장음표시 사용
371쪽
IV. Hoe misso ad Ullam praesulio Caesar, utiompelinum ab ea oppugnatione deducieret, ad Cordubam contem dit: ex quo itinere loricatos viros fortes cum equitatu ante praemisit. Qui simul in conspectum oppidi se dederunt. in equi, recipiuntur Hoc a Cordubensibus nequa quam Poterat animadverti. Appropinquantibus, ex P-pido bene magna multitudo ad equisatum concidendum quum exisset loricati, ut supra scripsimus. ex equis de- Icenderunt, et magnum proelium fecerunt: sic ut ex infinita hominum multitudine pauci in oppidum se reciperent. Hoc timore adductus Sextus Ρompeius literas fratri misit, ut coleriter sibi subsidio veniret, ne prius Caesar Cordubam capereto quam ipse illo venisset. Ita Cn. Pompeius, Ulla prope capta, literis fratris excitus, eun copiis ad Cordubam iter facere coepit. V. Caesar, quum ad flumen Baetim venisset, neque pro ter altitudinem fluminis trantire posset, lapidibus corbeab plenos dems t. ita, insuper ponte facto, copias ad castra tripartito transdurit. Tenebant adversus oppidum e regi. One pontis trabes, ut supra seripsimus, bipartito uequum Pompeius cum suis copiis venisset, ex adverso pari
τatios,e castra ponit Caesar, ut eum ab Oppido commea, tuque exeluderet, brachium ad pontem ducere coepit. Ρari idem conditione Pompeius. Hic inter duces duos fiteontentio, uter prius pontem occuparet. Ex qua eonte
tione quotidiana minuta proelia fiebant ut modo hi, modo illi superiores discederent. Quae rea quum ad majorem contentionem venisset, ab utrisque cominus pugna inita ε ni cupidius locum student tenere, propter Pontem c angustabantur; et fluminis ripis appropinquantes mangustati praecipitabantur. Hic alteri alteris noMGlum moriaten morti exaggerabant, sed tumulos tumulis exaequabant. Ita diebus compluribus cupiebat Caesar, si qua conditione fosset, adversarios in aequum locum deducere, erprimo quoque tempore de bello decernere. VI Quum animadverteret adversarios minime velle; quos ri, O a via retraxerat, ut in aequum deduceret copiis fili me tros ductis, noctu jubet ignes fieri magnos itas imissimum eius praelidium Ateguam proficiscitur. Id qium Pompeius ex terfugis rescisset, ea die per viarum tinguit s carra complura multasque balistas retraxit, et
372쪽
ad Cordubam se eeepit. Caesar munitionibus Ateguam
DPPugnare, et brachia ireumdueere cepit. Cujus rei Pompeio qnum nuneius esset allatus, eo die proficiscitur Cujus in adventum praesidii ausa Caesar complura eas. etella occupa it partim suo equitatu, partim ut pedestrea copiae in statione et in excubitu, astris praesidio esse posis ent. Hic in adventu Ρompeii incidit, ut matutino te M ore nebula esset eraeissima. Itaque in illa obscuration.
Cum aliquot eohortibus et equitum turmis eireumcludunt Caesaris equites et concidunt, sic, ut vix in ea caede pauci effugerent.
VII. Insequenti nocte eastra sua ineendit Pompeius, et
trans flumen Salsum per convalles astra inter duo oppida Ateguam et Ueubim in monte constituit. Caesar in m nitionibus ceterisque, quae ad oppidum oppugnandum Pus fuerunt, aggerem vineasque agere instituit. Haec loca sunt montuosa et natura edita ad rem militarem, quin planicia dividuntur Salso flumine proxime tamen Ateguam, ut ad flumen sint circiter passuum duo millia. Ex ea regione oppidi in montibus astra habuit posita Pompeius, in conspei tu utrorumque oppidorum, neque suis ausus est subsidio venire. Aquilas habuit et signa ita legionum sed ex quibus aliquid firmamenti se existimabat habere, duae fuerunt vernaeulae, quae a Trebonio transfugerant, et una facta ex coloniis, quae fuerunt inihi regionibus quarta sui Afraniana ex Africa, qua Deum adduxerat reliquae ea fugitivis auxiliares consistebant: nam de levi armatura et equitatu longe et virtute se numero nostri erant superiores. Vt II. Accedebat hue, ut longius bellum duceret Pompeius; quod loea sunt edita, et ad castrorum munitionis non parum idonea. Nam fere totius ulterioris Hispaniae regio propter terrae fecunditatem, inopem dissicilemqui
habet oppugnationem, et non minus copiosam aquationen Hic etiam propter barbarorum crebras excursiones omni . loca, quae sunt ob oppidis remota, turribusque et munitio nibus retinentur, sicut in Africa rudere nis temus t
guntur. Simulque in his habent speculas, et propter Llitudinem, longe lateque prospiciunt. Item oppidorum
magna pars ejus provinciae montibus fere munita, et nat
373쪽
s .as habeat diffelles. Ita ab oppugnationibus natura i ei distinentur, ut civitates Hispaniae non facile ab hostibus piantur δε quod in hoe contigit bello . Nam ubi inter Ateguam et Ucubim, quae oppida supra sunt scrip te, Pompeius habuit castra constituta, in conspectu duorum oppidorum, ab suis eastris cireiter millia passuum iv. Grumus est excellens natura, qui appellatur Castra Postumiana. Ibi praesidii eausa castellum Caesar habuit e-stitutum. IX. Pompeius, qui eodem jugo tegebatur loci trixa, Et quod remotum erat a castris Caesaris, animadνertebat Mi dissicultatem, et, quod flumine Salso intereludehatur. non esse commissurum Caesarem ut in tanta loci difficult te ad subsidium submittandum se mitteret. Ista fretus Inruone, tertia vigilia profectus castellussi oppugnare ecapit,
ut laborantibus succurreret. Nostri, quum appropinquas- sint, amore repentino telorumque multitudine actus Lacere coeperunt, uti magnam partem hominum vulneri- .hus assicerent. Qia peracto, quum ex casteu repugnare coepissent, et majoribus castris esse, nuncius esset al- Iatus, cum iii legionibus est profectus; et quum ad o- ap-μ opinquasset, fuga perterriti multi sunt interfecti, omis Plures apti in qηibus multi praeterea armis exuti suge-xunt; quorum scuta iunt relata xxx. A. Insequenti luce Arguetius ex Italia cum equitatae veru Is una saguntinorum remitto, quae ab oppida aus epis Suo loco praeteritus is quod equites ex Italia cum Asprenate ad Caesarem venissent. Ea nocteiompei vis eastra sua incendit, et ad cordubam versus iter facere epit. Rex nomine Indo, qui cum equitatu suas copiaaudduxerat, dum cupidius agmen adversarioruris insequiis auro vernaculis legionariis exceptus est et interseetus.
XI Postero die, equites nostri longius ad Cordubam
versus pr0secutiiunt eos, qui commeatus ad eastra Pomo, ii ex oppido portabant. Ex iis capti L cum jumentis vid nostra adducti sunt castra. Eodem die in arcius tribunus militum qui fuisset Pompeii, ad nos traniausit. At noctis tertia vigilia in oppido acerrime pugnatim est;
ignemque multum miserunt sic ut et omne genus, quihus ignis per jaeius solitus est mitti, exemeretur. Hoc Praeterito tempore C. Fundanius eques Romanus ex cinuis adversariorum ad nos transfugit.
374쪽
XII. Postero d;e ex legione vernacula milites siti νωμῆab equitibus nostris duo, qui dixerunt se servos esse. Quum venirent, eogniti sunt a militibus, qui antea cum Fabio et Pedio fuerant, et a re nio trainsfugeranti Eis a ignoscendimi nulla est data facinas, et a militibus nostrae antersecti sunt. Eodem tempore capti tabellaiii, qui a Comouba ad Pompeium missi erant, perperamque ad irastra nostra Pervenerant, Praecisis manibus missi sunt facti Pari consuetudine vigilia secunda, coppido ignem multum
telorumque multitudinem Iactando bene magnum tempus consumpserunt, mpluresque vulneribus assecerunt. Prae e terito noetis tempore, eruptionem in legionem sextam se. cerunt, quum in opere nostri distenti essent, acriterquia Pugnare coeperunt et quorum vis repressa a nostras, etsi π..pidani superiore loco defendebaruur. Quinquaginta, quum eruptiqnem facere coepissent, tamen virtute militum nos
trorum, qui etsi inferiore loco premebantur, tamen, repulsi adversarii bene multis vulneribus ineo in ompidum se contulerunt. .
XIII. Postero die Pompeius ex castris suis raebium incepit ad flumen Salsum sacere et quum nostri equit 'pauci ia statione fuissent a pluribus reprati, de statione stini dejecti, et occisi tres. Eo die A. Valgius, senatoris fili
. is, cujus frater in eastris Pompeii fuisset, omnibus fui. reistius relictis, equum conscendit et fugit. Speculator OIegi e secunda Pompeiana captus a militibus et intersitus est. Idem temporis glans missa est inscripta ι quo die ad oppidum capiendum accederent, sese scutum ess positurum. Qua spe nonnulli, dum sine pericula murrinadscendere, et oppidum potiri posse se sperant, postero die
ad murum opus facere se perunt, et bene magna prioris
muri pars dejecta est. Quo facto ab oppidanis ac si suae
Tu' partium esse it, conservati missos facere loricatos,
quique praesidii causa praepositi oppido a Pompeio essent.
orabant. Quibus respondit Caesar, se conditiones dare, non accipere, consuevisse. Qui quum in oppidum revertissent, relato responso, clamore sublato, om genere te-1orum emisso pugnare Pro muro toto coeperunt Piopter quod fere magna pars homuum, qui in castris nostris es.sent, non dubitarunt, quin eruptionem eo die essent factu ri Ita, corona circumdata, Pugnatum est aliquandi ve
γε-atis me, simulque balista missi a nostris turrem deje-
375쪽
cit qua adversariorum, qui in ea turre fuerant v deiecta sunt, et puer, qui balistam litus erat observare. XIV. Eo praeterito tempore, Pompeius Ans flumen Salsum castellum constituit neque a nostris prohibitus. falsaque illa opinione gloriatus est, quod prope in nostris partibus Oeem tenuisset. Item insequenti die eadem consuetudine dum longius prosequitur, quo loco equites
nostri stationem habuerant, aliquot turmae cum levi armariira, impetu facto, loco sunt dejectae, et propter paucitatem nostrorum equitum, simulque levi armatura inter turmas adversariorum protritae. Hoc in conspecta utrorumque castrorum gerebatur et majore Pompeiani exsuli ibant gloria, longius quod nostris cedentibus prosequi ecepissent. Qui quum aliquo loco a nostris recepti essent, ut consuessent ex simili virtute clamore facto, versati sunt proelium facere. XV Fere apud exercitus haec est equestris Proelii consuetudo quum eques ad dimicandum, dimisso equo, cum Pedite congreditur, nequaqtiam par habetur id quod in hoc accidit certamine inium pedites ex levi armatura lecti ad pugnam equitibus nostris nec opinantibus veni sent idque in proelio animadversum esset complures
equites descenderunt. Ita exiguo tempore eque Pedestre pedes equestre proelium facere coepit usque eo, ut caeden proxime a vallo fecerint in quo proelio adversariorum ceciderunt xxul, compluresque armis exuti, multi vul-
heribus aspecti in castra sunt redacti. Nostri ceciderunt iii, saucii xii, pedites et equites . Maas diei insequenti
tempore, pristina consuetudine, pro muro Pugnari coeptatum est. Quum bene magnam multitudinem telorum
ignemque nostris defendentibus injecissent, nefandum erudelissimumque facinus sunt aggressi, in cons ectuque non tro hospites, i ii in oppido erant, jugulare, et de muris Praecipites mittere coeperunt, sicut apud barbaros quod post hominum memoriam nunquam est factum. XVI Hujus diei extremo tempore atompeianis clam ad nostros tabellarius est missus ut ea noete turres ag- fere inque incenderent et ii vigilia eruptionem face t. ta igne telorumque multitudinetiacta, quum bene magnam
Partem muri consumpsissent. Portam quae e regione et in
eouspeelu rime ii castrorum fuerat, Persici unt, Piae-
376쪽
que totae eruptionem seperunt, secumque extulerunt carucatas ad fossas complendas, et harpagqstes ad eas . quustramentitiae ab nostris hibernorum causae aedificatae erant. diruendas, et incendendas praeterea argentum et vel Amenta ut, dum nostri in praeda detinerentur, illi, caede frusta, ad praesidia Pompeii se reciperent. Nam quod ex bis imabat eos posse conatum emeere, nocte tota ultra ibat flumen Salsum in acie. Quod adium licet nec pinantsinhu nostris esset gestum t tame virtute freti, repulsos multisqiis vulneribus affectos oppido represserunt, laeu que et armis eorum sunt potiti, vivolque aliquos cepe Tunt, qui postero sunt interfecti die. Eodemque tempore transfuga nunciavit ex oppido Iunium, qui in cunicuislo fuisset, jugulatione oppidanorum facta, clamasse, Lici. nus se nefandum, et sceliis fecisse: nam eos nihil meruis, se, quare tali poena assicerentur, qui eos ad aras et focos suos recepissent eosque hospitium scelere contaminasse tmulta praeterea dixisse qua oratione deterritos amplius jugulationem non fecisse. XVI i. Ita postero die Tullius legatus eum Catone Luinsitano venit, et apud Caesarem verba fecit: Utinam quiudem Di immortales fecissent, ut tuus potius miles, quam Cn. Pompeii factus essem; et hanc virtutis constantiam in tua victoria, non in imus calamitate praestarem. Cujus unestae laudes quippe ad hanc fortunam reciderunt ut eives Romani indigentes praesidii, et propter patriae luctuosam perniciem dedamur hostium numero qui neque in illius prospera acie primam fortunam, neque in adversi s eundam obtinuimus victoriam qui legionum tot impetua sustentantes nocturnis diurnisque operibus gladiorum i tu telorumque missus exspectantes, victi et deserti a Pompeio, tua virtute superati, salutem a tua elementia deposiscimus petimusque, ut, qualem te gentibus praestitisti, si milem in civium doditione praestra. Et qualem, ait, gemtibus me praestiti, similem in civium deditione praestabo. XVIII. Remissis legatis, quum ad portam venisset Tib.
Tullius, quum eum introeuntem C. Antonius inseeutus non esset , revertit ad portam, et linminem apprehendit.
3od Tiberius quum fieri animadvertit, simulque pugionem eduxisset, manum ejus incidit. Ita refugerunt ad Caesarem. Eodemque tempore signffer de legione prima
377쪽
transfugit, et nunciavit, quo die equestre proelium Lactum essent, Dio sano pirisse homines xxxva neque lirare eastris Cn. Pompeii nunciari neque dici perisse quemquMn. Servus, cujus dominus in Caesaris castris fuisset, uxoremque et filium in oppido reliquerat, dominum jugulavit, et ita elam a Caesaris praesidiis in Pompeii castra distessit; et indicium glande scriptum misit, per quod certior fieret Caesar, quae in oppido ad defendendun, compae arςntur. Ita literis acceptis, quum in oppidum revertissent, qui mittere glandem scriptam solebant, insequenti tem Iore duo Lusitani fratres transfugae nunciarunt, u/n 'ompeius concionem habuisset quoniam oppido subsidio non posset venire nocte ex adversariorum conspectu se deducerent ad mare versum unum respondisse, ut potius
ad dimicandum descenderent, quam signum fugae ostenderent tum, qui ita locutus esset, jugulatum. Eodem tempore tabellarii ejus deprehensi, qui ad oppidum veniebant, quorum literas Caesar oppidanis objecit, qui et vitam sibi peteret, jussit turrem ligneam oppidanorum incendure. Id si fecisset, ei se promisit omnia concessuisnam. Quod dimelle erat factu, ut eam turrem sine periculo quis incenderet. Ita facturus de ligno, quum Propius accessisset, ab oppidanis est occisus. Eadem noc- 4e transfuga nunciavit, ompeium et Labienum de ju- latione oppidanorum ii dignatos esse. XIX. Vigilia secunda propter multitudinem telorum eurris lignea, quae nostra fuisset, ab imo vitium fecit, usque
sin tabulatum secundum et tertium. Eodem tempore promum Pugnatum acerrime, et turrim nostram, ut superi irem, incenderum: idcirco, quod ventum oppidani secundum habuerunt. Insequenti luce materfamisias de mu-
eo se deiecit, et ad nos transulit, dixitque se cum familiataeonstitutum habuisse, ut una transiugerent ad Caesarem; έuam oppressam et jugulatam. Hoc praeterea temPOre tRhellae de muro sunt dejectae, in quibus scriptum est inventum di minutius Caesari Si mihi vitam tribuis, quoniam a Cn. Pompeio sum desertus, qualem me illi praestiti, tali virtute et constantia suturiam me in te esse praestabo. Eodem tempore oppidanorum legati, qui antea exierant, e rem adierunt, si sibi vitam concederet, sese insequen-
xi die oppidum esse dedituros. Quibus respondit, se Cae-
378쪽
sarem esse, fidemque praestaturum. Ita ante diei x Kalend. Martii, oppido potitus, Imperator est appellatus. xx. Et Pompeius, ex perfugis quum deditionem opapidi saetam esse scisset, astra movit Ucubim versus. ea circum ea loea eastella disposuit, et munitionibus se eonistinere coepit. Caesar movit, et propius castra castris conis tuli Eodem tempore mane loricatus unus ex legione vernaenia ad nos transfugit et nunciavit, Pompeium oppidanos Ucubenses convocasse, iisque imperavisse, ut dis ligentia adhibita, perquirerent, qui essent suarum paristium, itemque adversariorum victoriae fautor . Hoepraeterito tempore, in oppido, quod fuit captum, servus est prehensus in cuniculo, quem supra demonstravimus, dominum jugulasse. Is vivus est combustus. Eodemque
tempore centuriones loricati xx ad Caesarem transfuge.. runt ex legione vernacula, et equites nostri cum adversariorum equitibus congressi sunt, et saucii aliquot occiderunt ex levi armatura. Ea nocte speculatores prehensi servi ir, et unus ex legione vernacula. Servi sunt in crucem sublati, militibus cervices abscissae. XXI. Postero die, equites cum levi armatura ex adverissariorum castris ad nos transfugerunt. Et eo tempore ci citer xi equites ad aquatores nostros excucurrerunt: nonnullos interfecerunt, item alios vivos adduxerunt. Ex eis
quilibus apti sunt equites lix. Insequenti die Pompeius securi percussit homines xa iv, qui dicebantur esse tautores Caesaris victoriae. Reliquos in oppidum jussit deduci,
ex quibus effugerent xx, et ad Caesarem venerunt.
XXII. Hoc praeterito tempore, qui in oppido Ategua Bursavolenses capti sunt, legati profecti sunt cum nostri uti rem gestam Bursavolensibus referrent; quid sperarent de Cn. Pompeio, quum viderent hospites jugulari, rnterea multa scelera ab iis fieri, qui praesidii causa ab his reciperentur. Qui quum ad oppidum venissent, nostri, qui fuissent equites Romanis senatores, non sunt ausi inintroire in oppidum, praeterquam qui ejus civitatis suissent. Quorum responsis ultro citroque acceptis et redditis, quum ad nostros se reciperent, qui extra oppidum fuissent, illi de praesidio insecuti ex verisione legatos jugularunt.
Duo reliqui, qui ex eis fugerunt Caesari rem geliam de tulerunt, et speculatores ad oppidum Ateguam miserunt.
379쪽
Ibi quum eertum comperissent, legatorum responsa citae eis gesta, quemadmodum illi retulissent, ab oppidani, concursu facto, eum, qui legatos jugulant, lapidare, et ei
manus intentare ceperunta illius opera se perisse. Ita vix periculo liberatus petiit ab oppidanis, misi liceret le- 'gatum ad Caesarem proficisti illi se satisfacturum. Potestate data, quum inde esset prose, tus, praesidio Comparato, quum bene magnam manum feciMt, et nocturno tempore per sanaciam in oppidum esset receptus, iuglilationem mag--m facit. Principibusque, qui sibi contrarii fuissent in .
tersectis, oppidum in suam potestatem recepit. Hoc praeterito tempore, servi transfugae nunciaverant, oppidano hona vendere, ne cui extra vallum licere exire, in disicinerim. Idcirco, quod ex quo die oppidum Ategua
set captum, metu conterritos complures profugere in 'turram, neque sibi ullam spem vi floris propositam ha re ut si qui ex nostris transfugerit, in levem armaturam
conjici eumque non amplius xv accipere.
XXIII. Insequenti tempore Caesar castris castra emtulit, et brachium ad flumen Salsum ducere cepit. Hiedum in opere nostri distenti essent, eo Iures ex supinore
Ioeo adversariorum decucurrerunt. Ne deithentihuc nostris, multis telis injectis, complures uiueribus afferere. Hi tamen, ut ait Ennius, fri essere parum r. Itaque, praeter consuetudinem, quum a nostris animadversim esset cedere, centuriones ex legione ' flumen tralvi gressi duo restituerunt aciem, acriterque extatae virtute Plures quum agerent, ex superiore loco multitudine telo. rum alter eorum concidit. Ita, quum is compar proelium facere coepisset, et quum undique se circumveniri animadvertisset, parumper ingressus pedem offendit. Hujus rem eidentis viri casu passim audito, quum omplures advεrsariorum concur, im facerent, equites nostri fiant essinteriore loco adversarios ad vallum aget coeperunt. Ita,
dum cupidius intra praesidia lorum student caedem Lahe-rφ, a turmis et levi armatura sunt interclusi chromin bis flamma virtus fuisset, vivi capti essent. Nam et mussi ne Praesid; ita coanguit ibantur, ut equites spatio hit lumvix se defendere possem. Ex his uir de genere pngnae complumes sunt vulneribus affects, in quis etiam Clis os
citius inter Faes ita coriatus est'. g inmi η με xi nostrisi
380쪽
stostris praeter a centimones sit nemo desideratim glorias egerentes.
xxiv. esuro die ab Soriearia utraeque convenere eo-Piae. Nostri brachia ducere coeperunt. Pompeius, quum animadverteret, castello se excludi Aspavia, quod ab Ucubi millia passuum v distis; haec res necessario vocaba ut ad dimieandum descenderet. Neque tamen sequo loco sui potestatem iaciebat sed ex grumo excelsum tumulum capiebat, usque eo, ut necessario cogeretur iniquum locum subire Quo facto, quum utrorumque copiae tumulum Acellentem petissent, prohibiti a nostris sunt, dejectiquo Planicie. Quae res secundum nostri essiciebat proelium. Undique autem cedentibus adversariis,mqstri magna in caede versabantur quibus mons, non virtus, saluti luit quosabsidio tunc, nisi advesperasset, a paucioribus nostris om-m auxilio privati essent. Nam ceciderunt ex levi arma tura cccxxiv ex legionariis xxxii x Praeterquam quom Tum arma et spolia sunt allata. Ita pridie ii centuri ruum interitio hae adversariorum poena est litata.
XXV. insequenti die, pari consuetudine, quum ad enna dem locum ejus praesidium venisset, pristino illo suo ute-hantur instituto. Nam praeter equites nullo loco aequo se Ommittere audebant. Quum notiri di opere essent, equitum copiae concursus facere coeperunt, simulque voci
rantibus legionariis quum locum difflagitarent ut consueti insequi existimare possent, se paratissimos esse ad dimicandum, nostri ex humili convalle berie longe sunt egressi: et planitie iniquiore loco constiterunt. Illi tamen procu dubio ad congrediendum in aequum locum non sunt aua.descendere praeter unum Aulauium Turpionem, qui fidens vitibus, ei res vetiariis sibi parem esse neminem, cogutare coepit. Hic, ut fertur Achilli, emtionisque congres.sus Q, Pompeius Niger, eques Romanus ita licensis, ex acie nolui ad congrediendum progressus est. Quoniani s.rocita Antisti omnium mentes converterat ab opere aspectandum, acies sunt a spolitae. Nam inici hellatores principes dubia erat polita victolia, ut prope videretur neu
hellandi duorum dirimere pugna Ita avidi cupidi quo
Dariam quisque Partium, ' expertorum virorum fatiloruinque voluntas habebatur. Quorum virtute alacri quumina