장음표시 사용
491쪽
teoro accessit decus namque in pulcherrimi arcus formam se inflexit, cuius crura deorsum spectantia ad horizontem usque protrahebantur vertex polari stellae subiiciebatur, ipsamque prope tangebat. Erat arcus latitudo graduum plus
minus quindecim; quamquam pars X trema eius cruris,
quod ad occidentem pertinebat, erat paullo latior, neque ea satis belle suam formam ostendebat quippe deformaba tur a nubibus. Quod ad colorem nitoremque spectat, erat
arcus totus ruber, valdeque nitens ex ea parte , qua horizontem tangebat, etiam rubicundior. Hun arcum excipie bat interior zona obscuritate spectanda. In medio lumen insidebat longe maximum album . Stellae per meteorum totum pulcherrime translucebant, quo sane apparet, materiam , qua meteora haec fiunt, ii supra, quam dici potest, subtilem, tenuem , ut Zodiacalis ile is de sole lapsa non immerito credatur. Cum is, quem dixi, arcus ad mi nuta aliquot conititillet, explicari alius coepit, paullatim
Post paullo ex ea meteor parte, quae ad orientem speiactabat, trabs quaedam quasi ignea subito sursum protendivisa est initio mirum in modum clarescebat; claruit o stea etiam magis coloremque suum in rubrum mutavit, qualis occidentis lunae eis solet. Minuti unius spatio in pyramidem se conformavit, quae in altitudinem ferebatur viginti graduum , cum basis gradus quatuor obtineret in o rigonte . Nihil hac pyramide rubicundius fingi poterat, ut cum ruberrima solis luce certare posse Videretur, quam prismata separaverint tamen in vertice rubebat minus Inter haec circa pyramidem diffundi late color ruber coeptus est, sed multo tenuior, ut vel in medio pyramis
adhuc eniteret quo tempore occidentalem aurorae partem nubes haud paucae Occuparunt nubecula, transversim per
meteorum se immittens , in pyramidem invasit . Supra nu- heculam magna caeli pars mirifice rubescebat, quam tamen subflavae zonae quam plurimae, nitidissimae intersecabant parallelae omnes inter se, nubeculae, horizonti fere perpendiculares. In nubecula ipsa terminabantur . Infra nubeculam gona alba praeter hori Zontem ferebatur, utrumque
Dum haec agerentur, arcus, quem supra dixi, manis stari
492쪽
COMMENTARII. stari iterum dilatari magis magisque rubeus color pyra. midis forma evanescere . Ac cum omnia explicarentur a tius, arcusque magis aperiretur, ad verticem usque caeli meteorum pervasit. Cum verticem occupasset, visum est paullatim ab horizonte, atque adeo a septemtrione ipso retrahi, quasi in altis lima tantum caeli parte vellet consistere. Nullam aliam auroram fuisse credimus, quae se totam in altitudinem tantam eveXerit. Cum meteorum totum circa verticem minuta aliquot
consedisset, reclinari iterum ad horizontem coepit, Odo ad orientem , modo ad septemtrionem inflecti. Hic tum
lumen paullatim minui , evanescere interdum , tum redi re , ne certum habere locum quamquam in vertice fere
perpetuum erat , sed extenuabatur in minuta singula semtemtrio quoque lucem subinde trahebat aliquam . Tandem cum hora a meridie numeraretur iam Undecima, omnis Urorae species evanuit, an id fecerit luminis restinctio, an nubium interpositus; nam nubes iam plurimae ad eam caeli partem cogebantur. Huius aurorae speciem numquam fere non turbavit nubes aliqua, Eustachio saepe indignante. Per idem tempus stellae cadentes quam plurimae tranare aerem visae sunt; neque hae fortasse ad auroram magis pertinebant, quam nubes; quas sane Eustachius sic vidit, ut semper infra meteorum esse iudicaverit. Quod si ita est, Mairano gaudebimus, qui haec meteora non in nubibus ipsis fieri existimat, sed altius descendere, eorumque materiam a sole ducit. Neque si illae, quas diximus, cadentes stellae ad aurora in perti nullsent,
opinionem tamen minuerent cur enim non ea quoque Zodiacalis materiae cursus, accensiones fuisse existimemus ΘQuamquam si principia .caussae vel ex aliis auroris, quae hactenus observatae sunt, vel ex hac ipsa, de qua modo narravi, quaerantur, nihil erit implicatius. Affrmarunt
multi, ea nocte, qua meteorum suum an tius contemplabatur, aerem sibi visum esse foetidiorem idque Beccarius testatur accepisse se a non nudis; neque dissicile est credere; nam in aliis quoque huius generis meteoris idem dicitur accidisse Hunc foetorem si aurorae tribuimus, nihil iam erit ignobilius quis enim non illum surgentibus terrae halitibus fieri putet Quis solem in hac foeditate agnoscat Oeglin
493쪽
COMMENTARII . 479gius, vir clarus, qui philosophiam Tubingae profitetur, sua
que studia per Hebertum nostrum cum academia saepe communicat, observationibus nonnullis eo adductus est , ut uaret boreales auroras, fulmina unum idemque esse genus, weumdem habere ortum is caussas. Id si ita elt, quid tetrius uuid ni agis terrestre, quam aurora Θ Nisi forte etiam fulmina a sole ducimus. Sed haec mittamus quid enim an
ferri in hunc locum potest, quod non libentius neges, quam assirmes
anni DCCXXXIX. ANnus quoque millesimus septingentesimus trigesimus
nonus auroris borealibus latuit, quae multae fuerunt, Willustres, sed illa nobilissima. Die vicesimo nono in ensiis martii, horis a meridie septem iam lapsis , et eorum a septemtrione prodiit mirae latitudinis, quippe ad occidentemper gradus septuaginta, quatuor, ad Orientem per Uadraginta ferebatur altitudinem obtinebat viginti graduum coloris erat valde rubri Id primus omnium Observavit Sal vator Oliva , iuvenis ornatissimus, qui tum Bononiae iudiorum caussa commorabatur; ac cum lucescere e bivio vidisset, auroram suspicatus, connitim in speculam se contu lito Haud multo post meteorum ad altitudinem tantam se eveXit, Ut iam verticem obsideret; eratque ibi nitidistin num, maxime rubium is pulcherrimum circa OriZOntem ex tenuabatur . Minutis pol aliquot splendescere magis coepita septemtrione id inuta iam tria supra quinquaginta ab hora octava numerabantur, cum subito in lignis Ona se prodidit. Alte ro extrem horiZOntem tangebat in eo gradu, qui octavus fere erat, sexagesimus a septemtrione ad Orientem , alte ro ad septemtrionem inclinabatur , nam minime erat hori zonti perpendicularis. In latitudine patebat gradus fere tres. Altitudo erat ea, quam facile sexaginta graduum dixisses. Rube-
494쪽
Rubebat autem zona tota nitebatque praeter modum; sed pauli minus in summo qua parte maioris ursae caudam comprehendebat. Praeter hanc zonam tractus subinde excurrebant alii ex aliis nitidissimi, pulcherrimique , colore albo
ad favum vergente. His excurrentibus minuta praeterierunt fere decem, quibus exactis nihil amplius neque tractuum fuit, neque zonae. Rubicundus tantum color septemtrionem late occupans ad verticem usque caeli protendebatur; qui color neque ursas obscurabat, neque Ootem. Haec minutis fere tribus tenuerunt. Post meteorum in aliam formam se vertit namque Origontem tenuissima quaedam nebula obsedit aliquanto obscurior, sed pellucida Super hanc color albus expandebatur, qualis crepusculi me solet, incurvansque se se segmentum quasi circuli amplissi mum, depressissimumque referebat quippe quod altitudinem habebat graduum undecim , cum gradus quatuor supra nonaginta in horizonte occuparet horum graduum duodeviginti a septemtrione ad orientem numerabantur. Huic albo erat e omni parte conterminus color ruber, qui late per caelum diffundebatur; nec ulla erat, quemadmodum in meteoris hisce es e solet, inter colores duos obscuritatis interia positio; sed alter color alterum excipiebat evanescenspaudatim in alterum vertebatur. Itaque ne certos quidem habebant fines Tonulae albescentes prodibant identidem parte meteor rubra. Inter haec meteorum tandem ad orientem Xtenuari coeptum est, ut videretur omnis claritas ad occidentem retrahi. Adhuc eas observationes diXi, quas Eustachius a notius ab Oliva acceptas in academia narravit; nunc illas subiiciam, quas habuit a notius ipse cum Matteuccio communes hi enim cum a specula abessent, paullo serius de meteoro admoniti, in eam non venerunt, nisi cum Ora numeraretur iam non fere dimidiata, quo tempore, liva concedente, observare ipsi rem totam ingressi sunt. Aurora languescere videbatur nitebat minus, minusque rubebat tamen Onulis ornabatur, subinde prodeunti bus, quae nexae inter se se variis modis, implicataeque, X- splendescebant. Harum una inter meridiem , Orientena improviso exstitit longe nitidissima, pulcherrima, ut etiam scintillare videretur in altitudinem bat graduum circiter
495쪽
quinquaginta . Sic aurora cum septemtrionalis esset, orna menta sibi quaesivit etiam a meridie Pauli post magna lucis accessio , quacumque meteorum patebat, faeta est; sed decus maximum adhuc erat in zonis, quarum dissicile dictu est, quanta fuerit pulclaritudo, Qua xietas cum formaeo species aliae e aliis deinceps seque rentur iucundissima ad videndum species fuit, cum onaessimul quam plurimae nituerunt, longitudine, latitudine a riae, coloris rubri, quarum plerasque albidiores aliae inter
secabant. Nihil venultius fingere ars poterat. Ceterum ne que arcus diu formam repraesentabant, neque obscuritas uda suberat, cum infra serenitas esset summa.
Rubris his, quos dixi, tractibus, et Zonis , paullatim
evanescentibus, multum luminis aurorae detractum est cum horae numerarentur iam fere undecim a meridie, vi digna erat, quae spectaretur . Tamen increvit subito lumen a sep temtrione ; digilses lunam inde statim orituram . Brevi eva nuit Meteorum totum Astingui visum est nisi quod fulgo res circa horizontem subinde apparebant, brevissimi, tenuis sinatque, quos nemo fortasse, nisi admonitUs, animadvertis 1 et Zanottus, matteuccius, quibus aurorae species non dum exciderat, hos Curiossius Consectabantur. Cum studium inani observatione minutis amplius qua draginta fovissient, aurora illi iterum spectandam se prae huit, tam pulchra, quam quod maXime Albescebat late caelum maiorem in modum per hun nitoren zonae se in te orientem aesti VUm , Occidentemque hiemalem extende hantur , qua parte hori Zontem spectabant, angustiores , a tiores in umina Ferebantur sursum fere perpendiculariter, altitudinesque obtinebant aliae alias. Intervallis distabant non aequis; omnes simul tantam horizontis partem tene bant , quantam gradus e Splerent Centum sexaginta. Quamquam non ad Orizontem usque protendebantur, sed singularum extrema, qu gradus Circiter quinque in latitu dine aequabant, ab horizonte aberant gradus quatuor, ut viderentur omnes in linea terminari ad origontem paralle la. Nihil itaque arcuatum ostenderunt. Rubebant mirifice, quamquam quae ad Occidentem pertinebant, albescentibus quasi fasciolis distinguebantur. Ceterum tanta erat lucis vis, tantus ardor, ut naSrare viderentur omnia is fora rube
496쪽
rent, viae, urbe tota auroram aemulantes. Minutis tribus iucunditas haec tenuit Luna, quae in nubem abdita nihil antea turbaverat, surgens altius meteor pulchritudinem mi nuit, post etiam penitus obscuravit. Sic maximae aurorae sinis fuit. Huic praecesserant eodem mense martio minores aliae duae, quas curae pretium non fuit observare. Tamen, ut erat rumor, die decimo rubescere caelum a septemtrione vi. sum fuerat, isque color ad altitudinem graduum quindecim provehi. Die quoque vicesima sexta ruborem multi in septemtrione similiter an 1madverterant manifestissimum , ut de aurora non dubitaverint. Etiam die trigesimo eiusdem mensis caelum solito magis claruisse dicitur, vel aurora haec nova fuerit, vel eius, quae hesterna nocte se ostenderat, adhuc ali quid perseveraret, nam illam cum lunae claritas obruisset in tertiis penitus assirmare non possumus. Fuit ergo mensis martius, ut anni trigesimi, supra millesimum septingentesimum , sic etiam trigesimi noni, auroris permultis clarus. Quod si qui putant, meteora haec maxime circa aequinoctio
rum tempora oriri, praeter alias observationes, quas afferunt, hanc etiam habent opinioni accommodatissimam. Vi deant tamen, ne aliis temporibus non suas quoque auroras
tribuant nam, suae fuerunt tempestatibus aliis multae hoc ipso anno millesimo septingentesimo nono origesimo, die secundo mensis iunii borealis aurora alia Matteuccio apparuit, cum emet in specula cometae cursum metire tur. Hanc, si non aliud , cometae societas fecit nobilem quae societas illorum opinionem augere potest , qui putant,
horealibus auroris, cometisque cognationem esse nescio quam . Horum praecipue caulla hanc etiam paucis Xponam. Hora a meridie fere non animadvertit Matteuccius, caelum a septemtrione praeter modum nitesceres, quem nito
rem saepius inspectans, duabus ferme horis mutari nihil sen sit . Post statim incendi caelum visum est quasi ignis ex
ardescere, meteorumque totum Onis variari rubrico luci dis. Cum hora praeteriit Iet a meridie undecima , minuto quinquagesimo quinto haec erat Onarum descriptio. Septem omnino erant; sursum perpendiculariter ferebantur omnes inter septemtrionem , occidentem altitudinemque habe bant variam . Quae omnium altissima erat, ad quadragesimum usque
497쪽
COMMENTARII. usque gradum evehebatur, patebat in latitudine gradus septem , ut esset etiam inter omnes latissima . Eadem quoque demittebat se se infra alias, ut nuda horizonti esset propior . Haec erat, si numerandi initium a septemtrione cape-xes, zonarum tertia Win cometam incurrebat, quem non modo non obscurabat, Ornabat potius. Prima gradus in latitudine aequabat duos, itemque altera etiam quarta erantque intervalla graduum totidem. Cum tertiam altissimam Omnium fuisse dixerim, erant aliae breviores, ut quaeque longius ab altissima distabat. Cum haec per summam voluptatem spectarentur, meteorum subito evanuit dicitur tamen incertum lumen supra horizontem ad horam usque decimam quartam constitisse. Manc produxit auroram mensis iunius anni millesimi septingentesmi trigesimi noni. Boreales auroras adhuc Xposui, quas anni quatuor Ulerunt alias transeo minus nobiles, nec satis memoria dignas, quae annis aliis Xortae sunt; nam eas physici propter Obscuritatem , cum clarioribus abundarent . neglexerunt; quamquam rariores cum iam apud nos fiant, ne obscurae quidem erunt in posterum contemnendae ut si non aliud illud certe intelligi aliquando possit, an meteora haec moras habeant longiores, ac cum diu cessaverint, aliis secutis , ut Nairano placet, redeant. Quam quaestionem praeteritis iam longissimeque petitis observationibus dirimere possemus, nisi Beccarius hoc loco veterum diligentiae dissideret. Etenim Matranus auroras, quotcumque potuit, e omni memoria colligens, intercapedines invenit satis longas, in quibus a me Beccarius, cum huic studio se dederit, aurora sibi vi detur reperisse nonnudas; quod cum illi in aliquibus inter vallis contigerit, facile suspicatur, potuisse idem contingere in omnibus, si boreales auroras suas UnaqUaeqUe aetat memo-xiae prodidisset. In quem sermonem cum interdum eccarius mecum venerit, nemini illum multa de antiquis queri soli tum, quorum negligentia factum si, ut haec meteora, per petua fortasse cum fuerint , videantur tamen in rercapedines fecisse multas. Neque suspicio ratione caret tamen viden
dum est, in proximo superiori seculo quo modo teneri ea, defendi possit. Quis est enim , cui suspectum id se culum esse possit, in quo astronomorum os fuit tamen borealis aurorae mentionem id quidem seculum habet nul
498쪽
lam. Verum quid super hac re eccarius notaverit, satius est exspectare , quam pronunciare quidquam Idem eccarius alia quoque plurima observavit ad universum meteorum genus pertinentia, quod proprie ad auroras spectat , permultas in academia Yposuit, quibus alias quoque observationes adiunxit, quasi comites qualiter
nubes per eos dies se habuerint, quibus aurora quaeque ap- paruit, qui venti flaverint, an siccus aer fuerit, an humidus, omnesque caeli affectiones e thermometris , arometrisque per summam diligentiam notavit. Quae quamvis ad Uroras vi pertinent, circuitus tamen habent, reversiones fortasse communes, quas aetas nuda declarabit, nisi quamplurimi, longissimo temporum tractu, in idem observandi nudium incubuerint. Beccarius spem tantam fovere voluit. Nos haec Omnia transimus, quoniam illius sermones nondum acCepimus, quos si tempore habuero, aliis inseram, facile patiar academicorum opuscula commentariis nostris esse
499쪽
TITULORUM AQuibus hic liber divisus est.
DE BONONIENSI SCIENTIARUM ET ARTIUM INSTITUTO AT E ACADEMIA COMMENTARII
RAEFATIO ID Senatoribus Insiluti Praefectis Cap. I. De Profusoribus Instituti Cap. II. 1De rebur ad militarem arcbites Iuram pertinentibus Cap. III. 13 De rebus ad pbysicam pertinentibus Cap. IIII. go De rebus ad naturalem soriam rimentibus Cap. - De rebus ad geograpbiam, artem nauticam pertinentibus Cap. VI. 36De rebus ad Uronomiam pertinentibus Cap. VII. 38 De rebus ad bymicam pertinentibus Cap. VIII. a se anatome in Insiluim introducenda Cap. IX. De bibliotheca Cap. X. I De duabus academiis ad Institutum adiunctis Cap. XI. 1DE IIS, QUAE IN BONONIENSIS INSTITUTI ACADEMIA Ad disciplinas varias illustrandas tractata sunt, PRAEFATIO. I
500쪽
AD NATURAE HISTORIAM SPECΤANTIA.
De gummi quibusdam. 61 De vicula bononiens . 63 De Offitibus quiba dam dactylis. De tefaceis quibusdam achate plenis De insigni quodam ostreo . II
De corallio . I De insecto quodam nolo in vite reperto. 78De florum pulcbritudine confer vanda 8ΟDe qui cicatricula , ct vo quodam monsrino. De rebus variis ad naturalem bisoriam spectantibus 88
De iuribus variis. 93 De formatione ferri . ost De corporum dissolutionibus. ITIDe medicinalibus quibusdam aquis ais De frumento I 22
De Oloratis animalium quorumdam mimorum os bus. 29 De viarum inter varis mescam eluam communicatione
obser vationes medieae tres. IIID ffula lacrimali. 5 IDe vescantibus. III