Sigismundi Storchenau ... Institutiones Logicae

291쪽

α88 Pars III. eap. VII. demus, nihil reapse aliud, quod cognosci posset, in ea latere; sic aurum distinguimus ab omni alio metallo, multasque eius proprietates perspicimus ; sed quis pro certo asserat nullas praeterea in eodem inesse , aut etiaui inter aurum unum & alterum nullam proris i sur dari differentiam t ideas hac ratione confundunt , qui putant reales substantiarum exsistentium essentias nobis notas esse. q. Si l. eo ociatae pro complexis; contingit nimirum , ut in psychologia docetur, ut ideae, quas uno simul tempore obtinuimus , praesertim si

Vehementer ob vivacem impressionem men- tem affecerint , etsi in se diversae sint, ita 'copulentur , ut quoties subinde una redit, altera quoque menti recurrat , nec facili am- .

filius negotio separari queant ; iam vero hic 'apis est , in quem incauti frequenter offendunt , dum enim non sufficientem adserunt 'attentionem , ideas id genus recurrentes non discernunt, easque ut unam complexam , ac ' ad eamdem rem pertinentem intuentur , e T 'quo innumeros errores, falsaque iudicia profluere necesse est. Sic quando infantibus tempore nocturno a nutricibus absurdae illae de' spectris , & lemuribus fabellae narrantur , in

tenero eorum cerebro idea tenebrarum cum rideis spectroum ita consociatur , ut deinceps lea recurrente & hae recurrant , quas cum minime distinguant , in unam confundunt , atque hina tota saepe vita vano spectrorum metu in tenebris anguntur , ita ut iam vesperascente caelo Soli esse non sustineant. Habet tamen haec idearum consociatio magnum aliquando usum ; inde enim, ut alia taceam , superiorum in subditos imperium maximam accipit firmitatem , quod imperii huius idea cum ideis reverentiae , ac timoris arcte con iuncta est ; eius rei documentum exstat in

bello , quod Scythae olim contra rebellantes

292쪽

De Srνονρ, et q. Fomuus. 289 servos Suscipere coacti sunt; nam perduelles hi, ut post Herodotum Justinus refert, cum L. 1. esa dominis suis armorum ope nulla ratione superari possent, levi prorsus negotio virgis , ac flagellis, usitata scilicet mancipiorum castigatione, sub iugum missi sunt. 6. Mutas υocabulorum usus. Ita consuetudo obtinuit, ut in teneriori aetate vocabula meis moriae imprimamus nondum iustis de rebus ipsis, earumque significatione ideis mente efformatis, quid iam vero inde consequitur λ Id, ut loquontes vocibus, quibus utimur, non subiiciamus nisi ideas confusas, Obscuras , aut Omnino nullas, utque, quoties per reliquam vitam eadem vocabula ab aliis pronunciari audimus, easdem quoque impersectas ideas in animo excitemus , quae infinitis prope erroribus OccasiO- nem faciunt. Ad hunc errorum fontem obruendum necesse est, ut qui philosophati incipiunt , vocabula, ideasque illis adhuc substitutas de novo in examen vocent, vitiaque iam inveterata per seriam idearum quasi correcti O-Nem emendent ; praecipue vero ad id enitantur, ut singulis, quibus utuntur vocabulis , quantum fieri potest, claram, & distinctam ideam subjiciant; nimis enim frequens est, ut putemus nos vocabuli cuiusdam potestatem aut nunc persecte assequi, aut Saltem alias assecutos esse; quod nullo tamen modo intelligimus, sed ex longa solum consuetudine enuncia a Sed de his abunde dictum est cap. I. parta a. ); erat tamen res haec tanti momenti, ut

non immerito hic Auxum ita memoriam revo

carida merit.

CCXXXII. Sapiens dubitatio est releutio indicii ; cum veritas menti non satis relucet , bilio' 'donec ea accuratiori examine melius investigetur . . t An ea eris CCXXXIII. Sapiens dubitatio es remedium rotum universale contra omnia praei icta , errores

293쪽

oo, Para m p. nt.. qua albi unde demum. cumque oriundos . Qui lenim veritate ,. non Satis relucente iudicium, auspendit , non. Sequitur. ini judicando. opiniones anticipatas, nec iudicium fert L antequam, lconvenientiam vel, repugnantiam praedicati, cum subjecto. clare pervidear; sed. talis rite iudicat, atq ue ab Omni errore. remotum est concs pr.. schol. : igitur. sapienti dubitatione omnia praeiudicia, atque error certissime de-elinantur.

iatis o . Sapilantemi dubῖtationem praescribimus;: inam scepticum illud, ac universa a de omni- hus veritatibus. etiam evidenrissimix dubium, jomnino, stultum est,. quod' olim magnae Aca- demicorum parti, tum etiam Pyrrhoni eiusque asseclis placuit, qui de omnibus si- 4; ne tae , & spe discendi dubitare voluerunr, it& nunc etiam placet iis, quibus suave. reli- illgionis iugum serri non posse videt udi. Qua- tro sapientissime monuit Cartesius , philoso- tphiae studium a dubitatione inchoandum es- ise, cum alia via non: apparear,. quae tot is praeiudicatae opiniones animo, exstirpentur x quod ego, ita, accipiendum esse existim ,. ud primo. dubium. istud: neque a1 certa/,. & per se evidentia , in. quibus insanum : neque ad. a solum: religionis mysteria, . ire quibus teme rarium: sored dubitate, extendatur; deinde oriam in rebus agendis, ubi operandi neces

sitas adest, ab eo pructenter caveamus ' ita

negotiis enim quotidianis, quae expediri de hent, nec disseiri po* - , sola, fre uente verisimilitudine contentu esse cogimur,. ique semper ratione& omne& ad' amussim exi gῖ possvnt, modo ne quid temere , aut praemeipitanter statu tui sconfia g Σι 6. Schol:. ma. . Igitur philoso de tiro. medicamento, hoc ita uratur , ut primo omnium luco, men lem Suam exuat omnibus, qua& antea vi

294쪽

De Errore , o M. Fon=iδus. asItae consuetudine temere arripuit, opinionibus nullamque earum amplius in veris haheat e nisi matvrct prius examine probatam, attentoque ad rationum momenta animo ex pensam . Sed haec quasi per gradus praestau

da erunt, neque enim mens nosIra Omnes

simul acquirit vires et satis erit, si in omnibus , ubi rem quampiam seria meditatione evolvit , sollicite dispiciat, utrum principia. ex quibus praesentes conclusionex profluunt, aliquando accurate expenderit; inde fiet, ut non admittat consecutiones, nisi quae principiis certis. ae evidentibus nituntuT . Deinde cum audit contradici ab aliis, impugnarique opiniones, quas adhuc in certissimis habuit, rursum indaget, num umquam argumenta suae Opinionis in examen vocaverit ; id si factum non esse deprehendatur . tum fiat, simulque oppositae sententiae rationeS ponderentur. Cum primis vero ex men istud instituendum circa opiniones nationis x aut familiae , quae nobis quasi domesticae Sunt, quod magna quandoque obst euia perstingenda habet; cum enim saepe no Τ xium sit a communi opinione recedere , s

l eillime in eiusmodi investigatione labimur ,

, t rationesque oppositas levi attentione percur-

rimus metuentes, ne sententiae, quam commodi cuiuspiam amore veram esse cupimus,

salsitas patefiat; actum agit, qui in veritatis inquistione timore, aut desiderio agitur.

295쪽

e certa.

. CONCERTATIONE LITTERARIA

CCXXXIV. Qui efficit, ut alteri veritas i

fiat certa , eonvincit s alter Vero conυincitur et qui alterius sententiam demonstrat eSSe falsam, refutat, sive refellit; qui vero insufficienter solum propositionis salsitatem probat, impu- rgnat; sive atheos, vel desas refruimus; D- sema terrae motae a qRibusdam impugnatur . COROLL. In refutatione convictio; non items li

. in impugnatione locum habet. I l

, CCXXXV. Concertatis litteraria fit , cum lalter alterius sententiam vel resutat, vel impugnat . Propositio in quaestionem vocata latinis positio, graecis them nuncupatur .. , COROLL. Concertantium igitur unus negat ,. - quod alter affirmat ; ac inde, sibi contradi cunt ; atque hinc tritum illud oritur: eo

. certantes versantur in terminis contradicto. His .

SCHOL. Plura sunt, quae generatim in omni concertatione litteraria observari utiliter pos- sunt ,. ac vero etiam debent: ergo aliqua, priminstituto attingam.

296쪽

De Coneerratione Litteraria. Leges generales Coηcertisionis litterariae . Coneertatio amore duntaxat υrritatis vel in υeniendae, vel amplius cognoscenEae instimenda est; abesse proinde procul debet omnis inordinata animi assectio , partium studi- iis uin, & quaecumque veritatis inventionem lini: pediunt magis, quam promogent, pr.rclare ae . tuseas. Tulliust se cupio reselli: quid enim laeboro , se nisi ut veritas in omni quaestione explice. 9 se tur : De iis igitur rebus, quarum aliundel jam certa habetur veritas, aut quae huma- . ni ingenii captum superant , non discepte-l tur . . a. status controυersiae prima omnium Les diverbis quam ustatissimis, o maxime aptis exponatur , ac prorsus nitide explicetur: quod: : nisi fiat, pronum est, ut in partes prorsus: l contrarias abeant concertantes, nec sese mu-j tuo intelligant , totaque tandem disceptatio in logo machiam sive inutilem de vocabulo litem degeneret cons. g. ao a. schol. l. r. . Sed ii & definito iam concertationis capite magnO, pere cavendum, ne in disputationis servore ab eo recedatur, quique in hoc deliquerit, absquakl mora in viam revocandus eSt. 3. Concertantibus snt quaedam ρνineipia ,

in quibus uterque coaeveniat, communia: cumri enim conclusioni maius Sobur competere Nea ri queat, quam principio, ex quo ea profluit , nisi istud est adversario certum , numquam is de conclusionis veritate convinci poterit. Universim nempe demonstratio aliud non est , quam series quaedam , & colligatio propositionum eo fine facta, ut adversarius admittat con ecutionem alicu)us principii, aut verit

297쪽

tis a se iam admissae , ex noc autemi evide aer patet, necesse esse , ut delud principium ii quodpiam ab ipso admissum,. atque adeoeutri- hque concertantium commune. Sic Judaeum convincere nequeo, in libris noυi testamenti tamquam divinis, cum is, eotum divinitarem ne- get ; si quaestio agitetus physica ,. reviritui vi hiat uterque in. hoc consentiat , legitimum femsuum testimonium respui non posse .. Atque in- pde , quantum. fieri potest, princlyta clarioris ,.ti notiora, obscurioribu& praeferri debent , uti- imur tamen; quandoque, etiam sessis,. quae adtia is

uersarius in. veris, haber, . Si mado, caussa ex rxarte nostrae verae sit ac iustaa. Secus, enimitatium, argumentorum; usus a fraudulentae calliditatis. notat absolvi, nequit sic liter inho- metanum. ex Alcoram de verita tr religionis iehristianae conυincere conL. g. I97'. Schola )... Patet vero, eς his, eo dissiciliorem; fordi con- l .aertationem, . quo pauciora; sunt principia a, ladversario admissae; cum iis . autem ,. qui nul . ., Ium. admittunt ,. disputari. nec debere , neα posse r eiusmodi. olim. erant sceptici hodie. actoly nonnulli ac profanii homines; recondi- itar doctrinax laudem, inde: aucupantes, . quodi i evidentiae quoque magno, vemorum nihil' si

gnificantium apparatu ina dubiumi, ut 'illii qui- idiem. sib, pensuadent uocare- sciant qualicti . aunt, quae contrai demonsuratam Deῖ providentiae,. religionisque revelatae exsistentiam, aσImmortalitatem animae: humanae orae impio, es- , sitiunt . in

. Refutaturur alteriur sententiam1 υ D Usam immediare,. υeι principia , ex' qui&ur eam adversariMr de cit, aegretatur primum d monstratione- vel directae, veli indi reera- confimeti poterit, idque versando, sive circa, ipsami

meus ac legitime ex eae profluens, : alterin i.

298쪽

vel ipsa principia refellendo, vel iis permissis ostendendo, thesin ex iisdem non legitime sequi , atque adeo sormae vitium admissum

fuisse. s. ιν is concertatione negativam ruetur panem , nora tenetur aliam negationis suae aὐ ferre rationem, quam quod adυersaνii amu-menta niει I probent; id vero non obtinetur

generalibus, dubiisque responsis, ut aliquibus in more est: forsitan potuit res aliter fieri ,

fortasse sunt nounulia , quae ignoramus &c. &c. Sed omnino necesse est, ut ea solide refellantur ; sic qui regat ullam dari in compenetratione , . replicatione corporum contradictionem , negationem suam exquisitis rationibus constabilire non tenetur; tenetur tamen rewlvere adversariorum argumenta, & planum facere, contradictiones omnes ab ipsis allata ap- Parentes Solum, ac in se nullas esse.

6. Qui propositionem suam veram esse , . aut Oppolisum , quam negat , impus,ilem demonstravit, prorsus ad nihil amplius tenetur , nec prudenter cogi potest, ut respondeat o lectiunculis, quae a pertinacibus, & scepticis accumulari solent; quae enim possunt rationeΕ excogitari, quae propositionem demonstratam salsam esse , aut rem impossibilem reipsa dari, evincant λ Sic geometrae solliciti sunt, numquid theorematis ab ipsis demonstratis a rudiis bus opponi possit; sic metaphysicus, ubi exsistentiam Dei demonstravit, non tenetur atheo rum sophismatibus respondere , nisi polluta I eorum ora amplius obtundere velit. O M. CCXXXVI. Concertatio litteraria Vel implex eo , ter eruditos, doctosque viros, & quidem po- ς H xi elissimum scripto inter absentes Instituitur,

j vel eos inter, qui disciplinis severioribus ictu publicis collegiis operam navant: haec inter praesentes, & ore fit. N 6 Co-

299쪽

a 6 Pars III. Cap. 'IL COROLL. Inde scripta polemica sive eri stea, quae vel de rebus Solum scientificis. , vel etiam adireligionem pertinentibus, tractant, denominantur. Qualia continentur in Reeseii de diυe . . plec. par Mou . LθAbnitet , . Ciar e , μυυton , antri uut cecSCHOL. Viris equidem eruditis nullae videntur leges praescribendae ; quia tamen nec erudi ilio semper a distortis animi motionibus Se- ij juncta est, quaedam hoc loco utiliter monenda veniunt . Atque in primis quid ei magnopere caveri debent ea viri a ; quae g

eta 7. Schol. n. allata sutar; tum abstinendum. est ab iis argumentandi modis, qui ex . Odio magis, aut invidia , quam sincero Veritatis amore proficiscuntur: cujus . modi . sunt, ut Luchius observat x. Argumentum ad verecundiam et cum a cervatim congeruntur opiniones aliorum , qui

vel ob insignis doctrinae , magnique ingeni,

famam, vel ob potentiam , aut muneris, quod sustinent, dignitatem, publicum nomen, exiStimationem , magnamque aes oritatem , ac quoddam quasi in aliorum animos imperium adepti sunt , ut adversarius imi aenso aucto-mtatis pondere in puncto quasi temporis opprimatur, nec ultra hiscere audeat. Sunt fere homines ita affecti, ut viro in dignitate constituto contradicere, eiusque, quam iam possidet, auctoritatem in dubium vocare nefas esse putent; quare, si quis non continuo omni cum demissione se submittat, Sententiisque auctorum, qui ejusmodi publica venerationaet digni vulgo censentur , absque maturo examine adstipulari recusetiam is vanitatis, igno rantiae, di pertinaciae non tolerandae reus h

300쪽

lm Camenatione Utteraria . apret. Argumentum ad ignorantiam, quo runtur ii, qui ad aliorum assensum vi extor quendum postulanr, ut adversarius, cum rationem ab ipsis allatam admittere nolit, .me- Iiorem, firmioremque assignet: quasi vero a me idcirco stet veritas, quod alter argumenta mea disolvere , aut aptius quidpiam in medium adferre nequeat; quid si artifex a me operis sui commendationem, aut praestantia: eon senionem extundere Vellet propterea , quod ego nec simile , nec concinnius aliud efficere possimi Non ambular profecto alius ex eo solum capite rectum tramitem, quod ego me essorem non novi, nec minus iniquus hi makrer is , qui eam ob caussam eumdem tenendi necessitatem mihi imponere vellet, cum fieri possit, ut & alter aberret, & ego et rorem demonstrare, aut melius quid invenire

nequeam ..3- ) Argument Vm ad fomiuem natae appli- ratum, equidem hoc argumentandi genus alias

verti velim ; primum 2 nequaquam nobi& eo mi licere, cum ipsis in mala versamur cauSsa; hac enim ratione. adversarium non nisi ab inno errore ad alium traduceremus r. deinde etsi illud ad convincendum admodum 3 opportunum sit, non tamen ad constituendum quidpiam per sem uitam habet efficaciam; neque enim ex eo mea: opinioni veritas accedit, quod ea ex adversarii principiis profluat aut ipsa etiam illius consessione comprobetur, Sit quidem ego una cum ipso errare possum; neoque eadem opera , quo ostendo adversarium errare, simul evinco me ab errore immunem

4. Denique vi ri erndiri honori suo haud

aquam consulunt, cum consectaria diversa vota iam refutandi ; quam calumniandi , ω

dium.