De contaminationis apud Plautum et Terentium diversa ratione [microform]

31쪽

Omnis sibi inlle melius esse quam a teri,

quem myraia pronuntiat. es Menandro esse petitum, quoniam verisinatim sit menandrum. Euripidi. imitatorem cf. . si

talem sententiam se Medeae versu G:ω πας τις αυτb του πελας μαλλον piaεῖ

transtulisse. Idem valere de versibus 40 64l

Insteram mala mutia atqui aliquis dicat nil promoueris': Multum molestus certe ei fuero atque animo morem eSSero,

quos versu 1297 Hippolyti respondere vir doctus existimat:

Quorum locorum alter, ut en cinius i. c. p. 34l35 intellexit, proverbii instar est, cuius Similiti Saepius inveniri poS8unt, alter nimis tritam praebet sententiam, ut vix necessari ex Euripide repetendus sit. Itaque giatZho l. c. p. 250 et Regelius i), qui in ceteris Ilinii partes sequuntur, haec argumenta linii pro incertis habent. Momenti haud invalidi esse giatgkoni l. c. p. 250 videtur aliud argumentum ab Ilinio l. c. p. 5 allatum. Fragmentum sinim Perinthia ab Athonao VII 30 byr servatum: το παιδίον δ' εἰσηλθεν ψητους φερον bene respondet Andriae versibus 368 369:

Etiam puerum inde abiens conueni Chremi Holera et pisciculos minutos ferre obolo in cenum seni.

Qii fragmento cum scaenam illam I 2 o Porinthia in Andriam esse transpositam linii quidem sententin vincatur, vir doctus Charini quoque partos, quae in eadem Scaena Sunt, Periit thia in Andriam translatas esse concludit. Illi autem versus 368 369 non a Charino, sed a Davo recitati partibus Cliarini et Byrria demptis tamen in fabula restant. Otam vero hanc Scaenam e Perinthia esse transpositam nego; quinetium ne illos quidem versus e Perinthia fluxisse existimo. Davus enim O. quod puerum holera et i Sciculo minu-

tos serre obolo in cenam seni animadvertit, Chremetem serio in animo non habere nuptias adornare concludit. Itaque Charino suadet, ut sese uxorem in matrimonium ducturum esSe simulet. In hac autem simulatione ipsa nodus totius tabulae positus est. Quae cum ita sint, neque Scaena I 2 neque versus 368l369 ab Andria Menandri me quidem iudice abesse potuerunt. Quam ob rem sententia Spengelii i), cui uncinius quoque aSSentitur, non improbabili esse mihi videtur, qua docemur hunc locum esse alterutrum eorum, quos et in Andria o in Porinthia fuisse se Donati adnotatione ad versum i prologi allata elucet cf. p. 47). Illis argumentis ab Ilinio commemoratis amplus r aliud adiunxit existimans e verbis erenti ipsiuS prol. v. 3li4 cf.

p. 47 elucere poetam maiores parte quam primam Scaenam Porinthia transtulisse. Sed, ut iam supra demonStravi, poeta alio versus primae scaenae integros e Perinthia in Andriam transtulisse, alios de suo videtur addidisse. Atque ea de causa Terentius universe dicit sequne conVenere. Quae omnia argumenta repugnant Donati verbis illis, quae adnotat ad versum 30l: has personas Terentius addidit fabulae,

nam non Sunt apud Menandrum. Qua e re plane apparet

32쪽

Huc accedit, quod veli Simile non est Donatum, qui in adnotatione ad versum prologi 4 Perinthiam exemplar primae scaenae esse perlucide indicavit, hoc loco universo dixisse senati non sunt apud Menandrum ut Spengelius' recte intellexit. Denique Donatus in adnotatione ad prologi versum 4 allata cf. p. 47 de contaminatione ipsa agit. Itaque vel ex eo, quod scholiast illo loco Charini et Byrriae mentionum non facit, illas personas contaminationi non deberi concludas. II. De Adelphis.

i 22. Quam ratione moerontius in dolphorum sabula componenda Secutu Sit, verba poetae ipsius Ρrol. V. - 11 docent: napothnescontes Diphili comoediast; Lum Commorientes Plautus fecit fabulam. In Graeca adulescens est, qui lenoni eripit Meretricem, in prima fabula eum Plautus locum Reliquit tueorum; eum hic locum sumpsit sibi

In Adelphos, uerbum de uerbo expressum ea tulit.

Adelphos fabulam Menandri fuisse e verbis et Suetonii )et Donati. elucet. tiam in fabulam Menandream serentius e Synapothnescontibus Diphili eum locum inseruit, quo adulescens

lenoni meretricem eripit. In psaltria raptu argumentum delphorum positum est. Itaque omnes viri docti consentiunt in Monandri Adelphis illium raptum eis, qui Spectaverunt, innium- modo narratum Sse. erentius Rutem, ut sabulam maiore vigore perfunderet, consilium cepit illius rei in scaenam producendae. Cum Xemplum quaereret, quod Sequeretur, Diphili Synapothnes- conto invenit, qua e fabula illam scaenam mutuatus est.

1 Spenge l. c. p. 608: Wuhrendis Donat be jenor et sten, der Perinthin entia omnienen Sceno ausdriichlicli die erinthia is uello hegei clinet, ieissi es hier inlach non sunt apud Menandi una S liiitte ei sicli nicti nusgedriicht 0r iitte die uelle ebensogiat genitiant te an jener tolle. 2 Suetonius vita erenti es Donati cominentum d Ρ.WesSner P. 5 hianna Adelphoruni rincipium Varro etiam praefert principio

Menandri.

3 cf. Donati adnotationes ad . I, 275 351, 38.

comoedia desumpserit, viri docti inter se dissentiunt. Versus III, 1-42 Diphilo attribuendos esse primus linius i. c. p. 27 SuSpicatu eSt, quem Regelius, lasonius, Fabia, amplus Secuti sunt i). otam scaenam ΙΙ e Synapothnescontibus derivatam esse auer i putat. Scaenas ut Il 1 tra 2 o Diphili fabula fluxisse Grauerius i. c. p. 32 sq. existimat, cui Neiicinius

i. . . t 8Sq. 9SSentitur. Ineunte actu secundo eschinus una cum Bacchide, fluam Sannioni eripuit, in scaenam prodit. Leno autem, qui aduleS- conti impedimento sit, quominus meretricem domum abducat, a Parmenone verberatur. Postquam Aeschinus eSe pro psaltria viginti minas daturum esse promisit, leno Solus remanen deliberat, quid sibi nunc faciendum sit v. 42-54). Illo igitur

locuS, quo aduleScens lenoni eripit meretricem . quem e Diphili fabula fluxisso poeta ipse pronuntiat, nullo alios versus nisi 1-42 actus secundi scaenae primae continet, ut Neiicinius δ quoque confitetur. Itaque linium secutus illos versus II l,l-42 o Diphilo osse translatos, cetera omnia e Menandro

contendo.

Cui sententiae auer l. c. p. 96l97 repugnat ratu VerSuSl-42 cum versibus 42-54 huius scaenae artius cohaerere quam ut e diversis exemplaribus Graecis fluxisso possint. Sed me quidem iudice illi versus optini sine versibus antecedentibus l-42 intellegi possunt. tque auer ipse actu secundo ineunte Menandre lenonem similiter atque in erenti fabula in scaenam prodiisse suspicatur Versus 42-54 autem re vera

1 CL G. Rege l. c. p. 6 sis; I. lasen ., quam rutionem rerentius in contaminatis, quae dicuntur sabulis componendis Secutus

3 F. Nunc in i l. c. p. l8: . Si rob)gi tantum verba respicias, illum tantummotb partem e Diphilo translatam esse iudices, qua Aeschinus Sannioni meretricem eripit, versibus 1-41 act. II inclusam. μ

33쪽

οἴμοι το γαρ αφνω δυστυχειν μανίαν ποιεῖ

respondet versui erentiano I I, 42 43: Pro supreme Iuppiter, Minime miror qui insu ire occipiunt eae iniuria. Quamquam eiicinius p et auerὴ illa verba a v. 43 reserenda non SSe exi Stimant, tamen consensus illorum locorum maior esse mihi videtur, quam ut Silenti eam praeteream. Huc accedit, quod Donatus ad versum 99 adnotat secundum illud Menandri ιγοστο ποιων eq8. Quamquam fragmentum ipsum corruptissimum est, tamen verba secundum illud Menandri, ut iam Ilinius demonStravit l. c. p. 27 hunc Versimi Menandro derivatum esse indicant. Aliter hac de adnotations auer l. c. p. 94l96 iudicavit contendens e forma secundum illud Menandri ipsa, quae nullo alio loco inveniatur, apparere non Menandri, sed Diphili fabulam exemplar huius partis delphorum suisse cum absurdum Sit aliquem locum. quo verba Terentiana cum Menandi ei conveniunt, afferre. Quado causa totam scaenam Diphili fabula fluxisse, erentium autem tantummodo hunc ei Sum e Menandro inSeruiSSe. Qua sententia Κaueri probabilis esse mihi non videtur. Primum enim formae secundum illud Menandri formam simillimam secundum Apollodorum in Donati adnotatione ad versum 482 Phormionis acta invenimus. Deinde Donatum Saeptu verba Graeca ad versum interpretandum proferre inter Omnes constat. Utrum autem verba sic Menander Andr. 204 an sic enim et Menander Andr. 483 an Menander enim sic ait Andr. 592 an Menander sic Andr. 6li an secundum illud Menandri verbis Graecis praeponantur, me quidem iudice perinde est.

1 Menandri gnom monost 696. 1 . . Mi Lime Fragmenta comicorum Graecorum IV, Berol. 841, p. 360.2 F. encini l. c. p. 119: Quoad Menandream sententiam οῖμοι κτλ. unus quisque acile intellegit nihil causae esse cur ad . 43 reseratur. 3 R., auer . . . 95 adn. I: De Begus ZWiSchen Men. nom. monost 696 Mein uni V. 197. den line eben salis at Grun sii deii Menandrischen Ursprunides Monolog an siiliri, si Oh so gering dasse nichi meiter et berucksiclitigen ist.

Menandri Adelphos naurentio insertam tantummodo versus II l,l-42 continere existim prinium, quod nulli alii versus nisi illi eum locum continent, quo Secundum Verba Oetae 9Sius, induleScens lenoni eripit meretricem , deinde quod e fragm0uto Sub Menandri nomine tradito et ex adnotatione Donati adversum 45 allata elucet versus Sequentes e Menandri tabula fluxiSSe. 23. Quibus absoluti quaeramu nunc, quomodo Me uri nil Nil a m mim 844 a sti ea id Grauertus enim t. c. p. 324 1. Ctesiphontem p 08tquam Demea de raptu saltriae in scaena narravit actu Secundo ineunte eodem ni Od is uoin orenti dolphorium scaena II 3 prodiisse existimat. linius i. c. . 32 , quem Fabia l. c. p. 87 Sequitur, Dum eam do raptu saltriae paulo longius quam in scaena Ira Terpnti una narrRSSe, actum Secundum autem Menandreum inde a Sannionis solitoquio I 1 4 sq. initium cepisse contendit. hisenio l. c. p. 9 poeta Graecus initium actus secundi ita vi dotur composui SSo. , ut lenonem induceret argentum pro erepta meretrico efflagitantem, qui uberius de Aeschini facinore Spectatores

edoceret.

Sententia autem illorum virorum doctorum ea de causa improbabiles Sunt, quod ponunt Aeschinum, quem in actu primo domum nondum rediisse Demea dicit, actu secundo ineunt domi

esse. Neque vero aduleScen inter actu ni priuium exeuntem et actum secundum ineuntem domuni se conferre potuit, ut

rectissime animadvertit telligitis λ).

34쪽

Menandrunt clam per angiportum Micioni domum reverti SSe. Si autem re vera uenander rem ita instituisset, poeta fuisset SpectanteS, priuSquam anni in Scaenam prodiret, de reditu certiores sacere. Quod minime fieri potuit, quoniam ante Sannionem tantummodo Micio et Demea in Scaenam prodeunt, qui ipsi Aeschinum domum nondunt rediisse ei SuaSum habent.

Aliam viam egelius ' et amplus δ ingressi sunt rati

brevem caenam, in qua AeSchinus una cum psaltria erepta in Scaenam prodierit, Oliloquium lenonis antecessisse. Qui viri docti aliam discrepantiam non removerunt, quod fingunt apud Menandrum in actu secundo demum ea in caenum produci, de quibus spectantes iani in actu primo certiores facti sunt. Quas duas difficultates uncinius et telligius sustulerunt, quorum encinius i. c. p. 134 niSus Suetonii verbis l. c.): num Adelphorum principium Varro etiam praefert principio Menandri fabulani uenandri tali modo compositam esse existimat. Scaenaci Syrus narrat raptum puellae Scuena II: Syrus a Micione exeunte interrogutus legat filium domum iam rediisse. Scaena III: Micio solus ea verba facit, quae apud Τerentium inde a versu tertio scripta invenimus. Fielitgius i. c. p. 77 versus 1 - 12 scaena IQ, quibus Micio anxium se praebet, quod filius nondum redierit, Menandro abiudicat putans apud Menandrum senem narrasse filium una

cum psaltria domum ingressum esse. In ceteris erentium Menandrum Secutum Sse praeter versum 54. ctu enim

primo Graecae sabulae exeunte senem abiisse sive ut diligenter

Verborgen gehalten, . . . an die tire . . . μ

austrat.

exquireret, quo ni Odo psaltria lenoni ei septa esset, sive ut fratrem abeuntem placaret. Quae sententia Flolligi iam propter simplicitatom encinii sententia praeserenda esse mihi videtur. eruntius igitur, ut partem e Diphili subula desumptam cum Menandri delphis commisceret et discrepantias contaminatione ortas removeret, initium fabulae uenandreae tam bene commutavit, ut Varro Adelphorum principium praetulerit principio Menandri. Praeter Andrium ut delphos Eunuchus quoque in numero tabularum contaminaturum habenda est. III. De Eunucho. 24. Terentio in Eunucho exemplum fuisse Menandri Eunuchum prologi versibus 9 20 cognoscitur:

quum nunc acturi Sumus Menandri uri uchum.

Vorsibus 30 33 autem aioeta se Colace euandri perSOnaSmilitis et parasiti in Eunuchum suam trunstulisse concedit:

Colax Menandrist in us parasitus comisit miles oloriosus eas Se hic non estut Personus transtulisse in Eunuchum suum Ex Grueca.

Quo modo Terentius illas duas fabulas contaminaverit, viri docti valde inter se dissontiunt. Ac prini uni quidem quaerendum est, num iam in Menandri Eunucho eiusmodi personae fuerint et, si ponimus eas fuisse num in illa fabula in scaenam pro-diorint. Braunius i. c. p. 24 dubitat, Menandrino in Eunucho alter amator fuerit. Rivali omnino opus non esse. Sed discordiam inter Phaodriam et haidem ea de causa esse ortam, quod meretrix eum reiecisset aut adulescens haldum deserere constituisset. Braunii vestigia eiicinius i. c. p. 89 i SecutuSest censens puellam in Menandri Eunucho non a milite, Sed iam pridem ab alio amator moretrici donatani aut iam indo

parvula apud haidem commoratam SSO.

35쪽

virginis deductione argumentum totius fabulae positum est i). Chaerea enim virginem, quae ad Thaidem deducitur, aspicit, Summo amore captus eunuchi vestem induit, virginem vitiat, in matrimonium ducit. Deinde omnia quoque, quae hal de Pamphila Phaedria narrat, eruntio adscribenda SSent, quod sine dubio hais, si Pamphila iam priden ab alio amatore ei donata esset, prius Phaedriae haec narravisset, ut recte Oude-geestus hintellexit. Praeterea, si ponimus Pamphilam in Graeca fabula iam a parvula apud meretricem fuisse aut iam pridem ab aliquo ali amatore meretrici donatam esse, non intellegimuS, quare Thais, quamquam iam dudum non ignorat puellam civem Atticam esse, nunc demum operam det ut illius cognatos inveniat. Quae cum ita sint, me quidem iudice dubitari non potest quin in Graeca quoque fabula virgo ad meretricem deducta

sit. Quis haidi illud donum misit Cum Phaedria iam eunuchum et servam Aethiopicam ad Thaidem deduci iusserit, virgo Thaidi ab alio donata est, id est a rivali Phaedriae. Rivali igitur in Menandri quoque unucho pus St. Utrum

autem ille rivalis adulescens an miles fuerit, neque fragmentiS neque fabula ipsa pro certo confirmari potest. Sed veri SimileeSt, quod infelices amatores in omnibus fere comoediis milites sunt, in Menandri Eunucho quoque rivalem militem suisse. Quibus absolutis ad alteram quaestionem transeamus et disseramus, num ille rivalis in Menandri Eunucho in scaenam prodierit. linius i. c. p. 8 et militis et parasiti personas quamquam non tanta arte depictas in Menandri unucho in Scaenam prodiisse existimat. linium secuti sunt Regelius i. c. p. li 0 et amplus i. c. p. ). Ad hanc sententiam confirmandam illi viri docti nulluni argument uni attulerunt. Si revera militis persona iam in Grauca fabula prodiit intellegere

2 W. I. Oudege est De Eunuchi Terentianae exemplis Graecis disputatio, Amsterdam 1906 p. 26.

non OSSunt, qua de causa Terentius cani e Colace in Eunuchum Suam transtulerit.

Thraso tota in tabula secundas partes agit. In primo et secundo actu militis mentio tantummodo fit, prodit autem miles demum in actu tertio. Itaque sententia Fabiae et Oudegeesti non improbabilis esse mihi videtur, qui existiment militis ut in

primo et Secundo actu unuchi Menandreae ita in sequentibus quoque tantum mentionem actam esse, militem autem ipsum in scaenam non prodiisse. Terentius ut fabulam maiore vigore perfunderet, consilium cepit eiusmodi personae producendae. Cum exemplum luaereret, quod Sequeretur, invenit Colacem, qua militi personam mutuatuS St. In Colace autem, ut infra demonstrabo, cum illa perSona artissime parasitus coniunctus est. Quin in Menandri Eunucho persona Opus sit, quae Pamphilam ad Thaidem ducat, nemo dubitabit incertum autem est, utrum illa persona parasituSan militis servus fuerit Conseramus, quaeso, Donati adnotationem ad versum 228 hic quidem est purusseus notho huc apti l Menandrum in Eunucho non sunt, ut ipse professus est prol. b) purasiti personam et militis sed de Coluce transluta sunt. Quae verba cum demonstrent parasitum in Menandri Eunucho defuisse, mea quidem sententia verisimile est Terentium pro militis Servo,

qui Pamphilam in Graeca fabula ad Thaidem duceret, et hoc loco et aliis parasitum substitui8Se. 25. De fragmentis Colacis. Quomodo Terentius in singulis scaenis illiis duas fabulas contaminaverit, multo facilius esset diiudicatu, si illa duae Menandri sabulla nobis

servatae SSent. Menandri nutem comoediae, quae υνουχος inscribitur, nihil nisi a pauca fragmentu nobis tradita Sunt,

quae I heodorus och l. c. III collogit. Sed Menandri Eunuchi argumonium e Terenti sub ubi omnibus Satis notum neque verisimile est poetam Romanum Menandri Eunuchi argument uni in tabula Sua valde commutasse, ra0Sertim cum ipse in ro

9uam nunc acturi su usMenandri Eunuchum.

36쪽

Colucis auto in reliquias, quae apud Theodoruni och l. c.

III p. 82 Sq. exstant, nuperrini si agnient in papyri Aegyptiis reperto quod ediderunt Grensell-Hunt i et Sud hausius ) uuctus SS Omnibus viri docti Summo gaudio suit. I res colun uiuo nobis traditae sunt. Initi primae Olunulae duleScentem quendam puellae amatorem Verba sacer Leo Drecte exposuit. Nomen illius Φειδίας, versu It comperimus. Quam tuam dimidia pars totius columnae deletu est, tamen o aduleScentis verbis traditis concludere possumus utrem eiu nogotiorum X- podiendorum causa itineri se commisisse Filius autem aegre fert, quod pater argentum dispensatoribus quibusdam administrandum tradidit serto ea de causa, ne adulescens inoptius vel stultitius sacer 't. In Versibus 10 sqq. adulescon de illo convivio coloburrim loquitur, quod commemorat Athenaeus IV 659M c Kock l. c. III p. 82B): Μενανδρος δε, Κολακι τὸν τοῖς τετ9αδισταῖς διακονουμενον μάγειρον ἐν τῆ της πανδήμου 'Aφροδίτης ορτὴ ποιει ταυτὶ λέγοντα ' σπονδη δίδου συ σπλάγχν ἀκολουπῶν ποῖ βλέπεις;

Quibus e verbis intellegitur illud convivium in obice utito

Oculo eorum, qui SpectaVerunt, factum OSSe. In Versibus nu-toni 26-33 adulescens de superbia Iliae nonnulli verba sucit. Cum militis persona maximo noliis curae sit, liceat mihi Menandri ipsius verba uiserre. Dicit enim adulescens: μαλλον βοηθειν τοῖς πονηροῖς τους θεους ως ευσεβουντες γ ουδὲ ν ἀγαθον πραττομεν. πως γαρ ο διμοιριτης ὁ φερων αυτος ποτε

στρώματα, σιγυνον, θυλακ ον, πζραν, κρανος, θωρακα, σαυνι ον, διβολίαν, κέρδιον,

l The Xyctynelius Papyri parti edited illi translations undis test, B P. Gren fel and A. S. Hunt, London 1903, P. I sqq. 2 S. Sud hauses Menandri reliquinae nuperi repertae. Boni 1909, p. 62 65 Hae editione in locis asserendis Sii Sum. 3 F. Leo Menander Colax, Nachricliten on der Onigi. Ges. d. Wissensch et Gottingen, phil.-histor. lasse 1903, p. 681 sq.

55, quae erS0nne inter Se colloquantur, intellegitur Iani Leo L . p. 678 exposuit appellari adulescentem a Servo piodum

Athodus ruiselimarii demonstravit illa Θάσια cados significare vino Thasio completos Adulescens igitur, ut ad magnum illii convivium quod Supra omni emoravi, aliquid conserret, cum servo in foro vitium coemit atque initio tabula rudiit. Verisimile est eum in foro quoque militem vidisse, de quo incolumna prima verba socii. Bium autem comitabatur Struthias, ille parasitus, qui divitia S, Splendorem luXuriam Stentat. Columna secunda ab adulescentis verbi incipit, quae ad parasitum referenda sunt v 42-44): ουθ εις πλουτηο εν ταχεως δικαιος υ ο με ν γαρ αυτεμ συλλJεγε καὶ φειδεται, ὁ δὲ τ ὁ πάλαι τηρου ν Ἀνεδρευσας πάντ εχει. 4uanto utem odio parasiti lii dias aedent, X O Ogns Ν-cimus, quod dicit, Sese, nisi Suspici ebrietatis orta esset, arti- itum cistis verbis contumeliosis in soro tros euiui uni sui SNO V 49-53): ἄνθρωπίε π εἴρυσι ν πταλχὸς ησθα καὶ νεκρος, νυν ι δε etiaου τειςJ λέγε τίν' ειργάζου τεχνην. τουτί γ' ἀπόκρ ιν αι πόθεν εχεις ταυτα;

εκ τῆς ἀγορα ελJω σε τί διδάσκεις κακά; τί λυσιτελεῖ νὶ λὶμ ἐν ἀποφαίνεις ταδικεῖν;

Verba Servi, quae Sequuntur, ni argumentuni saliutino adeo non pertinent, ut Silentio en praeteream. In Sequenti columnu. 0nonem eum hospite, qui ei modo Suaserit, ut meretricem ii duobus duloscentibus mutam alteri

Vondat, sermonem habere Leo L c. p. 674l78 o versibus 9 sq. o uolusit. Quin illi rivales, de quibus leno Ut hospes verba faciunt, Plii lius o Bias sint, vix dubitari potost. Sod ad 0rsus ipSOS nox vertantus Iret seliniar L . p. 73 vorba uionis in

37쪽

linguam Latina ni ita convertit v. 84 sq.) prosecto, hic Vel tu, si fides tibi liabebitur nec quidquam eorum, quae Coutraeum facis, facere visus eris, habes illum Securum, Si VoleS, Omnia abs te gerentur. Hospes igitur lenoni suasit, ut meretricem alteri amatori venderet. Sod cuinam Hospitem militis vim ac violentiam metuere apparet e verSibu antecedentibu8, quo Leo l. c. p. 67Υ Sic explevit:

ου ς π αραφυλάξει παῖδες, ἐκτριβο ίμεθ' αν. Itaque hospes lenoni videtur suasisse, ut meretricem militi venderet, adulescenti auten diceret se vi militis coactum osse id facere. Leno hospitis verbis primum assentitur: νεῖθ' ὁ γειτων v. I seu emerit vicinus' , id est miles. Statim autem leno intellegit sese, si adulescontem fallero se meretricem militi

Venderet, commodum sibi comparaturum non 8So, quod aduleScen quoque, Si fraudem perspicorset, ut ulcisceretur, Vim ei inserret:

Lononi aut seni ita dolibserunt subito in montem seni Seso, Si meretricom adulescenti vendidorit, hierum cotidianum quod a milite necipiat, missurum Sse nn in V. 97-99)η μία λαμβάνειοσο ουχI δέκα, τρεις ινας κάστης λὶμ ερας παρα του ξένου. Sed Monique unus oboritur serupulus lenoni, quo Orta SSO comm OVenturo ut indulesconti morsetricem vendat. imodi onim v. 99 Sil.), ne lito iii lilicetur, Si diutius tantum argentum milito cuipiat:

δέδοικα δ' υτως λαμβάνειν ε της ὁ δου γαρ αρπάσονθ ταν τυυὶι, κἀγω δικάσομαι, πράγμαθ' εξοῖ, μαρτυρας . . . Quibus o orbis intellegitur uolt in ii potest utem lenonis, qui illum adulescenti tendero in animo habet, noli iusto iuro venisse Eculiarum sabullarum argumenti concludere possumus puellam civein esse et adulescentem ilhun iv xtrema subuli in matrimonium ducturum. Iam supra Hemonstravi p. 60 convivium iniit cul0Seorum qui spectaverunt, sic in aliuba comparatum esse. Jeri simile est imprimis hoc loco parasitum miles artes l)haudiendi ob adulandi istendisse it in verba fecisse, quae AthenaeuS

BIAE. κοτυλας χωρουν δεκαεν Καππαδοκία κονδυ χρυσουν, Στρουθία,

μὰ την Αθηναν a T. μέγα γε.Hauc habeo se illo fragiliento, quae dicam Colacis igitur fabula argumentum hoc fuit Pater, ut itinera saceret, domo discessit et filium suum cura servi commendavit. Argentum non filio. 40ὶ dispensatoribus administrandum tradidit Ilio adulescens, cui nomen Phidias St, amat puellam quandam, quae in lenonis potestate est Eandem luessam amat Bias, miles gloriosus, qui illam argento obruit et lenonin redimore in

animo habet. leno deliberat, cuinam amatorum puellam vendat. Adulescolis sabula exeunte mulierem in matrimonium ducit. Quibus praemissis nos accingamu nunc ad Singula Scaenas pei Scrutanda8, quae e Colace videntur fluxisse.

26. Parasitus primus prodit in scaena lΙ2, in qua Pamphilam, donum militis, ad Thaidein ducit. Virginem in Menandri quoque unucho ad meretricem deductam 88 8upra p. 58)demonstravimus. In illa sabula non parasitus, Sed servus militis illas partes egit. Itaque suspiceris totam scaenam e Graeca sabula fluxisse Versus autem 1 3b, cum Gnathoni verba neque ad argumentum complicatu im neque Solvendum ne eSSurta contino ant, e Colae in poeta iranslatos esse omnes viri docti

38쪽

mentius animos eorunt, qui Colaceni spectaverunt, illa scaena commoto eSSe puto, OStquam verbis adulescentis praemissis parasitus omnia acumina atque Stulta n nrravit. Dubium esse potest, utrum Parnienonis verba, quae rationi

Gnathonis versibus 23 et 34 interiecta sunt, o Colace translata anaerentio ipsi addic0nda sint. Ε Donati autem adnotationibus

ad versum 23 mire Terentius lonque orationi interloq/ιia quaedam adhibet, ut fustidium prolixitatis euilet, uehι nunc 'armeno procul audiens Gnathonem haec loquitur et ad versum 34 Rursus

Puranen et facetias dicit et distinouit lon stiloquium parasiti mea quidem Sententia elucere videtur illos versus erentio ipsi adscribendos esse Versus 36-60, cum ad Pamphilae deductionem Spectent, e Graeca unucho fluxisse et ibi colloquium servi militis et Parmenonis complexos esse pro certo habeo. erentius autem ea verba, quae servus militis fecit, in sua sabula Gnathoni attribuit. Postquam Parmeno haeream eunuchi est indutum ad Ihaidem ducere constituit, ambo domum intrant. Interim Τhraso et Gnatho, qui secum colloquuntur, in scaenam III l)prodeunt, ut I haidem ad convivium abducant. Priorem partem huius scaenae ad ipsum fabulae nexum nullo modo pertinentem Colaco in unuchum translatam osse omnibus viris doctis probatur Versus autem -4, in quibus miles et parasitus de dono ad meretricem misso colloquuntur, ad Eunuchum Spectantes 4 orenti ipsius videntur SSe. In versibus 4 sq. Gnathoohrasoni suadet, ut, si in illo convivio Thais Phaedriae montionem faciat, Pamphilam Antatum arcessat. His verbis indicatur, quomodo illud iurgium intor rhaidem et Thrasonem ortum sit, de quo nos poStea Doria Scortiores tacit IV l). Qui versus cum unuchi argumentum respiciant, e Colace desumpti esse non possunt. Neque e Graseca Eunucho idolitur fluxisse cum in Monandri tabula militis tantum monti a facta sit initos nuto in ipso omnino non prodierit. Iinquo

Graeca commisceret, additos isse existimo. Quae sententia confirmatur Donati adnotatione ad Versum 0 hic mayna οἰκονομία St, sua Terentiu praeparat quemadmodum iuroium inter Thaidem militemque et Gnathonem per duas parte Serpat fabulae.

Difficilius est diiudicatu do scaena III 2, in qua praeter Thrasonem et Gnathonem Thuis. Parmeno, Pythias prodeunt. Initio huius scaena 4 hais militi gratias agit pro Pamphila donata. Qui versus l-b eadem de causa qua versus HI 1,I- cf. p. 64 Terentio addicendi sunt. Nersuum Sequentium 6-40 exemplum fuisse illam scaenam unuchi, qua Parmeno Τhaidi Chaeream vost eunuchi indutum et Servam Aethiopicam, dona Phaedriae, tradit, pro certo habendum est Sermoni autem eorum intererat militi servus iussus meretricem ad convivium adducere. Quam libere erentius exemplaribus Graecis uSuS sit it quo modo militis porsonam cum argumento Eunuchi commiScuerit, ex hac caena Optime cognoscere possumus. Taverba, quae in Graeca unucho servus militis decit, partim militi, partim parasito tribuit Praeterea autem poeta Latinus multa de suo addidit velut armenonis verba in versu 29 Sq.:

Neque pustuas narrat neque cicatrice Suas Ostentat ad militem et in versu 36 sq. ad paraSitum Spectantia Tace tu, quem esto esse infra infumos omnis puto Homines nam qui adsentur huic an inritin induxeris, E flamma petere te cibum posse arbitror.

Versus l-4 quoque, in quibus Thraso Gnathonem praeire iubet, poetae Latini esse existimo. Meminit inutem serentius alicuiu scaenae Colacis, e qua haec verba transtulit v. 44 4bi:

sit illud de Rhodio dictum quom in mentem uenit. Illa verba enim cum eo fragmento congruunt, quod apud rh. ochium l. c. II p. 84 Plut mor. Pa invenimus:

Terentius autem pro Cyprio Rhodium substituit Versus T quibus adventus Chremetis, Pamphila fratris ira sepii inimGraoon unu in sal, ulti luxisso luco latius os t. 5

39쪽

In proxima caena Chremes prodit, quem Thais iterum ad se arcessiverat, ut illum certiorem saceret se ei sororem restituere posse. Rixa in illo convivio intor haidem et Thrasonem exorta Chremes in scaena IV 5 revertitur,ohais in scaena IV 6. Miles autem, ut amphilam reposcat, meretricis domum in scaenara Vri oppugnat. Quam Scaenam, quae militis stultitiam vanitatemque illustret, e Coluce desumptam esse omnes viri docti consentiunt. Verisimile est militem in Colaco lenonis domum Oppugnavi8Se, ut puellam adulescenti, cui leno illam vendiderat, eriperet. erentius totam scaenam in Eunuchum transtulit et mea quidem sententia ea verba, quae leno in Colaco secit, I haidi, quae adul0scens socii, Chromet attribuit. Verbi enim ΤhraSOnis, ut nuni exeniplum ussera. v. 4 Male mulc ibo ipsum, quae ad Thaidem spectant, in Colace multo melius ad lenonem quadravisso mihi videntur. Huc accedit, quod Thais nullo alio loco huius fabula tum impudenter et nudacter se gerit quam in hac scaena Chremes quoque, tui in scaena IV 6 timidum et stupidum se praebuit, in scaena IVI strenuus et animosus est. Quae differentiae in eo positae esse mihi videntur, quod erentius hac in scaena Τhaidi partem lenonis Chremeti partem adulescentis attribuit. Quin tamen multa, quae ad unuchum pSam reserenda sunt, a Terentio addita sint, nemo dubitabit. Vatile viri docti inter se dissentiunt de tabulae exitu . Non cinius i. c. p. 99 his in scaenis erentium ab exemplari Graeco aberravisse putat, ut para Siti et militi per80nas, quae haud modiocres in sabula partes obtinuissent, usque ad finem persequeretur. Ihniu l. c. p. 20 ultimae Scaenae priorem partem usque ad . 23 ex Eunucho, e Olace posteriorem derivatam esse contendit. Sed in Menandri Colaco puellam civem esse et ab adulescente in matrimonium duci supra exposuimus. Itaque minime fieri potuit, ut miles idem, quod a Phaedria apud eientium petivit, , ut haerent in parte aliqua apud haidem ' id est apud meretricem, a virginis marito in Menandri Colace postularet. 0risimile est Τerentium, ne illas

Soneni et Gnathonem iturum in scaenani produxisse. Apud

Monandi uni ut o in hunc fuisse unuchi exitum puto Chao rea domo egressus Parnio noni imperat, ut fratre ni de sua et Phaedria fulicitate certiorem faciat verba v. J048 sq.)o Iuppiter,

Serva obsecro haec bonu nobis lpulcher xitus, illa fabula dignus fuisse mihi videntur. Quoniani uti d singulis subulis Plautinis et orentianis

diximus restat, ut pauci comprehendamuS, quae in VenilimS, et DXponamuS, quam diverSam rationem hi utus et urentius in subulis contaminandis secuti sint.

s. uuae ratio intercesserit inter contaminationem Plautinam et Terentianam.

27. In hac quaestione primum quidem Statuendunt Steas partes B), qua Plautu exemphiri Graecora inseruit, unum vel duos actu continere. X exemplari I desumpti sunt in

Milit glorios actus II et init act. Ill), in Poenulo actus Ι, ΙΙΙ, tu Pseudolo actus Ι, ΙΙΙ.

Contra erentius non singulos actuS, Sed tantum Singulas scaena vel parte Singularum scaenarum exemplari Graeco

addidit. In Andria i 20-l40 o Perinthia Menandri, in Adolphis I l. 1-42 e Synapothnescontibus Diphili, in Eunucho I 2, 1-35. III I. 5-44, IV Colace Menandri fluxerunt.

Uterque poeta ea de causa duo exemplaria Graeca Ontaminavit, ut fabulam maiore vigore perfunderet. Quam ad rem efficiendam lautus exemplario argumentum alterius sabulae ab A alienissimum ita adiecit, ut argumentum exemplari Binitium, exemphuiso finem fabulae contineret. Exemplari ad finem quendam perducto et subito interrupto exemplar cum antecedenti minini cohaerens succedit. In Milite glorioso actus II exemplaris B est, cuius argumentum id Spectat ut pariete perfosso et miles et servus illudantur atque militi muli reripiatur. P0Stquam Servo sugat omnia, ut miles simili modo

atque Servu deciperetur, praeparata Sunt, novum exemplar succedit, in quo servus obrius usugit ut miles nauliere quadam

fingento se uxorem vicini esse ludificatur H Poenulo actus I,

40쪽

III ex xemplar B luxeruiit in quo leno quidam calumnia et malitiosa iuris interpretatione perit. Adulescens enim ad lenonem Servum suum cum viginti Ihinis mittit petenteni ut sibi locus liber praebeatur. Deinde adulescens lenonem interrogat, num Servus Suu R eum venerit. Cum leno se adulescentis Servum recepisse neget, nihil ob Stat quominus praetor

totam familiam lenonis, quia auri et hominis su sit , iuveni addicat. Sed hoc loco illud argumentum relinquitur et initio actus Ι novum argumentum incipit in anagnoris positum. Simili modo Plautus in Pseudolo argumentum fabulae B act. I, III), in quo servus patri necopinanti viginti minas eripit, ut

amicam adulescentis redimere possit, subito abicit et novum argumentum equitur, in quo Servus lenoni aliquo dolo multorem eripit et in potestatem adulescentis redigit. Qua ratione contaminandi quamquam fabulam maiore vigore et varietate persundi negari non potest, tamen concinnitas sabulae diruta atque doleta St. Aliam rationeni orentius secutus est, qui exemplari Graeco non argumentum novum B ab A alienissimum addidit, sed tantum exemplaro nonnullis scaenis ad A pertinentibus exornavit. In Andria enim pro solitoquio Simonis dialogum inter Simonem et Sosiam habitum substituit. In Adelphis raptum psaltriae, qui apud Menandrum tantum narratus est, in scaenam produxit. In Eunucho militem, cuius in Menandri Eunucho tantum mentio facta est, in scaenam induxit et pro servo militis parasitum substituit. Qua ratione contaminandi minime fieri potuit, ut erentius concinnitatem fabulae dirueret. erentius a ratione fabulas componendi Plautina discessit quod intellexit atque cognovit quanta arte fabulae Graecae exstructae essent. Certe apud erentium etiam multum valuit auctoritas Luscii Lanuvini et eorum, qui fabulas Graecas integras in Latinum convertendas esse iudicaverunt et in eo disputaverunt, contaminari non decere fabulas cf. Andr prol. v. 5ll6). 28. Praeterea Plautus multo minorem diligentiam quam erentius ad exemplaria Graeca coniungenda adhibuit. In Milito glorioso et in Poenulo post Latinus illa duo exemplaria Graeca commiScere et con-

flare minime conatus est, sed nihil socii nisi quod parti x alter exemplari desumptae nonnullo verSu ad alterum exemplar pertinentes addidit. Huc spectant Militis gloriosi versus

Praeterea Oeta non modo matrem, ut in lagone, Sed et matrem et Ororem geminam, quae mulierem abducerent, advenientes fecit. In Poenulo quoque Plautus quasi ad compageS, quae contaminati0ne ortae Sunt, Obtegenda nonnullos VerSu alterum Xemplar respicientes parti ex altero exemplari

aetatis est, Plautus argumenta exemplarium Graecorum inter se diversa conflare et commiscere conatus est. Primum enim

epistulam scaenae permutavit et in scaenacita pro expositione exemplarisi expositionem exemplaris A substituit. Neglexit autem poeta hoc modo expositionem Pseudoli bis enarrari. Dcindo Plautus versibus 22-546 scaenae illa duo argumenta commiScuit. Quantae autem turbae hac coniunctione ortae Sint, Supra p. 38 Sq. expo8uimus. Denique in fine fabula versus 13l4-l3b neque ad A neque ad B quadrantes adiecit p. 46). Plautus igitur tantum Pseudoli exemplaria

Graeca conflare conatu est, propositum autem ei male SucceSSit.

Itaque fit, ut tabulae contaminatae Plautinae tot discrepantiis obruta sint. In Milite glorioso alaestrio, quamquam Sceledrus, ut se aliquot dies occultaret, militis domum actu Secundo exeunte reliquit, Sceledrum ebrium in cella vinaria militis dormiro in III 2 nuntiat. Neglexit poeta in Poenulo Sorores, quae in B prodeunt meretrices esse huius quaestus poritas, in Α hunc ipsum diem constitutum esse, ut inter meretrices reciperentur. In Pseudoli actibus I, III o B dosumptis servus viginti minas ibi comparare in animo habet, quamquam secundum actu II, IV V, qui exemplaris A sunt, tantum quinque minis indiget. Huc accedunt nonnullae aliae discrepantiae, quibus omnibus illas fabulas Plautinas contaminatas 88 Supra