Helvetia antiqua et nova, seu Opus Describens Helvetiam ...

61쪽

praesertim pluvio tempore, ut annotat S IepMSC. Hanc Iurae portionem Vocetmn, vel nocetium Cornelii Taciti censient Muulserin, Tybud, Lazius, ' si lius, Martianus & alij. Abrahamus tamen Ortetius apud Tacitum VCesum legendum minime dubitat, sed erroneam esse sententiam vult Cluverius, qui asserit Vogesiam,

aut stat ille pronuntiat) Vsegum montem es le in Lingonum finibus, a quo Mosa fluvius proses uit; quod jam ante Cluverium sensit Mar-lianus, Caes. lib. . Prope Drsturgum appella- rur Schismat, id est ovium pratum, inter Otten ct Humburgensem praesec turam , dicituri idei bavrenstein, id est, inferior sectus lapis, per fixa enim iter factum est: inter I alii juriagum ct Ba pallium oberbari enstein, id est, sit perior sectus lapis: ibi onusti currus grandibus

per montis declivitatem, funibus demittuntur. Occasum versus procedendo nuncupa tur Pa Herfald, id est, aquae ruina. Ulterius eundo , Iurten, prisco fere nomine appellatur;

Multis quoq; in locis ab oppidis & pagis nomen sumit, vel etiam peculiaribus insignitur Dominibus,quq omnia reserre nimis longum esset, imo non ita cuivis possibile: In praes eiura Yuerdunensi est quoddam montis cacq-men , dictum vulgo Souchet, ubi medicales herbae nascuntur. In praefectura Ne Vidunenisi est alius altus satis mons, communiter u Do T. S. Claudii oppidum versiis vocamur S.Clauis

62쪽

rent , & ad Rhodanum tandem terminan

tur.

Porro hic mons Jura fertilis fatis est&pascuus, diversas & populis frequentes habens

valles, quarum tamen nulla per transversum penetrat, ubicunque enim traiicere Volueris,

alta scansione opus est. Illustriores valles sunt, Dic tal, in Vocetio a pago cognomine; Iaussentat: S. mei fiat, vulgo i. mie, cujus suis perioritas ad Ep1 scopum Basileelissim verti net. Variae quoque sunt sub Neocomensi Comitatu valles, nec ultimas tenet Vallatatu Comitatus distinctus & separatus a Neocomensi, a quo dependent, Uaulis deRuet , te Locle, la Sagne, les Brenets ct Chaud o id; sicut monet D. He man. Sub comitatu Neocomensi est inter alias non contemnenda illa, quae vulgo dicitur uix Tra vers. Sub Bernatum dominio jacent communiter dictae, la S. Croix, aut S.. Crucis;

Admirandis quoq; non caret mons Jura, quaedam refert Merc tor; ut sunt Virginis cas uni, a Caesare, ut perhibent, constructum. Fons Nipis in arsi ate; Potens naturalis, ad mediocris templi formam amplus, non inultum alistus, alicujus antri instar obscurus , perpetuo nivibus, glacie, sortean cristallo plenus.

Indicat quoq; Plinius in Jura de vocetio, Din

ietem

63쪽

28 HELVETIA ANTIQuΑ ET NovΑ.ieteiu 9 betulam laudatissimam crescere, undebitumen incolae faciant; lib. X VI. c. I 8.ro. ferente Merula; ad Plinii locum quod attinet, Certum quidem est, maximas δί bonae notarabietes in Jura crescere, quibus ad rem nauti-Cam usii fuerint Romani, ut ex quibusdam inscriptionibus Rom. suo apparebit loco. Crescit quoq; Betula aut Betulia, ut in quibusdam Plinii exemplaribus se legisse testatur Dodoneus Pempl. 6. lib. 4.) in Jura monte, ut δί per universam fere Helvetiam; sed hoc no dicit Plinius peculiariter, ut refert Merula; lib. enim supra citato. XV. XVI. &cap. 18. Gallicam arborem facit mirabili candore atq; tenuitate, terribilum Magistratuum virgis: quod vero Plinius ait ex hac arbore Gallos facere bitumen seu viscum, ego illud nunquam vidi aut audivi; aut illa conficiendi ex Betulavisci, ars hodie ignoratur, aut erravit Plinius accipiens beluiam pro aliqua alia planta, dum ei tribuit viscum, qui conscitur vel ex

baccis, visci arborei, graecis ἰξος & ἰξα dicti.

Dodon. Pompi. c. lib. .. cap. 3. Matthiol. in Dioscos. lib. 4. cap. 87. hoc glutini genere maxime utunti ir FIorentini rusto codem Mat. thiolo: Vel ex cortice Agri sol ij, ut eXRuellio refert Dodon. Pompr. 6. lib. I. cap. 2 o. quo utuntur maximh Galli δί Helvetij apud quos Agrifolium est comune. Vel tandem eX comtice Lantante seu Viburni fruticis in Helve-

64쪽

DEJust A MONTE 29tia vulgaris) radicis, aliquandiu sub terra macerato, ac decocto & tuso, teste codem Dodon. Pemp. VI. lib. 2. cap. ar. Sed ad montem Juram redeamus. Tanta est varijs in hujus montis locis, avellanarum copia, ob frequentes corylos, ut omnem penes dein superare videatur, ex illarum enim nucleis, incolae oleum. ad usus domesticos conficiunt. TaXum quo ibin Jura crescere asterit Munst. lib. 3. ex qua sant arcus, & arcubalistae, quaeq; ab Anglis hanc ob causarii quaeratur; Hanc arborem venenosae facultatis esse vult Galen. lib. S. sinap. med. Dioscorides lib. .& Plinius lib. i 6.

cap. Io. ill ius umbram noxiam, inad quandoq, Ietlii seram esse dicunt: In Iura tamen mini Ispernitiosa est, & ejus umbra periculo careta Considerationem etiam meretur admirandussi. Orbae de ex lacu Iuriens sa monte Iura haud dubie denominati,&in illo quoq; sti)exitus,

ut recte monet D. Herman. cum enim ex illo lacu hic fluvius per subterraneos meatUS&ca-Vernas effluat, ira ut non appareat, tande post

Iongum satis intervallum & spatium ex rupe erumpit non longe a pago dicto Vullorbe. Indicavimus jam supra,in Iara, montis esse jugum, quod pervium fecille Caesarem scribit Munster. perforato in portae formam saxo: de hoc aliquid ex Ministero accurato illius descriptore dicendum. Ρortam illam, vel Petrae portam pieri Um vel Petram pertusim, Pierre permis,

65쪽

go HsLvETIA AMΤ1quA ET NovAε communiter nominant: longitudinem & alatitudinem mensuravit idem Munsterus referens supra portam in scri prosi hos versus. Numinis Augusti via una per ardua montis. Feliciter petraniscindens in margine fontis. Vel ut alij referunt Nimis angusta via durita per ardua montis. Fecit iter scindens petram in marItne fontis. Nos vero versus carpit Guillim. qui male compositos dicit ex inscriptione, quam sic re

N V MINI AUGUSTORUM VIA FACTA PERV R--IUM PATIERNVM ii VIRUM COL. II ELVET. Merula tamen qui inscriptionetia supra portam satis clara deprehendit, nisi suod primae vocis I iter se , reliquis magis ellent extritae, eam sic se habere testatur

N ANGUSTI VIA DUCTA PER ARDUA MONTISFECi: ITER PETRAM SCINDENS IN MARGINE FONTIS.

An antiquitatem sapiat, non disputat ille. Per fontem intelligitur Byrsia amnis, qui ibi LX petra magna aquarum Vi erumpit; plura vide apud Mim'. cosul. l. 3.

66쪽

De Alpibus in Gener . OLIoniam infiniti fere sint Aatho res, qui

de Alpibus scripserunt , supervaca-oelim, & jam actum agere videremur, si de illis sermone na institueremus, fateor multos esse, qui de hac ma eria fuse ac docth in lucem multa ediderint: Nemini tamen mirum Videatur si, cum animus nobis sit nostram Helvetiam illustrare, ea quae ad institutum no strum facient, ex varijs Doctorum scriptis excerpserimus, &quae a quamplu rimis fuse nimis, aut etiam confuse dicta, in breve, dilucidum ac Methodicum traxerimus compendiuma

Primo igitur, ut a vocibus omnem amoveamus ambiguitatem ; notandum Alpium nomen alijs quoque montibus, a varijs Authoribus datum. Pyrenai montes Alpes dicti Ausonio ad sutim Paulinum scribenti Distas. Dristi, egens deserta colat, tacitusq; pererret Alpinis connexa jugis. Id est, montibus syrenaeis, sic idem Epist.23. ad eundem Paulinum. Nunc tibi trans Alpes, ct marmoream pyrenem Caesarea augustia domus es. Hodie adhuc Occitani Pyrenaeos montes Uocant,

67쪽

ga HELVETIA AN Ti. Α ET NOVA .cant, les Alpes, ic His pani Alpes. Agellius Alpinos Ullanos ex Catone dixit ; sic enim de Catone scribens loquitur. Cum de Alpinis Hispanis sol beret, qui circa Iberum colunt, verba haec posuit, o c. Scribit quoque ad Vir l. Georg. Junius Phaar Drius altos montes Gallis Alpes vocari; idem ait Servitis in Virg. Georg. 3. Itali etiam montem Apenninum qui velut per totam Italiam spinactor si est) nominant, le Alpi; ut annotat D. Glaus. dard. Contra Ottho Frisii elisis sipes nominat I re um, Italiam a septentrione Pyrnuas Alpes habere scribens. Gunthem in Ligurino i ie-uieuiu , inquit, complecti sipes ct Apenninum,

atque has esse P retiat partes. Simier. coim. de Alp. Nos hic Alpitum nomen, cum Polybio, Strabθ-ne, Ptolomm Herodiano, Caestre, Plinio, Livio, sec.

ijs tribuimus montibus, qui continua serie, ad hemicycli formam recurvata, Italiam a Gallia hodierna, Heli etia, Rhaetia, Gennaniaq; separant: Nobis verb maxime de clipibus, quas Ilel-νet ij, Rh eti ct Pallesiani incolunt, sermo erit.

Alpium σπιλω Atlα. Procopius lib. Irer. Got. Alpes, Celticos montes Voce generali vocavit. Quidam reserente taurer. 1 iphaeo, montes, ipsa Alpiujuga esse crediderunt, supra quae una tantum gens ad septentriona- Iemusque Oceanum incoleret, Celtas gentem illam nominant, quos illi cum vetetu II1perborei, eosdem putarunt. Possulonius vero , cum

apud votustissimorum quumpiam, aliud illud

68쪽

DE A pisus IN GENERE. 33R phaeoruin montium vocabulum, obii legisset:

Alpes autem, quas τα ίλ α opsi vocabant Graeci, crederer accipi pro R)phaeis, eXVoce iis, conjecit vocem ολβια, quq primum in αλβια, tandem in te λ α mutatam existiniavit. Utriusq; istius sententim tanquam erroneae refutationem vide apud Cluver. P. Merula ex Stepitari annotat, Veteres non tantum αληρίου c, vel αλπιις, vel αλπλα Ῥηdixisse, sed & αλβια. Scribit etiam Strabo lib. .. mcd α, olim dicta fuisse, αλβια. Mapud Japodes, montem, qui eStremus est αλβιον dici, quod eo usq; sipes se extendant. Vult quoque idem Merula αλβια esste Phavorino, λ οι L cophroni, ut sentit Interpres ejus istius. Iu singulari etiam numero Alpis legitur,' ut in hoc versu

Ex templo stondosa fertur ab Alpe

Sic Lucanu S. Agmine nubiferam rapto supervolat Alpe=n. Videantur, ovi ius.3.de art. am. Juvenesu satyr, 9. Sidonius varijs locis. Princianus lib. 7.anthonius in uin. tabul. Legitur quoque o moc, apud Dionysium astrum. Alpium ε lusu γα Unde autem Alpium vox suam trahat origi

nem, non idem omnes sentiunt. Cluper. lib. 1. geri ali. cap. 3. Celticum vocabulum esse assir-

c hiat,

69쪽

36 Hs LVETIA ANTIQuA Eae N v A. niat, quo Alpes incolis olim dictob fuerint patrio sermone, Albo Alb/n. & syen. Agnoscit hodie nomen Alpium, teste Simi ero ge P. Merula, Germanicum idioma, cui tamen non id significat, quod Jhnius Philar inritu & sutorm notant, quorum sententiam postmodum referemus. AJ enim Sc alpen Germanis pascui vocantur montes, in quibus faenum ad hybernos filiis non colligitur, sed in quos palaendi tantaenigratia, boves aliam armenta mittuntur, uti ill

ssit, quam armenta in montana ducere pascua, in quibus plerumq; ternis naensibus aestivis ad siam nitim agunt: Accedit, quod & nunc

multis locis hos montes, di petit die alpen Germani nuncuperar.

Alii Gallicum volunt olla vocabulum, inter quos sunt supra memorati Philar Drius est ibdorus ι sic enim iste. Alpes proprie montes siunt Galliae, de qgibus Virgilius, aerias Alpes, ct dicendo,

aerias, Verbum expre kt a verbo , nain Gallorum liugua, Alpes, montes alti vocantur: hae sunt enim, quae Italiae murorum Picem exbiὐent. Festus anivium candore dictas Alpes censet, qtibii perpetuis fere nivibus albescant: Sabini enim Alpum dixεre, quod postea Latini Albtim. Quid quid sit, aut haec Festi originatio magis placet, aut incertam squamvis nomen antiquum)esse arbitramur. Utrum vero Alpes, Gema aniae, Galliae, vel

70쪽

Italiae adscribeiadae sint, parum rese si cuni Italiam a Germania Galliaq; suo procursu, tanquam saativo muro separent, & ad tres illas Europae provincias pertingant: Helvetia magnam illarum, earumq; altissimarum par

tem tibi tribuit. De Alpii)m longitudine

Circa sipium longitudinem variant Audio res. Celm tradit in longitudine centium millia palluum patere: refert Plinius lib. 3. cap. G. Celi uim ad decem milliaria a mari Thusco ad Adriaticum; Timagenem vero ad viginti duo milliaria, Alpes extendere; sed hae sunt plinianae quis 'iliae. Polybius lib. g. Alpes a Mis lia incipientes, in glaad intimum maris A Mutu imum protenduntur. unde multi Alpium longitudinem extendunt tantum a naari Thuscoseta

infero aut potius a sinu Gallico) ad Adriaticusinum, seu mare si peruria, vulgi , It Golso disse-hetia. Sed alii eas longius extendunt; Melam Thraciam usque; sipium Moq; Pannonicarum ita eminerunt Tacitus si Sextus Rufiu. Terminos

a quo, & ad quem sic describit Merula supra

citato loco. Alpes ad mare Ligusticum ouiuper Astobrogas, Helveticos, Carnos, Illyrios perpetuari sere νμdentur in Serviam usi, ubian duo sicisae brachia, uno per Thraciam procurrentes ad pontum Euxinum, altero per Macedoniam ad Actium promontorium finia untur. Atque haec es causa, quod alia ab alijs'

Alpium longitudo statuatur.