장음표시 사용
21쪽
tissima matrona, insigni, in me Ossicio effectum reddidit, ut alter Codex membranaceus e mariti sui hibliotheca in meam transiret. Hasii porro', viri doctissimi et humanissimi,
Pr Curatione mecum communicatae sunt Parisinae lectiones,
Muenteri, Viri reverendi, Havnienses, Krabingeri et Spei gelii VV. DD. Monacenses, et insuper copiae Victorianae;
Heidelberga denique nostra Graevianam nobis annotationem exhibuit. Atque quum veteres editiones, quae multae Sunt, non usquequaque, prouti fieri debebat, cum vulgata Comparatas Vidissemus, harum quoque lectiones acCuratiuS COD- signandas duxit Moserus. Itaque iactum est, ut idem no m
EORUMQUE ADIUMENTORUM, QUIBUS IN HAC EDIT ONEADORNANDA USI SUMUS.
Cod. o. Codex Creueterianus, olim 'enbachianus, docuius praestantia loquuti sumus in Indice Apparatus critici ad editionem Ciceronis de Natura Deorum si , laudavimusque Bibl. Ussenti. MStae P. IV, Halaa Hermund. 172O, f. m. P. 222. Nostri de Legibus libri sunt in principio oodicis , in iisque interiores paginarum partes pleraeque Scri
. Pturam habent temporum injuria saepQ admodum pallidam et evanidam, ita tamen, ut accuratius inspicienti literarum ductus sere omnes appareant. Ego ipse hunc librum per totum Commentarii conscribendi tempus ad manum habui,
22쪽
et ne unum quidem verbulum non inspecto hoc codice Pretestantissimo transmisi.
d. IV. Is ritentachianus, nunc Cretizeri, ad quern exhibliotheca του μου vi via transiit. Emerat Eum Wyttenbachius anno I 8 in auctione II. Hana. Vide bibliothecam Wytten-hach. p. I 45. Continet hic liber, eleganter et accurate, Saeculo, ut videtur, XV, exaratus, 'ter hos de Legibus libros, etiam Ciceronis Timaeum, de Fato librum; tum ah alia, eaque elegantiori etiam, manu orationes pro lege Manilia et pro T. Annio Milone. In praestantibus quoque hic liber habendus, qui saepissime cum optimis conspirat, atque ad emend nda quaedam loca ansam praebuit. Eodem ego hunc codicem modo, quo CreuZerianum, accuratissime contuli. d. v. Monacensis, a L. Spengelio, Lycei Monacensis , alumno summa cura collatus. Quo ego libro nihil umquam vidi corruptius, ita quidem, ut, si hic horum librorum unicus superesset codex, de iis legendis, nedum restituendis, plane foret desperandum. Neque vero est, quod nos hunc librum consuluisse et adhibuisse poeniteat. Qui enim erat insignis stupor scriptoris, nobis fidem facit, eum ingenio non indulsisse, sed ex veteri libro, cujus literarum ductus saepe suisse videntur evanidi, fideliter, quae legere Posset, descripsisse. Saepissime autem cum optimis libris Conspirat, neque raro solus optimorum Goerenetii codicum lectionem firmat. Saeculi est, ut videtur Spengelio, decimi
quarti exeuntis, forma quarta, membranaceus, elegantiS si me scriptus, plenus scribendi compendiis; veteris scripturae multa habet vestigia : literae i numquam punctum est superscriptum, scribitur e pro α, omnis pro omnes, quοις et
quoi pro cujus et cui. Salisburgo adlatus est Monachium. Est foliorum 18o, incipitque in medio libri Cic. de Amicitia; sequuntur de Senectute, Paradoxa, de Creatione, de Fato, de Oratore, Brutus, orator, Orati. contra Catilinam, de Laudibus Philosophiae, de Legibus.
d. H. moniensis. Ita brevitatis causa vocavimus varias
23쪽
lectiones, quas usque ad medium fere librum secundum exemplo suo e cod. Inscr. adscripsit I. A. Fabricius. Liberasservatur in bibliotheca Regia I avniensi. Lectiones nostra gratia excerpsit Vir eruditus Muenterus jun. Friderici Muenteri Seelandiso Episcopi V. S. R. filius.
m. Vicit. a. Copim Victorianoe primin, sunt Variae lectiones, ab ipso Victorio ad marginem editionis suae ex cod. MS enotatae; quae confirmaut multas virorum docto torum ConjeCturas, quamquam non ultra Centum per hos tres libros loca attingunt. Ad marginem ejusdem editionis Victorius loca ex scriptoribus graecis nostros libros illu- Strantia adscripsit, quae, si non erant a Turnebo et Davisio occupata, suis locis inseruimus. m. Vicit . b. Cuice Victorianne secundoE. Magnus pero innes tres libros lectionum numerus ab eodem Victorio ad marginem editionis Ascensianae I 5a I, ex Codice Vetusto
annotatae, bonae frugis plenissimae. Has Copias Victorianas acceptas referimus item L. Spengelii, quem laudavimus, diligentiae. Valde multisque in locis Copp. Vicit. b. cum Cod. H. conveniunt. Maximam autem fuisse Victorii in conferendis codicibus suis antiquis diligentiam, eumque neminimum quidem notatu indignum censuisse, multis exemplis testatum habeo. d. Par. A. B. C. Codices Parisienses Regii tres, nume
ris 6d61, 29o6, 6597 insigniti, quorum partem libri primi
Parisiis contulit Baehrius, professor Hei lethei gensis, nobis
M. Par. G. M. Pa. Codices Parisienses, quorum primus est Valeriensis de la Halliere), saeculi decimi quarti; alter S. Victoris, saeculo XV exaratus; tertius Regius 29o6, idem videlicet, quem in prioribus ut Par. B. insignivimus. Ex his tribus libris nonnisi octo capita, diffficiliora videlicet
ceteris, nuper admodum collata accepimus procurante Hasio,
prosessore Parisiensi. Quare, quum jam absoluti essent nostri in hos libros commentarii, lectiones istas Turnebi
24쪽
Commentario adjecimus, eaeque documento sunt, si eo forte res indigeat, parum admodum subsidii in libris scriptis inesse ad antiqua illa vulnera resarcienda. Grinoia notas MSStas partim ex antiquo Codice excerptas, deprompsimus ex margine editionis Commetinianae, quae in bibliotheca Heidelbergensi asservatur. ttenbachii notas ex scholiis ejus uberrimis, quae Leidas dictavit, excerpsimus, omissis, quae Vel ab aliis commentatoribus essent ocCupata, vel minus viderentur necessaria.
Adhibuimus quoque ejusdem IV tenbachii notulas, margini editionis GoerenZianae minoris , quam in scholis ad manum habebat, adscriptas, et duobus quidem inter se diversis exemplaribus, quae auctionis
lege venerunt in manus CreuZeri. Dirksenio quoque nostro, Professori Begi montano ,
haud pauca in locis de jure XII tabularum gravioribus de
bent lectores, quae, nominato auctoris nomine, suis locis
Sarignis denique, V. Cl. praeter ea, quae egregia attulit ad hos libros illustrandos in altera parte libri : Zoissehristi fir geschichiliche Rechtmιssenschas, debemus nonnulla, quae in epistola ad CreuZerum data sa. d. xx jul. I 8a a
Creuaeri notas MSStas ejus nomine addito Cr.) insigni
Libris autem typis descriptis usi sumus his rvi. Asc. I Ascensiana prima; in aedibus Ascens. form.
Inax. a. 15 II impresSa. Asc. a. Ascensiana secunda, quae eadem forma, sed ele
gantius etiam , expressa , prodiit Lutetiae Parisiorum ann.15ar IV volt. f. m. Utraque editio est praestantissima. Sed dissert haud paucis locis posterior a priore, quod non animadverterunt ii, qui hos libros ante nos seorsim ediderunt, non enim distinguere solent utramque, quod jam fecit Ernest. in praes. Opp. p. 18 ed. min. ubi in secunda
Ascensiana Aldinam esse recensionem repetitam narrat.
25쪽
Crat. Andrem Cratandri editio f. m. quae a. III volt. Basileae prodiit, ad quam adornandam haud pauca
Cratandro antiquorum librorum virorumque doctorum animadversionum adiumenta praesto fuere. Ea editio in multis cum sequenti convenit, ita tamen, ut ab hac haud rarius, quam Ascensiana Secunda a prima, discedat. Vid.
Her . Est Hermagiana, quae item prodiit Basileae ann.I524; de cuius praeStantia quum monuerimus ad Cic. de
N. D. fr), non est, quod hic plura addamus. IV volt. f. m.
Vid. Ern. l. C. P. I9. Paris. Est editio optimae notae, quam, quum a prioribus editoribus non fuerit adhibita, paullo accuratius describe
mus. α Inscribitur M. T. Ciceronis de Legibus libri III. Parisiis apud Ioannem Lodoicum Tiletatium , via ad D. Hilarium sub D. V. Maria i 537,. Ad calcem libri, forma 4 impressi, annexa sunt: a In M. T. Ciceronis de Legibus libri III. Scholia et castigationes. Paris. ib. eod. . non addito auctoris nomine. Haec autem Scholia esse primum Adriani Turnebi Commentarium mox animadverti, quum et multas notas in eo inesse viderem , quae sunt in commentarii eiusdem editione tertia, quam nos ad Calcem nostrae editionis excudi curavimus, et pagina tituli aversa hoc poemation ἀκρο. taxo,
scholiis illis adjectum legerem :
Leodegarius a Quereti harum lucubrationum scholiasiae dApte et vere equidem satis, solere Dici perpopulariter videmus. Rem nullam melius placere Posse Illa, quae omnibus utilia futura est, Ac nullis nocitura. Quare apud me Nequaquam dubium diu fuit, quin omnes mirifice probent, amentque Tam doeta haec scholia : unde quisque huctum optatum reserat: relato, opime Utatur. Sed id interim precari i) Vid. vol. suPerius, P. xx, ω Ed. Bas. Compar. ete. . ED.
26쪽
Reatat per studia optima optimorum . Ne non deat initis aestima cie n qnam Exsurgat, male Consulena honam rem. Bia nimirum ea grata dehet esse,
Vel quiad ait data tam elio illa, uel quod sit stivlla stipe) gratiata Promus.
Quantum autem disserat hic primus commentarius a secunda et tertia ejus editione, in commentario nostro non semel monuimus : quod ideo fuit faciendum, quia auctor nonnumquam etiam . quae merito placerent, postea silentio pressit. Ita v. c. in hac prima Commentarii editione prooemium v. exordium horum librorum adesse vidit, quod postea ei deesse visum est. Alteram Commentarii Turnebiani editi nem ad manum habuimus in editione. Comm. i. e. Commetiniana, quae prodiit apud Hieron. Commolimini ID96, quae proxime accedit ad tertiam sa Guil. Morello jam 155 7 excusam), qu .im nos ex M. DaVisiana exhil, mus, neque Vero tam plena est. Ex hac editione exhibemus, quae a multis, ut speramus, grato accipietur animo, . Adriani Turnebi Apologiam adversus quorumdam calumnias ad librum primum de Legibus ., neglectam immerito a Darisio ot Rathio, bonaeque frugis plenissimam fr). Adhibuimus praeterea editionem
Car. Steph. Caroli Stephand splendidissimam, quamque,
ut non semel mcinuimus, minoris, quam meretur, aestimavit Ernestus. Prodiit quatuor voluminthus f. m. Lutetiasi 554, habetque annexas vare. lecti. codicis antiqui. Stum. a. et b. Murmian , ann. 254 I et r574, f. 8, quae multa habent, quibus se commendent. Plerumque consentiunt; quod ubi non tactum est, i is gravioribus
i) Ad haee. qnae didiimus de Commentariis Turnebian Ia. corrigerida sunt ea. qnae Davἰsius dlxIt in praelatione. Primum ergo illum eommentarium edidit Taraehus xxvr annos natus : mor otia enim est an. Is fis, anno a latia Mat. Vid. Sesevolae Sammarthani Elogia Gallorum sapetito XVI. doetrina illo. atrium M. C. A. Η umati . P. 8s.
27쪽
AM. Atrina cum scholiis ot conjecturis Paulli Manutii. Corrigente Paullo Manutio, Aldi filio. I 552, s. 8.Brut. Ed. GUphiana, Lugd. I 57I, cum Ι. M. Bruti animadversionibus, L Ia. Lamb. Lambiniana, Cum ei. commentariis; sed lectionibus Lambini ex contextu in marginem reiectis. Argentorati
Gothos. Edit. D. GothOsredi cum ejusdem notis, variisque lectionibus et ed. Lamb. et aliis . Genevae 1646, s. 4.Verb. Verburgiana. Amstelae lami I 724, s. 8, XI volt. de qua quuin multi, iniquius nonnumquam, Sint loquuti, non est, quod plura addam. Morab. Videlicet: Traite des Dis de Ciceron, traduit ρar Μ. Morabis, is Paris, 17 19, f. 8. Latine et gallice. In contextu constituendo nullam plane curam adhibuit; ad explicationem rerum nonnihil contulit.
Ad manus fuerunt praeter has editio Ernesti, Dipontina, GoerenZiana minor Lips. 1796 , Wagneriana Gotting. 18o4 cum Commentariis, ad interpretationem multa, ad crisi nonnihil, conserentibus; Rathiana Hal. Sax. I 8o9), Gostren Elana major Lips. 18o9 , de cujus laudibus, quum sit omnium, quae adhuc prodierunt, praestantissima, non est, quod doctores edoceam; Schiilaiana Lips. 1815, in Opp. t. XV in, cui egregiae nonnullae insunt animadversiones, in qua vero, quid reprehendendum sit videlicet infinita festinationis vestigia , subinde indicavimus si); Ηulsem anni versio Germanica Lips. i8oa) cum notis criticis, plerisque admodum jejunis et exilibus; quamquam ceteroquin hujus viri opera, quam Ciceroni impendit, suis laudibus non destituitur. Denique usus sum I. Schesseri notis ad Cic. de Legibus insertis ei. Lectionibus Academicis. Hamb. I 575, s. 8 , quae plura habent haud contemnenda; Wophensii Lectionibus
iὶ Peamertim in Praelat. ad libros de Rop. vid. Rup. p. 2, sn. et P. 6. Eo.
28쪽
Ciceronis, qui est de Legibus, praeside Η. C. Cras. Amstelod .ap. P. den Hengst, I 8oa ,pp. Io4, forΠ . 4, niri. et novissima Oliveti Eclogarum Cic. editione, quam post Hottingerum curavit I. d. oclisner Zurich. I 82o), quibus nonnulla
nostrorum librorum capita continentur et aliquot eorum loca
t) Praeter has editIones, aliam a Iano Bahi . e Lugdunci Balavorum , P Tatam Moserus memorat in praefatione suae librorum de Republ. ed. p. vio; de qtia sic loquitur : a Nnper exortus est novus editionis CretirerI nostraeque Ithrotum de Legibus adversar; , Ianna Bavius, in vil,liothera eritiea noua, Logduno. Batava . qui per qua uor pagellas id sibi potissimum negotii sumpsit, ut d nostra existimatione, quoad eius seri posset, detraheret. nosqne aevi latis, immodest;ae, ambitionisque crimine notaret, seqtie in editione libroram de Legibas ab ipso parari Instituta horum eriminum rationem redditorum sive Pollicetur, sive minatur. Primum enim totum editionis consilium improbat. deinde nobis nimiam sedulitatem exprobrat, tum, postquam plurima a nobis
recte esse administrata Concessit, alat Im nos saepissi ne vel errore lapsos esse,
vel ἐn aeta vulnera reliquisse contendit. Interserit laudes admodum ambiguas. asqno, In quibus facile agnoscas, tolli nos in altum, ut lapsu graviore Tua ismus. Ad haee Omnia nihil plane habemns, quod respondeamus, habituri sortasse, quando eensor acerrimus, quae nune fastidiose spernit, rationihus p Iatis impugnaverἰ t. operis nostri institutum quod attinet, Id non nobis tantum, sed multis etiam viris, supercilioso Isto iudiee haud partim grauioribus, proinritum esse seἰmtis : Qui improhatur, ei non iraseimur. modo ia a no animo serat, seri aliqnid. erius ipse non misset anetor, si in eonsilium subsset adhI-hitus. Levitatis, immodestiae, ambitionisque erimen ab eo nobis vim inuri videmus, qui aliis etiam nominibus a nohis notari posset. sἰ par pari reddere vellemus. Errare denique nos lapsos esse, Inlaeta nos vulnera relIquisse Iibenter eoneedImna : nihil saeilius est in opere paullo longiore, quam repeis Hre commissa quaedam et omissa , cuius generis nos ipsi, ex quo exiit liber haud pauea reperimus et in usum futurum in sebedis habemus eondita. Non enim nos ii sumus , qui opera nostra absolutum iam omnem in Istis libri, laborem esse nobIs persuadeamus; sed Ii, qui seiamus, multa lora a nobis rectitis et aeripla et explicata esse, quam factum est ante nos; sed II, qu Iprobe aetamus, invidiosius quam verius esse a Censore nostro judicatum, eritiaret eausas reperire ut siesse eat. ἱta assentio premere praestat a. V. Ge. pars tertia.
29쪽
IN CICERONIS DE LEGIBUS LIBRO S.
Qui ante nos hos Ciceronis libros singulari ediderunt opera , disputandi de iis labore non facile supersedere se posse existimarunt. Est enim liorum librorum ea sacies, quae a reliquorum ejusdem librorum sacie haud parum sit diversa; est ea eorumdem difficultas, quae multorum studia requirat, antequam ad liquidum perduci possint pleraque omnia; est
ea vel temporum injuria, Vel interpretum nonnullorum inepta argutia corruptio, quam optimorum etiam medicorum ingenia manusque nondum persanaverint; est denique eorum tam mutila conditio, ut multis quaelionibus ansam praebeant, faciliusque alios errasse demonstres, quam ipse
aliquid proseras, quod in dubium voCari nequeat. Disputatum est autem primum de auctore horum librorum, deinde de tempore quo suerint scisti, deque eo, quo sermones hi habiti fingantur; tum de numero librorum de Legibus, de inscriptione, de eo, utrum ab ipso Cicerone sitit editi habeantque justum prooemium, denique quam in iis conscribendis sequutus fuerit philosophandi rationem
quod ad rem et quod ad dialogi formam, quodque fuerit universe horum librorum componendorum consilium. Ac de auctore quidem quaerere si quis velit, id eo tantum excusare poterit, quod ipse Cicero nusquam eorum diserte meminit. Qui vero ex eorumdem conditione mutila vellet
efficere, quod Hulseinannus sa), scripsisse quidem Cicero-
30쪽
nem libros de Legibus, eos autem, qui e tant, esse epitOmen, et exilem saepe ieiunaInque, Operis majoris, quam
consecerit sortasse unus ex serioribus ecclesiae patrihus :
nse ille nihil aliud proderet, quam se, quid Ciceronianum sit, quid exile et jejunum, tam parum callere, quam hujus
commenti auctorem. Quamquam ipse tam paruin sibi constat, ut alio loco hanc, quam Somniat, epitomen ab ipso Cicerone prosectam esse posse concedat, alio etiam hos,
qui exstent, libros esse partem operis Ciceroniani inchoati et impersecti, libros recensionis postea amplificatae, vel denique eos esse fragmenta tertii, quarti et quinti de Republica libri. Priora refutare si quis vellet, nimium tribueret commentis omni ratione destitutis. Ubique enim, ait Goerenetius, agnoscitur Ciceronis manus, nulla Commissura, quae res antis ConjungentiSque manum prodat. Quae ultimo loco posuit, satis explosa sunt illorum de Republica librorum parte reperta. Accedit, quod ut recte monuit Goerenatus), neque alibi apud VetereS utrumque argumentum, de Legibus videlicet et de Republica, conjunctum et commixtum reperias. Quod vero Noster hos libros nusquam
Commemorat, neque eo adeo loco, quo reliquos de rebus
ad philosophiam pertinentibus libros recenset de Div. ΙΙ, r), id inde factum puta, quia ab ipso Cicerone pars tantum
horum librorum ad unguem persecta est, pars affecta modo et adumbrata. Aliquando enim in libro aliquo componendo rebus aut negotiis quibuscumque interruptus, non facile ad absolvendum commovebatur. κEgo, ipse ait de Legg. I, 3, animi pendere soleo, quum, Semel quid orsus, traducor alio; neque tam facile interrupta Contexo, quam
riseh-philosophisehen Anmer ungen ς mon Fr. MDemann. LeipE. Schwicheri. rgoa, in-8. - Longe infra Ciceronis aetatem reiiciendos esse libros de Legi has, nuperrime, sed nulla addita ratione, Contendit censor quidam pseudoia nymus pti, προρος in libro menstruo, qui inscribitur: Netie krie. Bibl. . d. Sehialisiand terrichisinesen . in-8. Eurish. 1823, I, Pag. ras, ubi item cum Astici Legea Platoni adjudicat. 8.