Bibliotheque Classique Latine ou Collection des Auteurs Classiques Latins

12쪽

JOANNIS DA VIS II

Tini , lector, in manus trado Ciceronis libros de Legibus ad exemplarium MM lidein diligenter recensitos : licet enim

eos mutilos et hiatibus deformes habeamus; tanti tamen pretii reliquiae sunt, ut operae in iis emendandis collocatasius nullo modo poeniteat. Non liquido sane constat, quot huius argumenti libros scripserit Noster; at eorum nonnullos intercidisse satis patet: nam Macrobius librum quintum diserte laudat; adeo ut duobus ad minimum libris nos privaverit edax vetustas. Plinres vero mihi videntur periisse; quamobremque sic statuam attendas rogo. Huic disputationi diem aestivum consecravit

Cicero si). At quum librum quintum ingressus esset nam Dasmentum, quod servavit Macrobius sa , ex illius prooemio sumptum crediderim, quia libri secundi simile prorsus est exordium sol paullulum tantum a meridie GDexus erat. Eapropter diei longitudo facile patiebatur, ut quatuor prioribus libris alios quatuor adjiceret. Igitur, nisi me sallit conjectura, libros octo de Legibus emiserat Tullius. De Victorii, Camerarii, Lambini, Ursinique notis non

est cur verba iaciam; sat enim viris doctis innotuerunt. At observationes Paulli Manutii descriptae sunt ex editione, quam Venetiis curavit Aldus nepos; nam in ea multo meliores et uberiores leguntur, quam vulgo typis edi solent. Antonii Goveant commentarium, qui prodiisse fertur Lutetiae ann. D. I 55a, numquam vidi; nec, quod mirari su-hit, ejus omnino meminerunt interpretes. Multos pariter ij Vide I, S; II, et III, 13.

13쪽

horum librorum locos in Lectionibus suis Academicis tetigit Ioannes Schesserus. Illas tamen oculis ipse non usurpavi, nee in iis quaerendis multam curam posui : nam vehemens earum desiderium non suscitarunt excerpta, quae nuper in sua Ciceronis editione Cl. Verburgius exhibuit. Tradit etiam fama, Parisiis exemplar servari, cui suas coniecturas adscripsit Franciscus Guyetus; sed apographum mihi comparare non potui.

Quid ipse praestiterim, tu, lector, judicabis. Mihi sane

praesto fuerunt codices, quibus Opem serentibus, Tullio Donnihil, quemadmodum puto, contuli. Nam vir nobilissimus Guardus Harteius, comes OxOniensis, mecum duos MSS, quos Harteianos voco, Communicavit, et animi parum grati notam merito subirem , nisi propter insignem , quam saepius expertus Sum, humanitatem ei gratias agerem haberemque maximas. Quin et optime de me meriti sunt hac in parte viri praestantissimi Richardus Bent lotus, Ri-ehardus Medus, et Ioannes Walherus, quorum singulis me devinctissimum esse lubens agnosco. Si tamen aberrasse nonnumquam videar, haud equidem mirabor; quum, prout

ille dixit si), . quid putem, non quid contendam , P Suerim. Iis sane, qui se gerunt tamquam Sint λαμψοτοι,

Hadriani Turnebi commentarius ex ipsius officina Parisiis ann. D. 155a exiit a): dein eum ann. D. I 557 tertia parte, reor, auctiorem formulis excudit Gulielmus Morelius, in eadem urbe typographus regius et linguae graecae professor 3 , idemque vir doctissimus et diligentissimus, si Ioan . Memeero fides 4). Postremam editionem hic exprimendam Cen. sui r nam parum recte fecit Hieronymus Commelinus, qui

x Varro ex Tenophane apud Angustinum, C. D. VII, I . ,) Vida infra pag. 53 r) Mosertim de prima hujus Comment. edit. En. 3 Eum professorem G. L. fuissa negat ΜMagius Anti Baille I p. r. 3'.

14쪽

ann. D. I 596 primam, eamque longe jejuniorem, sequutus est 1 . Ceterum Turnebus, pravo saeculi quo vixit more, locosita laudavit, ut nusquam sere caput, saepe vero ue librum quidem indicarit. Sic passim Cicero, Seneca, Plutarchus, Columella, Plinius, aliique magnorum voluminum scriptores nudis nominibus appellantur. Huic malo remedium

nos attulimus : nam tantum non Omnes locos ab eo citatos

quaesivimus, et ubi reperiri possent, accurate notavimus. Maximum mihi taedium creavit, ut dicam quod res est, hic labor; eum tamen tibi, lector, demerendo non invitus pertuli. Edidit etiam Turnebus apologiam contra calumnias, quihus ejus commentarios ad librum primum de Legibus nonnulli petierunt. Sed eam dentio typis mandare nolui : nam praeterquain quod nihil sit ullius momenti, quod iteratae commentarii sui editioni non inseruit; rixarum et contumeliarum memoriam haud equidem renovare, sed obliterare potius in votis habeo. Vale.

Dabam ex Museo Nostro a. d. X hal. aprilea Dra'.

SYLLABUS MANUSCRIPTORUM

QUIBUS USDS EST TO. D. VISIUS.

Paris. denotat AIS qui servatur in Iosuitarum Parisinorum bibliotheca. Is sexcentorum circiter annorum seri aetatem, prout censet vir doctissimus Ioan. Walherus, cujus humanitati variantes lectiones debeo. Beg. IIS quem custodit serenissimi Iueritanniarum regis bibliotheca Iacobea. Mutilus est, nec ultra mediam partem libri secundi progreditur. Rus usum mihi concessit vir

et Illum egeogium Commentar urn integrum nos fiervare non potuimus, sed maximi momenti notas suo quasque loeo reposuimus. En.

15쪽

summus Richardus Benti eius. Est annorum, ut arbitror , 4oo. I arteian. pr. sec. notant duos MSS quibus uti licuit benignitate nobilissimi Εduardi, comitis Oxoniensis. Is, quems . nominaVi, nonnihil vetustior est altero, qui circa typographiae initia videtur exaratuS. Med. codicem quem perhumane mecum Communicavit celeberrimus Polyhistor Richardus Medus, primarius inter Londinenses medicus. Est, ut opinor, annorum 3 . Eliens. varias lectiones significat, quas ex MS quodam vir doctus editioni Robet ii Stephani ann. D. I 539 adlevit. Iste codex, quantum iudicare datur, non magnam prae se tulit vetustatem. Idem de collegii Balliolensis apud Ox nipnses ΜS dicendum.

Axia omnia supellectilem criticam, quantum possemus , amplissimam nobis comparandam putavimus, sine qua, in his maxime de Legibus libris, parum rem nostram processuram esse videbamus. Atque contigit sane, ut VIII vel codicibus ipsis, vel eorum collationibus nobis uti liceret : quorum quinque in praecipue probandis poni merentur. Horum autem primo loco iure numeramus

I. Bruxianum, membranaceum, quaterna forma, minu

sculis literis, eoque charactere romano, qui XII saeculo adseribitur. Glossis distinguitur interlinearibus, sed rarioribus. Insignitur ille numero XIX, et praeter libros de Legibus, Diqitigod by Corale

16쪽

eos etiam de Natura Deorum complectitur: sed hos diversa , recentiorique manu scriptos, neque pari probitate commendabiles. Praebet ille ubique ammirari, etc. utitur in mediis vocibus com p. et, ipsis Vocibus saepe multum sine intervallo scriptis; caret etiam distinctionibus sere omnibus. Huic proximum numeramus . Viennensem, cujus collationem accuratissimam beati Alteri beneficio, ante hos I 4 annos ad nos transmissam, Rinceptam referimus. Additur XIV saeculo. Numerus huic ad

scriptus est III.

Sequitur dignitate fere par, 3. Gudianus II, membr. Corruptissimus ille quidem est, sed bonis lectionibus frequens. Accuratius descriptum vide in editione officiorum Cicer. quam Heusingeri Curarunt, praef. p. 36 seqq. ubi Primus Guel pla. audit. Ex a chetypo ille manavit haud dubie antiquissimo: nam saepius,

Pro cujus, quouS, fere Semper idem pro sidem, etc. exhibet. Ceterum rectius eum saeculo XIII exeunti, quam ineunti, addixeris, quum crebriores lineolae supra ι, pluraque compendia in eo reperiantur, quam solent in paullo vetustioribus. 4. Dr densis II, membr. forma quadra, solos hos libros comprehendens, Charactere romano magis, quam gothico. aetatem ad XV sareuli initium retulerim, membrana Vetustiorem mentiente; quale saepius animadvertere licet : sed

ex antiquo haud dubie exemplari descriptus est. Aliquoties enim praebet quous pro cujus, haud ita raro quom procum; ubique fere, cum praecedentibus, Gajus pro Catua, etc.

Scribendi notis utitur rarioribus. Bonae notae liber, numero dignoscitur 15 I. 5. Casseianus. Hoc nomine collationem intelligimus, ad Victorianam ed. adscriptam, et a beato Zeunio olim nobiscum communicatam. Sollicitam illa curam prodit : nam vel aperta vitia exsignata sunt; quod e 3 magis mirandum, quum. eam I 56o institutam collator ad marginem libro rim,

17쪽

de Legg. scripserit, his, si recte enotavi, verbis r α Contuli cum Cassetano I 56o, mense malo .. Plures illud exemplar collationes habet, quas nunc quidem in usus meos non contulisse, vehementer doleo. Intereas b. Muniunt maxime eam laudare memini, quas ad Epistolarum ad Atticum libros adnotata erat. Quo hoc exemplar delatum sit, nescio : in

libris id certe, qui post obitum hujus viri, ut de graecis li

teris, ita de me, optime meriti, sub hasta venierunt, seu stria quaesivi. 6. Gud. I, membran. quadrata sorma et numero az, 6 notatus. Contulit eum Ernestius, Guel . nomine : sed minus accurate; sic ut plures ei lectiones salso tribuantur.

Complectitur idem libros Cic. de Divinatione, qui et spatio, et meliori scriptura hos de Legibus antecedunt : in quibus nihil cum Gud. II commune habet, nisi vitiositatem. In

nonnullis tamen contemnendus non est. Irias ejus ad saec.

XIV finem referenda videtur. 7. Dr densis I, membr. forma est maxima; nitidissime scriptus, Charactere romano. Philosophica Ciceronis omnia complectitur. Scribendi notis utitur rarissimis : sed recens est; quippe qui saeculum XVI vix antecedat. Numerum so

pius facit, melioribus sese adiungens, ipse quum numerus non sit. Primo libro sere cum Gud. Ι facit. Probatiorem in aliis libris deprehendimus. Numero est 5Ο.8. V enbacensis. Melioris notae codex, sed in his libris tam male lacertis, ita evanidis literis, ut in admodum paucis usum nobis aliquem praebere posset si). Plura philosophicorum Ciceronis continet. Horum scriptorum ope, ut complura loca in rectius mutavimus, ita maxime intelleximus, omnes, qui ad hos libros usquam adhibiti sunt codices, duplici familia distingui: quod magno nobis usui fuit. Quum enim alterius partis

rὶ Eumdein jam notavit in praes. ad Academica . illum Lysiatibachianuiu ibx appellatis. Vide infra Indie. APPar. crit. P. 526, init. Eli. .

18쪽

PRAEFATIONE. 5,3

codd. semper fere meliora docerent; illi vero ex altera, inplerisque deteriora sequerentur; paucique modo huc illuc fluctuarent : vel ex utriusque partis vitiis veram scripturam haud ita raro assequi licuit. Accurate hanc familiarum diversitatem intelliges ex tabella sequenti.

CODICUM SCRIPTORUM LIBRORUM CIC. DE LEGIBUS DUPLEX FAMILIA.

19쪽

QuANDOQUIDEM Moserus, cui potissimum haec editio debetur, hoc tamen praefandi munus ad me reiecit : facere non possum, quin lectoribus exponam , quid sequuti simus in his libris edendis, et quibus copiis instructi quomodo negotii partes inter nosmet distribuerimus. Spectavimus autem , ut hinc ordiar, non minus juris civilis studiosos, qui quidem a Savignyi, Thibautii aliorumque, qui hodieque in eo genere clarent, disciplina profecti

horum librorum vim praestantiamque usu Cognoverint, quam prodesse voluimus iis, qui, bonis literis operantes , et ipsi aliquo legum ronianarum Odore retinerentur, et ad integri sermonis sanaeque Eloquentiae exempla orationem Suam Componere Cuperent. AC, quod utrosque attinet, saepenumero me audire memini oratiotiem eorum, qui,

quidquid ad hos gravissimi argumenti libros a summis criticis quum in textu emendando, tum in aperienda sententia varias per editiones aliaque scripta dispersum sit, uno in Volumine, haud ita magno parabili, collectum apteque dispositum in promptu habere vellent. Quibus, quoad eius fieri maxime potuit, hac nostra editione sacere studuimus satis. Neque enim ea solum repeti jussimus, quae Davisiana habet, sed adiecimus etiam alia, in his Adriani Turnebi Commentarium ejusque Apologiam, quae, ut multa bona offert, ita hodie rarescere coepit si . Ab hujus autem critici aetate ad nostram usque succrevit deinceps locuples materia emendationum et Dotationum varii generis , de sexcentis libris jureconsultorum aliisque

Ilare omnia servare uoa non potuimus, quippe quae voluminia huiuscenicil in ulla a Duinem modum anxissent. Eo.

20쪽

conquirenda. Qua in re tam multiplici et plena laboris taediique quidquid studii diligentiaeque collocatum est nobis, id boni, credo, consulent lectores aequi et faciles : si quid

omissum est, quod haud exiguum esSe Suspicor, propterea non graVabuntur, neque enim aliter in ejusmodi opera fieri poteSt, Verum, quo doctiores erunt, eo lubentius et uberius pro se quisque explebunt. Quod ex Scholis Wytten bachianis paullo plura annotationi suae interposuit Moserus, quae, utpote tironum in usum dictata, eruditioribus protrita videri possent : demisit se hic vir clementer ad commoda juvenum, qui mature impertiri cuperent subtilitate cogitandi scribendique elegantia. Etenim nec in his schedulis desunt vestigia rationis Viaeque, quam praeire Wytten hachius solebat alumnis suis; nec desunt Veneres, quarum pulchritudine vel subitaria eiusdem opuscula nitont. Itaque fastidiant has scholas licet

novitii quidam philologi, qui sibi soli sapere videntur, ubi

sermonem suum saece hauriunt, nimirum rebus, ut aiunt,

non verbis intenti, qui sibi ipsi placent, quum in literato

rum circulis halbutiunt, et criticam factitant horridam cas-Samque leporibus. Equidem .malle me fateor philologiam mutam, quam balbutientem : unice tamen probare disertam, facundam; neque vere philologorum numero habendos esse, nisi eos, qui, quum graeca calleant, jure etiam Latii utantur. Ne vero a critico etiam munere indotata prodiret haec nostra editio, circumspicere coeperam bibliothecarum pluteos, si forte quid novi praesidii inde ad hos libros emendandos Conferri posset. Qua in re et fortuna consiliorum meorum lautrix fuit, et vero doctorum hominum haud mediocris benivolentia. De codice manuscripto Uffenbachia

no, qui dudum est in libris meis, alibi diximus fr); nuper autem Wytten bachii vidua, praeclaris ingenii dotibus orna-

a 'Vide inlia Indicem Appar. crit. p. 526 , init.