장음표시 사용
961쪽
i IN CAP. VI. LIB. Qi I. POLIT. oporteat ,& quos oporteat inter se miscere com
t 3 'μ' dis quae afferat commercium maritimum. Ea autem DC RH- incomρ - l noceant, & ut optime ab ipsis ciuitate secl udantur Vitia t
illat Aristoteles. Ea autem r8tio haec est, ut emporium ab Verq θ' - Vibe diuidatur, ita ut emporium cum Vrbe neque plane ς' η' sit idem aut coniunctum, neque nimis disiunctium: cuius modi multarum Vrbium situs natura factus ad hoc discit men reperitur, quae portus habeant, aut naualia non urbi, coniuncta, sed prope tamen ab Vrbe. Nam hae disclusione ς Πρλυ inquit, vi quae bona asteri Usus & commercium maris, urbi communicari possint : & tamen mores ci uium& instituta Reipub. per peregrinos aut mercatores,quibus memporio extra Vrbem locus erit attributus, non corrumpani tur aut inquinentur. Hic olim fuit situs Athenarum, Spa 6 'ξ ' iae, ByYanth, & Romae. Nam Piraeeus ab ipsa urbe seu Astu& Gythaeum a Sparta quod peruulgatum est. De Byzantio quod dixi, reperi apud Athenaeum, qui haec verba Theopompi libro octauo rcrum Philippicarum adducit; η-ξι - οἰ βυμ οι, &c. QVanquam portus Byzantinus urbi aequo esset coniunctior & plane continens. Quae caussa quoque fuit, ut ibidem ait Theopomp. cur populus ByZ-tius luxu & omnibus viiijs dictuerent; a ί το τί ἐμπορμου πιν ν O - θρον , &c. Hanc autem rationem sumpsisse mihi videtur Aristoteles ex Platone . Nam quo in loco is disserit de peregrinationibus& de peregrinis libro duodecimo de legibus, vult, peregrinos non aliter recipi, quam extra urbem in portubus & emporijs,& publicis ibidem domibus extructis. Sic enim est ,
Caeterum de opibus naualibus , optimum qui
962쪽
COMMENTARII. y Idem adeste quadam tenus, non est obscurum.Neque enim ipsis tantum,sed etiam finitimis quibus- dam & terrori esse oportet, & posse succurrere, ut terra, ita etiam mari. De modo autem &magni ' tudine harum opum pro vita ciuitatis videndum est Nam si quidem principem ac politicam vitam vivet; necesse erit, has quoque opes rebus gerendis respondere. Magnam autem multitudinem, ut fit, turbae naualis non est necesse esse in ciuitatibus. ipsos namque nullam ciuitatis partem esse oportet. Nam Epibatae milites classi- cio ex liberorum & peditum sunt numero, quod genus dominatur & imperat, & priores tenet par tes in re nauali. Vbi autem agricolarum & eorum , quos Graeci Pericecos vocant, multitudo fuerit: necesse est & nautarum sociorum naualium ) copiam esse. Videmus autem, hodieque in quibusdam esse , ut in urbe Heracleota- rum s Heracleensium, Heracleae.) Multas enim complent triremes urbem colentes magnitudine alijs minorem. De regione igitur & portubus & urbibus & mari &de navalibus opibus ad hunc modum sint definita. De urbana autem siue ei- uili multitudine, quis optimus modus esse debeat, ante diximus.
Περι o - πια κη .J Institutae disputationi de commedi I E Eo maris & vicinitate conuenietarer adi ungit Aristoteles lo- seu poten cum de opibus siue potentia nauali, ipse o μυου n-2κίω tia nauali. vi & Xenophon initio libr. 7. Hκων, rerum Gracarum , ubi Procles Phliasius Phliasiorum oratori de imperio ma- ναί2κη.
963쪽
' IN CAP. VI. LIB. VII. POLIT.
riti modisserens ait, sine portubus M' ηιον τε νωβικῆ ά - α i ηoctis. Quo nomine non copiae tantum siue sech nauales, id est, nautae, ut interpretes hic vulgo recidunt, sed ut diaei opes, omniaque ad rem naualem pertinentia contineri mihi Videntur; ut classes siue naues, armamentarium, secij naustes, milites siue smματα apud Cab in comment. Epiphatae De re igitur nauali siue de nauali potentia disterens hoc loco Ratio, eur Aristoteles primum docet, eam in optima Republ. aliquam opes nauti ecte debere: deinde, quanta ea esse debeat. Cur autem alliaca reqicra- qua este debeat, siue cur ciuitas bene instituta non tantum
rur ad fella terra, sed mari quoq; poste aliquid debeat, causam ipse Phitacitate Reip. losephus affert. Quod nimirum utile sit Reipublicae, eam&succurrere poste cum sibi ipsi & suis, tum finitimis, non terre stri tantum sed etiam nauali exercitu & apparatu; α imi r. ExempL dabilem esse alijs utrinque, tam terra quam mari. Q uod ipsum & olim Romani, qui primis temporibus terrestri tantatum exercitu & praelijs valebant,tandem in bellisPunicis suo a. Exe L malo edocti secuti sunt &apte Athenienses, uana ex dual, Moi s po- principib. summisὶ Graecae ciuitati b. Athenicii s rei navali, tentra nau- Lacedaemonij terrestrib. bellis potius studerent. De modo ric aute maritimae siue naualis potentiae, quae siue quanta ea es se debe t, definiendum id esse ait ex vita ciuitatis, id est, ex, instituto siue scopo&consilio Rei publ. Videndum namque., , esse, quid Reipub. sit propositum ; principatus ne, an aequabilitas siue aequabilis vitae ratio, & ius cum caeteris coria uiae. Nam quae pari iure cum alijs vivere sue agere velit , suisque se finibus continere, et Reipubl. non magnas 'pes nauales. esse necessarias. Illam vero, quae principatum affectat, in aioribus & ad res gerendas idoneis ac conuenientibus opibus 'πι ac cophs maritimis opus habere. Quod Aristotelis aetate cernere erat in Republica Allieniensi. Quae postquam de -- ξ Ῥι principatu Graeciae cum Spartanis certare coepit: id inprimis operam dedit, praeter caeteras opibus naualibus exces-3- Σης ι leret Quod idem &de Carthaginensibus & de Romanis d*' ι item principatu & imperio inter se contendetibus aliquot 's. Exe L post Aristotelem annis erudite explicat Pol b. lib. r. Idem Eth tepore quoque nostia&parentum aetate videre licuit in Turcis, qui in Aulis non ira multis ab hinc annis mari facile opprimi poterant, ct Hispa- classe non valerent. Nunc imperio suo tuendo opes habent Zis. accommodatas A idoneas non terra tantum,sed α mari.
964쪽
COMMENTARII. TII 'ρυπ- . J De turba nautica siue de mi esti- Tudita nau iudine nauticorum, de qua multi praeclari viri ea aetate con- tica non sit iquerebantur, quid faciendum sit . quia & ea res ad disputa- nimia mussi' 'tionem priorem pertinet,breuiter adiimgit& exponit Arist. ta, nee in i '
Docet autem Rebuspubl. opus non esse magna nauticorum uium nu- '
multitudine, nec debere eos esse in ciuium numero in Opti mero. . . . ana Repubi Etsi autem utriusque huius rei nullam hic ipse , i v causam expresseriti optimis tame ea sententia rationibus δί . .causis nititur. Nam quod ad nimiam nautarum inultitudi- r. Ratio. nem sue turbam attinet, qualis olim erat Athenis, viscribit xenophon in libello de Republ. Atheniensium valde late. & monuit iam supra Arsoteles lib. .cap. . O lib. s. cap. . Oipse Isocr. in Panathenaico: quam ea ad optimum ReipubL . . statu sit inutilis &perniciosa, praeclare & copios ab hoc. eo loco explicatur his verbis; ἁλί-& a Platone lib. . de si De altero, nauticos siue socios nauales in optima amatis. . I. Rep. non debere esse in numero ciuium, ex eoi ntelligitur, quod inter opifices numerentur , quo S Omnes a Rep. &nu- , . ., mero ciuituri remouendos esse in optimo Reip. statu expli hitin infra es.s Quia latae belli tempore naualis magna Modus edas e nauticorum & sociorum naualium multitudine est O- pa an opia
his verbis; ψη Asa κωντίς,&c. adeo ut qui inis in locis agricolarum fuerit multitudo, nunquam ibi nautae quoque
suit desuturi. Et hac quidem ratione parandorum nauta- f. em
iiiiii quasdam ciuitates sita quoque aetate uti ostendit exem- plum. plo Heracleae, quae vetus eri & nobilis ciuitas ad Pontum vocabatur Heraclea Ponti. Huius saepissime fit mentio apud Cic. Demos. Xenoph. , alios. Nam hanc ciuitatem, quamuis magnitudine multis aliis cedat, multas tame trire aries ornare & instruere, ut abundantem cuni alio omni as paratu nauali,tum turba nautica ex agris tempore necessario sumpta Quod idem nostra quoque aetate Veneti iactitant: a .rientia qui ad instruendas classes in arris delectum habere & valen-llum. tiores agricolas triremibus adscribere consuerunt. μερο δε ἶκον. J His verbis quidem velut occupatio con- Dὸ milis tine ir.EX eo enim, quod modo dictum erat,nautas non de- bus classa here esse in numero ciuium, Occurri poterat de epibatis, id riA, O o o est de
965쪽
est, te militibus naualibus siue classiariis. Sed de his iam non
agi indicat Aristoteles.Nam miles classiarius liquit, est homo liber, & ex numero peditum , quique non sericiat, Vt nauta aut remex, sed dominetur potius ac praesit in classe. Quare quod dictum est, turbam naualem non esse patrum ciuitatis,id est,non debere esse in numero ciuiunt , accipien- l , dum esse de nautis&sociis naualibus , remigibus non de milite classiario. ai cum sit homo liber de ex peditum humero , merito non secus, atque miles terrestris , non minima Reipubl. pars censeatur: qua dele infra cap . li ieιον τοπολοι. Idem de hac urbe confirmat Sexeno h lib. - :s.αναοῦας. expedit. Ora. Sic enim ait ; ἰξ ηροι ιλλοις AEA-
et in kπηλιδικῆ J De ipsa regione Sagro, de eius sin- quam in magnitudine siue modo, dc de commoditatibus siue lOpportunitatibus hoc cap. explicatum est De ciuium autem , modo siue multitudine iam1 ra inquit diximus, puta c p. - . Reliquum est,ut de eorum quoque qualitate,id est, natura siue ingenio explicetur. Qua de re mox proximo cap te. C A T V II. - T VIVS capitis argumentum iam fere explicauimus. i L IAgitur ciri hoc loco de indole & ingenio ciuium ; quo 'illi esse debeant,qui ad optimum Reip. statum sintapti. 1 d a. Pars. quod priore capitis parte breuiter docet. Altera eius parte Platonu sententiam eadem de re t esellit.
i Nunc videamus , quales natura esse oporteat
scilicet ciues Id autem intelligat quis fere, si in
tueatur cum in Graecorii ciuitates celebres, tum
in omnem orbem terrarum, ut gentibus varie in-
-colitur. Ientes enim illae quidem,quae frigida loca& in Europa incolunt,animi quide illae sunt ple- ita: ingenio vero & arte minus instruet e.Qoare liberae quidem permanent magis, scd sine recta . Reip.administratione quaeque finitimis imperare' nequeat. Qui vero Asiam incolunt,animo quidu
ingeniosi sunt & artificiosi, sed parum animo λ
966쪽
COMMENTARII. ur Quare parere & seruire non desinunt. Graecoruri
autem natio gens ut quo ad loca media est,.tas utriusque est particeps. Estentatin animosa &n-
geniosa. Quare & libera permanet.& Rempubo- ηptime administrat, & omnibus imperare posse; si una uteretur Repub. Eadem autem differenti: est & in ipsis Graecorrin nationibus inter se. Qxx-dam enim uniusmodi sunt natura, quaedam ero ad utramque hanc facultatem bene sunt tenperatae. Perspicuum est igitur, eos, qui legumictriptori ad virtutem sint faciles & flexibiles futiret, &ingeniosos natura & animosos esse oportere
Dis est locus Diiticus-& a Platone copiose tractatui lib. a.ae ciuium optiri fere toto lib.3. Quanqua Plato de magistratuum, ma Reip& eorum, qui pia sunt,naaxime ingenio & moribu disserat: Ad hunc autem pertinet Aea, quae explicata sunt ρρω mul Non omnξ
arietate ac differentiis siue generibus. Quibi in locis ex- tes optiplicatum fuit non polle in omni natione aut loco optimum mus Rei' Reipub. statum institui , sed alium alii hominum seneri status iu-
nationi esse aptiorem. Vitruv. quoque lib. o. cap. I.in . in Urbe stitui. . : .
architechalida & aedificanda hac disserentiam notat, & con- Vide ct sm u
siderandani elle monet. pra lib.s Ῥοτανο σειεν ανας. J Docet,hanc quaestionem si- cap. . 'ue locum non tam argumentis & rationibus multis, quam Triplex hovsu & exemplis explieari posse Rerum pub. & gentium non minum, G'carum tantum sed etiam barbararum. Inliis enim tripli- quoadcliacem differentiaiy teperiri. soae quide differentia ex ipso lo- matum di- corum situ & natura oriatur. N am siue totum orbem terra- ueνsitate, sum quis spectet quem multi veterum i ta duas tantum par- disc=im res, Ut&hic Aristoteles,Europam & Aliam, tribuebanti va- i. Asiatiarios eius populos S gentes trifaliam inter se discrepare, ut eorum in
967쪽
ya IN CA p. VII. LIB. VII. POLI T. -
amoropao- ptandum, sed ad parendum & seruiendum nati. Contra mirum inti- que Europae extrema incolunt, ut frigida&a pera: eos qui- lmorum. dm esse bellicosos,sed imprudentes,&in quibus parum sit i
ta gis o. in nii Medios autem & his velut interiectos Graecos , Asia diro re siue facultate Valere & instructos esse,id est, Asapsi,otib ualue ingenio, d animo & sortitudine antecellere. Hanc in au gentium ex coeli & soli ac regionis dissimilitudine dis semitam & distinctionem cum exemplis omnis sere aetatis, Ingenium tum psa ratione confirmare licet. Nam qui sist frigido coelo habitantiu sinitiati & commorantur: abundant illi quidem, sanguine, isub coelo & pi inde animosi sinat & iracundi. Quia tamen aer & coelii frigido. iis den in locis est crassius, & nubibus planumque infestum, ..cibis uoque de potu homines utuntur crassiorq: sit, Vt & aim i genio ainus sint acuto. Est enim magna animi & coasoris 'εια δ cognatio. Qua de re exstat bb. Gatina de conm Ingenium Menteata asseclionum animi S corporis. Contra gentes eae, i hasitantiu quae in alidiose Zona ®ionibus nascuntur,quia propter sub coelo calorea id exsu i striat,& tenui utuntur coelo : sit , ut&pa- calido. ruin haleant sanguinis & proinae sint timidi,& tamen inge- fi ipsi. Ethan esisteretitiam notauit & se Hippocrates in i . Asianorum bεθ' ad ἡ re se locis cap. s. od ad exem pia attinet de Ana I a pni datas nis scii Aioticis,cos esse natura timidos & ad seruitutem na- to, seruile tos, quod, ic ait Alistoteles, eleganter confirmat Cic. pro ingenium. Flac. Liuiu quoq; id abquot in locis de iis scri bit, ubi & cotra' Gasiorum de G allis & neptentrio alibus nationibus, quo ditem hic ait r aIorum P aristoteles eos esse audaces & manu promptos, ostendit p .septvn- b. 37. O seM 3S sic& Lucanus tib. S.
trionalium OmnM nluitan Arctois po ulus quicunques ruinis , ingen. . Nascitur indomitus belus mortis amator. ' . . LuiequidadEoos tractus, Undique teporemi. . f. I abitur,einosiit gentes clementia coeli. U. Videatur & Seneca de Germanorum veterum audacia.&ν promptitti ne in praeliis lib. a. de ira cap. is in . O cap q. it Videatur & Vegetiim Iib. i.cap. r. de re militari vbι ostendi quae gentes lint ad bellum aptissim* Vitru . lib. o. cap r. ωaeorum in Quod autem Aristoteles hoc loco Graecis sitis at ingen bdit, s & animis & ingenio excellere, id egat , dc i Romanis tantum suis attribuit. Sic ςnim ait. 2. T cu insi
. Itaque barbari quidam & immanes ferro decertare acerrime' posiunt,aegrotare vir inex non queunt. Graeci autem homi-
968쪽
,nes non satis animos,sed prudentes,ut est captus hom num satis hostem aspicere non possunt, & iidem morboS tolle ' c ranter atq;. humane ferunt At Cimbri & Celtiberi in praeliis . 3. exultant,lamentatur in morbo,&c.sic&alias idem Romam virtutibus & rebus gestis Graeciam disciplitiis & artibus vinia ' . cimon posse testatur. Extat hodie Methodus his ira i Boi- Gasiorum
i Galli ,quo in libro author Gallis maxime attribuit, quod ingeratum.
hiEGraecis Aristoteles, & Germanos, sub eodem fere coelo GermaΠΟ-
& climate licet, ad extremos Scythas relegat, quibus non multum animi, parum aut nihil sit ingenii. Rectius Auton
Contius item Galius inprafat ad Insi ιι. iuris,de Francis tuae :l certe gens est Germanica: sed Bodinus hoc negat. postum probare ante annos Ooo. tempore Caroli Magni totam au-r Iam Gallicam locutam fuisse Germanice. Turnebus putati. Gallos venisse ex Dinia: quod perinde est. Nam tum Dani: quoque erant Germani existimat,Vtraque re&animo&in-
l genio ac sapientia valuisse,quod regnum optime & diutissi-il me constitutum habeant. Quae fine tota epistola letsi ille dissimulati ex hoc cap.&princeptis Aristotelicis expressa est,
pulchrisque exemplis & rationibus explicata. Docet enim, Genteis
gentes, iussi animo & audacia valeant, facile quidem aliena facilo siccus regna inuadere & occupare: sed uti & retinere nescire, ad parat impe it quod ad retinendum legibus & iure sit opus, quae noli nisi a G. - summa prudentia & 1apiciatia prosciscantur. Tales olim diu retirael.
a Scythae, Hunni tus,quam quaerere,Vandali,Sarraceni,&c. Non minor est vir- Gerat for- , . .
er parta tueri: Eas vero gentes, quae desa ac pru-
tur tamen exceptione quadam temperanda este, Vt natura ij nquam j corrigatur institutione de disciplina;aut contra, ea hac in re
neglecta,ipsa natura corrumpatur & enervetur. Id quod, & t6Mt
ra one & auctoritate& exempliς confirmari potest, pluri- bl mum linquam J in disciplina & eruditione esse situm, eaque , vim ipsam naturae infringi, & vel meliorem vel deterioremessici posse Et ratio quidem ex Ethicis praeceptis peti potest. R Q, Quod nulla sit tam essera, barbara, immanis aut indocta
gens aut natio, tuae non bonis legibus & institutis paulatimnii te scat: hiare quae iacui eis etur, ii cet n
barbaricis institutis & moribus. Est enim ut vulgo dici soleti ρ
969쪽
DO IN CAP. VII. LIB, VII. POLIT ,
ac potis, consuetudo altera natura. Etsi autem quaedam sunt ingenia, quae nullis praeceptis aut disciplina, sed vi tatum Sc imperio
corrigantur: plaerumque tamen & in laetisque nationibus reperiunt ii, qui bonis praechptis aures praebeant, ut dictum ' Confiuctu . f prasib io. Eth.cat vis. Haec autem melior Queindi ratio dinu Sina bonisque & moribus & anibus constans, semel recepta siti tionis studio excolatur & ad posteros propagethir, non est dubiur
bonasiu- quin liberi & nepotes ex parentibus & maioribus mitiore &- cultiore iam ingenio praeditis & politioribus siue humanio-
liore, mitiore & acutiore Nam ut & poeta Horat. ait Fortes
creantur a sortibus,&c 'me fit, tin pus eris &nepotibus
non tantum disciplina & studium squae duo in maioribus asperidie ingenio&coelo natis tantum cranti sed i pia iam
Cretam ct natura & indoles melior reperiatur. Quin etiam, nUr scen- solams qui tibiis hominibus &inquilinis,ipsum quoq; selum & coelum tur incola- mitescere 1blet, & contra esserati inquilinis efferatis de indo minge, mitis. Ad hanc rem etsi multorum proferri potest,Vni Vs t Dium. men Platonis autoritas erit satis, 'tille ait, instar multorum
Ilatontis millium Cic. in Bruto. Ille enim in libris de R . omnia fere
hac de re disciplinae & educationi , quae ad optimum Reipubl. sta- i sontentia. tum constituendum pertinent,attribuit. ut videre licet liba. de Repub. ct libriis seqAed hac de re, id est, de vi & utilitate educationis S institutionis ac disciplinae explieabitur Ii S. cap
Exempla omnium gentium & aetatum huic nostra ut ita 8. G.-,ndic in te ceptiois teitimonium quoq; perhibent Nam Ro- ivbm his, 'nan quos Vetere, Grarii barbaros ut Plautus de Epicha mol vocabant, principio vi talitum, manu 'ferocia, posterius culti & eruditi,etiam ingenio &sapientia praestiterunt: vi co memorat Cic.initio primaeTu c. O Dionys Halicar. 5 r. antiq. E. Exem- Eo. Contra Graeci nostra aetate&stultissimi sunt&iona in plum. mi , olim licet& animosi& ingeniosi: quia cultura &slu- Argumen- dium desit. Quin &ex hoc ipso Aristotelis loco id confirmat τ . ri potest,ubi monet, eam gentium dissimilitudinem, qua a- liae ingenio tantum,aliae animis&mai H,a se utraque re Va-
Exempla militudinem esse attribuendam. Sic &'aetate nostra Germa . reliIua. iai Hispani,Gadi, lata anni, Angli,aliaeq; yicina: natione .ies
970쪽
adeo Turcae, qui antea viribus tantum & animi ac manu 'certabant, ipsis nunc Graecis &Asianis ingenio etiam &sa is pientia antecellunt Ethaec quidem, quia in iis principium S '. u. . . 1 . fundamentum totius Reipub. est positum lex civium enim
& priuatorum ingenio dc moribus status pendet Reipub. Ἀ- tius sumus persecuti J Ait, Asianos,quia timido sint ingenio,& A sanorπ' ignaui siue imbelles, in perpetua vivere seruitute, d est, sub ingenia r. iinperio. Nam libertas Rerumpiab. est ut . regibus siue legum Propria. His, quae diximus,consentanea etia sunt,quae Strabo Lb. a Geograp. eo in loco,Vbi contra Posidonium disputat. ψ α. J Gentes enim Asianae ad aetatem usque De centib.
Aristotelis sub imperio regum Labyloniorum &Persiarum in an s.
fuerunt, & inde sub Macedonti ac Romanorum imperium rcciderunt Nunc ite parent & seruiunt Turcae. Quanqua A L- - syrii quoq; &Pers 2 Medi & Parthi Asi iis simi, tuoru impe-
Da primis temporibus no minus late patuerunt, qua imperiuGraecorum. Quare iis quoq; gentibus non tam natura alii- mus deessequam indulgentia quadam & corruptela videtur, . ut supra dictum τι-των εχίμων γεν Haec iam supra sisnt explicata,vt G eorum Malia plaeraqi. Eo pertinet disputatio Plutarchi in libello de ingenium. Atheniensibus; virum. ii sortitudine Scre militari, an f pi entia praestantiores fuerint. Etsi aute Cic. Graecis sapientiam&ar- ι tes tribuit,non animi sortitudinem fatendu tamen est, OS O- liiii & fortitudine praestitisse, & re initicari floruisse. Id quod
perspicitu sit cum ex bellis & praeliis cum barbaris Ec Persis, tum ex iis,quae inter se plurima gesserunt. Verum quod aliis gentibus,idem &Graecis accidit, ut sere soleant omnia filo, ut ait Poeta,sive corruptela,ut superius iid tu, in peius ruere & retro sublapsa referri. QSare nostra aetate G raeci cu hullo sunt & ingenio & animo ac sortitu ne praediti:tu miterrime feruiunt,& opera seruilia tantum , ut est agricultura,faciunt: siue id fato aut prouidentiae diuinae, siue corruptae disciplinae dissensionibus eorum,sive utrique id rei attribuatur. .: V t illud quod hoc loco di laecis: ita Graci ει illud quod βρω lib.1. cap. 1. de iisdem affert Aristoteles, i nata, ut eos barbaris Vt natura seruis, imperare ac dominari debere, aliis impa res ipsa letollit. Sed de sita de maiorum Aris oteles aetate lo- ent. quitur. Statius enim post Aristotelem, aut etiam .superstite O OO ε . adhuc