De contaminationis apud Plautum et Terentium diversa ratione [microform]

11쪽

cohibete intru limen etiam uos parumper, PleusicleS. Sinite me prius provectare, ne Spiam insidiae sient, Concilium quod habere uolumuS. nam opus est nunc luto loco, Unde inimicus nequis nostri spolia capiat consili. Quae verba cum fine actus secundi omnino non congruere

luce clarius est. Illo loco senex domum redit, ut senatus habeatur. Hic autem apertis verbis atque dilucidis nunc demum consilium habendum esse pronuntiatur. Sed qui S St, quin miretur, Si verSu Sequente perlegerit Palaestri enim, postquam neque a laeva neque a dextera consilio venatorem adesse rintellexit, Periplectomqnum et Pleusiclem evocatos in

Sed uolo scire eodem consilio i/od intus meditati sumus Gerimus rem'

Quibus verbis senex respondet v. l 3): Massis non poteS esse ad rem utibile. Pleusicles quoque servi sententiae assentitur v. id): suodne uobis placeat, ispliceat mihi 'Pro consilio igitur tanta verborum magnificentia pronuntiato Periplectomenus et Pleusicles tantummodo dicunt sese consiliuni Palaestrionis probare. Ubi si alia nisi illa pauca verba facere nolebant, non loco tuto opus erat, unde inimicus nequis spolia capiat consili ; nam si inimicus eorum verba audivisset, ex hoc colloquio Omnino nihil concludere potuit. Quibus e verbis elucet versus 596-611 neque cum versibus antecedentibus

neque cum Sequentibu congruere.

Intendamus nunc oculo ad verba quae sequuntur. Versibus 616-672 Pleusicles cor corpusque suum cruciari dicit, quod a Periplectomen facinora puerilia Xpetat, γιue istaec vetas fustere facta musti quam secturi Solet.

Sene autem Sese nondum exaruisSe ex amoeni rebus et

voluptariisse et libenter hospitem consilio atque Opera adiuvare respondet et benignitatem suam comitatemque praedicat. Rectissim iam ridericus Schmidi l. c. p. 342 contendit illas virtutes, quibus Periplectomenus glorietur, ad hunc fabulam omnino non quadrare, quod neque convivium habetur, ut senex

conuiuam hilarissimum v. 666 se praebere possit, neque alia Occasio datur, qua parte primarii parasiti atque obsonatoris optimi agat. Versu 672 Pleusicles aegre fert, quod hospes adulescentis

causa tantos sumptu facere Ἐ0gatur, et Periplectomenu re-

Num in mala uxore atque inimico Siquid sumus, sumptu est In bono hospite atque amico quaeStus St, quod Sumitur.

Deinde senex explicat, quibus causis adductus uxorem in matrimonium non duxerit v. 680-722). Periplectomenus hoc loco personam Micionis Terentiani, qui, quod fortunatum isti putant, uXOrem, numquam habuit Adelph. v. 43l44 in memoriam mihi redigit. Verba Micionis ea de cau8 riSum movent, quod senex in fabulae exitu, ut uxorem in matrimonium ducat, commovetur. Quare autem Aenex Plautinus illa verba faciat, in- tollegi non poteSt. Maxime autem mireris, quod Periplectomenus versu 38 sese obsonatum discessurum esse dicit. Quae verba neque cum initio huius scaenae neque cum fine congruunt. Cum enim Pleusicles et Periplectomenus e domo exierint, ut cum Palaestrione concilium haberent, fieri non potest, quin Senex iamnunc concilio nondum habito abeat. in autem huius scaenae elucet Periplectonienum non obsonatum abire, sed ut Servo auctor illas duas mulieres lepidissimas adducat. Postquam Pleusicle Senem, ne magno Sumptu faceret, adhortatus est, Periplectomenus mores eorum caStigat, qui cena apposita v. 755 dicere solent: Insanivisti hercle num idem hoc hominibus su erat decem, Sed numquam v. 759): Iube illud demi tolle hunc patinam remoue pernum. Qui versus eadem de causa qua ei Su8 666 sqq. cf. . 10Sq.)ad hanc fabulam non quadrant. Quae omne expositiones atque explicationes subito inciduntur verbis Palaestrionis v. 765): Istitur id quod astitur hic primum rueuorti decet

Nunc hoc animum advortite ambo.

12쪽

proposito aberraverunt, nunc demum ad rem redeunte constituunt, quomodo militi Philocomasium eripienda sit. Quem ad finem Palaestrio initio huius scaenae huc atque illuc spectavit, ne uspiam insidiae sient , quoniam permulti interim accedere et consilium captare potuerunt 8 Postquam Periplectomenus a Palaestri0ne iussus Acroteleutium et Milphidippam, quae in scaenam tertiam huius actus prodeunt, adducturus discessit, servus Pleusiclem hortatur, ne amicam, ubi miles advenerit, Philocomasium, sed Diceam nominet v. 805-8l2). Neque quid haec verba sibi velint, intellegi

potest, cum adulescenti per totam fabulam occasio consilium Palaestrionis sequendi non detur. Quibus absolutis comprehendamus paucis, quid ex illis verbis didicerimus. Quamquam Periplectomenus actu Secundo exeunte, ut cum Palaestrione et Pleusiclo frequens senatus haberetur, rediit, illi tres viri initio actus tertii, ut consilium habeant, exeunt. Versibus l2-6l autem constituunt, eodem consilio, quod intus meditati sunt, rem gerere. Sequuntur tum verSuS, quibus Periplectomenus suam virtutem praedicat et mores aliorum hominum castigat. Inde a versu 65 autem

subito consilium habetur et Palaestri seni adulescentique, quae eis facienda sint, imperat. Quin haec scaena in exemplari Graeco tali modo composita non fuerit, his expositis nemo dubitet. Ut iam supra vidimus, haec scaena illo dialogo longo inter Periplectomenum et Pleusiclem habito supra modum producitur. Qui dialogus 6lb-764), quo Pleusicles aegre fert, quod Periplectomenus

lacinora puerilia et tantos Sumptus sacere coactus sit haberi non OleSt, nisi Seni facinora puerilia consilio iam pridem habito imperata Sunt. Quae cum ita sint illi versus neque cum initio huius scaenae, quo consilium liabendum esse pronuntiatur, neque cum fine, quo demum consilium habetur, congruunt, quadrant autem ad versus Gl2-6l5, quibus illi viri consilium, quod intus meditati sunt, sequi constituunt. Atque re Vera, si versus l2-765 expungimus, omnia optimo Se habent.

ravit num consilio habendo venator adsit, versu 765 sqq. Periplectonienus, Palaestrio, PleuSicles deliberant, quomodo miles decipiendus sit. Illam partem huius scaenae b96-6li 76b-,04)ox Alagone fluxisso facillime intelleges Palaestri enim a Periplectomen anulum petit v. Ti), ut fingens illum sibi a sonis

uxore traditum esse militem decipere OSSit, et Senem mulierem sorma sepida' adducere iubet, quae e In atronarum modo ornata sese Periplectomen uxorem esse v. 790-793 et amore

militis deperire simulet. In scaena III 3 Periplectomenus Milphidippam et Acroteleutium, ancillam eius, adducit Miles autem, p0Stquam Servu ei actu quarto ineunte anulum tradidit,

Milphidippa IV 2 o Acroteleuti IV 6 deceptus Philo

comasium Athenas remittere constituit 1 3). Virgo una cum Pleusicle o Palaestrione in navem IV ), miles autem eriplectomeni domum se conserunt IV ). In actu quinto miles

domo Periplectomen eripitur atque valde verberatur. Quae cum ita Sint verSus 96-6li 765-80 tamquam sundamentum reliquae fabulae esse et ex eodem exemplari Graeco atque actus Sequente i. e. ex Alagone videntur fluxiSse. Itaque Langeni l. c. p. 3lb8q. Sententia, qua exponit Otam Scaenam interpolatori cuidani attribuendam esse iam a principio displicet. Schmidtius i. c. p. bl sq. tantummodo versus l2-76ba retractatore quodam inserto esse ex e concludit, quod talem

urbanitatem, qualent in hoc dialogo, nulla in fabula Plautina

inveniamus. Poetam autem a tali genere dicendi abhorruisse, quod illud ad mores rusticos Romanorum non quadraVerit, Vir doctus contendit. Si autem Plautus eas tantum comoedias docere Oluisset, quae ad more Romanorum quadrarent, Omnino alias tabulas transferre debuit Poetae enim novae comoediae

Graecae re atque more lenonum, meretricum, adulescentium

in venerem effusorum describunt atque depingunt, qui ad pravam consuetudinem saeculi diadochorum in vitia prolapsi quadrant, a in Oribus autem Romanorum, qui Plauti aetate fuerunt, abhorrent. Tamen argumenta illarum fabularum translatarum liopulo Romano placuerunt. Itaque me quidem iudico Plautus

eodem iure hanc quoque scaenam cum moribu Romanorum discrepantem fabulae in Serere poterat.

13쪽

protulit Schmidii sententiae his verbis repugnans: Aber Sollman gege eine solcherathetes noch Grunde ansithren Doreine reichi ausi das das Stuc Dittographien at also gum alto Bestande gehori. ' Dittographias enim Plautinas, quae in hac quoque scaena inveniuntur velut v. 642-666 668 ); v. I sq. - 723 sq. paulo post mortem lauti ortas esse iam Goelgius' rectissime exposuit. Itaque verisimillimum est illos versus ipsos, qui illographiis tamquam fundamento suerunt,

Me quidem iudice Plautus ipse versus 6l2-765 ex anonymo exemplari Graeco B desumptos in Militem gloriosum videtur

immisisse his de causis. Primum enim statuendum Si verSus6l sq. optime ad finem actus secundi quadrare. OStquam Periplectomenus domum rediit, ut senatus haberetur, PalaeStrio, Periplectomenus, Pleusicles dicentes se eodem consilio, quod intus meditati sunt, rem gesturos esse exeunt. Itaque rectissime Leo l. c. p. 6b illos versus 6l2-765 in exemplari , ex quo Plautus eos deSumpsit, versum 9 Secuto eSSe putat. Ab illa sententia F. Schmidtius abhorret iudicans Periplectomenum, quem hac in scaena invenimus, dissentire a Periplectomeno, qui aliis in scaenis est. Ille vir doctus offendit in eo, quod Senex, qui comitatem suam et urbanitatem praedicavit, versibus 72 Sq. exponat, quant incommodo sit, Si qui conubium inierit, quamquam Pleusiclem Philocomasium in matrimoniu, ducturum esse non ignoraverit. Sed mea quidem sententia adulescens omnino non in animo habet Philocomasium in matrimonium ducere Argumenta, quae Schmidtius ad sententiam suam confirmandam attulit minime probabilia esse mihi videntur; nam primum in omnibus sabulis, si quis puellam in matrimonium ducturus est. hoc de consilio verbis perlucidis

Brix l. c. adn. crit ad V. 723.

cortiores fimus In Milite glorioso autem nihil hac do re dicitur. Deinde vix credibile est Pleusiclem, qui v. 03):

publice testatus Naupacti m fuit Maonai rei publica oratia,

filiam dona v. 108 Il0 uxorem 'ibi coniuncturum AESSe. Tum Philocomasium et meretrix v. 100 et concubina nominatum non modo Sceledro v. 362, 4l6. 458. 470. 549)aut a Pyrgopolinice v. 973, 1095) sed etiam a Palaestrione

v. 140, 337, 14 et a Periplectomen ipso v. 08, 937). Nihiro vera illo lepidus senex actus Secundi qui ut Palaestrio v. 36sq. docet, hilli amanti Suo 40Spiti morem gerit, opera consilioque adhortatur, iuvat qui ipSe conSilium parietem perfodiondi dedit, optime congruere videtur cum Sene huius Scaenae,qusem Summos Sumptus pro h0Spite facere mon paenitet, qui aduleScentem monet v. 677 678):

D, bibe, animo obsequere mecum atq/ι onera te hilaritudine Liberae sunt aedis, liberum autem est me uolo uiuere.

Vorsus igitur 96-61 et 765-804 praebent Scaenam ex Alagono Α a Plauto translatam. Poeta autem post versum Ildialogum 612 765 ex exemplar B desumptum inseruit. In B autem versus l2-765 ea verba consecuti sunt, quae hac in sabula eriplectomenus versu 95 tacit. Cui explicationi versus 805-8l0, quibus Palaestri Pleusiclem adhortatur, ne amatam, ubi miles advenerit, Philocomasium nominet, videntur repugnare. Quid illa verba dicere velint, nequo Pleusicles neque ii, qui Spectant intellegunt, quin etiam

illa verba per totam hanc fabulam omnino non respiciuntur. Itaque recte quispiam dicat: si re vera versus 765-804 ex Alagone fluxissent, non intellegerem, qua causa adductus Plautus Palaestrionem et Pleusiclem non eadem verba, quae in Alagone secerunt, sacere iusserit. Sed verisimillimum esse mihi videtur illam scaenam, quam ex Alagone desumptam esse supra demonstravimus v. 596-6l et v. 765-804) persona Pleusiclis caruisSe. Atque primum adulescens per totam an Scaenam verba non facit. Deinde non est, cur dialogo servi et senis intersit. Tum

et id, quod faciendum est, a Palaestrione in scaena IV 4 imperatur dia lagone igitur Palaestri tantummodo aeriplecto-

14쪽

menum evocavit, Plautus autena, quoniam illud colloquium inter Periplectomenum, Pleusiclem Palaestrionem habitum huic scaenae inseruit aduleScentem quoque exire atque colloquio inter servum et senem habito 765-804 interesse iussit. Qua ratione poeta post versum 804 Pleusiclem removere coactus

illos versus 805-812 de suo addidit. 4. De actus tertii scaena secunda. Postquam in scaena II 1 Periplectomenus, Pleusicles, Palaestrio deliboraverunt, quid faciendum sit, ut concubina militi eo die ripiatur

Palaestrio in scaena sequenti Sceledrum evocat. Pro Servo autem Lurcio Suppromus progreditur, qui nuntiat Sceledrum calicem clanculum ita tetigisse ut illi crebro capite cadi sisterent. Neque minus urci vinum . absorbuit , qui nunc timens, ne Palaestri erum a sor adducat, aufugit. Quae caena neque scaenis antecedentibu praeparata neque scaenis Sequentibus ullius momenti est Dicat quispiam Lurcionem Subcustodem amovendum Sse, me Philocomasium impediatur, quominus per parietem perfossum Periplectomeni domum transeat, ut verba Palaestrionis demonstrant v 867-8693:

Modo intelle. ri quam rem mulier esserit 9uia Sceledrus dormit, hunc subcustodem suom Vorax ublestauit, dum ab se huc transiret placet.

Sed primum Lurcionem, qui in nulla nisi in hac cauna prodit, mulieri impedimento esse, quominus in domum vicinam

tran8ire po8Sit, non comperimus nisi Subcustode iam remoto,

ut recte Schmidtius i. c. p. 380 sq. demonstravit. 0indo neque Pleusicles equo Palaestrio in III l deliberantes, quomodo Philocomasium abducenda sit, respiciunt Lurcionem amovendum 880. um Lurcio meretrici impedimento Omnino esse non poteSt, quoniam Secundum versu' 40li4 nemini eius conclave ingredi licet. Postremo Lurcio non a muliere Oras ablogatu aufugit, Sed quod timet ne rus domum sedeat. aniversi 85 Pulaestrio minatur:

Iam hercle eo erum dilucum a foro.

Deinde Lurcio secum deliberat v. 859-8Gl):

Perii excruciam me eruae, domum Si uenerit,9uom haec facta scibit, quia sibi non uerim. Fustium hercle aliquo utque hoc in diem aetolium malum.

metuentem discedere. Puerum abeuntem Palaestri persequitur

verbis v. 863): uo te uois et Lurcio fingit:

Missus sum ullo iam huc reuenero.

Simili modo Lurcio servo interroganti: uis misit ' respondet Philocomasium. Atque Palaestrio, quamquam per totam sabulam partes servi callidissimi agit, pueri verbis idem habens astutiam

mulieris laudat. Illi versus 867-869 igitur huic loco non

apti sunt atque minime quadrant ad Palaestrionis mores. Itaque rectissime iam Leo l. c. p. 67 illos versus a Plauto de suo additos in suspicionem vocavit. Qua de causa poeta illos versus sabula suae inseruerit, infra disputabimus. Scaona III 2 autem non modo ad scaenas sequentes nihil valet, Sed etiam cum scaenis antecedentibus discrepat hac de causa Sceledrus actu Secundo Xeunte aufugit, ut se aliquot dies occultaret v. 581-584, 93). Sed hac in scaena Palaestrio Sceledrum evocat, quem ebrium in cella vinaria militis dormiro Lurcio aiuntiat. Actus secundus id spectat, ut Sceledrus aufugiat, ne Philocomasio eripienda impedimento sit. Scaena III 20sficitur, ut Sceledrus ebrius dormiens et Lurcio aufugiens impedire non possint, quominus mulier a milite abducatur. Quibus ex argumentis recte Leci l. c. p. 16 sq. conclusit scaenam III alterius exemplaris Graeci esse atque actum Secundum. Actus II, ut iam supra demon Stravimus, a Plauto ex exemplar B lagoni A insertus est. In actu III poeta ad A revertitur, in quo promu mulieri cuSto praesectu est. Illo obrius tu colla vinaria dormit, socius eius aufugit. Quae scaena in lagono certe multo meliu praeparata erat quam in Plauti Milite gloriOSO. Utraque igitur tabula ineunte custos mulieris abducendae amovetur. Initi exemplaris meustos pariete persosso ita deceptu8 St, ut timens, ne a milite propter maledicta in hospitam vicinam coniecta poena afficiatur, quam celerrime decedat. Quam partem exemplaris B Plautus pro initio lagonis in Militoni gloriosum inseruit. Nihilominus scaenam ΙΙ 2, quamquam

illa ad eam partem lagonis pertinet pro qua Ctu SecundURSub Stitutus est, non reiecit no isto lis topant in lion modo Oi'tRR

15쪽

removit. Versius 867-869 autem, de quibus iam supra disputavimus, poeta de Suo addidit, ut hoc modo exemplaria inter

se diversa coniungeret. II. De Poenulo.

5. Plauti Poenulum discrepantiis abundare iam dudum viri docti intellexerunt. Quorum oussetius in hanc tabulam poetae delaSSato, qui eodem anno iam Bacchides et Militem

gloriOSum composuerit, tamquam excidisse putat. euilalii iudicio Goelgius η repugnat, cui turbae eo ortae videntur SSe quod actus quartus in textu genuino actui Secundo praepositus per retractatorem quendam resectu Sit atque ab eo, qui textum, quem nunc habemus, ediderit, ex alio fonte falso loco adiectus. Goelgii sententiam Soyssertio δ probatam Langonus )impugnat, qui Poenulum e duobus exemplaribus Graecis contaminatum esse contendit, quamquam GoetZiu l. c. p. 8 adn. )quoque hanc fabulam contaminatam esse posse non infitiatur. Praeter angenum Reinhardius β), Franckenus h), Langrelirius i), Leo ), arstenus' Poenulum in numero fabularum contaminatarum habendam esse dem OnStrare conati sunt Argumenta autem a viris doctis allata sunt haec. Inuunt fabula Di Agorastocles aduleScen quelitur, quod per Lyconem lenonem a consuetudine Adelpha8ii, quam im-

6 C. M. Franchen De Poenuli lautinae ompositione, Mneu O-

modesto amat , prohibetur Milphio autem, Agorastoclis Servus, SeSe totum lenonen cum tota familia adulescenti hodi dono daturum esse v. 68ll69 promittit hunc dolum excogitans. Collabisco, adulescentis Servo ilico, argentum dabitur, quod ad lenonen deserat petens, ut sibi locum liberum et amicam praebeat. Ubi primum leno eum ad se receperit, Agorastocles

rogabit, ut Servii Suu ad eum Venerit Lenonem, Si negabit,

adulescen accuSabit, quod auri et hominis fur sit v. 84). Tum praetor totam familiam lenonis adulescenti addicet. Qui dolus per actum prinium et tertium summa cum diligentia praeparatur Milphio Collabiscum, quem iam Agorastocles perdocuit, quid faciendum esset v. 193 Sq.), Ornamentis et Sycophantiis exornat v. 42b). Agorastocles autem abit Ι ), ut

testes arceSSat, qui, dum pecunia lenoni traditur, praesto Sint, ut delictum a Lycone commissum postea testimoni Suo apud iudices confirmare possint. Atque re vera consilium Milphionis prospere Succedere videtur. Collabiscus enim, postquam in actu tertio basilice exornatus advocatis praesentibus Lyconi pecuniam tradidit, domum lenonis intrat Lyco autem ab Agorastocle interrogatus negat e Servum eius domum Suam recepi SSe. Cum autem advocati ei persuaserint Collabiscum revera Servum AgoraStoclis esse, aufugit haec verba faciens v. 794l795): Nunc ibo, amicos consulam, quo me modo

Suvendere aequom cenSeant potissumum.

Adulescens mutent ob advocatis letit, ut cras manes in comitio adsint. Quae cum ita sint, omnes difficultates sublatae videntur, ut adulescens mox amicam suam amplecti possit. Sed illes dolum per actus 40quontus neglegitur et Milphio movum

consilium cum antecedenti minime cohaerens excogitat, ut meretricem Tyconis manibus iripiat IV l) Syncerasto nilia, lenonis servo, certior factus illus duas sorores ingenua esse ut duodeviginti minis semptas Ab Hannon Poeno petit, ut fingat illas duas uselliis esse filias suas Carthagine surreptas Paulo

90Si autem pparet illas duas sorores esse veras filias Hannonis et Agorastoclem esse filium fratris eius. Lyco concedit sorores parvulaς cum muti ico surreptas isse se, ipse 'o adulesc0nti

addicit, qui sibi delpliasium despondet.

16쪽

Hoc modo concinnitas sabulae deleta atque disturbata est; nam SpectatoIeS, qui usque ad actum tertium exeuntem Sperant lunono in dolo Milphionis in calumnia et malitiosa iuris interpretatione posito periturum ess0. valde decipiuntur atque inde

ab actu quarto novum consilium cum antecedenti minime cohaerens, quod in anagnoriSi OSitum St, Sequuntur. Poenulus igitur duo continet argumenta plane inter Se diverSa, quorum utrumque idem spectat, ut lenoni amica adulescentis eripiatur. Neutrum alter praeparatur ut continuatur.

Quin exemplar Graecum tali modo compositum non fuerit, ViX dubium esse potest. Itaque angenus' rectissime conclusit Carch0donio act. IV, A), luam exemplar Poenuli sui Sse prologi versus 3 docet, a Plauto contaminante alterum exemplar act. I, II anonymum B insertum esSe. Quae sententia, quam Leo l. c. p. 154llbb secutus est, his quoque

argumenti confirmatur.

Illae duae sorores enim, quae in parte prima B prodeunt, haud exigue a sororibus quas in actibus IV et V A invenimus, abhorrent. ni mulieres meretrices esse huius quaestus perita8 cum alii versus scaenae v. 235 sq. 285 304 edocent tum

Versus 265-270: Turbas ni/nc apud Gram an te ibi uis inter istus uorsurier Prosedas, piStorum amicas, reliquias alicanias, Miseras, schoeno delibutus, seruolicolas sordidas, 9uae tibi olant stabulum statumque, sellam et exsibulum merum, Ut us deo hau quisquam umquum liber elusiit ejus duxit domum, Seruolorum sordidulorum scorta iobolaria Istune verba neminen pronuntiare posse misi qua' arani fretaquentavit luce clarius est.

Contra in xhoc ipso die mulieres inter meretrices recipientur, ut ex eis verbis, quae Giddenis facit, elucet v. 139lli 40 λ):

Namque hodie earum mutarentur nomina Facerentque indisinum Venere quaeStum corpore.

Huc accedit, quod in radelphasium Sperat Sese per adulescentem lenonis manibus ereptum iri, ut versus 36l-363 ostendunt. In Mautem sororum spe in parentum auxilio posita est

Quae cum ita sint, satis demonstrasse mihi videor lautum Poenulum o duabus fabulis Graecis contaminasse Carchedonii A argumentum sui hoc adulescen puellam, quae Una cum sorore in lenonis potestate est, amat. Hoc ipso die mulieres inter ieretrices recipientur. Ne illud fiat, servus adulescentis lenonis servo certior factus illas sorores ingenuas esse hoc consilium excogitat Carthaginiensem quendani advenientem rogat, ut Sorores fingens sese illaruni patrem esse lenoni eripiat. Paulo post sorores esse vera filias Carthaginiensi apparet. Agorastocles sibi amicam despondet.

Cui fabulae Α Ρlautus contaminans ' aliam fabulam B)inseruit, in qua adulescen meretricem amat, quae una cum sorore in lenonis Ofestate est. Adule8cenS, quamquam pecunia abundat, a consuetudine per lenonem prohibetur. Itaque adulescentis servus, ut meretrix lenoni eripiatur, hunc dolum componit. Servus adulescentis, quem leno ignorat, militis vestitu ornatus a lenone petit ut sibi pro arg0nto dato locum liberum et amicam 1aebeat. Len ab adulescente interrogatus negat

SeSe Servum eius domum Suam recepisSe. raetor autem totam

familiam denonis, qui hauri se hominio fur sit adulescenti addicit. Quaeramus nunc, quomodo Plautus illas duas tabulas conflaverit. 6. De actu primo Inspiciamus actus primi Scaenam

primam dant Franchenus i. c. p. i58llb9h et angenus i. c.

1 Hac de quaestion bene disputavit . Langen a c. P. 183-185. CL praeterea Leo l. c. . 155; ars ten . . . 363. 2 Cf. Leo l. c. p. 154.

17쪽

p. 92h iii eo offenderunt. quod expositi, tabulae non Satis perlucida sit, sed tantum his verbis Agorastoclis contineatur

Ct pidine eius sed lenone istoc Lyco, filii s domino, non ulumst lutulentius.

Qua de causa leno adulescenti ditissimo et amicam emendi cupido puellam deneget, non comperimus Quam neglegentiam non poetae Graeco, ut Franchenus et Langenus putant, Sed

Plaut, ipsi attribuendam isse ex eo apparet, quod in aliiS sabulis velut in Curculione haec explicatio non deest ) Deinde rectissime Leoni displicuit dolum, quem Milphio ad lenonem

perdendum excogitat, praeproperae adverSu comicorum consuetudinem in proximis versibus 159-189 sequi. Tum vir doctus haeret in eo, quod Agorastocles solus abit. Milphi autem in Scaena remanet, quamquam Servus ipse dixit v. 94lis b):

Abeamus intro, ut collabiscum uilicum hanc perdoceamus ut ferat fallaciam.

Quibus e discrepantiis Leo l. c. scaenam primam hoc modo a Plauto compositam esse concludit. Versus 129-154 e prima scaena Carchedonii esse desumptos, versus autem 155-202 sabula B esse insertos, in qua versus 155-l89 post v. i5, versus I90-202 post v 409 collocati fuerint. Versus 203-209 Carchedonii SSe. sententia Leonis arsienus i. c. p. 374-38l dissentit ratus totam scaenam e fabula B desumptam esse. SuSpicatur enim post v. 158 in sabula nonyma contumaciam lenonis, implorationem Agorastoclis, promissionem Milphionis Secuta esse. Deinde ambos domum intrasse et solitoquium Lyci Secutum Sse. In scaena Sequenti tum Milphionem pauca praefatum Agorastocli exeunti inventa sua enarrasse incipien sere ab eiS, quae post v. 159 legantur. Certe expositi sabula B, quae iam actu tertio ad finem quendam perducitur, fusius in exemplari Graeco explicata St. Itaque sententia arsieni, qua docet nonnulla Scaena Graecas

1 Cf. Leo l. c. p. 159-161.

tu unam scaenani Latinam a Plauto contracta esse iam propter simplicitatem sententiae Leonis contortae atque difficili praeserenda esse mihi videtur. Scaonases subulae B esse ex ei8, quae iam Supra

7. De actu secundo. Per totam hanc disputationum do Plauti P00nulo habitam nullam rationem actus Secundi habui qui unam tantummodo continet Scaenam, in qua Lyco leno ut Antamoenides miles prodeunt Lyco aegre fert, quod haruspex oumibus in extis malum damnumque ei portendi dixit Miles autem frustra a lenone petit ut .addicat Sibi meretriceni minusculam . Deinde uterque lenonis domum se confert atque ille non prodit nisi denium in scaena V . Cui exemplari Graeco haec scaena attribuenda sit. Sub

diuidit os diiudicatu Alii viri docti, velut eiuliardiuS,

Langenus, arStenuS, eam fabulae , alii, velut Franckenus,

Leo Carchedonii A esse contendunt. Et in B v. 46750, 79ll793 o in V v. 847l848, 9li 9l8 sacrificii infausti a lenonefacti ratio habetur. Ponendum est magnam similitudinem inter illas duas sabulas Graecas intercessisse. Hac ipsa similitudine Plautus adductus videtur esse, ut illas fabulas in unam contaminaret. Ea Scaena igitur, in qua leno a sacrificio redit, et sabula B et A esse potest. Tamen argumenta On deSunt, quibus demonstratur, e quo exemplari Graeco haec Scaena translata sit. Ut iam eo in recte docuit, huc Scaena optime Scaena IV 2 praeparatur, quanto osse Supra demonStravimuS uam Antamoenides Lyconi, qui voluit exta prosicarier , dicit

Asse eum us intro dum aeta referuntur, sis Narrare tibi etiam unum puynum.

Servus auteni a ton Φlo in Scaena V 2 revertitur atque eodem Diodo, quo leno versibus 453l454 dixit:

18쪽

ae immolaui uno nec potui tamen Propitiam Venerem facere uti esset mihi, SerVu nuntiat versibus 847 848: Nunc domum haec ab aedi Veneris refero uasa, ubi hostiis ι nequiuit propitiare Venerem suo festo die. Alterum auteria argumentum Leonis in contendenti Sucrificium

infaustum lenonis Carchedonii A unagnorisin respicere nullius momenti esse milii viilotur; nam Sacrificium eodem iure dcalamitatem lenonis pertinere potest, quam in fabula B capit, in qua dolo per Milphionem excogitato meretrices ei eripiuntur. Iam Franckenus p in eo ossendit, quod in Plauti Poenulo duo

milites in Scaenam prodeunt. In actu Secundo Dini mile Anta- moenide in Scaenam prodit, in actu tertio Collabiscus militis habitu instructus inducitur. Cuni vix credibile Sit in uno Xeni plari Graeco duos milites in scaenam prodiisse Verisimile SSemihi videtur Antamoenidem alterius exemplaris Graeci atque Collabiscum . . Carchedonii SSe. Pauci Verbi nunc quaerendum est, quem locum mile in Carchedonio habuerit. Franchenus . evini militem cuiu mores in Graeca tabula non tu depravati fuerint, Anterustilii in matrimonium duxisse putat. Haec sententia De Leoni , quidem improbabilis vid0tur esse. Sed duo argumenta Franckenti Opinioni opugnare mihi videntur Prinium inim more Omnium

1 Leo l. c. p. 158: Das de Haruspex den eiden Schwestemiverkundet liat, si Murdon in onigen Tagen die Frethei et langen si 205 sq.)is offenbar ii die cene de αν γνώρισις erfunden ; undis bring SynceruStus es vor, is egensnt gegeia den iblen Er1Ol sei nosmerrn dieseraber erichtet aussithrlic liber die Sache 449 sq. 2 C. M. Francken l. c. p. 169: Praeterea militis persona omnino minus apta hic est Collybiscum quoque militis Spartani habitu induxit Plautus varietati melius consuluisset, si nautam mercatoremve induxisset. μ3 Francken l. c. p. 170: Sed Anterastili quid fiat incerti haerent spectatores. - Suspicor mores militis a lauto in peius esse mutatos is qui sabulam invenit, quisquis fuit, non tam ridiculum et contemnendum finxit hominem, ut Ante rustilis in ire indignus Sset. μ4 Leo l. c. p. 158 ., Er miles scheint Ort in Carched nilo uintantiches Verhalinis et Anterastilis gehab gu haben te Agorastokles ii Adelphasium. Die Vermutun Franckens, das in Origina auchlaene in Paar urden, e inrit adurch an Nahi scheinlichkeit. μ

parte ita lauto convertendue suissent, ut miles Curcliedonii valde a milite Po0nuli abhorreret. Franckenu ad hanc Sententiam pervenit, quod spectatores tabula exeunte incerti haerent Antorastili quid fiat. sed in Menandri Andria quoque Spectaritoribus ignotum est, quid Philumenti fiat. Terentius demum Charinum Philunionum sibi despondentem ad Menandri Andriam addidit. Quamquam Francheni sententiam improbo, tamen Karsienum l. c. p. 373l374 minime Sequar, qui argumentiSFranckeni rosulatis militum in Carchedonio locum habere non potui88 putat. Me quidem iudice miles in Carchedoni easdem partes egit atque in multis aliis fabulis ut rerum Secundarum

aliarum personariim particeps non fieret. e uae cum ita sint, Plautus Poenultim ita videtur compo-

Suisse, ut actus et III e tabuli unonyma B), actus II, IV V Carchedonio A desumpti Sint.

8. Restat, ut de nonnullis locis agamuS, HOS Plautus ad fabulas coniungendas de suo Videtur addidisse. In actus tertii scaena sertia Lye e domo egre

Iam istoc euo revortar, miles conuiua uolo Reperire nobis commodos, qui una sient. Interibi attulerint exta, atque eadem mulieres Iam a re diuina credo, pharebunt domi. QuOS Versu ictum secundum respicientes poeta de Suo

videtur attulisse, ut hoc modo nutum secundum eum et tertio coniungeret et difficultates contaminatione ortas Ximeret.

Simili modo lautus senonum 1 ovissimam IV I de Suo

adiunxit, quae actum tertium respicit Exspecto, quo paci merectechinue processurae sient et Scaenam se luentem V 2 praeparat Attut e fano recipere uideo se Syncerastum).

Praeterea duobus locis motus oluarti Moli a Milphion in actu tertio excogitati ratio abutur et ii versibus 908l909:9uin prius disperibit uio quum unum calcem ciuerit Ita paratumst et in versu l9: Sutine prius quam unumst iniectum telum, tum instat ulterum'

19쪽

congruunt.

Plautus igitur hac quoque in tabula difficultates contaminatione orta obtegere vel Obscurare studuit Actu primo ineunte partes nonnullarum Scaenarum exemplaris B videtur abiecisse, ut illas in unam contrahere posset. Praeterea poeta Latinus et actu tertio nonnullos versus ad Carchedonium Α pertinentes velut v. 615-6l8 et actibus quarto et quinto versus ad fabulam unonymi B spectantes vehit v. l7-822 908-909, 19,

1338-1341 addidit.

III De Pseudolo. Quoniam de Poenulo Satis diximus, accingamus OS ad Pseudolum tractandam. Discrepantias, quas in Plauti Seudolo invenimus, contaminatione ortas esse et Leo : et Biorma δ)demonStrare Studuerunt, a quorum sententia arsienus ab horrens affirmat argumentum Pseudoli esse unum et simplex neque iustam admittere contaminationis suspicionem cs. l. o. p. i56). Omnium actuum actus secundus et quartus ita inter soapti colligatique sunt, ut sine ulla dubitatione X eodem exemplari Graeco A desumpti sint. Secundum illos actus sabula hoc continet argumentum Ballio leno militi Macedonio cuidam

quinque minas afferret, meretricem abduceret Pseudolus autem, Simonis Servus, militen praevenire et mulierem lenoni aliquo dolo eripere in anini habet II 1 Simo ratus servi propositum ΡrOSpere Venturum non 88e, Pseudolo viginti minas promittit,

si id effecerit v. 33, 1068li 069) contra Pseudolus, Si non effecerit, in pistrinum ire non gravatur v. J060, 099lli 00).

Atque re vera Servo contingit, ut lenonem decipiat; nam ab Harpace, militis nuntio symbolum sibi comparat, quod Simiae, sycophantae cuidam tradit, ut ille mulierem a lenone abducat. Ballio ratus verum Harpacem meretricem abduxisse, Simoni sese viginti minas daturum esse promittit, si a Pseudolo deceptus fuerit Sero autem leno intellegit sese a Pseudolo illusum esse. Sed age nunc perscrutemur ceteri actus cum hoc argu

mento num congruant.

10. De actus primi scaena prima. Quicumque scaenam primam actus primi cum scaena tertia comparaverit, in eo haerebit, quod expositio fabulae bis enarratur et in scaena I si in I 3. Calidorus litteris a Phoenicio missis certior actus est v 41-44 51-59 64-73 amicam suam militi Macedonio veniisse et proximis Dionysiis, quae cra essent, abductum iri. Non ignorat militem quindecim minas iam enumeraSSe et imaginem Suam in cera ex anulo expre88am reliquiSSe, ut 8, qui eius simile symbolum et quinque minas afferret, tibicinam abduceret. Quae cum ita sint, exspectes, ut Calidorus lenonem in scaena Ira increpet, cur Phoenicium vendiderit, quamquam promiserit v. 352 se illam nemini nisi Calidoro venditurum eSSe. Neque Vero adulescens lenonem vituperat, quin etiam Pseudolus a Ballione brevem moram petit v. 283l284 qua argentum comparare possit, quod Calidorus pro Phoenicio

stipulatus est. Attamen et adulescens et Servus meretricem iam veniisse et moram ea de causa nihil proficere posse non nesciunt.

20쪽

Versu 25 enim Ballio sese Phoenicium non iam venalem habere dicit. Quae verba adulescentem Summo gaudio afficiunt ratum Phoenicium ea de causa non Venalem esse, quod leno illam nemini nisi Calidoro ipsi vendere in animo habeat. Quae Ballionis verba, quamquam per Se ambigua unt, tamen ab adulescent litteris de venditione edocto ita intellegenda erant Phoenicium ea de cauSa venalem non 8Se, quod leno eam iam militi vendiderit. Praeterea dies, quo Phoenicium milito abductum iri dicitur, in alia scaena alia memoratur Versu 58 Sq. enim Seudolus dicit:

Ei rei dies Haec praestitutast proxuma Dionysius Calidorus respondet:

Cras ea quidem Sunt.

Simili modo Calidorus versu 2 dicit:

Ille abducturus est mulierem craS.

Contra miles non cras, sed illo iani die mulierem abducturus eS Secundum scaenae tertiae versus 373 374:Xisi mihi hodie attulerit miles quinque quas debet minus, Sicut haec est praestituta summa ei urstento dies eqs. Harpax re vera hodie advenit in). Minime verisimilis est sententia A. Schmittii l. c. p. 28 29)iudicantis Pseudolum et Calidorum dissimulare Se Scire quid Ballioni cum milite convenerit. nam scaena Ira adulescentem adhuc ignorare amicam suam venditam esse et nunc demum lenonis verbii hac de re certiorem fieri proponit, ut optime

1 Secundum A. Schmittit De seudoli lautitiae exemplo Attico, Argentorat 1909, p. 9 10, 22 23 sententiam illae discretiantiae eo ortae sunt, quod leno in Graeca fabula non diem natalem, sed Dionysia hodie

celebravisset. lautum autem, cum Romae Dionysia non agerentur, lenonem diem natalem celebrantem induxisse. Tamen poetam Latinum nonnullis in scaenis DionySi non omisisse, sed cras Dionysia esse, cras militem Venturum esse dicere voluisse, quod re vera versibus 5 sq. et 2 fecisset. Ceteris autem locis lautum erravisse et ..hodie scripsisse. Sed me quident iudice lautus Dionysia, si re vera ita a consuetudine Romanorum liena fuissent, omnibus locis removisset.

et Karstenus δ)probaverunt. Quin exemplar Graecum illas offensiones non pruebuerit, dubium esSe non potest. Expositionem autem genuinam non Scaenani primam, Sed Scaenam tertiam v. 269-382 continere vel ex eo concludi potest, quod expositio in scaena tertia multo diligentius instituitur atque peragitur. Itaque iure ac merito omnes sere viri docti contenderunt argumentum plStolae, quae in Scaena prima commemoratur, in

1 P. Langen l. c. p. 200 ἡ Ε stetit dies in Videi spruch mi dem egini der Omodio, vo i orsahren haben das Calidorus urch denBries dor honigium on dem Verhaus genii unterrichtet si eine Ver-stollun aber et Calidorus angulielimen entsprichi libertiaup seinem Charaliter nichi uncum alter enigsten de augenbtichlichen age. μ2 I. . term l. e. p. 37 ,, Concedatur neceSSe St, hac mente totam scenam scriptam esse videri, ut Calidorus ex Ballione hic primum cognoscat, Phoenicium militi Macedonio veniisse. 3 H. T. Κ, Λ tim l. o. p. 134: Omnium maxime pugnat cum epistola insens laetitia Calidori, cum Ballio affirmat 323 Vel ex menses opperihor . . . . quin enim non venulem iam habeo Phoenicium , et ingens ira utque indignatio, cum idem verba Sua Sic XΡlica 341 , Non habeo rO- secto venalem), nam iam pridem vendidi .... XX minis militi Macedonio sit iam XV habeo minas. Cum rem dudum cognovisset X et,iStula, ineptum est lineo Titidi ii uni in commovere ut ludimn POSCut sui Seoccidat 349).μ