장음표시 사용
351쪽
Atque etiam super,ns Johae factum, non in M. A.
Minium hominem novum parvumque senatorem sed i Mipionem, omnem illa iamilia, dignitate honoribusque praestantem. Nam quin Seipso sagulis mirpureo ante stegis adventum uti lotitus esset clieisur Iuba cum eo egisse, non oportere illum eodem nti vestitu atque ipse uteretiu. Itaque factumeit, ut Scipio ad a bum sese vestitum, trans ferret et Iubae homini superbissimo inertissimoque o,. rem raret. Lu i l. Postero die universas ommum copias de castris omnibus deducunt et subercilium quoddam excelsiam
nacti, non ionge a Caesaris castris aciem constituunt, at , que ibi contatiunt caesar item producit copias, ceterite que i. inii ructis ante suas munitiones, quae erant in cano oo, cousiitit siue dubio existimans, ultro adversarios, utim tam magnis eoini, auxiliisque regis essent praedit, Promptiusque proiiluissent ante se concursuros, propiusque se acceis vos. Equo circumvectis lagicinosque e hortatus, signo clato, accessum hostium aucupabatur. Ipse -im a piis munitionibus longius non sine rauioae
trocedeb/t, quod in oppido altae, quod S ipio tenebat,n tum erant obortes armatae. Eiden Outem oppido ad dextrum fatus Os cornu erat oppofitum verebaturque, ne, si Praetergressus esset, ex oppido eruptione facta, ab latere eam adorti conciderent. Practerea hae quoque eum causa tardavit; quod erat locus quidam perimpedistus ante aciem Scipionis, quem suis impedimento ad ultro occurrendum fore exastimabat. LlX. Non arbitror essu praetermittendum, quemadmodum exercitus utriusque fuerunt in aetem instructi. Scipio e modo aciem direxit. Glloeabat in fronte suas et I hae legiones postea autem Numidas in hi diaria acie ita
eatenuatos, et in longitudinem directos, ut 3 ocul rinplex esse acies media a legionariis militibus videretura in corunibus .utem duplex esse existimabatur Elephantos dentro sinistroque cornu colloeaver aequalibos inter eos imtervallis interjςdiis. Post autem elephantos, armaturas uves Numidaique substituerat auxiliares. Equisatum Denatum a niversum in suo dextro cornu disposuerat sis nistrum enim cornu.oppido Ullita claudebatur, neque ratfi tuta equitat in explicandi. Propterea Numidas levisque
- ιuiae asia iurisititi duium ad deatram partem suae
352쪽
n is opposuerat, fere interiei ho non rnn m passuur aisatio et ad collis radiees magis appulerat, longiusque ab
.dversariorum suisque copii, promoverat Id hoc cosis alio ut quiam acies duae ter i. concurrissent initio cer. taminis paullo longius ritis aeuuitatus circumvectus, Rimprou so elaiidere multitudine sua exercitism Caesaris..tque Perturbatum jaculis configeret. Haec fuit ratio seipionis eo die proeliandi LX Caesaris auten aete hoe modessuit eouocata uaae sinistro ejus corni ordiar et a dextrum pervenianti Habait in sinistro cornu logicinem x. hi in denim cor .
sum autem dextrum cornu secundam aciem iere, in ea. Tum legionum parte eohortium eouocaverat. Praeterea ex tironum legionibus paucas adyeerat. Tertiam autem aetem in sinistrum suum ornu contulerat et usque ad elei suae mediam legionem porrexer- et ita talocaverat,
ut finistrum suum cornu triplex esset. Id eo consilio seqQerat quod suum dextrum latus munitionibus adjuvabati Mistrum autem ut equitatus hostium multitudini resiste
re possiat, clavorabat. Eodemque suum omnem contui . t equitatum, et, quod ei parum confidebat, praesidi. his equitibus lesionem v praemiserat levemque armatumram inter equites interposuerat. Sagittarios varae pacsimque locis certis, maximeque in cornibus collocaverati.
LXI. Sic utrorumque exercitus instructi non pius pas mum ccc interjecto spatho, quod forte ante ad tempus acciderat nunquam, quin dimicaretur, a mane usque εMaam x diei perstiterunt. Iamque Caesar dum exercis tum reducere intra munitiones suas cepisset subito uni versus equitatus Iterior Numidarum Getulorumque sinu frenis ad dextram partem se movere; propiusque Caesari. Mbstra quae erant in colle se consere coepit. Frenatu autem Labieni eques in roe permanere, legionesque di tinere quum subito pars equitatus Caelaris eum Ievi aris matura contra Gerulos, injussu ac temere longius progressi. Paludemque transgressi, multitudinem hostium susti vera. Pauci non potuerunt: evique armatura deserti ac pusiconvulneratique, uno equite amisso, mutire equis saucii
te vis armaturae lius occisis, ad suos refugerunt. Qu.
353쪽
e a reamaa. Quod propricam gainsiam bellant , a
Rrtuna tribuere non decrevit nanicine postero die Caes ah cum parte e tritatus sui Leptim frumenti gratia, M. h. In itinere praedatores mutes Numidas Getulosque, en improviso adora circiter en iam partim occiderim partim vivomni militi sunt. Casar interim quotidie legione, in eampum deducere, atque ovus facere. alis que et fossim per medium eampum ducere, adversaria. umque excursionibus iter offa me non inter itit. Scipio item munitiones contra facere, et ne jugo a Caiatae excluderetur. Pprciperare. Ita duces utraque et in op
ribus occupati erant, et nihilo minas eque i in proeliis inter se quotidie dimieahant. Lxil. Interim Varus lassem quam ante Uticam hi mr gratia subduxerat, cognito gionis uri et ira ex brilia adventu, eeleriter deducit ibique Getulis pm thu
epibatisque eomplet insidiandique gratia progressus Ad
remetum eum L navibus pervenit. Cujus civemus i
set Caesar L. Cispium cum classe xx.ii navium Thainsun versus in stationem praesidii gratia commeatus L. mittit itemque in Aquilam cum iri navibus longis
Adrumetum eadem de causa praemittit. Cispiuε,-.quo .eat missus eleriter pervenit. Aquila empestate jacta- .us, promontorium superare nis poma atque angulum. quendani tutiam a tempestate nactus cum classe se longius
a prospeetu removit. Reliqua lassis in salo M Leptim, gressis remigibus, passimque in litore vaganti a partim M oppidovi A sit aereandi gratia progressis, vacua R
-ensoribus stabat. Quibus rebus varas ex perfugis .mnitis, occasionem nactus vigilia secunda Adrumeto ex cothone egressus, primo mane Leptim universa et assidi
ν-.s, naves onerarias, quae longius a. portu in calo M. ant, incendit, et peia res duas, v cuas a defenseribus, mullo repugnante, cepit. I xiii Cissa interim elariter per nuneio in castris, quum opera circuiret certior factus, quae bellant a Pori tu millia passuum vi, equo admis 3 omissis omnibus rebus, -leriter pervenit Leptim ibique moraturi mum ut se nnum minequerentur, primum ipse Mavigivium parvum cooscendit incursu Aquilam multitudine navigiorum per
354쪽
is Haeset Interim varus eleritate Caesaris audaciaquom tu in m iniversa classe, eonversi, avibu , Adrume
tum e sus fugere contendit. Quem Caesar in nihilibus passuum tu coniecti us, reci peruta quinqueremi cum omnia bus his epibatis, atque etiam homum ultodibus cxu in. ea nave aptis, trirentem hostium proximam, tiae , reo pugnando erat eommoravi, onustam remigum Piliata/-vumque cepit. Reliquae naves o im promontorium suPerarunt, atque 'drumetum in Cothonem se universae eontii terunt Caesar eodem vento pr montorium supera. re non potuit atque in salo in anchori, ea nocte comm ratus prima luce Adrumetum accedit ibique navi nua onerariis, quae erant extra Cothonem, incentis, omnibus 'que reliqu s aliis aut Iunduinis aut in tithonem ei impulis sis, paullisper commoratus, si forte vellent classe dimica. re, rursus serae pit in castra LXLV In ea nave captus est P. Vestrius eques Roma, nos, et . Ligariu Atranianus, quem Caesar itim spania eum res quis dimiserat; et pol ea se ad impetum contu, Ierata inde ex poelio effugerat, in Africamque ad Varum
venerat. Quem ob periurium perfidiamque Caesae jussit
necari. P. Vestrio autem, quod ejus frater Romae pectu Diam imperatam numeraverat et quod ipse tuam causam
Caesari probaverat, se Nasidii classe captum, quum a necem duceretur, heneficio vari esse servatum; postea facultatem ibi nullam datam transeundi, ignovit. LXV. Et in Africa consuei incolarum, ut in agris, et in omnibus fere villis sub terra specus, condendior menti gratia, lam habeant atque id propter bella max me, hostiumque subitum adventum praeparent. Qua de re aesar certior per indicem factu, tertia vigilia legi neu Tristini equitatu mittriis eam is suis millia passuum x at que inde magno numero frumentionustos recepit in east Quibus rebus cognitis, Labienus progressus a uis ad is malitia passutim uti per jugum et collem, per quem caesae pridie iter secerat ita e ultra duarum legionum facit a qu ibi ipse quotidie ex stimans Caesarem eadem saepe ,--
mentandi gratii conameaturum, cum magno equitatu i vique armatura insidiaturus locis idoneis consedit.
LXVI. Caesar interim de insidiis Labieni ex effagis Vestae laetuti aucta dis 4 Quam mutus, dum hostiis
355쪽
vis tidiis instεtoto siem idem faciende, in eo genum aresduccrentiar, subito mane imPerare portat Decun.anam mones se uti veterinas cum parte equitatusue qui Atque, equitibus praeuiissis neque opinante insiditatores subito iamnvallthiis latentes levi armatura concidit circiter D. e. liquos in fugam tiri pissimam conjecit. Interim Labienus eum universi equitati su dientibus sui supPetias oceurrit.
Cuius vim multiti dinis quum equites pauci Caesariani jam sustinere non possenti Caesar instructas legioris hostium e iis o tendit in facto perterrito Labieno ac retaris dato suos equites recepit incolumes. Postero die Iuba Numidas eos, qui loco naisso fuga se receperant in casera, in cruce onmes suflixit LXVil. Caelκ interim quoniam frument m in pre. mebatur; CP as omnes in caltra conducit atque piaesidio
Lept , Riispinae, Achisiae rei icto, Cispio Aquilaeque classe. transdita, ut aitet Adrianiatum alter Thapsum mari infiderent, ipse cas ris incentis, i noctis v igilia, acie structa, impedimetitis in inlitia parte cohDeatis, ex eo loco proficise itur, et pervenit ad oppidum Agar quod a G. tulis saepe antea oppugnati m summaque vi per ipsos γpidanos erat defensum ibi in Amyci eastris unis positis, ipse flumentatum ii eum villas eum Parte exercitus Pr sinu, magno invento hordei, olei, mi, fici numero, Pamae tritici atque recreato exercitu, rediit in castra. Scipio interim, cognito Caesaiis discessu, cum universis copiis Per jugiam caesarent ii ' qui coepit atque ab ejus castris millia passuum vi longe, trinis astris dispartitis copiis, consedit.
LXVI l. oppidiam erat Zeta, quod aberat a Scipione
millia passeum , ad ejus regionem, et pirtem calixori meollocatum, a Caelure autem cliversum ac remotum, quod erat ab eo longe Dillia Passuum rix. Huc Scipio legi ne ii iumentandi gratia misit Quod postquam caesar ex per iuga cognovit, eatiris ex Ampo a conem ac tutiora ioca collocatis, atque ibi praesidio relicto, ipse 'vigilia egressus piaeter holitum callia proficiscitur cum e piis, et oppido potitur. Legiones Scipionis comperat songius in agris frumentari et quum eo contendere e naretur, animadvertit copia holitum iis legionibus occur--
356쪽
capto C. Mutio Regino equite Romano Scipionis familiarissimo, qui ei oppido praeerat, et P. Atrio equite Romano de coquentu Uticensi, et amelis xxii regis adductis, praesidio ibi cum Oppio legato relicto, ipse se reeip
LXIX. Quum jam non longe a castris Scipionis abesset,
quae eum necesse erat praetergredi Labienus Afraniusque cum omni equitatu levique armatura, ex insidiis adorti. agmini ejus extremo se offerunt, atque ex collibus primis exsistunt Quod postquam Caesar animadvertit, equitibus suis hostium vi oppositis, sarcinas legionaxios in acervum jubet eomportare, atque celeriter signa hostibus inferre. Quod postquam coeptum est fieri primo impeta legionum, equitatus et levis armatura hostium nullo negotio laeo pulsa. et dejecta est de colle Quum jam Caesar existimasset hostes pulsos deterritosque finem lacessendi facturos et iter optum pergere coepisset; itarum celeriter ex proximis collibus erumpunt, atque eadem ratione, qua ante dixi. in Caesaris legionarios impetum faciunt Numidae levisque armaturae, mirabili velocitate praediti, qui inter equite 'Pugnabant, et una Pariterque cum equitibus accurrere e relugere Θnsueverant. Quum hoc saepius facerent, et Iulianos proficiscentes insequerentur, et refugerent instan- tec propius non caederent, et singulari genere pugnae: uterentur eosque iaculis convulnerare satis esse existimarent Caesar intellexit nihil aliud illo conari, nisi ut se eo- gerent castra in loco ponere, ubi omnino aquae nihiὲ esset ut exercitus ejus jejunus, qui a quarta vigilia usquaad horam x diei nihil gustasset, ac iumenta siti perirent. LXX. inum jam ad solis occasum esset, et non totos passus in horam iv esset progressus, equitatu suo, propinter equorum interitum, extremo agmine remoto, legiones invicem ad extremum agmen evocabat. Ita vim hoR. tium, placide leniterque procedens, per legionarium mi litem commodius sustinebat Interim equitum Numidariun copiae dextra sinistraque per cones Praeeurrere, coronaeque in modum insere multitudine sua Caesaris copias, pars agmen extremum insequi Caesari autem non amp .us te aut quatuor milites veterani, si s convertissent,
357쪽
ac rursu ad aetem passim conversis equis se civit ebant, atque in spatio consequebantur, et jacula in legionarios conjiciebant. Ita Caesar modo procedendo, nodo resistendo, tardius itinere infecto, noctis hora prima omnes suos ad unum in castris incolumes sauciis x factis reduxit. Labienus, circiter coamissis, multis vulneratis, ac defessis, instando omnibus, ad suo de recepit. Scipio in- rarim legiones productas cum elephantis, quos ante castra in aete, terroris gratia, in conspectu Caesaris collocaverat, reducit in castra.
LXXL Caesar eontra ejusmodi hostium genera vias
suas, non ut imperator exercitum veterareum, Victoremque
maximis rebus gestis, sed ut lanista tirones gladiatores condocefaeere, quo pede se reciperent ab hoste, et qωπι- . admodum obversi adversariin, et in quantulo spatio resilierem, modo procurrerent, modo reeederent, comminare
turque impetum, ac prope quo loco, et quemadmodum tela mitrerent, praeeipit. irifice enim hostium evis armatura anxium exercitum nostrum atque solicituin habe-hat quia et equites deterrebat proelium inire, propter equorum interitum quod eos jaculis interficiebat; et legionarium militem defatigabant propter velocitatem: gravis enim amplura miles simul atque ab his insectatus eonstiterat, in eosque impetum fecerat, illi veloci ursa faeile perieulum vitabant. LXXII. Quibus ex rebus Caesar vehementer commouebatur quia, quodcumque proelium, quoties erat comminsim equitatu suo, sine legionario milite, hostium equ-- tui levique armaturae eorum nullo modo par esse Poterat. Bolicitabatur autem his rebus, quod nondum hostium legiones cognoverat et quonam modo sustinere se posset ab eorum equitatu, levique armatura, quae erant mirifica, si legiones quoque aecessissent. Accedebat etiam haec causti, quod elephantorum magnitudo multitudoque militum xvii mos detinebat in terrore cui uni rei tamen invenerat remedium. Namque elephantos ex Italia transportari iusserat, quo et miles noster speciemque e virtutem bestiae cognosceret, et cui parti corporis ejus telum iacile adjiei stat: ornatusque ac loricatus elepbantus quum esset, quae Pars ejus em pori mida sine tegmine relinqueretur, ut eo tela conjicerentur ' Haeterea ut jumenta bestiarum odo-
358쪽
xem, stridorem, speciem, consuetudine captarum non reformidarent. Quibu ex ςbus nargiter erat consecutus: nam et milites benias manibus pertractabant, earumque tarditatem cognoscebant, equitesque in eas pila praepilata conjiciebant atque in consuetudinem equos patientia hestiarum adduxerat.
LXXIII. Ob has ausas, quas supra commemora L solicitabatur Caesar, tardiorque et consideratior erat factus, et ex pristina bellandi consuetudine celeritateque excesse-Tat. Nec mirum copias enim habebat in Gallia bellare AEonsuetas locis campestribus, et contra Gallos homines sertos minimeque insidiosos; qua per virtutem, non Perdolum, dimicare consueverunt. Tum autem erat ei labo- ondum, ut consuefaeeret milites hostium dolos, insidias, artificia cognoscere, et quid sequi, 'uid vitare conveniret. Itaque quo haec celerius conciperent, dabat operam, ut legiones non in uno loco contineret, sed per causam frumentandi, huc atque illuc raptaret ideo quod hostium Wopias ab se suoque vestigio non discellarus existimabat. Atque post diem iii productas accuratius suas copias, Cui instruxerat, propter hostmm castra praetergressus, se quo loco invitat ad dimieandum. Postquam eos abhor--re videt, reducit sub vesperum legiones in castra.
LXXIV. Legati interim ex oppido Vaeca, quod sin .etimum fuit Zetae, erius Caesarem potitum esse demonstravimus, veniunt petunt et obsecrant, ut sibi praesidium mittat se res complures, quae utiles bella sint, diuinis. traturos. ero tempus de eorum voluntate studioque erga Caesarem fansfuga suos cives facit certiores. Jubam regem celeriter cum copiis suis, antequam ses ris praefidium eo perveniret, ad oppidum adcucurrisse, atque adveniente multitudine circumdata, eo potitum et
omnibusque ejus oppidi ineosis ad unum interfectis, dedisse oppidum diripiendum delendumque militibus. LXXV. Caesar interim, lustrato exercitu a. d. xi Kal. Apr. postero die productis universis copiis, processus a suis altris millia passuum , a Scipionis circiter duum. millium interjedio spatio, i acie coalitit. Postquam satis diuque adversarios a se ad dimicandum invitatos supersedere pugnae animaovertit, reducit copias. Postero die castra movet, atque iter ad oppidum Sarsuram, ubi Seipio
359쪽
Numidarum habuerat praesidium, fri mentumque eomportaverat, ire contendit. Quod ub Labienus animadvertit, eum equitatu levique armaturn agmen ejus extremum earpere coepit: tque ita lixarum mercatorumque, qui
plostris merces portabant, interceptis sarcinis, addito animo, propius audaciusque accedit ad legiones, quod exis timabat milites sub onere ac sub saretnia defatigatos pugnare non posse. Quae res Caesarem non isset Ierat: namque expedito ex singulis legionibus tricenos milites esse jusserat. Itaque eos in aequitatum Labieni immissis tura rnis suorum suppetias mittit. Tum Labienus, conversis etquis signorum conspectu perterritus, uirpassime contendit fugere multis ejus occisis, compluribus vulneratis.
Milites legionarii ad sua se recipituit signa, atque iter iu-eeptum ire coetarunt. Labienus per jugum summumetollis dextrorsus procul milites subsequi non desistit. LXXVI. Postqnam Caesar ad oppidum Sarsuram venit,
inspectantibus adversariis, interfecto praesidio Scipionis, quum tuis auxilium ferre non auderent fortiter repugnante P. Cornelio Scipionis evocato, qui ibi praeerat, atque a multitudine circumvento littersectoque, oppido potitur; atque ibi frumento exercitui dato, Pristero die ad oppidum Tisdram pervenit, in quo Considius per id tempus fuerat eum grandi praesidio cohorteque sua gladiatorum. Caesar, oppidi natura perspecta, atque inopia ab oppugnatione ejus deterritus, protinus prosectus circiter millia passuum I ad aquam fecit castra atque inde iv die egressis, redit rursus ad ea castra, quae ad Agar habuerat. Mem facit Scipio, atque in antiqua eastra copias reducit. LXXVt L habenenses interim, qui sub ditione et potestate Iubae esse consuessent, in extrema ejus regni regio te maritima locati, interfecto regio praesidio, legatos ad
Caesarem mittunt; rem a se gestam docent. etunt orantque ut suis sortums, de populo Romano, quod bene meriti essent, auxilium ferret Caesar, eorum consalio probato, Marcium Crispum tribunum eum cohorte et sagittariis tormentisque compluribus praesidio habenani mittit. Eodem tenipore ex ionibus omnibus milites, qua aut morbo impediti, mi Tommeatu dato, cum signis noni me an ante transire in Africam, ad millia iv, equites D,
360쪽
Tetrimi. Itaque cum his copiis et omnibus is inibus ιν ductis, sicut erat instructus, arx millibias passuum a suis castris, ab Scipionis vero a millibus passiussim longe o sitit in campo. .
LXXVIII. Erat oppidam infra east se lonis nouorine Tegea ubi praesidium equestre circiter c habere consueverat. Eo equitatu dextra sinistraque dirino ab oppidi lateribus, ipse, legionibus ex castris eductis, atque in jugo inferiore instructis, non longius sere in passus ab suis munitionibus progressus, in acie constitit. Postquam diutius in uno loco Scipio commora tur, et tempus diei ira otio consumebatur Caesar equitum turmas suorum subeuin hostium equitatum, qui ad oppidum in statione erat. facere impressionem levemque armaturam, sagittarion funditoresque eodem submittit. Quod ubi coeptum est fieri; et equis concitatis Iuliani impetum fecissent Pacidius suos equites exporrigere coepit in longitudinem, ut ha. berent facultatem turmas Iulianas circumfundem, et nihilo minus fortissime acerrimeque pugnare. Quod ubi Caesae animadvertit, Cc, quos ex legionibus habere expediti consueverat, ex proxima legione, quae ei prauio in acie constiterat, iubet equitatui succurrere. Labienus interim suia equitibus auxilia equestria summittere, sauciisque ac des vigatis integros, recentiolibusque viribus equites subminis-rrare. Postquam equites Iuliani co vim hostium ad avi milia
lia numero sustinere non poterant, et a levi armatura Numidarum vulnerabantur, minutatimque cedebant; Caesar a teram alam mittit, qui satagentibus celeriter occurrerent.
Quo tacto sui sublati univeru in hostis impressione facta, i 'fugam adversarios dederunt, multis occisis, compluribunvulneratis. Insecuti per iii millia passuum usque in collea hostibus adadiis se ad suos recipiunt. Caesar in horam commoratus, sicut erat instrui tus, se ad sua castra recepit. omnibus incolumibus. In quo proelio Pacidius gravitex pilo per assidem caput illius, compluresque duees aedo tissimus quisque intersecti vulneratique sunt LXXIX Postquam nulla conditione cogere adversiri. Os poterat, ut in aequum iocum destenderent, legionumque periculum facerent; neque ipse propius hostem castra Ponere propi ex aquae penuriam se posse animadverteret, adis mersario no eorum virtute confidere, sed auuarum inopia