장음표시 사용
311쪽
torto: eum olim in usu fuisset, alterius nomine agere non plφὴ, nisi pro populo, pro libertate, pro tutela. Praeterea lexe Hostilia permissum erat furti agere eorum Domine, qui apud bostes ess ent,aut reipublicae causa abessent, quive in eorum cuius tutela essent. Sed i quia hoc nouminimam incommoditatem habebat:quod alieno nomine neque agere, neque excipere actionem licebat,caeperunt bomines pro procurat res litigare. Nam . morbus,ct aetas, ct necessaria peregriuatio , items aliae multae causae Jaepe hominibus impedimento sunt, quo mi nus rem suam ipsi exequi positat. Procurator
neque certis uerbis,neque praesente semper ad Mersario, imo plerunque eo ignorante conf3ituitur. Cuicunque enim permiseris rem tuam agere,aut defendere, is tuus procurator inteLCi tur. Tutores O curatores quemadmodum co stituantur,primo libro expositum est.
Antiquo iure,quisquis in rem vel in personasio homine agebat, lati mare non adstringebaturialieno autem nomine agens,rem ratam dominum habiturum praestare debebat. Carteiis reus in rem actione conuentus, siue stio , siue alieno nomine iudicium sussciperet, fatidationis iudicatum solui, onere grauabatur, perso nati vero actione impetitus, ita demum, si alie' no nomine defendebatur.
SAtisdationum modus alius antiquitati pla
uit, alium nouitas per usum amplexa est . Olim enim s in re agebatur, sati are possessor compellebatur: ut uictus esset e nee remi ipsam restitueret, nec liι is aestimationem lute lata C. Hostilio& C. Attilio Cossi
312쪽
fas esset petitori, aut cum eo agendi,aut cinnsdeiussoribus eius, quae satisdatio appellatur , Iudicatum lotui. Vnde autem sic appelletur , facile est intellere. Naque stipulabatur quis , ut solueretursb quod fuisset iudicatum. Multo magis is, qui ira rem actione conueniebatur , satis re eogebaturis alieno nomine iudicium accipiebat. Ipse autem , qui in rem agebat ,s suo nomine petebat, satisdare non coetebat ur. Proturator ueros in rem agebat,satisdare iubebatur,rem ratam dominum habiturum. Periculum enim erat, ne iterum dominus de eadere experiretur. Tutores uero ct curatores eodem modo, quo ct procuratores satisdare debe. re,verba edictι faciebant 'sed aliquando bis
nisa 4 μ uti με remittebatur. Hae ita ,si erant i /u rem agebatur. Si uero inpersonam , D. de actoris quidem parte eadem obtinebant,quae curat. diximus tu actione, qua in rem alitur: ab eius uero parte, cum quo agitur, si quidem alieno nomine aliquis interueniret:omnimo satisdaret: quia uemo defensior in aliena re sine satisdatioue idoneus esse creditur . Quod si proprio nomine aliquis iudicium accipiebat in personam: Iudicatum solui satisdare core batur. SA R G V M.
Suprascriptis satisdationibus exauthoratis, hodie reus quavis actionestio nomine conueritus,de lite ad finem usque prosequetida quandoque satisdatione idonea, quandoque Iurat Orin cautione cauere debet. sed hodie haec aliter obseruantur. Sive enImTIuper quis in rem actione conuenitur .sue persua-
sonam - tisa nomine, nudam satisdationem pro litis astimatione
313쪽
astimatione dare compellitur , sed pro sua tantum persona, quod tu iudicio permaneatiusque
ad terminum litis,uel committitur suae promif- soni cum iureiurando quam iuratoriam cau tionem uocant uel nudam promissionem , vel
satisdationem pro qualitate personae sua dare
Τoties actoris Procurator rati cautione praestare debet, quoties de mandato dubitatur:qs etiam tu procuratore eorum locum sibi uendicat, qui alienarum rerum administratores sunt. rei autem conuenti procurator etiam mandaro munitus iudicatum solui sitisdare debeti a quo satisdandi onere releuatur, domino iudicialiter,uel extra, eius nomine cum clausulis opportunis ,& bonorum hypotheca, te iudicato soluendo fide iubente.
Sin autem per procuratorem lis, uel infertur,uel suscipitur, in actoris quidem personas noni maudatum actis insinuatum est, vel praesens dominus litis in iudicio procuratoris sui psuam confirmauerit,ratam rem dominum babiturum satisdationem procurator dare compelli tur : eodem obseruando, O si tutor,uel curator , uel alia tales personae, quae alienarum , rerum gubernationem receperunt. litem quibusdam per alium inserunt. Si uero aliquis eois uenitur ,s quidem praesens,procuratorem dare
paratus ΚΤ, potest uel ipse in iudicium uenire , O sui procuratoris personam per Iudicatum solui satisdationem solenui stipulationesema re e uel extra iudicium satisdationem exponere per quam ipse sui procuratoris deiussor Misae pro omnibus Iudicatum solui satisdationis clausulis, uti ct de bypotheca suarum rerum conuenire compellitur: sue in iudicio promiserit si permanebit
314쪽
vii , siue extra iudicium cauerit, ut tam imquam haeredes eius obligentur. Α R G V M. Qui lite a domino contestata procurator
constitutus est, caue re debet, dominum sentetiae recitandae tempore in iudiciunt uenturum alioqui litis aesti inatione ni se praeititurum.
Alia insuper cautela , vel satisdatione pro pter personam ipsius exponenda, quod ιem ore sententiae recitandae in iudicii; veniet, uel si uonueneriι, omnia dabit Ideiussor, que in condemnatione continentur,nisi 'erit prouocatum.
Quisquis absentis de sensionem subire vult, eum iudicatu solui satisdare oper pretium est. Si uero reus praesto ex quacunque causa non
fuerit, ct alius Delit defensionem eius sub δ re, nulla differentia inter actiones in rem, uel per finales,introducenda, potest bor facere ita tamen ut satistationem ludicatum solui pro litis aestimatione praeiaee. Nemo enim secMndum uet erem regulam ut iam dιeIum est aliena rei με satisdatione defensor idoneus intelligitur. Quae Omnia apertius O perfectils quotidiano J. κ, iudiciorum usu in istisis rerum documethi appa- Πρα κ - rent. Quam formam non solum in hac reg ia uri et των be,sed etiam in omnibus noHris prouincise eisi μαθήσε propter imperitiam forte aliter celebratur obtiτρα nere censemus: quum necesse sit omnes prouincias, caput omnium nessirarum riuitatum d est hanc regiam urbem, eiu j obseruauciam sequi.
De perpetuis ,& temporalibus actionibus, & quae ad haeredes,&inhaeredes
315쪽
Α R G V M. Quaeque a iure ciuili institutae fuerunt actio
Ires, alim quidem perpetuae erant: hodie vero certis sunt finibus limitatae. Praetoriae autem si Poenales existant, anno perimuntur: dempta furti manifesti actione. sua rei periequutoriae sunt,perpetuo dantur.
actiones,quae ex lege enatusve cosulto q. cap. . siue ex sacris costitutionibus prosciscώtureperpetuo solere antiquitus copetere, donec Prae: oris intra annum erat imperium. Aliquando tamen est' in perpetuum extenduntur.
id se , usque ad finem constitutionibus introductum , quales sunt ea quas bonorum pug duri, eaeteris, qui haeredis loco , sunt adcommodat. Tvrti quoque manifesti actio,quamuis ex ipsius Praetoris iurisdictione pro scatur tamen perpetuo datur. absurdum enim esse existimauisauno eam terminari.
Ex maleficiis poenales actiones, quamuis cotra haeredes non dentur, haeredibus tame offensi dantur,excepta actione iniuriarum:actiones autem ex contractu dolo inito aduersum haeredes si nihil ex eo ad eos peraenerit) minim competunt. Omnes tamen poenales actiones,lite contestata contra haeredes transeunt. Non autem omnes actiones quae in aliquem
aut ipso iure competunt,aut a praetore dantur :in baredem aeque competunt,aut dari solet.
sacrae constitutiones,ta m rem, quam in per)ο- nam actionibus certos fines dederunt 'eas uero, ' l. sicut.
quae ex propria Pratoris iurisdictione pendent,
plerunque intra annum uiuere . nam cir usus P i
316쪽
poenales actiones in haeredem rei non competere ueluti furti, ut bonorum raptorum , iniuriarum , damni iniuriae. Sed haeredibus huiusmodi actiones competunt,nec denegantur: excepta ita iuriam actione, o si qua alia smilis inuenia tur. Aliquando tamen etiam ex contrac A. actio contra haeredem competit ueluti cum te
stator dolose uersatus sit, in ad haeredem eius nihil ex eo dolo peruenit, Poenales autem actiones,quas supra diximus,si ab ipsis principalibus persenis fuerint coutetiatae:9 haeredibus dantur,ct contra haeredes transeunt. Α R G V Μ. Si pendente adhuc iudicio, reus satisfecerit, ab obseruatione iudicii absoluendus est. Superest, ut admoneamus, quods ante rem iudicatam i, , cum quo actum est , satisfaciat actori of io iudicis couuenit εum absoluere licet in ea causafuisset iudicii accipiendi tempore,ut damnari deberet. θ hoc est, quod antea uulgo dicebatur,omnia iudicia absolutoria ce
Institutae idcirco fueriit exceptiones,ut qui ipso iure obnoxii sunt, iniquas petitorii acti Ones excludant: quod exemplis aperitur.
Coparata aute fiunt exceptiones defende adorsi eorsi gratia,cum quibus agitur. Saepe enim αι cidit,ut licet ipsa persecutio, qua actor experitur, iustast, tamen iniqua sit aduersus eum,cum quo agitur. Verbi gratia,si metu co
actus,aut dolo inductus,aut errore la instipuianti
317쪽
lauti Titio promi isti quod no debueras promit- ere,palam est iure,ciuili te obligatum esse: Oa Zio qua intenditur, dare te oportere, enicax Used iniquum es te condemnari. Ideo, datur tibi exceptio,quod metus causa, aut doli mali . aut in factum composita ad impugnandum
actionem a A R G V M. Qui suturae numerationis spe mutuum recepisse scriptis fassus fuit,exceptione non nume
Idem iuris est, si quis quasi credendi eausa 'Viae pecuniam a tesipulatus fueris,neque numera- ς ΠάφΜerit. Nam eam pecuniam . te petere posse eum
certum est. dare enim te oportet, quum exstipulatione tenearis. Sed quia iniquum est,eo nomine te condemnari, placet exceptione pecunia non numeratae te defendi debere , cuius tempo supra Rra nos secundum quod iam superioribus' li' lite. obli. brisscriptum est onstitutione norara coarcta
Si debitori creditor non petere pactus suerit, ex pacto praecedens obligatio non perimitur: sed pacti conuenti exceptio aduersus credi
Praeterea debitor pactus fuerit cum credi tore,ne a se pecunia peteretur, nihilominus obliratus manet: quia pacto conuento obligationes non omnino di1soluuntur : qua de causa es Pax l aduersus eum actio quami actor intendit sil qu- apparet eum dare oportere , sed quia iniquum est,contra pactionem eum condemnari, desenditur per exceptionem diecti conventi. Argum.
318쪽
stea. b. dat . 19. de iureiura
Qui iureiurando delato, se nihil debere asseruit, ipso rure liberatus non ust: sed exceptione iurisiurandi munitus aeque si quis in rem con- Mentus, rem petitam suam esse in uerit, non propterea actor dominus esse desinit,verum exceptio iurisiurandi stibi postea vindicanti o stabit
Aeque si debuor,creditore deferente iurauerit,nihil se dare oportere,adhuc obligatus pernnaver sed quia iniquum eZi deperiurio queri: dcfenditur per exceptionem iurisiurandi, In qs quoque actionibus,quibus in rem Vitur, aeque necessariae sunt exceptiones uelutis petitore deferente possessor iurauerat eam rem suam esse, et nihilominus petitor eandem rem uindicet. licet enim ιι erum sit, quod intendit,id est,rem eiust esse. iniquum tamen est possessorem codemvari . A R G V M. Absolutio rei colinenti primaevam obligationem minime tollit,absolutio tamen rei iudicatae exceptionem adquirit.
liam's tu iudicio licum actum fuerit , sue in rem fuse luper sonam, nihilominus obligatio durat : ω' ideo ipso iure de eadem re poHea aduersus te agi poteH, sed debes per ex evtionem rei iudicatae adiuuari. Haec exempli causarin
Haec est prior exceptionum diuisio, ut quae -ἀam ciuiles sint,quardam praetorie. Alioqui quam ex multis uar sq: causis ex- γeeptiones necessariae sui: ex latioribus Digestorum seu Pati dectarum libris' intelligi potest. Quarum quaedam ex legibus,uel ex qs, quae legis uicem obtinent uel ex ipsius Praetoris iuris
319쪽
- Α R G V M. Iam adest posterior exceptionum sectio: ut
quaedam perpetua',& peremptoriae sint, quaedatemporales & dilatoriae, perpetue & peremptorrat,sulit quae & senipei incunt habent, & causani principalem perinvinciditatoriae vero sunt quae ad tempus noce ut & aetione in in tempus differre solent;vt exceptio pacti ne intra certia tempus petatur, di similes quae olina ante tempus agenti ppositae, actionem omnino constam eba utilio die vero duplum induciarum debitori tribuunt: item finito tempore non ante1 actor audi edus est, qua expensas litis rcfuderit.
Appellantur autem exceptiones alia perpe iis arus ct peremptoriae,alia temporales ct dilato- 'ria, Perpetuae , operemptoriae si ut, ae semper agentibus ob ars,st semper rem, de qVAE U laesi hatur,perimunt qualis vi exceptio doli mali, σ-i.hsuod metus causafactum est, ct pacti conuenti, cum ita coraueneris,ne omnino pecunia peteretur. Temporale s at que dilatoriae sunt,quae ad tempus nocent,ct temporis dilationem tribusit qualis eH pacti conuenti. cum ita conuenerit,uelutra certum tepus ageretur ueluti intra quiu-quennium. nam ito eo tempore ,non impeAtur actor rem exequi. Ermo Us quibus intra certum ι empus agere uoletibus ob ciιur exceptio, aut pam eonventi,aut alia ilis ,differre debent actionem,o post tempus agere. Ideo enim , dilatorie istae exceptiones appellantur. Alioqui si intra tempμs egerint, obiectas sit ex-eeptio. neque eo iudicio quicquam consequebatitur , propter exceptionem , neque post tempus olim agere poteras, cum temere re in iudicium deducebant,ct consumebant, qua ratione rem amittebant. Hodie aute non ita Lirine hoc procedere volumus sed eum , qui arue ιempus pactionis
320쪽
3rx INSTITV. LIB. IIII. Atiouis uel obligationis litem inferre ausus sit e. Zenoniana' constitutioni subiacere censemus , sit, Ide citiam sacratissimus legi sator de hs , qui t m actio.*.si pore plus petierint protulit: er inducias, quassis ages. ipse actor ponte indulserit, uel quas natura actionis continet,si contempserit,in duplum babeant q, qui talem iniuriam pasii sint ρ CrpοHeas finitas non aliter litem suscipiat,nisi omnes
expensas litis antea acceperint : ut actores tali poena perterriti,tempora litium doceantur ob - d.l 3. f. seruare. Praeterea etiam expersona sunt dii fin. toriae exceptiones,quales sunt procuratoriae, ueluti si per militem aut mulierem agere quis D lit Nam militibus nee pro patre,vel matre, uel uxore,nec ex sacro rescripto procuratorio nomine experiri conceditursuis uero negot s super
M.quisti esse De offensa militaris discipi a possunt.
pendium A R G V N . C de pro Exceptio infamiae procuratoris quae antiqui
curu. tus competebat,hodie tanquam nun freque tata exauthoratur.
Eas uero exceptiones, Pae olim procuratoriabus propter infamiam,vel dantis,uel ipsius procuratoris opponebantur cum in iudic jequentari nullo modo perspeximus,conquiesceres cimus. ne dum de his altercatur, ipsius negoti, disceptatio proteletur.
Quemadmodum exceptio actionem excludit ita exceptionem replicatio, & replicationem duplicatio, rursus triplicatio duplicationem,& deinceps ulteriores defensiones multu. pi lcatis nominibus, ubi opus fuerit proponi possunt. . Interdum