obligati sunt , aes etiam cum ipsis paectus esset,ire ab eis ea pecunia peteretur. Sane quaedam exceptiones non solent his adcommodari . Ecce enim debitor, si bonis suis cesserit,ct cum eo creditor experiatur, fenditur per excεptionem,si bonis cesserit. Sed haec exceptiosdeiussoribus non datur. ideo scilicet, iιia qui alios pro debitore obligat,boc ma-sime presticit, ut cum facultatibus lapsus fuerit debit ur, psit ab qs, quos pro eo obligauit, jsum consequi.
Equitur, ut dissiciamus de interdictis sen
aritionibus,quae pro bis exercentur. Erant aute interdicta ormae, atque coteptiones Merborum , quibus Praetor aut iubebat aliquid
feri,aut feri prohibebat, quod tunc maxime fie. - . baι',cum de possessione, aut quasi possessione int Ιη in aliquos contendebatur in A R G V Μ.
Prima interdictorum diuisio haec est, quod quaedam prohibitoria sunt, ut interdictum ne uis fiat ei, de istortuo inserendo,& similia quaedam restitutoria,ut interdictum quorum bonorum,unde vi, & id genus alia:quaedam exhibitoria,ut de libero homine exhibendo, de liberis exhibendis,& huiusmodi.
l. Summa autem diuisio interdictorii bac est,
323쪽
quod aut prohibitoria sunt, aut restitutoria, aut exhibitoria. Probibitoria sunt,quibus Praetorvetat aliquid fieri ueluti:uim me uitio possidenti, uel mortuum infer et i, quod ei ius erat inferediruel in sacro loco ad cara uel in flumine publico ripame eius aliquid feri, quo peius nauigetur. Retatutoria sunt,quibus restitui aliquid iubet: ueluti bonorum possessori possessione eorum, quae quis pro haredebant pro possessore possidet ex ea haereditate: aut tu iubet ei, qui vi de possessione deiectus sit restitui postsionem . Exhibitoria sunt per qua iubet exhiberi ueluti eum, cuius delibertate agitur aut ubertu,cui patronus Q
τas indicere uelit aut parenti liberos,qui inpo- telitate eius sunt. Sunt tamen qui putent proprie interdicta ea uocari,quae prohibitoria sunt, uia tuterdicerest denuntiare σ prohibere: resitutoria autem ct exhibitoria,proprie decreta uocari. Sed tamen obtinuit, omnia interdicta appellari: quia inter duos dicuntur. A R G V N.
Iam secundam interdictorum diuisione adi reditur, quorum bonorum inter dictum adipiscentiae possessionis gratia comparatum eurquod iure pretorio succedenti conceditur, pro adipiscencla scilicet possessione haereditariarurerum,quae apud eum i unt, qu i pro haerede vel pro post ustare possidet, interdictum quoo; Saluianum causa adipiscendae possessionis rerum per colonum lando illatarum quae tacite promercede hypothecatae sunt contra quoscunq; postesibres datur. εi Sequens' diuiso interdictorum haec εἴ f, quod quadam adipisce uti possessionis causa coparota sunt, quaedam retinendae,quaedam recuperandae. Adipiscentip sp ionis causa interdictum adcommodatur lonorum possessori, quod alpel-
324쪽
etis INI TITVT LIB. IIII. 1i h MD , Quorum bonorum,eiusq; nisi σquorum testas haec em ut quod' ex his bonis quisque qua Do. rum possessio alicui data eLL pro haerede aut prapossessore possideat: id ei , cui bonorum posisto data est, restituere debeat. Pro herede autempsidere uidetur,qui putat se haeredem esse. Propossessore is p idet, qui nusio iure rem haeredita
Uam,uel etiam totam haereditatem,sciens ad se non pertinere,possidet. Ideo autem adipiscenda possessionis uocatur interdiciam:quia ei tantum utile sit,qui nunc primum conatur adipisci rei
posses onemataque si quis adeptus possessionem
amiserit eam hoc interdictum ei inutile est. I u-terdi m quoque, qu 'd appellatur Salvianum adipiscendae possessionis causa ccmparatum es Leo, utitur dominus fundi de rebus coloni quas is
o mercedibus f ndi pignori futuras pepigisset.
Α R. G V M. . Interdictum uti possidetis.& utrahi me retinendae possessionis: quae praesertun locum habe nr,si de proprietate alicuius rei futura sit cotrouersia antequam enim proprietatis qu stio moueat ,Vter ex litigatoribus picis sidere,& uter petere debeat, inuestigandu est, tum quia sine petitore,& possessore nullum super petitorio institui potest iudicium: tum propter commodum possessionis in qua remaner is, qui possidet quamuis dominias non sit quoad petitorrem tuam probauerit.
, aE Rς isset ς' possisitonis causae comparata sunt D. V iptis inter resti Vti Possidetis,'utrubi, cum absidet . & utraqWe parte de proprietate alicuius rei controii. Vtrubi uersiastro ante quaeratur, uter ex litigatoribus possidere, O uter petere debeat. Naque ni uter pose ante exploratum fuerit, utrivit eorum possessio
sessor siti. non paci petitoria actio inwiuid quia o ciuilis,
325쪽
nilis, ct uaturalis ratio facit, ut alius possideat, alius a possidente petat. Et quia longe comodius est,ct potius possidere, qua petere: ideo ervoque ctferesemper iugens exitat conteratio de ipsa possessione. Commodum autem p of si leudi in eo est quὸd etiam si eius res no sit, qui possidet si modo actor non potuerit suam esse probare rem et in suo loco possessio , pr. erquam causam cum obscura sunt utriusque iv rae contra petitorem iudicari solet. A R G v M.
Vti possidetis, rerum immobilium retinendae possessionis gratia conceditur: utrubi vero mobilium: quae licet olim quantum ad posse iasionem inter se discreparent, hodie in utroque i s vincit,qui litis contestatae tempore, nec vi, nec cum,nec precario, ab eo postidet,qui tu bauit,qua inuis a tertio non aduersario, praefatis modis possideret.
Sed interdictu quidem Uti possidetis, da
fundi uel adi possessione contenditur. Utrubi, uero interdicto de rerum mobilium possessione . Quorum uis' ac potestas plurimam inter se differentiam apud ueteres habebat. Nam Uti possidetis interdicto is uincebat,qui interdicti tepore psidebat. si modo nec ui, nee cla,nec precario nactus fuerat ab aduersario possessione: etiam se alii; ut expulerat aut clam arripuerat aliena posDionem,aut precariorogauerat alia quem, ut sbi possidere licet. Vtrubi uero interdicto is uincebat, qui maiore parte eius anni nec ui, nec cla,nec precario ab aduersario posit debat. Hodie tamem aliter obseruatur. Nam
utriusque interdictι potesta, quantum ad possessionem pertinet exaequata est.ut ille uincat, oin re soli, O ru re mobili, qui possessionem nec
326쪽
vi,nec clam, e precario ab aduersario litis eo νestata tempore detinet. A R G V M. Etiam is possidere intelligitur, cuius nomine alius est in possessione . Possessio aute uua- uis solo animo retineatur, solo tamen animo non adquiritur.
Possidere autem videtur quis)ue non solum si ipse positisatsed mi eius nomine aliquid M. possessionest, licet eius iuri 1μbiectus non se, qualis est colonus O inquilinus. Per eos quoque apud q/os deposuerit quis, aut quibus commodauerit, ipse psidere uidetur.Et boc est, quod dicitur, retinere possessionem posse aliquem per quemlibet qui eius nomine si in possessione. Quiuetiam animo quoque solo retineri possissionem,plaeet,id est,ut quavis neq; ipse si in pin'sesone neque eius nomine alii se tamen sit no relinquendae possessionis animo, sed postea reuerso rus inde discosperit,retinerepossessionem uidea tur. Adipίsci uero possitonem per quos allauis pol est,fecundo libro exposuimus, Nee ulla Jubitatio est, quia animo sola adipisci possessionem
nemo possit. A R G V M. Etiam qui ui,clam uel precario,ab spoliatore immobilem rem possidebat,interdilto vn leui quod recuperande possessionis est eius ei possessione a qio eiectus fuit,coiuequitur:quis nimo qui rena suam penes allium constitutam, uiolenter inuaserit,a dominio c. idet sinautem alieni sit rem deiecto restituet, illiusq; aestimationem prςterca pr stabit. Ad hςc criminis. I. Iuliae de ui publica, vel priuat a reus sit.
Recuperandae 4pymonis causa solet inter dicis quis ex possessione fundi uel adium vi deiectus serit. ei proponitur inserdicium V n- . b dis
327쪽
de vi,per quod is qui deiecit, cogitur e, restituere ρα Inouem: licet is ab eo,qua ut deiecit, vi, uel clam,uel precario posΠdeat sed ex constitu
υοnibus 'sacris ut supra diximus si quis rem
per uim occupauerit,si quidem in bonis eius es et '. si quis dominis eius priuati s adienales eius rest. t. - C. vii vi. tionem, etiam aestimationem rei dare uim pals εompellitur. Qui autem aliquem depo φθόιοne per uim deiecerit, tenetur lege Iulia de vi priuata,aut de vi publica . Sed de vi priuata ,ssine armis uim fecerit in autem armis eum de ρορ fessione vi expulerit,de vi publica tenetur. Armorum autem appellatione non solum scuta O
scari intellistimus. rsi.D. de A R. G V M. uer sign. Tertia interdictorum diuisio.
Tertia' diuiso luterdictorum est , γρὸς t - 1 . D sinplicia senit, aut duplicia. Simplicia sunt ueluti in quibus alter actorialter reus est: qualia sui omnia restitutoria aut exhibitoria. Nam actoris est, qui de siderat aut exhiberi, aut restitui rreus autem is est, a quo desideratur , aut ut restituat, aut embibeat. Probibit orium autem
interdictorum alia simplicia sunt,alia duplicia. Simpliciasunt ueluti cum Praetor prohibet tu Ioco sacro , vel in flumine publieo ripave eius aliquid fieri. Nam actor est qui des ierat, ne quid fiat. reus est, qui aliquid facere conatum Duplicia sunt, ueluti Vti possidetis inter dictum, Θ Utrubi. ideo autem duplicia uo cantur, quia par utriusque litigatoris in his couditio est, nec quisquam praecipue reus uela
328쪽
Abiecta ueteri proponendorum interdictorum solemutate,hodie pro eis in factum actio cona petit. De ordiae,se uetere exitu interdictorum superuacuum est hodie dicere. Nam quoties extraordinem ius dicitur qualia sunt hodie omnia iui Hi .rdi dicia non est necesse reddi interdictu,sed pertude iudicatur ne interdictis,acs utilis actio ex cause interdicti reddita fuisset.
Litigatorum temeritas triplici 'poena coe eetur:pcriurii scilicet,pecuniaria,& infamiae siue ignominiae: quarum siugulas partes usque ad tituli calcem persequitur:
NV'ς ς moi endi sumus,magna curam egisse eos. qui iurasubstinebat,ue facile homines ad luitania proeederet,quod O nobis sudio est. Id, eo maxime feri potest,
quod temeritas ta agentisi,quam eorum,csi quibus agitur,modo pecuniaria poena,modo iura vandi religione,ncIὸ infamia metu coercetur. A R G U M.
Reus,actor, nec non utriusque partis aduocati, iurisiuratidi religione propter calumnia seu cavillationem euitandam introducti sese adstringere debent:alioqui non procedere iudicium .
Adnota, Negantium mendacia poena quandoque dupli, quandoque tripli
puniri. I.1.C. it Ecce enim issurandum omnibus, qui cometur. cal uiun μr, m constitutione ' nostra defertur . Nam reus non alite uti attigatiouibus uti-- tW,
329쪽
Trrv IVs Xur. 321 tur, nisi prius iurauerit, quod putans se bona
instantia uti, ad contradiceudum peruenit. Astaduersus infriantes, ex quibusdam causis dupla,uel triplι actis eointuitur: ueluti si damni i muriae, aut legatorum locis uenerabilibus resi i'. ' ctorum nomine agatur.Statim autem ab initio
pluris,quam pli eHactio et ueluti furti manifesti,quadrupli enee manifesti, dupli . Nam ex his o alqs quibusdam causis sue quis neget, sue fateatur pluris , quam pli est aectio.
Item actoris quoque calumnia coercetur . Nam etiam actor pro calumnia iurare cogitur ex nonra eoustitutione.Utriusque etiam partis aduocati iusiurandum subeunt, quod alia nostra constitutione comprebensum est. Α R G U Μ. Reiecta mulcta decimae partis litis , quae olim improbis litigatoribus irrogabatur, hodie quis ruis inique litigabit, periurium incurret, &ainnum impensasq; omnes utetrici parii tu serve cog etur. Haec aute omnia pro ueteris calumniae actione introducta sunt,que in desuetutinem ab it, quia in partem decima litis aictores mulctabat, quod nusquam factu; esse inuenimussed pro his introductum est , ct praefatum iusiurandum , O ut improbus litigator, damnum, O impensas litis tuferre aduersario suo cogatur.' Adnota, Dire tie dicuntur , quae purpillo aduersus tutorem, mandanti aduersus mandatarium , depositi aduersus depositarium competunt :& non E
Adnotato etiam, pactione infamiam contrahimam quicunque ex delicto ob O s noxius
330쪽
311 INSTIT. LIB. IIII. noxius, pretio dato paciscitur, ignomi mosus fit. l. furti. g. pactus. D. de nis, qui
Ex quibusdam iudicks damnati, ignominiosi
sunt ueluti furti, ut bonorum raptorum , iniu-' riarum,de dolo item tutelae,mandati, deposti, directis,non contrar s actionibus. Item pro δε- io,quae ab utraque parte directa est: o ob id quilibet ex socque eo iudicio danatus, nominia notatur. Sed furti quidem, aut dii bonorum raptorum,aut iniuriarum,aut de dolo, non solum . damnati notantur ignominia, sed est pac Ii, Crrecte. Plurimum enim interest, utrum ex delicto aliquis, an ex contractu debitor sit. Omnium autem a Monum instituendarum principium ab ea parte edicti proficiscitur , qua praetor edicit de in ius uocalydo. Vtiq; enim in primis aditersarius tu ius uocandus est, id est ad eum uocandus, qui ius ditam s st. Qua parte Praetor parentibus, ct patronis, item parenti'bus liberisque patronorum , ct patronarsi hunc praestat honorem, ut non aliter liceat lιberis liabertis lite eos iu ius ii Ocare, quam si id ab ipso Praetore poplulauerint, is impetrauerint. Etsi 't. pQ. D. quis aliter uocauerit u eum poenam olidorum
de in id β quinquaginta constituit. De officio iudicis. TITULVS. XVII. Vperes , ut de Os iis iudicis d piriamus. Et quidem in primis illud obseruare debee
3 iudex ne aliter iudices,quam legibus, aut constitur ton ιbus,aut moribus proditum est. Adnota, Ea est ratio, nam domi no noxa li actione conuento optionem iura concedum,aut damnum soluendi, aut seruum