장음표시 사용
281쪽
es quae vulgus nationum odio. ν patriae amore , lucri cupiditate , aut mali gravioris metus impellitur . His erroribus nullo' prorsus negotio sapientiores quoque inficiuntur ; cum eni in sese partem eius esse populi considerant, eommunis etiam commodi inde orituri- spe alliciuntur . Sunt denique', qui cum nimia veteres aestimatione prosequantur ,γ non nisii antiqua probans , ab opposito', quibus nihil sapit, nisi quod novum est.' ill P recentio. ra quaeque solo novitatis titulo rejiciunt ; hi lomnes sine descrimine Veteres ,i eorumque pera, & labores conremnunte gravissimo utri. que praeiudicio laborant; etenim & multa' egregia a veteribus' praestita Sunt , & saepe ta men etiam halluci nata est antiquitas ψ atque idem' prorsus nostris temporibus communae
est , neque Semper recenti Oris aevi auctores , .ut opporteret, sapiunt: quare nec Sols annorum diuturnitas veritati, pondus addere , nee novitas eidem obesse censenda est, duoque hiscopuli philosopho in indagatione veritatiς m 'gnopere ' cavendi veniunt ,, inconsultus nimi- suin novitatis amor, & caeca antivitatis seta '
g. Praeiudicia auctoritatis se quae ex nimia alior uin auctoritatis existimatione oriuntur Pqua fit, ut propositionibus imi versalibus, quecon credi , verum sciri debent f. a 2 l ..cor. ) ob' solum- eruditorum testimonium G aSSensus .
praestetur Nolim equidem auetor esse' , , ut i viro doctrinae fama perceIebri temere contradicatur ; magis' enim convenit, ut nostris potius facultatibus f dissidentesi nondum omnia ea in re rite nos perspexisse arbitremur ne- que tamen proptereat illico conquiescendum est, sed veritas sollicite investiganda' ,' dum
re omnimode penetrata' , vel cum illo con- sentiamus , vel ab eius sententia' modeste r
sedamus . Huic praejudicio omnis quidem-, ses
282쪽
cuinprimis rursum tenera aetas subiecta est unde infinitus prope eorum cumulus in Om- 1 nem, reliquam' vitam' enascitur ; infantes eisqnim ,, ac pueri cum neque rei ,- neque: ipsius auξhoritatis examinandae capaces Sint , simul-il que submissionem illam, quam in actionibusa' suiς ω excie iendis religionis, institutionibusi aliorum di restioni praestare coguntur, ab ea, que ad opiniones pertinet , non discernant , t auctoritatem quamlibet Seu parentum , Seu nutricum', seu aliorum institutorum proe unicaveritatis regula' admittunt , quo fit, ut, quid quid cum ea nom pugnat, temere arripiant . --j Adolescunt equidem eanrque' subinde aeta- tem attingunt, qua propria ratione uti pos- . sunt; at quis jam numeret errores , quibus , interea eorum men; imbuta, suit ua vero se ratione iis exonerabunt difficillimum est referre inter falsa. quae quis longissimo' tempore vera esse iudicaverin . Ea porro aetate nova , eaque permulta sermantur iudicia , M sed , cum non nisi- conclusiones' sint ex anti- cipatis erroribus deductae', aeque falsa . Sue. cedunt tandem anni, , quibus' disciplinae severtores' seu privatim , , seu - publice condiscendae sunt, tum Uero nova magistrorum auctoritati
iuvenum animos obrui ; hic velut ad saxum, is hae reiat , nefasque putant ab ' opinione' institum ris suis vel latum, unguem discedere'; vidimus id olim in Pythagorae is , quorum illudi pervulgatum ε eo Satis demonstrat , quam 'pertinacite magistri, sui auctoritati adhaeserint; vidimus id subinde in Peripateticis , qui errores quam plurimos per plura sicula disseminarunt sola Aristotelis auctoritate ducti , quem tamquam humani' iveoli finem Venerabantur; vidimus ido recentius in Chartesianis . quii eruditas duc P sui' fabulas in certissimae
veritatis locum adoptarunt'; videre id. deni- 'um nunci quoque pOSsumus i est enim &
283쪽
aetas quoque nostra eorum sertilis , qui adeo servili sunt ingenio , ut, quod facilius est credere malint, quam Scire, quod Operosius, iruique parentes etiam errores auctoris cuiusam, cuius placita sequi decreverunt, amplectuntur ; sapienter hanc in rem Tullius ris Qui requirunt, quid quaque in re ipsi sen-- tiamus, curiosius id faciunt, quam neceSSE .is est: non enim tam auctores in disputando, is quam rationis momenta quaerenda Sunt . . is Quin etiam obest plerumque iis, qui disceis re Volunt , auctoritas eorum , qui se do- is cere profitentur : desinunt enim suum tuisse dicium adhibere ; id habent ratum , quod ab eo, quem probant , iudicatum vident . his Nec vero probare soleo id , quod de Py- ,, thagoricis accepimus, quos serunt, si quid
,, assirmarent in disputando , cum ex iis quae- reretur , quare ita esSet , respondere soli- ,, tos, ipse dixit: ipse autem erat Pythago . ,, ras. Tantum praejudicata opinio poterat . c,, ut etiam sine ratione Valeret auctoritas . Sed neque cum hisce annis auctoritatis impe-mum terminatur , & viri quoque saepe non ineruditi eidem subjiciuntur ; nihil enim est pronius , quam ut ea pro veris habeantur ;quae a doctoribus audiuntur , utGUe eorum idoctrina cum solida veritate demonstratione confundatur. Atque haec eSi ratio , cur rarissime deserantur opiniones iam receptae ; cur inulta solo novitatis titulo reiiciantur ; cur eae praeserantur Sententiae, quae provinciae, in qua degimus, aut familiae, cui nomen dedimus, communiores Sunt cur in una regione verum videatur , quod in altera ut falsum reiicitur, quasi glebae adscripta laret veritas.
se HoL. a. Verum non praeiudiciis modo errores originem suam, debent ; sed alii quoque sunt, ac sere lunumeri eorum som
284쪽
De Errare, eiu . Fomibus. 28 I1. tes et horum praecipuos eam adducam , quoriro philosophus cautissime incedere con- , i discat.
I. Defectus Ieriae voluntatis momenta ratia. expendendi, in iis praecipue, qui ceterO- , -& occasionem , & otium, & requisitam l ''ptis perspicaciam nacti sunt . Nempe alii tydrdinato voluptarum studio trahuntur, quodsi Mym animum emolliat, eumque objecto Volupt/tis nimium affigat , attentionem distrahit , Q M'nusque acumen retundit; alii nimia ad hy80tia sua applicationa; alii aversione qua 'Rid a meditatione , librorumque lectione pro p* generali ita retinentur constricti, ut num- , ''m seriam cogitationem in animum admit- yt, alii metuunt, ne anxia, atque ab Ola - .pRrtium studio rimota veritatis inquisiti isti suisque anticipatis opinionibus, ac rece
'' j3m vivendi rationi minus faveat ; unde 'piniones, quas sibi commodum allaturas ar-l Rtur, absque omni indagine accipiunt, Si ' i' db aliis quoque , quicumque ii fuerint, 'Τ iuveri videant . Nonnumquam assectatal Θ 'priae imbecillitatis opinio efficit , ut ho'. 'R animum despondeant , nihilque per ῆς δ 'δ rentare audeant , sed ea caece ample t i ,''SM , quae a maioribus tradita acceperunt :in, a. 'mnium adhuc philosophantium animis te, etiamnum antiquis ignorantiae iii: ' δ' . palparemus ; nonnulli deni9ue adeo,ihI xitiuSe vitae suae , ac valetudini conser-di udent, ut omnem horam, quam me-
.iὸh '' ' litterariae , aut lectioni impendunt , d,s ' q*tractam putent; .at hi quidem nOSsebii: 'hi , non tam litterarum studia, quam ebi,' v luptatesque corporeas , quibus plus '' indulsent, valetudini obesse οῦ nec de
285쪽
28 Pars III. Cap. VII. . sunt virorum doctissimorum .exempla , quibus id confirmari potest; Democritus ad Aentesimum ; Plato ad Delogesimum 1 primum ; . S. Hieronymus ad nonagesimum primum; Ne -- ι tonus ad . Octoge Simum . primum . inter continuos litterarum labores vitam protraΚerunt .. a. Afectioner auimi dominantes. Nulla fere argumenta , quae affectionibus, ac desideriis nostris contraria Sunt, . aliquod apud nos . pondus obtinent; quod volum Ar, facile crea imus et ' .estatum est .certissimum . . Sirpius Squorumdam in admittendis veritatibus .moralibus obstinationem mecum expendens mirari soleo , .qui
fiat, ut ii ipsi , qui cuivis legitimae demon-
strationi geometricae absque .mora aSSentiuntur , recusent clamen aliis veritatibus non mi- .nus evidenter demonstatis , quales sunt : esessentia unius Numinis , ejusque pro υidentia. ad minima quaevis sese porrigens , cultur eidem naturaliter debirus animae sumana IL .fertas indifferentiae ac natiarialis immortaliaras oec. sc. firmum assensum praebere hujus profecto discriminis rario non alio ex sontepeti debet , quam ab inordinatis animi .am ctionibus, quibus illae nullo pacto , ha ' Veroquam maxime . adversantur . Veritas nimirum tantum theo retica nullum invenit adversarium,
nisi ignorantiam . quam a se .dispelli nemo non lubens patitur: at veritas prae ica in tot incurrit .hostes , quot sunt malae animi affe- elion es , quotque perverram Vivendi rationem amant, qui propterea omnia malunt, quam in id genus enunciationibus veritatem intueri cons. 37o. Schol. n. q. . Tales qui sunt ,
rationibus etiam evidentissimis non cedunt , Eemper, quod obmoveant, habent; iam latentem in vocabulis aquivocationem timent; iam in eo lysyllogismo longiori unam aliquam con clusionem male deductam suspicantur; iam quid
io p rtem oppositam dici possi I, se ignoraso
286쪽
De Errore, e q. Fonticius. i Rulant; quodsi iis 3rma haec unania extorS ti , occinent denique iossitan aequa est utrin- Re probabilitas, forsitan . . . ', Uerbo convincit ydiant, tritoque illo utuntur: non jeuuaaebis .' etiamsi pers, eris, Neque vero hoc mirum 'it; qui enim affectu quopiam agitatur, .nihil i et, nisi quod cuin eo connexum est; nullas Ricipit ideas , inisi quae cum illo vicinioremia tionem habent; ad alias nec atteudit , ne-l qye res ei repraesentantur, ut in Se sunt , Sed 3 hi ab affectione depinguntur quare cuin ita 'λtura constituti simus, ut vivacior in nobis
l*pressio uomnem ad se attentionem avocet os f*xi non potest, ut perdurante affectionis iv -
u animus veritatiς indagationi serio applici . I i .ed evenire necesse est , ut quae pri insi , ii ) η'R qvῆς ratio Suaserit, an veris
0d de horum veritate amplius convinca- , ad particularia paullis per descendamus c nimio in alterum amore fertur , nihil in ' γλ et , nisi quod laude dignum sit, ipsa i Lih . rixia Virtutis speciem induere viden- , .' λ odium contraria omnia imperat , Verbor - R icis omnia; in inimicis nihil probam . 'Ikς accidit, ut, cum auctor etiamnum 'i 'x , doctrinam .ab eo propositam. acceri myi ii , 'g'Vnius . tu in ignominiosis etiam eam- si ''d inibus oneremus λ At ubi deinde com t. 'μὲ Se amicum , improvide die a ingenio-l rhi; 'Rmus , nonnulla leviter carpentes ihil . ' j' Iam habere .excusationem censem
quo ἡ ' Vr pervulgatum illud partium studium, phii ''' inodo historicos , sed ipsos etiam qui 'l'phses frequentissime corrumpit; inde aliqui ' olum auctoris pronunciata dilaudant, ut 'ς in cum ipsis nationis est & patriae,
' Rate adhraesunt, quam quid a viris bi
287쪽
Pari III. Cap. VII. praesta ntissimis doceatur, rite intellexerunt; io de servilis illa apud nonnullos antiqvitatis v
neratio; inde immoderatum novitatis studium, i inde eas saepe sine examine re)icimus sententias, i quas ab inviso nobis doctore proficiscuntur,
quasi veri nihil dici possit ab iis, quos odis
habemus; cuius vitii reos olim se fecerunt Carresianorum nonnulli, qui sine ulteriori inquisitione eo solum titulo multa reiecerunt , quod ab Aristotelicis tradita fuerunt: auream hac in re praestituit regulam P. Bussier: ut, cum de amico ratiocinandum es , videamus , quid ex propositis argumentis concluderem , si 'Eo inimico ageretur, vicissim . Spes, desi- , derium , timor efficiunt , ut facile ea fieri , aut facta esse Credamus, quae cupimus , adtrimemus ; belli tempore id cumprimis videri potest ; cuilibet tum rumori fides habetur ,
nec raro contingit , ut hodie caesum doleamus exercitum , quem insignem de hostibus victoriam retulisse heri sine dubitatione Cr i didimus; atque inde omnes fere veterum gentilium superstitiones , illaeque de cometis , eclipsibus, aliisque portentis caelestibus fabulae
ortum traxerunt . Superbia, sive nimius Suis, Cerumque Suarum amor, ubi animum occupavit , in caussa est, nihil sapiat, nisi quod suum est ; hinc ejusmodi homines alios praese despiciunt, & cum turpe putent ab aliis
doceri, malunt absurdissimos errores, si mo
do singulares sint, amplecti , specialis inde perspicacitatis , ac magnanimae in quaerendaveritate libertatis gloriam aucupantes . Indu bitatum mihi prorsus videtur , opiniones a perte adeo absurdas , quas in antiqua Graeco rum philosophia complures viguisse novimus, ex hoc praecipue fonte profluisse , ac hodie etiamnum profluere apud eos, qui magis glo' xia: , quam veritatis amore ducuntur 9 quam
multi enim nostra hac aetate ita litterarum
288쪽
De Errare, et q. Fontibus. 28s studiis animum applicant , ut non tam vertitatem quaerant , . quam gloriolae auram captent ρ Inde illas tantum disciplinas condi- discunt, quae ea in regione , illoque tempore prae aliis celebrantur, atque in his ipsis ea solum seligunt , quibus sese indoctis facilius sucum facturos sperant ; inde in scientiam quampiam universalem inquirunt, ex omnibus - aliquid addiscunt ; at non plus, quam sufficere putent, ut minus expertis a se Omnia sciri persuadeant f cumque omnem ignorantiae umbram magna cura fugiant, contemtim lo-iquuntur de iis , quae ipsi non assequuntur , aut facilioribus neglectis in 'sublimibus duntaxat velut aquilae nidos exstruunt . Longum foret per reliquam affectionum turmam di-mcurrere ; generatim verissime pronunciavit Tullius se plura multo homines iudicant odio, D. . a. o aut amore, aut cupiditate , aut iracundia , lan. ι. aut dolore , aut laetitia , aut spe, aut ti. φ' μ 4 vi more, aut alia permotione mentis , quam veritate. Philosophus igitur sollicite caveat, ne umquam fervente affectionis aestu - iudicium -serat , exspectet, donec Sedato tu multu sua menti redeat Serenitas; eamque ,
quae de bono affectionum usu uberius tractat, philosophiae partem tam lectione, quam exerin s citatione sibi optime perspectam reddat. II. Naturalis corporis inertia. Est corpus' nostrum natura sua iners, laboris impatiens e -' levique molestia frangitur , quo fit, ut ra, rnuatur attenti O , e orumque raedium gene tur, quae longiorem industriam requirunt mens ipsa meditationi intenta a corpore tardetur : hinc muli a transitimus contenti inodo in scientiis sublimioribus non rudine ac hospites habeamur , nec uria'
doctrinae soliditato , & persectione
i net; terremur magnis auctorum vola
289쪽
exquirimus , qui magnificis titulis integras , di melli masque scientias paucis sese paginis complexuros promittunt . Accedit diversa ipsius corporis constitutio, a qua ingenium, in. 'tellectus acumen , memoriae, ac imaginationis vis, experientia teste , pendenti inde tarditas, confusio, inconstantia, aliaeque cousi-- Ies animi miseriae, quibus passim homines obnoxios videmus. Morbos denique sapientiar' studio plurimum obesse non ignotum esse potest ; S sensus quoque incautis frequentes e
xorum occasiones praebere diximus SI. i s. lx 6. . Sed quid iam tot inter obstacula ab iipsa natura posita philosopho agendum y rectam primum sibi corporis habitudinem tum .
moderato cibi . potusque usu , tum interposi- :ta nonnumquam animi reminione, tum medi l. camentis etiam, Si necesSe Sit, procuret; de- . inde vero paullatim Continuata attentione, ac meditatione studendi habitum contrahere Co' i.
νδ netur; sensim enim difficilis illa cum corporis pondere colluctatio mitior efficitur . Nihil est, i Verba sunt Senecae, ,, tam difficile , & arduum, ,, quod non humana mens vincat, & in fa- . ,, miliaritatem perducat assidua meditatio . t 4. Nimia ingenii, ac per pisaeitatis fiducia . Qui hoc vitio laborant, a solida rationum investigatione abstinent , quavis primo occur rente contenti ; statim sibi satisfaciunt, dum' ue tamen sciendi aviditate tenentur , magis 'e rerum copia, quam doctrinae Soliditate Sol
Iiciti sunt. Oritur inde praecipitantia , amplis' illimus errorum sons, ac fere maiori hominum Parti. communis; ex quo innumera iudicia er-
Tonea sive in disciplinis , sive in vita civili
originem ducunt ; hinc enim fit, ut tam ste- uenter ex uno vel altero facto. singulari illi' i
universim concludamus e contingat, ut quit ael, aut iterum in re qu piam labatur, optatum in negotio exitum non conse'
290쪽
i De Errore , eius . Fontibur. 28 quatur, continuo talis qui est , ad omne vaanstituti , 'vel artis , vel megotii genus trai: Maadum 4 neptissimus declaratur ; hine iit , ut
ab opposito saepe lapsus occultemus, nec nisi ad id attendamus, quod successu non caruit ei sic qui astrologis fidem habent, ad ea solum , i j licet paucissima , attendunt . que casu quo- , tuam fortuito praenunciationi responderunt ;
alia, & quamplurima , in quibus . praedictio-
' num vanitas invidenter apparuit, aludiose Supin i Primunt. t s. Consurio Mearum, quae eontingit I. SE
elativae , pro abfotaris habeantur ; cum enimi ad ea relativa mihil extra mentem repraesen-etet , 'sed Quarum 'solum aliarum comparatio me essiciatur , toties 'erramus, quoties pier et
Iem ideam viliquid re ipsa exsistens exhiberi putamus ; Sic , cum de Terum magnitudinel Ioquentes, dicimus: Caium esse Magno inge- ωio . iid nihil significat, misi vollatio fiat cum aliorum fingeniis : ex hoc sonte fluit eorum impietas, qui majora in hoc universo corpora contemplantes facile quidem adducuntur , ut ea speciali Conditoris providentia administrari credaui; at vero ut in insectis quoque opia nione hora inum vilissimis, in minutissimorum pulverum, ipsarumque atomorum, motu eam. Mem sapieni issimam mentem gubernatricem l adorent, nulla ratione permoveri possunt , , quasi aliquJd comparate ad summum Creatorem magnum, aut parvum Foret . a. Si a Fractae pro eouereris ; nam ct earum quoque Ubiecta extra mentis complexum non exsi
si tunt g. II. vehol. l. a. ὶς quo pertinet quae i tio de universali a earte rei tanta olim ia- erum contentione agitata. q. D elarae pro dias, is, aut hae pro adaequaιis s quando enim eo pervenimus, ut rem ab omni alia discernamus, neque amplius quidquam in ea cognitione attingere possimus, facile nobis pcrsu '