Helvetia antiqua et nova, seu Opus Describens Helvetiam ...

31쪽

In Clarissimi Viri, D. Iob. BV

Planimi Helvetiam antiquam

ct novam. Quando Triumphator terrarum barbarus Orbis

Regnorum terror, proles generosa Philippi Prae lacat AEaciden caput insuperabile bello fluod laudem aetemam, atq; potentis smelia dextrae, Victricenici; animum versi desciabat Homerus: Si se selicem Romani conditor orbis 2Estimat Aneas, docta quod mei te Maronem Nactus erat, qui gesta canat, belloq; tonantem Felicem dextram, & mentem pietate potentem: Cur non Helveticae exultes gens incola terrae 1antum nacta Virum, primi qui temporis ortum, Naturam, mores, populosas Marte cohortes, Divisiun imperium, tractηs, montes ii fragosos, Humentesque lacus, & rauco murmure rivos, Torrentesque suo rabido qui sumine campos Sternunt, atq; ruunt sata laeta, boumque labores ;Herbasque, Helvetiis scribit populosque propinquos; Nec vos, 4 colles , dc rura virentia , nec vos Arboreae sylvae, nec te Resipiiblica magni Neptuni omittit: Patriae sic climata terne Phosphore grate tuo nimium splendore coruscant: Sic sie Helvetiam plantas planti ne i Tuarum Quis manuum , calamique satis celebrare laborem Possit, &a quales unquam tibi solvere grates 3 Aut qui pro meritis, & pro molimine tanto Praunia digna serat re C tim dum sydera pascet, semper honos, plantine, tuus, laudesque manebunt. EMANus L Lu C Ius, Venerandae Theol. Stud.

32쪽

Ad Authorem.

Ct a virum, mores antiquos, inina, montes Plantas, jura, forum pandit 9 i te liberi incluta Berna tuos quousq. alluet Mulam ms, Frendente invidia, vivet se iste liber. Debiti honoris & ob servantita ergo apposuit BE Ni AMIN us lxv Idi1 ARDusti S. S. Theol. Stud.

34쪽

HELVETIA

uatim is fuRO PAM alijs mundiρὸν tibiis magnitudine non anteponi certunist, certum taMien est apud peteres receritiores Ilistoricos ct Geographos istas hanc ivolaru mutitudine, virtute se moribus, vivendi co=jsuetudine, urbium pagorum i requentia, omnium rerum ad vitam commode sit stentandam nec fariamin copia, prasigui denis cuili sioliri temherie multis interpalus siup erare. AFRlCs olimum caseres a Carthagineis Verbivit. IIII vix tribus ui bij vj Babilone, Ninive&Hierosolymis iurauit. Cusico PERVVIA, MeXicoq,NΟ-VI HISPANIA celebrantur. Gloriatur vero EuROPAissimitarum pene urbium miraculis ρο commodis. Haec revera, Imperatortim, Regum, Principumq, mater,

laudati sumarum Rerumhublicarum genitrix, furti ci litorii. ingeniorum nutrix, ac tandem Christia Ereligionis altriae sola merito nomin inda est. Atth haec se alia in Europa laudent omhes Geuia fibisurum historicarum. rerum Scriptores canunt..HLIVETI A etsi illius minima videatur portio,

35쪽

a HELVETIAse non multis nota, suis tam eu laudibus non caret, is, non minimam illius gloriae partem jure sibi irendicat , Mitiore coelo, es tiber ore isto multis alijsprovincise qaudet:Non calore; ut Italia aut Hi stania aestuat ; Non fluore, ut Provinciae Septevtrionales,

riget. Hix sive hominum robur 9 proceritatem, inemilitum fortitudinem ct constamiam alibi aut ut is

HELVETIA reperias. Hanc tyrannidusagrum, libet talis propugnaculum, delitatiss=eculum, Martis οβ cinam, justitiae thronum, hospitalitatis ad lumctin. juste oppressorum perfugium nominare licet. In Eruropae fere medio tanquam regina se et, ct illius edi tiorem occupat locum. Hac quasi Mundi dors imposita videtur, ut quae tota fere prae caeteris Europae partibus in altissimos montes attollatur. Cassar. Ens, Tabes. apol. o. Haec affinitatis

multum cum ipsiis terrae S. limitibus habet.

Ut annotat clarisi. D. Hottingerim, tu Meth. Leg.

his. HeIν. pag. M . Haec altissimis & praeruptis montibus, ac saxis aspera multis lacubus ac stagnis interfecta, naturi & situ undique munitissima est: ut habet idem Caly. Evs. Iuc montana & excelsa regio plurimorum totius Europae fluviorum mater est, ut ait Duadus in e- scrip. Heis. Apud enim Lepontios in siummis montium jugis plures in omnem orbis plagam mentes amnes oriuntur: Hinc suunt in meridiem, ricinus, Madiactrosa In sieptentrionem arola orisa , in orientem Rhenus, sied qui in septentrionem recuritatur: Iu occia dentem Rhodanus, qui pos longum cursum in meria diem

36쪽

irim sectirur: Olivar. in Melae lib. 2. cap. s. Epitorri. Theat. Ortheiij, &c. proprie vero oritur Rhenus anterior orientem versin, id es t Oft: ursa, Nord-ΟIt: Molae fons existimatus, Nord-Wol: Rhodanus, Sud- esse Athosa, Sud: Media, Sud- d-Ost: Et tandeseu Ticinus, Sutost versis: ut observasit D. Gaudata.J. u. D.

ra ct illustris non multis fit nota, nec ab ullo plene' aut plane descripta ' Hoc certe stupore non caret. Scripserunt ρο ex IJelvetijs quidem nonnulli, in quortim operibus multa adhuc desideranthr, aut saltem quorum opera quoniam Helvetica lingua, multis inco-hbita scripta sunt) non omnibus patent. Apud exteros Scriptores, multa ἀio τα, ridicula θ peritati contraria cernuntur. Historiae etiam Helveticae tam universiales; quam particulares indigneci multis sive gentis odio si vo ignorantia fuerunt tractatae. Hotting. meth. leg. hist. Heli p. 22 S. qa faustis avibus 9 bono cum Deo iutam praeclaro opere occupati, illi pro tenui nos tro modulo manlim aD

moveamus.

37쪽

Sub qua Europae parre Helvetia anti-qustus habita fuerit 'CEneralis Helvetiae descriptionis opus

aggresturi illud hoc modo distinguemus, ut prius de regione ipsa, postmodum de regionis incolis locuturi simus. Circa ipsam regionem quaedam in genere considerabimus Aquidem 3 3. Sub qua Europae parte Helvetia fuerit habitat O nam fuerit Hus longitudo S latitu-dο8 3. Os nam ejus diviso' . quae iam istius qualitas' Primam quaestionem hoc capite excutiemu S. Sicut pro temporum varietate Europa varie

distincta & divisse, ita quoque Helvetia sub diversis provinci js ab Antiquis comprehensa

fuit. Prius tamen annotare juvat, incognitum suisse Homeri & priscorum Graecorum tempore Europae nomen; Ita ut Hispani, Germani, Itali, δί quidquid Europa regionum continet, Celtarum nomine censerentur; Donec tandem facta regionum M populorum distinctione,unicuique regioni peculiare proprium que inditum fuit nomen, veluti Hilfania, Germania, Italia, Britannia, Gallia, cujus tamen maxima pars, scilicet Celtica, una cum Germania nomen diutius retinuir. Sic stricti ius, Celtae vocabulum sumptum fuit, ut eta Caesare Sc Stra

38쪽

Synoptica totius operis tabula.

a. Sub qua Europa: parte udvexi .. I antiquitus fuerit habita εAdjuncta quaedam, i Qui aenum fuerit ejus longitudo circa qui varia quo di latit idolruntur, l3. Quaenam ejus dixi si V ti . Quae qualitas 3t . . in v c Montes et Regione inpid, sTum Tetra, o &l ubi Not, partes in qua nota c Sylvas.

quae con- Tum aqua, ubi c ntes

spicusivideri possim: I fluvij. fiunt c lacus. ς Iuram. Alpes.' Antiquitas Jc Origo.' varia nomina. t Regionis incolis, quo

tmni videantur l specialis dei qua alibi. t Privati quoad

c corpus e ingenium. Vel in sacris seiu religione. publici In rebus, i conspi- I vel in pro- l de virtuti l cisi lux phanis seu l bus poli -

bus belli

39쪽

Sus QuΑ Eu Ros N PARTE HELvET. Strabone patet: Caesar enim Gallias in tres partes dividit, quarum unam inquit incolunt

Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. niversos quo que Gallos a Graecis CSLTAs appellatos opinatur Strabo lib. IV. Sub his a Veteribus comprehensi sunt HELvΗΥ11: Cum enim Caesar Helvetios, reliquos Gallos Pirtute prM de

re, dicat, Gallos eaeinde suisse, satis colligere est. Testatur quoque Tacitus lib. I. Helaetios

gentein esse Gallicam. Cum autem jam ante Julium Caesarem Romani Galliam in Bracculam, ita a certo vellis

genere dictam) dc Comatam distinguerent, Helvetia sub hac intellecta est; Sic enim Sabellicus Enia. VI. lib. V. Helveti, tenebant Galliae Comatae partem, quae Rheno a Germania excluditur.

Helvetiam sub Gallia Celtica a Caesare comprehensam vidimus; Contra Plinius sub Belgica collocat Lib. I V. cap. 17. In hac fere est sententia Ptolomaeus,qui Belgica seu Germaniam ut loquitur Milichius in Tacitum triplicem fecit, unam quidem inferiorem, quae intra Mosam & Rhenum usq; adobrincam, id est, Mosellam, patet, ubi sunt 31en apst, Batavi, Agrippinenses, alijs finitimi; Alteram vero si1- periorem inter Obrincam & Rhenum usque ad Jurassum montem, ubi sunt Neineti, Ireriri, Raurici ct Helvet ij. Tertiam nominat magnam, quae quidquid terrarum intra Rhenum & Vi-

A 3 stulam

40쪽

s HELVETIA ANTIQuA ET No vh stulam est, capit. Haec opinionum diversitas CX eo oritur, quod Caesar, Plinius & Ptolomaeus in limitibus, qui modo restringuntur,

modo extenduntur, non conveniant. P de Merulam pari. a. lib.3. cap. 19. 'ae Cos nostraphis.

Augusti porro temporibus, ut commodius Gallia gubernaretur, omnes in septendecim provincias ab Augusto distributae sint Galialia , sicut in imperi; Occident. Roman. provilac. notitia recensentur. Helvetia autem sub provincia Lugdunensi quinta, maximam partem habita est. Postea etiam pars una Rhaetiae, alutera Sequa alia est atributa. Arrii in ian. Marcellitanus Helvetiam Alpium Grajarum se Poninarsim provinciae adscribere videtur, quando in hae

Aventicum Helvetiorum caput recenset. Tandem occupata maXima ex parte, a Vandalis Burgundionibus bHelvena, Germaniae pars una, Burgundiae altera tributa cst : Buriagundiae enim Reges, eam quae est inter Juram montem & Alpes, usque ad s. Visam, regio-Dem occuparunt, quae Burgundia minor &transiturana, Ducatus &Comitus resipeo M, VO-cabatur. Quod reliquum in Helvetia fuit, sub

Alemanni te ducatu comprehendebatur. Hodie vero omnes pene Geographi, Helvetiam in superiore Germania collocant, siquidem Iabente tempore linguam & originem a Ger-rnanis accepere, sic enim Cluver. lib. 2. cap. 4