장음표시 사용
311쪽
3. tit. 1 f. lib. I. ita. Frisc. quod non aliter intelligeres, certe ego non alitet intelligo , quam de buremen binnen Iano-υaardere , generalis enim est oratio , dc , ut dixi , generalis in utri Lque ratio. Et tamen Advocati & nauistae . qui dissentiunt, haec interpretantur, atque fi sermo esset de solis navibus Θαλασσοπὀροις, sorte navigantibus binonen de eerse, siseri en deris ton, quod mihi quidem videtur esse leges caluomniati & verba eaptare . Seb en, bin-nen , lanis fellende , communi usu loquendi , sunt binnentandr.vaarders , &absurda est alia interpretatio , nisi constet. de navibus marinis unice verba fieri. Accipimus igitur omnem navem, sive marinam , sive fluviatilem , live in aliquo stagno naviget . sive schedia se, ut in exercitoria Ulpianus in I. I. f 6,
F de exercit. act. Atque ita etiam olim Ciussidici Amsterdammenses responderunt 2 o. Ian. 3c 23. Febr. I 64 I. &17. Apr. I 643 s) quorum postremus
ait, se XLo annorum experientia cominpertum habere , Amtardami , in damno navium, inter θαλιπσοπόρους & ετ τ&αοποιγους nunquam fuisse distinctum . .
Et de jure quid refert , in mari , fi
mine , laeu damnum datum sit , si eadem ubique sit ratio λ Addo , quod in 6 2o. tis. 7. hi nautis. Philippus II. sanciverit, quodcumque ex iis legibus dijudicari nequit , ex jure scripto communi esse definiendum , abrogatis omnibus consuetudinibus contrariis . Fac igitur, de navibus ποτααο ποοοις nihil suis.
eo jure etiam schaphae dominus de da.mno , sibi dato , saepe recte experitvei. 29. h 2. F. ad leg. quit.
Quum autem plena fide constet . eas leges nauticas in navibus marinis , earumque oneribus esse servandas, quaer , an etiam pertineant ad naves piscat rias, quae in mari piscantur , ut ea piant balaenas vel haleces , Groenliano.vaardere Ae Haring-bu en vulgo dictas
& quid , inquies, dubitas , quia illae
naves etiam mare frequentant , Se quia in =s r. leg. nautic. Caroli U. nomina tim expressum est, eas leges etiam serinvarent de Visebers, en ben generenis mode UsseberFe ' dubitandum tamen est quod ad naves halecarias , nam in gχχ. Edictorum , quae Carolus V. &Philippus II. de piscatione halecaria ediderunt Is 43 3K q. Aug. Is 54. Sc 9. Mart.
168o. οὶ & get I. Edictorum, quae ordines
Hollandiae de eodem argumento ediderunt 2Ο. Mart. Is II. ΙΣ. Μaj. I 62o. ω
ne dolo malo damnum dedisset , haede re Iudex loci , unde enavigarant, judicaret naar discretis . hoc est , pro arbitrio 8c animi sui sententia , quod diceres excludere semissem damni dati, in aIiis legibus expressum . Sed quod de aestimatione damni arbitraria statui. tur in iis Edictis , aut speetale est in piscatione halecaria, ut multa specialia ibi occurrunt de vetita appellatione, &aliis quam plurimis , aut intelligendum de damno , retibus funibus 8c aliis instrumentis piscatoriis illato , in quam sententiam proclivior essem , quia de his HIis sere sermo est in illis Edictis,& quia Carolus V. anno Is I. jam caverat de ejusmodi damno , & tamen
312쪽
in legibus nauticis Issi. piscatores iis legibus subjecerat, quod ad damnum scilicet , ut ipse interpretor, ipsis navibus earumque oneri illatum . Atque ita inter utrumque Edictum bene conveniet . De damno retibus dato etiam
Damni praesaris an ultra natas rerum.
que pretium porrigi pust ' o qua
communieandum siti λDAdanum navibus meret busque, quae in iis erant , datum communica ri ii iam noveris, parum profecisti, vix enim est , ut multo sis certior . quam
dudum . Quid enim λ An dicemus, in eum , qui sine eulpa sua damnum deis. dit , ejus damni partem dimidiam utiis. que laturum , atque ita & quandoque
altra navis , quae damnum dedit , re rumque quae in ea supersunt , pretium
An Vero navem mercesque earum do.
mini recte relinquent & damnum passis cedent λ Sane leges μauti eae sere simpliciter loquuntur , ubi nulla utriusque culpa est , dat de Iebada b leder
quae similes sunt formulae in eandem sententiam . His autem verbis eotius dimidii praestandi necessitas imposita viis deri posset , idque eam aequitatem. habere , ne damntim , quod nulla unius eulpa datum est, unus magis serar, quam alter . Posset haec res considerari tanquam satum aliquod , quod utrumque eorum aeque deprehenderit ', quodque adeo pari auxilio sit serendum. Sed ramen justiux est, ne res nostrae citra cul i) Coren obse M. M.
pam nostram ultra earum pretium no.
bis noceant, ut ita liceat navem, quae damnum dedit , & res, quae supersunt. cedere utilitati eorum , qui damnum passi sum . Atque ita judicio contraindictorio Supremus Senatus judicavit II. Dee. Ioa ρ. si) idque non est contra , sed seeundum jus Romanum in variia articulis , ut in actione de pauperie , in actione noxa li , & in damno , ab aedibus ruinosis dato , antequam caVea. tor L 7. h I. oe a. t. 8. σι. 9. F de δε- mno ἰ ef . Ex his consequitur , neque ire solidum dimidium actionem esse dandam contra unum ex pluribus dominis nais Vis , quae damnum dedit . Plus dico , neque dandam esse ad integram partem ejus , sed duntaxat ad id , quod ejus Pars , reliquarum partium contributio. ne quoque computata , debebit , & ita etiam judicio contradictorio Supremus Senatus judicavit d. 2I. Dec. I 52ς. et in neque id etiam adversatur juri R mano, etsi eo jure ex contractu ma8istri quisque exercitorum teneatur in I lidum , id enim duntaxat obtinet in negotiis , quibus magistrum praeposuerunt exercitores , ut latius exequutus sum lib. r. quas . jur. pubi. cap. I9. ce te magistri officium non est aliorum naves obruere , & nemo sanus dixerit,
huic rei ab exercitoribus suisse praepo
Sed quia illae leges Caroli V. &
Philippi II. simplieiter. loquuntur ded-mno communicando , belle quaeri potest , Geometrice an Arithmetice . ideomputandum sit 3 Quod si Geometrice.& mea navis χω. assium tuam , quaerat Ino. assium , obruerit , ego, ού. asses & bessem contribaam , tu ve
313쪽
Arithmetice , ego S . contribuam dc totidem tu , sed & ita quandoque deis pressae navis semis salvam absumet. So. Iam tamen'rationem Arithmeticam vi. .
dentur novisse in variis judiciis , quae apud Senatum Supremum acta & edita sunt , s3ὶ Geometrica ratione ibi plane inaudita , & memini, me Senatore, Se de Geometrica proporrione peroran. re. reliquos Senatores 23. Nov. I 2 .
obstupuisse , atque si Iovis ignibus icti
essent . Et tamen ratio Geometrica viis detur esse aequior & melior , quia damnum , nulla culpa darum , tanquam fatum , quod utrique evenit , considerandum , atque ira paribus auxiliis , prout cujusque opes sunt, propulsandum
est . Qui ergo plus habet, plus pericli,
tetur , qui minus , minus , pro opibus quisque suis , & ita nunquam depressae navis semis totam salvam absumet , quanto enim pretiosior est depressa navis , tanto & plus de summa, ex ejus computatione facta , desumitur . Idque cum maxime conveniens est et . quod dieitur apud Coren obsere. - . n. 26. ideo absurdissimum esse , si domini ulistra navem , quae salva est, convenirenis tur , om dat dan somγrs meer ηοuo
δενι hadden , hoe est , saepe plus tune contribuendum esse , quam periclitari constituissent . ' o Secundum quantitatem igitur & n vium & rerum , quas periclitati sunt domini , videtur contribuendum, idque non tantum aequius S melius , ut m do dicebam , sed & iustius videtur. Videamus . Ait 6 item het ybeuri 27. um Wisburi. si navis altera alteri impacta effecerit , ut in aItera dolia vini fiana
apud Coren observia O. I. . L III. IV. CAP. X x. 2ρρgere utur, die schade mullen, deelen naden prise, dat daar υπn in beide sch. pen is . Ergo' qui plus pretii in vino habuit , plus contribuot , sancit enim, resarciendum esse damnum secundum pretium vini , quod uterque in navi habuit, quae proportio est Geometrica .
Praeterea ait 4 item bet gemit 6S. in aliis Edd. 7o. in si navis onusta aliam
navem eum onere depresserit, ineundam esse pretii utriusque navis , & oneris utriusque , antequam damnum hoc daretur , rationem, & ex conjuncta uirtutisque, naris pecunia navis damnum es.se resarciendum , itemque oneris ex utriusque oneris pretio conjunincto , pona ponde gel , mata inar ge bl , quae rursus mera est Geometri computatio , nam si ex meorum ΣΟΟ. tuorumque ICO. conjuncta summa , IoO. pro damno dato subtrahas , mihi dec
dunt clo , tibi vero 33 - . Et scire dein fidem , si in jactu, qui casu fit, ratio
Geometrica observetur , cur non aeque
observanda sit in damno navium , quod solo .casu accidit , eadem quippe uir bique est ratio. In jactu autem, ex ipsis
legibus nauticis , proportionem Geomeri tritam obsereamus, Penning pennings--a.
α tis. I 4. lib. I. ιδ. Frifici Rationem tamen Geometricam, quam ex jure Wisburiensi attuli, non observari , indicant ea , quae exstant apud Oren d. obsere. 4O. n. 29. σ 3Q. &eam rationem nimis subtilem esse homo Batavus, sed auris sat Batavae, ali
bi scripsit . λ) Sed ut Rustici quaesto.
nes per medium diti dunt. ex nota Glos. sae ad I. 34. - fm ff. de negor. gest. nec
314쪽
elem togi nequis , ut navim tuam abinducas , sed hurrane introductum , pati tenearis , navim tuam a me abduci ;quod si id hon patiaris , de damno, quod tua navis dabit , teneberis β 29. 1eg. MVisbvc. s. tit. s. Ieg. Phil si II. s. Iiθ. I. tit. 2s: Ieg. Friisse. Sed an in solidum actionem dabumus, ut neque navim , quae ita dam-
num dedit , cedere & relinquere liceatΤEt quidem simpliciter loquuntur d. Mat etiam illi, qui loquuntur .de d tidio , ubi citra culpam damnum datum est, in qua specie tamen cedere & reis I inquere licet, ut supra cap. ΣΟ. disputavimus . Sed puto , hic in solidum actionem dandam esse , aeque ac damus et , quem' damni infecti . non cauti, nomine a Praetore in possessionem missum , aedium dominus admittere noluit
ι γ. pr. CV I. IS. 6 36. F. de damno infest. Si navis ligata fluitare creperit , &alteri, in anchoris stanti , impulsa damnum acceperit, damnum suum ipsa sert, etiamsi proclamaverit, ut navis, in an-ehoris stans , sines anchorarum vellet latius extendere. S navis ligata id noluerit , & sio, tanquam. ex β 4 . temnant. Caroli V. responsum conss. μα Iom. I. conss. I98. & Const. Holianae Amfleta. rom. 3. consi. I s. De proclamatione nihil ait d. A Q. sed tamen
puto recte responsum esse , meque enim
quisquam tenetur ipse navim suam abis ducere , sed duntaxat pati, ut alius abducat secundum d. 29. s. s. qum modo laudabam, Neque culpa est , Ω-
nes anchorarum nos latius extendere ,
eum id vix fiat sine periculo, ubi ira
. Culpam quoque considerandum est eius, qui damnum passus est , nam si
noctu . sit obrutus . cum neque.ignem haberet, neqMe clamaret, ipse sibi dam. num fecisse videtur, se ait ι. 36. ejus Farraginis , quae titulo iuris nautici Rhodiorum circumfertur . Quamvis a tem auctoritatem juria non habeat illa sarrago, ut satis videor probasse libro sngulari ad i. p. ff. de lege Rboae deja, . eap. 8. & quamvis jure nautico, quo utimur , nihil praecise ea de re cauis tum sit, magnam tamen rationem ha het ea sententia , & secundum hane . me Senatore , Senarus Supremus Σ3. Nov. I72o. εὶ absolvit eos , qui navigantes aliam navem navigantem de presserant, quia navis depressa, sine aeiseenso lumine navigaverat . Contra , si qui damnum dedit, neque ignem habuerit , neque clamaverit, in solidum viis detur teneri, atque ita ineptum esse Pa. risense Arrestum , quod memorat Mor
Aquit. Est & culpae species anchoram . nul lo supernatante indicio , notasse . Qua. propter , si eo quis damnum acceperit, tenetur in solidum , qui anchoram sine
indicio habuit β ηρ leg. Caroli V. Φ 4.
tit. s. teg. Philippi II. g 4. lib. r. titi. 25. lem Fri . nisi sine culpa indicium . quod additum fuit, cum anchora ejiceo
retur, unda abstulerit, neque adhuc minuum indicium addere potuerit . tunc enim damnum commune est a.
Superest alia inspectio, quid enim si
utriusque culpa damnum datum & ac ceptum sit λ Et cum .uterque alteri culpam incusaret , &.utriusque culpa par esse videretur ..Curiarioli radiae dam. num commune esse censuit , di ita quoque , . cum Pr Vocatum esset , Senatus
Supremus . sa) S d magis pu arem , utriusque culpη damno dato , nullam
315쪽
invicem esse actionem , & suum quem. Si non contrarium probetur, regula haaque damnum serre oportere . Quem adis ber loeum , sed an idem dicemus , si modum enim aget, qui ipse in culpa. secunda cesset exceptio λ Sane id sequiis est Damnum sentiit, lateor, qui actu. tur , si a sensu contrario disputare Iirus est , sed senti it sua culpa , neque eeat . Ex ICtorum Romanorum scriptis adeo damnum ess e inteli gitur, novisti saepe ita recte disputamus , sed ubi quippe regulam juris in ι. 2o3. F de parem prudentiam invenire est In te. reg- θn utique non damnum, nisi quod gibus posterioribus non satis tutam essesbi ipsi secit , cujus nomine alterum a contrario cisputationem Interpretes convenire satis incivile est . Neque prois observarunt ad I. r. pr. F. de σς. eius derit , s dicas , & adversarium in eul- eui mania es juri . Inter leges L poste-pa esse , ut enim agas , jus tuum soris rioribus temporibus Ialas, prudenter sam lius sit oporteti. & sie Paulus disputat. ne conscriptae sunt , quae nomine Phi- ubi utriusque turpitudo versatur, in I. lippi II. Hispaniarum Regis prodie ε- Τ. de condisi. ob tum. vel injusi. ex. runt, ut puta quae, si verum fama su- Leptionem ille largitur, quia exceptio . surrat, ex sententia Uiglii sere conseri.
quod in pari causa sit, defendis , sed piae sunt, sed cum ne jure quidem Ro--etionem negat , quia haec non datur mano semper recte argumenteris a Con.
nisi ei , qui jus habet potentius . Qui trario , noli id exspectare a juris pruden- omne damnuin vel plus damni passus tia posterioris aevi . Καιπαὶ τι convenit est , nihil repetet ab eo, qui nihil vel exceptio in L M ut καθολου conVeniar, minus damni passus est , quia in pari non requiritur . Haec autem eorum flcausa melior est conditici possidentis L sententia est et cujus eulpa damnum da. 26. β I. m I. I 28. pr. F. de reg. iuri tum est , de toto tenetur , non vero , parem autem causam facit utriusque cutis si & qui passus est , in eulpa sit. At Pa , nam simulac ea accessetit, omnem que hie . dicendi ratio constat , etsi di- actionem excludit . Si aedes tuae meas camus , damni , utriusque culpa dati, lapsu oppresserint, aut tuas relinquere, actionem non esse . Quod vero obscu-
aut damnum sarcire debes , si nempe rum est in d. gh 3. g. interpretemur cautionem damni insecti exegerim . si ex * 46. IN. Caroth Z σ h I- tit s. ero per negligentiam non exegerim, teg. Phil ni II. ω β r. lib. I. rit. 23. aliud dicendum I. 8. F. de damno in- leg. Hi . Illi a junt , tunc demum se L ipse enim' in culpa sum , quod communicari , tyo θ et anderen u
Sed his posses objicere 6 3. tit. s. lam uendε anuellen of ontis hen , desiderant Pbdivi II. m 6 3. lib. I-tit. 13. Ieg. igitur , ut uterque sit extra culp/m a Frisic. qui ajunt , si navis navi. quod si uterque lit in culpa, euntra vi gans non naviganti damnum dederit , detur dicendum . id est , contra, neu α damnum dantis nautae jurent , non trum damni actionem esse . ulpa fecisse , commune futurum , nisi, Quid damni appellatione contineatur, qui d-mnum passus est, contrarium pro. difficile est definire. Puto autem gene Mi , di ipse quoque extra omnem culis raliter esse dicendum , id omne contι pam se , tunc enim , qui damnvm deis neri , quod causa , de qua agitur , ς s
sit, ae toto tener . Quae cluae elle prio
ris regulae exceptiones videri possunt .
vis, quae ab alia damnum accepera
316쪽
Classem sequi non poterat, & intra XXIV. horas a Praedatoribus Duynkerkensibus ea. pia esset relarum est, s3ὶ Senatum Supremum ult. Iul. I 533. judicasse, damni actio. nem non esse , nisi quanti deterior es.set facta navis ipso appulsui quod alii sunt , qui probant argumento t. 1 r. q*. st de act. emi. in Sed nescio , an utique probari debeat , & an non potius de tota nave directa actio sit, quippe non modo occasione, sed & ex cauissa impulsus perdita , quamvis non ineontinenti , & se , in specie non abs. mili , Ulpianus censet in ι. 7. 67. F.
ad seg Aquil. totam enim navem perdein re est ita corrumpere , ut in mari, praedatoribus infesto , hostibus sola exponatur . atque ira capiatur & praeda fiat, praedatoribus autem infestum suisse mare etiam electa Classis tutela palam a guit . Plane quemadmodum diceremus de tota navi teneri , qui , cum naufragium timeretur, lavum abstulit, ae ita navist periit I. 3.3 8 de incend.min.na ri
n actis de damno , euja dato , etiam
o an in solidum p ..DIgnum est hane quaestionem ezeu
rere , nam quotidiana est . sed nescio , an recte excussa . Id quidem Ranifestum est . actionem de damno , culpa Magistri dato, contra ipsum Magi strum in solidum competere , sed an& contra exercitores dabimus & quia Magistri fere non habent, unde solvane, saepe ea quaestio incidit . Si farraginem Iegum Rhodiarum sequamur , ex ejus ι. 36. ea disces de damno navium, quae, si scias, mox sunt dediscenda, sed quia illa farrago nulla auctoritate juris ten
setur , tuto eam transmittimus . Ego vero , quicquid alii dicant, non ausim adfirmare , si dolo vel culpa magistri damnum is datum sit , id ab exertitore esse resarciendum . Repetenda in hanc rem sunt decreta juris , quae prolixe exequutus sum lib. I. quas.jumpubl.cap. Istis 8c ex iis constabit,ex facto quidem magistri teneri exercitorem , sed non ex alio facto. quam cui praepositus est, ut variis exemiarii, id illustrae Ulpianus I. I. g I 2.
F. de exercit. aft. Omnis praepositio est ex mandato , sive ex preta . sive tacito. & si quid delinquat magister, dum
id mandatum exsequitur . etiam exerci lor tenetur . Ei autem mandatum non
est aliorum naves dolo vel culpa obrue. re , quod si fecerit . ipse damnum , quod dedit, luat, non exercitor. Scio ex , II. tit. 4. leg. PMl pi m Sc ex gi I. lib. I. tit. 24. legum Fri P. Si magister naviget praeter maj ris partis nautarum sententiam , & da mnum sit datum , non tantum magi. strum teneri , sed & in subsidium quoque exercitores in solidum , Noor bem,ajunt δ' ut nempe eodem modo te Reantur , atque ipse magister, sed animadverte, quibus teneantur, rerum scilicet , quae vehebantur , dominis , &tur iis λ quia cum- iis contractum est. Sed quomodo id porriges ad eos , quibus. cum nihil contractum estὶ Sui loco vecto. ribus exercitor, qui locationem conductiorinem recte probe impleat . substituit magiis strum,sui loco cauponem dominus cauponae, sui loco stabularium dominus stabuli. Siquid nautae, caupones , stabularii eum aliis
contrahant contrahunt ex mandato do
minorum , & rationis , quin & juris manifesti est, ut ex eorum actis & stis etiam domini teneantur. Atque ita quoque est in exercitoria actione, quae
non alia ratione datur contra exercitorem Qq a . nau
317쪽
navis , quam quod ex ejus mandato , saltem tacito , contractum est cum mais gistro de rebus, ad ossicium ejus pertinentibus. Sed nullum ejusmodi manda. tum , sive expressiam , sive tacitum , nullus contractus, sive verus, sive quasi , intercessit , si magister obviam
forte Titii navem dolo vel culpa cor rumpat vel perdat . Noli obi jcere, damno nulla culpa dato, de damni tamen dimidio ad usque navis pretium ad verosos exercitorem agi , nam , ut supra
dixi , jure singulari receptum est , ut
damnum , nullius culpa datum , tamquam satum , utriusque commune aestimetur, cetera juri communi relicta sunt.
ta specialia in illis edictis continentur circa eos, qui haleces piscantur, ut supra observavi ad 'nem eap. Ist. ita verius est, illum h et r. duntaxat esse intelligendum de damno piscatorio , de quo agitur in ibidem1 praecedentibus, quibulque certa quaedam formula praescribitur iis , qui simul uno loco piscantur , qua formula eorum ossicium in eo societatis genere continetur circa
sua & aliorum retia, & quae plura sunt ejus generis . Sed neque de damno actio ex d. feti. in solidum datur ad-
versus exercitores , quemadmodum utioque daretur , si ex praepositione originem duceret , ut disputavi, d. lib. I. quas. jur. pubI. cap. I9. sed ad instarde pauperie duntaxat ad usque navis reis rumque in ea pretium, d. enim g et r. ita auctus est in β 2Ο aedictorum, quae ordines Hollandiae ea de re ediderunt 2 a. Mart. Is II. I 2. Mai. I 62o. & ra. Μ j. Ioast. 3, te verbaIen aan de Reeis dera van de Sebepen , daar ιν, be-
DE SCHEPEN , en ingeiade goederentoe . Ita recte editum est Amsterdami
cte editum in vulgatis libris Edidiorvat,om issa sere una linea . Isitur , si. me
audias , contractus , aut Instar contra.
ctus lex aut consuetudo fit oporis et , antequam ex magistra dolo vel culpa hic ullatenus teneantur exerci
Adὸo nune rem ι .quae huc pertinet, a supremo Senatu Hollandiae, me Praeisside, haud ita pridem judicatam. Quum navis , mercibu' onusta, Burdeaala Rot-terdamum navigaret , & sub vesperam pervenisset prope Goredam Gereeὶ na. varchus portum illum subire conatus est, sed navis , magna vi ventorum In
littus ejecta , ibi substitit. Quod eum
intellexissent domini mercium , merees suas , in minores naviculas translatas , Rotterdamum vehunt , sed partim ma didas; partim corruptas. Ipse navis, magnis sumtibus, e littore extrahitur , di andem Rotterdamum deducitur. Inter clo minos mercium di exercitorem naVis , ex compromisso, deinde litigatur apud Senatum Supremum . . DomIm mercium in Conventione repetestant eam pecun1ae summam , quam impenderant In merces i Plac.I. a. . . Ed. RM. I. a Plac.I. f. 2, 3. Ii Ed. MILI. F Plae. I. a. Ed. Holl. 2. 4) Plae. van IBIIanu. p. 6ο.
318쪽
servandas , & minoribus naviculis Rotis terdamum transvehendas , & porro exigebant aliam pecuniae summam pi o madidis ac corruptis mercibus , ita tamen ad haec. ςontendebant , ut exercitor ultra navis pretium non referetus. Exero citor in Reconventione etiam quaedam
petiit , sed cum haec penderent a jure vel injuria Conventionis , nolim commmemorare . Duplex quaestio oborta est,
altera facti , altera juris . Facti , an
qua culpa magistri hic intercesserit, altera juris, an exercitoris esset, eam luere . Domini mercium. adfirmabant ., Ala culpa nauarchi id naufragium evenit- se , multis nautarum testimoniis probantes , navarchum non debuisse sub vesperam portum Goredanum subire sine d
ia ad diem sequentem haerere in martaperto, idque ventum, qui tunc flabat, Iatis permissi e . Deinde, si vel porrus fuisset subeundus , & navarchus , sine ductore , brevia nosset , oportuisse , ut .
navarchus in param haberet duas anis . e ras & duos anchorarum senes , quia. bus projectis a naufragio servasset nais em , neutrum secisse navarchum , atque
it. peccasse. commissione & omissione. Addebant, ex culpa & imperitia navarochi teneri exercitorem, idque sariis legibus perscriptum esse sub titulo , Nau-τα , Caupona. , stabularii , & sub tituto, de exercitoria actione, di se de jure Hollandico scripssse Grotium introdum ad iurispmd. Holland. ID. 3. eap. I. g ree. dera 32. idque convenire legibus nauticis , Philippi II. ult. Oct. Is 63. tiruto, van Sehψbre inge β ii. & secundum
haec omnes fere Senatores sententiam dicebant
Unus erat , qui dissentiebat, L naufragium casui potius, quam culpae, adscribebat, quia nautae, qui in nave suerant, una voce testabantur , cum essent
rope Goredam , tantam venti vim sui se
e , & mare adeo concitatum , ut por tum subire coacti suerint- , nisi se praesenti periculo exposuissent, tentasse, ut funes anchorarum praepararent . sed unas , quae continuo undas supervenieant, operuisse superiorem navis partem, se ut lanes expedire non potuerint . , nautas,. qui in continenti sunt, ut suerant Omnes testes ', non satis tuto iudi. care , quid nautae , tanta tempestate o
tuti , possint vel non possint facere ,
pendere id e factis, quae illi lispe igno.
rant , praesumendum esse , nisi e vide ter contrarium probetur , nautas, iamari haerentes , 'artis nauticae fuisse peritos , & pro vita bonisque suis, ut oportet, excubasse . Ad haec ille unus dubitabat , si vel culpa nauarchi . interv nisset, an & ex ea teneretur exercitoryputabat ille . quod jure Romano ca tum est' de Nautis , Cauponibus , . Si bulariis , & de exercitoribus , exercitoinria conveniendis , habere rationem juris & publicae utilitatis , sed esse restringendum ad species, ibi traditas, neque adeo porrigendum ad quaestionem , ab his.alienam i nec semper Uerum esse , quod vulgo lactatur, quasi delictum videri, quis utatur hominibus improbis, imperitis , ineptis , negligentibus , neque enim vel jure Romano vel Patrio
id obtinere , nisi ubi lege speciali id expressum est ; quin in L sa. β a. Fad leg. Aquil. 3c in L. I. β 4. 1. quadi M pauper. sec. dici distingui inter culpam mulae & mulionis, ut, si culpa mulio nis . damnum datum si, solus mulio, non dominus mulae id resarciat. Et, si eu Ipa nautarum damnum datum sit, conistra nautas experiri jubet t. 29. 6 2. F. ad leg.Hquii. & inter acti em , qua tenetur ipse dominus, & qua tenetur ipse nauta, aperte distinguit , d. i. χρ. β 2.
319쪽
Hollandicum , eontradicit , sed ejus auise oritas absque auctoritate iuris apud omnes non peraeque valer : nam quod
cavetur d. g o. Ieg. Philippi II. non est , inquiebat ille, ni si de uno & sn. gulari casu , qui ibi prolixius enarratuν,
Ac nunc in desuetudinem abiit. Imo&eo ipso easu exercitor non tenetur nisi acti e .subsidiaria , si nauta solvendo non sit, bie autem statim agi adversus ipsum exercitorem . Addebat quoque ille unus , se nescire , an ex rebus judicatis , saepe ea de re actis, evinci pos-Tet , cum effectu contra exercitorem fuisse actum ex dolo . culpa vel impe- ritia navarchi , si nempe exercitor itieligendo navarcho culpam non commiis serit . Contra Assecuratores saepissime
fuit actum bt judicatum , si quod dam. ni acciderit ex dolo vel culpa magistri, sed non alia causa, quam quod formu-
Iis assecurationum palam contineatur. assecuratorem quoque teneri ex dolo vel culpa nauarchi δc nautarum. His ratio. nibus motus ille unus existimabat. nul-
Iam hie suisse magistri culpam , sed me. ram' θιῆ εἰαν , A si qda fuisset, ex ea
non teneri ipsum exercitorem . Verulneontraria sententia obtinuit 23. Dec.
Liceat his omnibus hanc ἐπικρισiν adindere, non do quaestione facti , quae Seis natum occupavit, sed de quaestione ju.ris. Si nempe in hac specie, ubi do. mini mercium contra exercitorem litigarunt , recte disputaverit ille unus , multo magis vera esse , quae praemssi , nullam contra exercitorem actionem esse , si navarchus aliorum , quibuscum nihil conrractum est , naves . corrumpat vel perdat , quin , si non recte disputaverit , nihilominus eam , quam prae
misi, sententiam subsistere , ubi nullus
est eontractus, vel verus vel quasi . Sin autem praevaleant aliorum Senatorum rationes, ex- his danda fuisset actio conistra exercitorem in solidum , eorte sub-sdiaria , s sequamur d. y II. sed in
solidum dari non potuit ex forma libelli . supra memorati , alioquin non amisbigo , quin in solidum dedissent Sena.
CAPUT XXIV. De iactu ρο reliquo damno nautiύο. GEneraliter placere potest, damnum
pro utilitate communi factum , commune esse , utque in variis speciebus id obtinere aliunde constat, se, ex lege Rhodia , eum maxime obtinet in jactu . Quae jure Romano de jactu cauista sunt , hic non repeto , ut neque . quae alius si in speciali libello ea de re commentatus est ex jure Belgico. Nonis nulla tantum delibabimus , quae magis ex usu , 8c minus sorte discussa sunt . quaeque. mihi , quὸm aliis veriora vi.
. aria vox in hoc argumento ubique Gentium est frequentata , seribkur autem oυaria & bavaria, sine vitio Z Iandismi, scribitur 3c amria 3c ais ia in eundem sensum. Avaria, de quale agimus, est damnum nauticum, pr salute communi tam navis, quam oneris recte factum , sumitur 3c pio contributione ad id )amnum resarcieodum, quin δc pro quolibet damno nautico . Sunt 8c aliae ejus vocis significit ones, quas hie non describo. origo sere ignota est, eommuni sat'. earum vocum , quae sequiori aevo natae sunt , dc quarum significationes tam late patent. vulis derian cis Ma en .
320쪽
Uaes T. IUR. PRIV. LIB. IV. CAP. XXIV. 3t x
Vulgo deducitur ab α privato & ξοιρος, us. Alii malunt ab α & 8άρκ na. vis . Alii Hebraicam alii Persi eam , alii Cymbricam originem praeserunt , quae & simul alia in hane rem deliria congessit M. de Vicet ad Helisen daavariis β 2. Rursus alius 4 χὶ iis omnibus 'Conte artis , per absurdas ambages derivat ab haυen , vel havre, quia contribuunt illi , quorum bona in portum Venerunt, iis, quorum bona jacta
sunt. Quam etymologiam nonnulli s33 Impente laudant . Alius t in itidem abbasen deducit , sed quia in portu fit
contributio. Quod satis conveniret , si, bavaria accipiatur pro vectigali , ut semel atque Iterum accipitur sic enim
idem esset, quod latine portorium diciis mus , sed vulgatae ejus verbi significationes neque huic , neque aliis etym logiis satis conveniunt. Si ludere lieeat. quidni & nos laudamus λ -erium &-eria , ut Da Cange in Glossario ob. servavit . verbum est infimae Latinitatis , & significat bona , unde Itali RH is pani avere , bavere , & baver , iliisdem pro bonis , estque ea vox sorte usu translata ad bona , quae conserunt. Et quid si derivemus ab Hispanico 'aver , quod venit c Latino habere ' habere auistem , praesertim temporibus collapsae Latinitatis, accipitur pro debere, ut aveo νia vel a ria nomine intelligatur Omne , quod conserri debet . Sed haec reis liquis , quae dixi , vix certiora sunt . Quia autem averagia apud Scriptores sequioris aevi aecipitur pro detriment , quod in vectura mercibus accidit , ut Spei manus in Archaeologo notavit & pr
bavit , mihi plusquam verisimile est ,
a) Μ. Z. Boxkotnius in epistola ad Aris
noldum Uinnium I. Apr. 36 n. ante Pec hium ad rem nautιcam , a Uionio editum .
inde natum & contractum esse vocabuisium avertae vel avaris , & in eo aequi
scimus, donec quis meliora adserat. Ad res ipsas transeamus . Potissima autem avariae species est jactus. qui, uerecte fiat , desideratur eorum , quorum
bona in navi sunt, eonsensus β 2o. 38.m 3 p. lag. Misbu νς. β Φ. rix. lem Philippi II f 4. Iib. I. rix. 24. leg. Frisc. bod si illi non adsint, vel dissentiant, jactus nihilominus fieri potest , si tertia pars epibatarum s van et,ne geseuen γjuret, neeesse suisse d. β 2o. quoὸ etiam velle videtur 6 3'. te. Misbu . ubi
periculi causa navis exarmata est , qui ait dissentientibus mercium dominis, adjactum probandum sussicere , si magistre navis juret mel syn deris, sed Φ38. earundem legum, bonis iactis contra do. minorum sententiam, ait sussieere, si de necessitate jurent ι est Urile goede naispen , qui adsuerunt . Omnino autem 'servandus est d. ε 4. tis. 4. leg. Pbilippi II. qui palam definit, jactum modo
recte fieri ex plurium epibatarum e n. sensu . Ceterum si, qui jactum fieri noluit , probet . justum metum non fuisse , jacientium damno duataxat jactum esse, non est, ut dubitemus. Ubi autem jactum sit , in mari vel fluvio,& ex qua navi , marina vel fluviatili, non magis distinguimus ,' quam de reis liquo damno nautico , de quo diximus
supra cap. I9. & relatum est , s) in. judiciis quoque non distingui.
Contribuitur-. etiam , arbore aliisve navis instrumentis , periculi removendi
causa, dejectis L3. t. s. h I .F.deIN.Rbod. de jact. non si exorta tempest s ea dejiciat . vel ipsam navem perdan I. a. 6 t.