장음표시 사용
51쪽
graui, in eum qui salubris est,prima aestate transire melius est. Neq; vero ex multa fame,nimia satietas neque ex nimia satietate fames idonea est. Peri Iesitatilique & qui semel,& qui bis die cibum incontinenter contra consuestudinem assumit. Item neq; ex nimio labore subitum ocium,neq; ex nimio ocio subit' labor sine graui noxa est. Ergo quum quis mutare aliquid volet, paulatim debebit alluescere. Omnem etiam laborem facilius vel puer, vel senex,quani insuet' homo sustinet. Atq; ideo quoq; nimis ociosa vita utilis non est quia potest incidere laboris necessias. Si quando tamen insuetus afliquis lasorauit,aut multo plus quam solet: etia is qui assuevit. huic ies odormiendum est:multo magis si etiam os amarum est, vel oculi caligat,aut in venter perturbatur. Tum enim non dormiedum tantummodoieiuno est,
sed etiam in posterum diem permanedum nisi cim id quies sustulit. Quod
si faetum est,surgere oportet,& lente paululum ambulare. At si Gmni ne cessitas no fuit,quia modice magis aliquis laborauit, tamen ingredi aliquid eodem modo debet. Communia deinde omnibus sunt post fatigationem cibum sumptum, ubi paulum ambulauerit t. si balneum no est, calidoloco, vel in sole,vel ad ignem ungi,atq; sudare. si est,ante omnia in tepidatio resis dere:deinde ubi paulum conquieuerunt,intrare & descendere in huc tum multo oleo ungi, leniterque perfricati, iterum in solium descendere. Post haec,os aqua calida fouere 'deide Digida. Balneum his feruens idoneum noest. Ergo si nimiualicui fatigato pene febris est, huic abude est loco tepido
demittere se inguinib' tenus in aqua calidam, cui paulum olei adiectum. deinde totu quidem corpus,maxime tame eas parteis, qus in aqua fuerutilem ter persei care ex oleo, cui vinum N paulum contriti salis sit adiectum. Post hec omnibus fatigatis aptu est cibum sumere,ecit humido uti: aqua, vel certe diluta potione esse contentos: maximeq; ea quae moueat utinam.
Illud quo nosse oportet,quod ex labore sudanti frigida potio perniciosis
sima est:atet etiam,quii sudor se remisit,itinere fatigatis tutilis. A balineo quoq; venientibus Asesepiades inutilem eam iudi est. Quod in his veruest,quibus aluus lacile,nec tuto resoluitur,quiq; facile inhorrescunt perper Diuum in omnibus non est,quum potius naturale sit potione aestuantem tacimachum refiigerari. Digentem calefieri. Q uod ita praecipio,vi tamen se rear, ne ex hac quidem causa sudanti adhuc frigidum bibedum esse. Solet etiam prodesse post vatium cibum,frequentes'; dilutas potiones, vomitus:&postero die longa quies: deinde modica exercitatio. Si assidua fatigatio urget,inuicem modo aqua,modo vinum bibendum est raroq; balneo vleae dum. Leuae lassitudinem etia laboris mutatio:esimi, quem nouum genufeiusdem laboris pressit,id quod incosuetudine est,reficit. Fatigatoc tidianum cubile tutissimum estunsolitum coir ,lassat. Quod enim com
consuetudinem est, cetiseu molle, seu durum est. Proprie quaedam ad eu
52쪽
LIBER PRIMVs Fol.7. pertinent,qui ambulando fatigatur. Hunc reficit in ipso quoq; itinere Deciquens frustis. Post iter, primum sedile, deinde unctio: tum calida aqua in balneo magis superiores parteis, quamiferiores foueat. Si quis vero ex ustus in sole est,huic in balneu protinus eundum e perfundenduini oleo corpus & caput: deinde in solium bene calidu descendendum est tum munta aqua per caput infundeda prius calida: deide Digida. At ei qui perfrixit,
opus est in balneo primum inuoluto sedere,donec insudet: tum regi: deide lauati:cibum modicum,deinde potiones meracas assumere. IS vero qui naα uigauit,& nausea press' est,si multa bile euomuit, vel abstinere cibo debet. M vel paulum aliquid assumere. Sip tuitam acidam effudit, utiq; sumere cisbum: sed assueto leuiorem . si sine vomitu nausea fuit,vel abstinere, vel post cibum vomere. aut vero toto die, vel in vehiculo, vel in spectaculis sedit, huic nihil curredum, sed lenteambulandum est. Leta quoq; in balneo mora,dein caena exigua prodesse consueuerunt. H quis in balneo aestuat, rem cithim ore exceptum, Nin eo retentum acetum.Si id non est, eodemodo frigida aqua assumpta. Ante omnia autem norit quisque naturam sui corraporis:quoniam alii graciles,alii obesi sunt,alii calidi.alij frigidiores:alii hurimidi, alii sicci: alios astricta alios resoluta alu' exercet. Rubquirino aliuquam partem corporis imbecillam habet. nuis vero homoimplere se deau bet,plenus extenuare, calidus refiigerare,frigidus calefacere,inades sicca re, siccas madefacere. Itemque alvu firmare is cui fusa, soluere is, cui astrifcta est Succurrendi inaque semper parti maxime laboranti est. Implet autecorpuS modica exercitatio,frequentior quies, & si post prandium est balneum,contracta alvus,modicum frigus hyeme,somnus plenus,& non nismis longus, molle cubile,animi securitas, assumpta per cibos 8 potioes maxime dulcia δέ pinguia,cibus 8c frequentior, quantus plenissimus potest
concoqui.Extenuat corpus aqua calida si quis in eam descendit, magisque si salsa est,in ieiunio balneum,inurens sol , Nomnis calor,cura, vigilia, somnus nimium vel breuis, vel longus,lectus per aestatem terra,hyeme durum
m cubile,cursus, multa ainbulatio,omnisque vehemens exercitatio,vomit',
deiectio acidae res Nausterς,8c semel die assumptae epule, Sc vini non perffrigidi ieiuno potio in consuetudinem adducta. Cum vero inter extenuan . tia posuerim vomitum N deiectionem, de his quoque proprie quaedam dicenda sunt. Eiectum esse ab Asesepiade vomitum in eo volumine, quod de tuenda simitate composuit,video: neque reprehendo, si omnias eorum est consuetudine, qui cotidie eiiciendo vorandi facultatem moliuntur. Paulo etiam longius processi: idem purgationes quoque eodem volumine expus iit.Et sunt hae perniciosae, si nimis valentibus medicamentis fiunt dhsctamen submouenda esse non est perpetuum: quia corporia, temporumque
o ratio potest ea facere necessaria,cum dc modo,N non nisi cum opus est, adaB hibeantur.
53쪽
CORNELII CELSI. hibeantur.Ergo ille quoque ipse,si quid iam corruptu esset,expelli debere,
confessus est. l ta non ex toto res eondemnanda est, sed esse eius etiam plus res causae possunt: estque in ea quaedam paulo subtiliorobseruatio adhibenda. Vomitus utilior est hyeme,quam aestate. Nam tum N pituitae plus,&capitis grauitas maior subest. Inutilis est gracilibus, Nimbecillum stomauchum habentibus. Utilis est plenis Sc biliosis omnibus,si vel nimium se reuplerunt,uel parum concoxerunt. Nam siue plus est, quam quod concoqui possit,periclitari ne corrumpatur,non oportet.Si vero corruptum est: nihil commodius est, quam id,qua via primum expelli potest .eiicere. Itaque ubi amari riustus cum dolore dc grauitate praecordiorum sunt,ad hunc protis ranus confugiendum est. I tem prodest ei, cui pectus aestuat,& frequens sali
ua, vel nausea est:aut cui sonant aures, aut madet oculi, aut os amarum est.
Simili telaque et,qui vel caelum, vel locum mutat: ij'sque quibus,si per pluures dies non vomuerunt,dolor prscordia infestat. Neque ignoro inter l, i praecipi quietem, quae non semper contingere potest agendi necessitatem habentibus:nec in omnibus idem facit. Itaque istud luxuriae causa fieri nooportere confiteor. Interdum valetudinis causa recte fieri experimetis credo. Commoneo tamen ne quis,qui valere & senescere volet, hoc cotidianuhabeat. ut vomere post cibum volet,si ex facili facit, aquam tantum teupidam ante debet assiimere: si difficilius,aquae vel salis, vel mellis paulum adiicere. At qui mane vomiturus est,ante bibere mulsum vel isopum: aut esse radiculam debet:deinde aquam tepidam, ut supra scriptu est, bibere. Caetera que antiqui medici praeceperunt,stomachii omnia infestant.Post vomitum, si stomachus infirmus est.paulum cibi,sed huius idonei,gustandum: Sc aquae frigidς cyathi treis bibenda sunt.Si aute vomitus fauces exesasperavit,qui vomuit,si mane id fecit, ambulare debet: tum ungi, deindecpnare.Si post cinam, postero die lauari,Sc in balneo sudare. hinc Oximus cibus mediocris utilior est, isque esse debet cum pane hesterno: no auste Iro meraco, 8c carne assa, cibisq; omnibus quam siccissimis. Q ut vomerebis in mense vult, melius consulet, si biduo continuarit, quam si post quin i, tumdecimum diem vomuerit: nisi haec mora grauitatem pectori facient. Deiectio autem medicamento quoque petenda est, ubi venter suppressus
parum reddit:ex eosque inflammationes, ligines, capitis dolores, alia' lsuperioris partis mala increscunt . quid enim inter haec adiuuare possimi quies 8c inedia, quae per illas maxime eueniunt ui eiicere volet, primutabis vinisq; utetur his,quae hoc prestant. Dehinc si parum illa proficienti aloen sumat. Sed purgati s quoq; ut interdum necessarie sunt, sic ubi frequetes sunt,periculum asserunt. Assirescit enim non ali corpus, 3c ob hoc infirmum erit: m omnibus morbis obnoxia maxime infirmitas sit. Catlefacit autem unctis,aqua salsa,magisque si calida est, nia salsa, amara,
54쪽
LIBER PRIMUS Fol s.camosa: si post cibum est balneum .vinum austerum .Refrigerat in ieiunio&balneu,dc Amnus,nisi nimis longus est:& cmma acida,aqua quam mi dissima. oleum si aque misceatur.Humidum autem corpus efficit labor maior quam ex consuetudine: frequenS balneum,cibus plenior multa pitio: st haec ambulatio M vigilia. Per se quoque ambulatio multa,& vehe
mes,& matutina exercitatio,& no protinus cibus adiectus. ea genera escae
quae veniunt ex locis frigidis N pluuiis N irriguis.Cotra siccat modica exta recitatio,fames,unctio sine aqua, calor, sol modicus,frigida aqua,cib' ex Iercitationi statim subiectus,& is ipse ex siccis N aestuosis locis veniens.Alαm uum astringit labor,sedile,creta figuralis corpori illita, cibus imminutus,
Nis ipse semel die assumptus ab eo qui bis solet:exigua potio, neque adhibita, si cum cibi quis quatum assumpturus est, cepit: post cibum quies. Contra soluit aucta ambulatio, atqesta:post motus qui post cibu est,subα inde potiones cibo immixtae. Illud quoq; scire oportet,quod ventrem vOGmitus solutum comprii rui: compressum soluit. t te inq; coprimit is vomittus,qui statim post cibum est: soluit is qui tarde superuenit.Q uod ad aetates vero pertinet,inediam facillime sumnent mediae aetates: minus iuue Ines:minime pueri & senectute confecti. Q uo minus fert facile quisq, eos ius debet cibum assumere maxinie ; eo eget qui increscit.Calida lauaαr: tio N pueris,& senibus apta est.Vinum dilutius pueris,senibus meracius: neutri aetati quae inflationes mouent. Iuuenum minus quae assumant, Nquomodo curentur,interestauibus iuuenibus fluxit aluus, saerunt in senectute contrahitur. quibus in adolescentia fuerit astricta,saepe in seneuctute soluitur. Melior est autem in iuuene fusior:in senectute astr: stior. Tempus quoq; anni cosiderare oportet. Hyeme plus esse couenit: minus, sed meracius bibere: multo pane uti, carne potius elixa, modice oleribus: semel die cibum capere,nisi nimis venter astrictus est. Si prandet aliquis, utilius est exiguit aliquid N ipsum siccu sine carne,sine potioe sumere.Eo tepore anni calidis omnibus potius utendu est, vel calorem mouentibuS.m Venus tum non aeque Tmiciosa est. At vere paulum cibo demendum: adijciendumq; potioni: sed dilutius tamen bibendum est,magis carne vindum,magis oleribus: transeundum paulatim ad assa ab elixis. Venus eo tepore anni tutissima est.Aestate vero M poti , & cibo corpus sepiuSeger. Ideo prandere quoq; commodum est. Eo tempore aptissima sunt N caro,N olus,potio quam dilutissima ut sitim tollat,nec corpus incendat:frigiα da lauatio,caro assa,frigidi cibi,vel qui refrigerent. Vt saepius autem cibo utendum,sic exiguo est.Per autumnum propter caeli varietatem periculum imum est. Itaq; neq; sine veste,neq; sine calciamentis prodire oportet: ' .praecipueq; diebus frigidioribu R; sub dio nocte dormire,aut certe,
iis ne operiri.Cibo vero ia paulo pleniore uti licet:minus,sed meraci' bibere.
55쪽
CORNELII CELς Imma nocere quidam putant, quae immodice toto die pigrinq; sic assumsitur,ne quid ex densiore cibo remittatur. Ita non haec,sed consumatio omes nium nocet. Ex quibus in nullo tamen minus qu1m in his noxaeest. Sed his uti non saepius quis alio cibo conuenit.Denique aliquid densori cibo cum hic accedit,necessarium est demi. Neq; aestate vero,neq; autum uti lis venus est. lerabilior tamen per autumnum. aestate in totu si fieri mutest abstinendum.
De his,qui aliqua parte corporis laborant: N primum de his, quibus caput infirmum est. Caput. IIII. l Roximum est ut de his dicam,qui parteis aliquas corporis imbe vacillas habent.Cui caput infirmum est,is si bene concoxerit, leni l ter perhicare id man manibus debet.ntiqvam id.si fieri potest,
veste velare,aut ad cutem tonderi. Vtileq; lunam vitare,maximeque ante
ipsum tuns, iisq; concursum,sed nusquam post cibum progredi.Si cui capilli sunt,eos cotidie pectere multum ambulare, sed,si licet,neq; sub tecto neq; in sole. Vbiq; autem vitare solis ardorem, maximeq; post cibum 8c vinum, potius ungi,quam lauari: nuquam ad flammam ungi, interdum ad prunam.Si in balneum venit,sub veste primum paulum in tepidatio ins careabi unguium transire in calidarium: ubi sudabit, in soliu non descendere, sed multa calida aqua per caput se totum perfundere: tu tepida,dein infrigida,diutiusq; ea caput quam csteras parteis perfundere: deinde id si quandiu persticaremouissime detergere dc ungere.Capiti nihil aeque proa est atq; aqua Digida. Ita is cui hoc infirmum est,per aestatem id bene largo canali cotidie debet aliquadiu subiicere. mper autem,etiam si sine bal
punctus est, neque totum corpus refrigerare sustinet,caput tamen aqua frigida perfundere.Sed cum caeteras parteis attingi nolit, demittere id ne ad ceruices aqua descendat,eaniq; ne quid oculis, a liisve partibus noceat, defluet subinde manibus ad os regere. Huic modicus cibus necessarius est,ciuem facile concoquat. isque si ieiunio caput laeditur,assumendus etiameso die est.Si non laeditur,semel potius. Bibere huic assidue vinum dis raturum, leue, quam aquam magiSexpedit:vicum caput grauius elIς cceperit,sit quδ confugiat:eiq; ex toto neq; vinum,neq; aqua semper utilia sunt: medicamentum vimque est, cum Inuicem assumitur. Scribere,legere,voce contendere huic opus non est utiq; post caenam,postg nec cogitatio quidest satis tuta est: maxime tamen vomitus alienus est
De his qui lippitudine, grauedine,destillati ne, tonsiliisq; laborant, Caput .mit Eque vero his solis,quos capitis imbecillitas torquet,vDaqus ta, gidae prodest,sed his etri,quos assidue lippitudines .grauessines, destillationetitonzielmale habent. His autem nocaput tantu O, cotidie
56쪽
cotidie perfundcdum est,sed os quoq; multa frigida aqua fouendum est. ecipuR; omnibus quibus hoc utile auxilium est,eo utendu est,ubi grauius caelum austri reddiderint. Cun'q; omnibus inutilis sit post cibum aut contentio,aut cogitatio animi:tum his prςcipue,qui vel capitis,vel arteris dolores habere consueuerunt, vel quoslibet alios oris affectus. Vitari etiagrauedines,destillationesi possunt,si qu1m minime eum,qui his opportunus est,aerem,vel loca,aquailque mutet,si caput insole protegit ne incenα datur,neve subitum ex repentino nubilo frigus id moueat. Si post conco Ictionem ieiunus caput rami.Si post cibum neque legit,neq; scribit. Ad solutam suu remedia .Caput. VI.Vem vero frequenter cita aluus exercet, huic opus est pila, simiulibusq; superiores parteis exercere:dum ieiunus est ambulare,visi di tare solis nimium ardorem,continua balnea,vngi citra sudorem: non uti cibis variis,minime virulentis, aut leguminibus, oletibusve his quae celeriter descendui.omnia deniq; fugereque tardh concoquntur Menatio, duri pisces. 8c ex domesticis animalibus assa caro maximesuvant.
Nuquam visu alsum bibere expedit,ne tenue quidem aut dulce, sed au Isterum N plenius,ne idipsum peruetus. Si mulso uti volet id ex decocto melle faciendu est.& frigidae potiones ventrem eius non turbant, his utendum potissimum est.Si quid offensae in cama sensit,vomere debet ..idque '' postero quoq; die secere tertio modici poderis panem ex vino esse,adiecta
uua vel olea, vel ex defruto,similibusque aliis: deinde ad consuetudine redidire.Semper autem post cibum conquiescere, ac neq; intendere animum, neq; ambulatione quamuis leui dimoueri. Remedia adccli dolorem. Caput.VII. 1 si laxius intestinum dolere consueuit, quod κωλοδ nomurant,il eum id nihil nisi genus inflationis sit,id agendu est,ut concoquat
ia κ aliquis: ut lectione Sc aliis generibus exerceatur: utatur balneo casi Go cibis quoq; N poti bus calidis:deniq; omnimodo frigus evitet. Item dulcia omnia, legumina que N quicquid inflare consueuit.
' Quae agenda sint stomacho laborantibus.Caput. VIII. I qui s vero stomacho laborat,tegere Hare debet: post lectionem
ambulare:tu pila, vel arrius,alici ve quo genere,quo superior pars Iinouetur,exerceri. Non aquam,sed vinum calidum bibere ieiuInus.Tum cibum bis die assumere: sic tamen ut facile concoquat. Vti vino tenui N austero: N post cibum frigidis potionibus potius.Stomachum aut infirmum indicant,pallor,macies, praxordiorum dolor, nausea N nolemtium vomitus, in ieiuno dolor capitis.Q us in quo no sunt,is firmi stoma; chi est. Neq; credendum utiq; nostris est, qui cu in aduersa valetudine visnum,aut frigidam aquam concupierunt,delitiarum patrocinium in accu*
57쪽
sationem non merentis stomachi habent. At qui tarde concoquut, M quo rum ideo praecordia inflantur,quive propter ardorem aliquem noctu siti αre consueuerunt,antequam coquiescant, duos tresve cyathos per tenuem fistulam bibat. Prodest etiam aciuersus tardam concoctionem clare legere: deinde ambulare: tum vel ungi vel lauari assidue: vinum frigidum bibere. N. post cibum magnam potionem: sed ut supra dixi per siphonem, deinde omnes potiones aqua frigida includere.Cui vero cibus acescit, is ante eum bibere aquam egelidam aebet 8 vomere. At is cui ex hoc frequens deleuetio incidit,quotiens aluus ei constiterit,frigida poti potissimu utatur. uid obseruandum sit dolore neruorum laborantibus.Caput . IX. i l cui vero dolere nerui solet.quod in podagra,chiragra ve esse cosueuit,huic quantum fieri potest. exercendu id est quod affectu
t , est obiicientimq; labori ,& frigori .nisi eum dolor increuit. Subaio quies optima est. Venus semper inimica est. ncoctio,sicuti in omni fhus corporis esse tibus, necessaria est.Cruditas enim id maxime laedit: 8 quoties offensum corpus est, viciosa pars maxime sentit.Vt concoetio auestem omnibus vitiis occurrit,sic rursus aliis seigusalijs calor. Quae sequi quisque pro habitu corporis sui debet. gus inimicum est seni,tenui, vulneri,prscordiis,intestinis,uesice,auribus. xis, scapulis,naturalibus, ossi
bus dentibus,neruis,uuluae,cerebro. Idem summam cutem facit pallida, in aridam,duram .nigram. Ex hoc horrores, tremoresque nascutur. At pro
dest iuuenibus 8c omnibus plenis:recti Q mens est,& melius concoquiatur, ubi frigus quidem est, sed cauetur. Aqua vero frigida infusa praeterquam capiti etia stomacho prodest. Item articulis,doloribus, qui sunt sine ulceribus, item rubicundis nimis hominibus, si dolore vacant. Calor auteadiuuatoia. quae frigus infestat. item lippientes, si nec dolor, nec lachriingsunt. Neruos quoq; qui contrahuntur, praecipueque ea ulcera, quae extat gore sunt. Idem corporis colorem bonu facit: utinam mouet.Si nimius est, corpus e minat,neruos emollit,stomachum solvit. ni me verδ aut frigus,aut calor tuta sunt, ubi subita insuetis sunt. Nam frigus lateris dolores, Dalia' vitia: frigida aqua strumas excitat. Calor concoctionem prohibete somnum aufert, sudorem digerit, obnoxium morbis pestilentibus corpus efficit. Obseruatio in pestilentia. Caput. X.
etiam obser uauo necessaria, qua quis in pestilentia utatur ada
uc integer, cum tamen securus esse non polliciTum igitur oporri peregrinari,nauigare. Vbi id non licet,gestari, ambulare subbim leniter.eodemque modo ungi,& ut supra comprehensum est,uitare fatigatione cruditatem, frigus,calorem,libidinem,multo Gue magis se comere, si qua grauitas in corpore est, tum neq; manc surgemu, ne Dini
58쪽
LIBER SECUNDUS FOI. o. neque pedibus nudis ambulandum est,minimeque post cibum aut balneium, neq; Ieiuno,neq; nam vomendum est. Neque mouenda alta atque etiam Ii per se mota est, comprimenda est, Abstinendum potius si plenius corpus est. It que vitandum HIneum,sudor, meridian somnii vim:. si cibus quoque antecessit:qui tamen semel die hinc commodius assumitur: Insuper etiam modicus,ne cruditatem moueat. Alternis diebus inuice modo aqua,modo vinu bibendum emacibus seruatis, ex reliqua victus niuetudine qliam minimu mutari debet.Cum vero haec in omni pestilentia facienda sunt,tum in ea maxme, quam austri excitarint.Atque etiam γαro regrinantibus eadem necessaria sunt, ubi graui tempore anni discesserui
ἰ 'dibu v 'ing Pues regiones venerui. Ac si taetera res aliqua prohibebit, Q abstinere debebit. Atque ita ab vi ad aquam, ab hacad vinum, eo qui supra positus est modo, transitus ei esse. ARTIUM AURELII CORNELII CELSI Iibri primi finis. incipit secundus de signis
communibus auxiliis. N stantis aut aduersae valetudinis signa complura sunt. l n quibus explicandis,no dubitabo autoritate antiquo: rum virorum uti, maximeq; Hippocratis: cum recenti: oreS quoque medici, quamuis quaedam in curationibus mutarint, tamen haec illum optimὲ praesagisse fateam
A. e. e UT 'Rt iram dico quibus praecedentibus moiboti *bsi QR Mi Iim videtur ponere: quae tempora anni, quae m,quae , qu corpora maxime tuta, vel
in 'n' sint; quod genus aduersae valetudinis quoque tim omni tempestat gene
Tnas 2tis,omnis habitus hominum peromnia genera morborum MI 'antur, sed sitad se quentius tamen quaedam eueniant.1 ol utile est scire unumquemque quid,& quando maxine caueat.
peltatum genera,quae paruisaetatis,qualia corpora vestuta vel morbis oportuna unt: &
59쪽
CORNELII CELSI.' Gitur saluberrum ver est:*xima deinde ab hoc hyem
L periculosior aestas.Autilaus loge periculosissimus. Exi tepestatibus vero optinas aequales sunt: siue frigidae.siue ita calidς.pessinas, quatiat maxie.4uo fit ut autunus plutim opprimat. Na sere meridianis temporibus calori nocturnis atq; matutinis, simulq; etiam vespertinis fritagus est.Corpus ergo Sc aestate,& subinde meridianis caloribus relaxatum, subito frigore excipitur.Sed ut eo tempore id maxime sit,sic quandocunq; euenit,noxium est. Vbi inualitaS autem est, tamen saluberrinii sunt sereni dies: meliores pluuii,quam tantum nebulosi aut nubili:optimique hyeme, qui omni vento vacant aetate quibus fauonii pereant. Si genus aliud venuioru est,salubriores septentrionales si subsolani vel austri lunt. Sic tamen, ut in haec interdum regionum sorte mutentur. Nam ferE ventus ubique a mediterraneis regionibus veniem,salubris:a mari, grauis est. Neq; solum in bono tempestatum habitu certior valetudo est: sed priores morbi quo , si qui inciderunt.leuiores sunt, proprius finiuntur. Pessinum ergo caelii est quod aegrum fecit,adeo ut in id quoque genus,quod natura peius est in hoc statu,salubris mutatio sit. At aetas media tutissima est,que neque iuueu calore.neque senectutis se ore infestatur.Longis morbis senectus:aculatis adolescentia magis patet. Corpus autem habitissimum quadratum est: Nneque gracile,neque obesum. Nam longa statura ut in iuuenta decora est, se matura senectute eonficitur.Gracile corpus,infirmum . obesum .hebes ast MM est. Vere tamen maXime qua cunque humoris motu nouantur, in metu es se consueuerunt.Ergo tu lippitudines,pustulae profusio sanguinis,abscvisus corporis, quae απο ιατα, Graeci nominant, bilis atra, quam πιλαρχο. appellant: insania,morbus comitialis,angina, grauedines,destilla tines oriri solent. Hi quoque morbi,qui in articulis, neruisque modo urget, modo quiescunt,tu maxime M inchoantur Sc repetunt. At aestas non quis 3 dem vacat plerisque ab his morbis, sed adiicit febres, vel continuas, vel arti dentes,vel tertianas:vomitus,sui deiecti oes,auricularum dolores, ulcera
oris,cacros, incsteris quide partibus, sed maxὰ obscoenis, εο quicquid sudore homine resolust. Utaquicil ex his in aut unu no incidit: sed oriun Itur eo quoque tepore febres incertesimis dolor,aqua iter cute, tabes, qua Graeci φθί μ nominant: utinae difficultas, quam παγγωρ appellant: tenuioris intestini morbus,quem sλεὐ nominat. Fit item leuitas intestinorum,qupΡνDI vocaturaeoxae dolores,morbi comitiales. Idemque tempus N diutinis malis fatigatos,& abestate tantum proxima pressos interruml:8c aliis nouis morbis conficit,& quosdam longissimos implicat, maximeque quartaruS:quae per hyemem quoque exerceant. Neque aliud magis
tempus pestilentiae pateticuius aque ea genetis est,quamuis varijs ratiou victus
60쪽
LIBER SECUNDVS Fol. r. iub' nocet.Hyems autem capitis dolores, tussim,& quicquid in faucibus, in lateribus,m visceribus mali cotrahitur,irritat.Ex tempestatibus,AQuies Io tussim mouet fauces exasperat, ventre astringitivmam supprimit, horrores excitat: item dolores lateris N pectoris. Sanu tamen corpus spillat. ει mobilius atque expeditius reddit. Auster aures hebetat, sensus tardat capitis dolores mouet,aluum soluit, totum corpus efficit hebes , humidum, languidum.Caeteri venti quo vel huic,vel illi propriore s sint, eo magis vidicinos his,illisve sectus faciut.Denique omnis calor,& iecur.& lienem indiflat:mentem hebetat, ut anima deficiat, ut sanguis prorumpat, efficit. Fri yio gus modo neruorum distentionem: modo rigorem infert. illud απροορ ,id
est conuulsio:hoc autem o ανος Graeca voce nominatur: nigritiem in vice diribus ,horrorem in febribus excitat. In siccitatibus acutae febres,lippitudia nes,tormina,vtinae difficultas, articulorum dolores oriuntur. Per imbres longae febres,sui deiectiones,angina, cancri, morbi comitiales, resolutio neruorum,quam παῖ- ηι Graecinominant. Neque solum interestqueses
dies siti sed etia quales ate precesserint.Si hyems sicca septemtrionales ventos habuit, ver autem austros. N pluuias exhibet,sere saeut lippitudines, tormina,febres,maxim lue in mollioribus corporibus ideo' prscipue in mulieribus.Si vero austri , pluuiae' que hyemem occuparunt: ver autem μεο sei dum N siccum est, grauids quidem foemins, quibus tum adest partus
abortu periclitantur.Hae vero quς gignunt,imbecillos, vixqvitales edui. Caeteros lippitudo arida: 8c si seniores sunt,grauedines atque destillationes male habent. . At si 1 prima hyeme austri ad ultimum ver continuarunt,iaterum dolores N insania febricitantium quam με p appellant, quam celerrime rapiunt. Vbi vero calor a primo vere orsus statem quoque sinuleexhibet,necesse est multum sudorem in febribus subsequi. At si sicca aestas
aquilones habuit,autumno vero imbres, austrique sunt, tota hyeme, quae proxima est,tussis,destillatio,raucitas: inqvibusdam etiam tabes o iutur. Sinautem autumnus quoque aeque siccus ijsdem aquilonibus perflatulato omnibus quidem mollioribus corporibus,inter quae muliebria esse propoα sui,sequuta valetudo contingit. Durioribus vero instare possunt Nan Δlippitudines:& febres partim acutae,partim longς:& hi morbi, qui ex atrabile nascuntur. Q uod ad aetates vero pertinet,pueri,proXimique his, vere optime valent, re aestate prima tutissimi sunt. nes state,& autu prisma parte. Iuvenes hyeme:qui inter iuuentam senectutemque lunt. murucior senibus hyems:aestas adolescentibus est. Tu si qua imbecillitas oritur, proximum est ut infantes, teneros que adhuc pueros serpentia ulcera oris, quae a xet Graeci nominant, vomitus, noctumae 'giliae, auriu humor, circa umbilicum inflammationes exerceant. Proprie etiam dentienum gmv, suarum exulcerationes, ditationes neruorum, Iebriculae alui dΣΣ -