Introductiones in Aristotelis libros naturales

271쪽

Erulida cap .cotinet octo coclusiones una q lio ites et duas rones ad prima. na questione ad secunda

duas rones et vita instantia ad tertia .vna questios ac ni ad quarta tres rones et sex augmentationis codito eo. et unum correlariu ad octaua. CQuestio. En auginentatio i

ob aliis motibus differat si apiria coclusio. Hugmetatio ab ioeliis motibus differt C si rimo quia generatio et corrupto sunt sciuem substantist. Generatio quidem ut cum ex porctia substantia: tit actu substantia. corruptio ediuerso. Alteratio secundit qlitate1n. et motus localis secunduubi .Hugmentatio pero et diminutio scdm *titatem. Est igit augmentatio ab aliis mutationibus altera AEduenit in cum ceteris: da sicut in illis ex eo quod erat potentia: fit 'et sit actu ita et i augmentatione. sidciso secundum transmutandi modorudiuersitatem .da quod generatur quod corrumpis/ quod alterat: oino non op3 mutare locum, quod autem auget op3 aliquo modo. Et quod secundu rectu fertur omnino locu de mutat. Et quod circunfere lamst eundem locum seruat.Q6 vero auges: neq3 omnino demutat neq3 eunde sem2 seruat Sed primo laue arctiorem: polleavero ampliore. Et quod diminuitur coiuerso: ab ampliore evadit in arcisorem.distertigit augmentatio ab aliis murationibus. si Secunda qslio It Cum augmentatio et diminutio sint circa quantitateyut magnitudine3: an fiant ex corporeo potetia et i corporeo actu

etsi ex corporeo an illud corporeu ex quo fiat a subiecto et meterla sit seiunctum:potius ne materie coluncinni CSe Iucunda coclusio.Bugmentatio no fit ex aliquo sedato galloeni fiet ex aliquo festato 1io existente in aliquo. na no cet ialocout neque punctu. A tuc 4d erit anu acust an isensibile corpusisS3 in ex quo alido generas in loco est.Igis id ex quo aliqd auget minime lagatu est. Ill 3 quide id lauatu in aliquo ex stit. Ibrimo qr atig metatio fieret ab illo festato ab stracto ab illo in quo eth: cu nichil eet illius i quo eet .vi neq3vas alido uini q6 in eo est.cii ipsu ab ipso se exbar. bocaute iro .na n6 fit sine usiali corruptoe et etiali generatione. Ecfo qr nicbit phiberet hoc mo si risitas ee matias.qre et idem ex infinitis simul generari: siadmittant augmentatione adiecta gelierardi si ertia coclusio .melius est inire augmeta idem et senerordem expila merin eadeo is ata mδ.

272쪽

ueniente corpeo aut incorporeo necesse est.rio aut rit ex in corporeo: fit igit ex corpeo .et hoc dde colucta/isephtaq3 materia est: ex qua pariter fit gelierario sit et gilatio ab aliq*oeme actu aut In omogeneo aut theterogeileo .ut ignis ad igne et homo ab hole.et substatie corporee malia reipsa et actu insepata est:rone atq3 cogitatioe seu abilis. Sca OHugmetatio est preeristenti intitatis additamentia nutritioni coitas unctum. Et ἡiminutio preexistetio mittatis mior ametu. igεq6 auges corpore i est: et q6 ei aduenit corpeti. In corpor est siquide ceupori adueniens: rnatus ipsu non efficit. Et q6 indimuintione substrabis corporeu.4Ram incorpor est substra cto non fieret minus. CI sistantia. Ei augereturet queliber pars maior fieret. et si minueret minor. Et si quid auis

geret: aliquo adueniente aut coram aut incorporeo augeretur. stat si quid minueretur: pariter aliquo corporeo aut i corporeo distracto let recedente minueret. Sed no auges aliis quo incorporeo adueniente. esset ent 4d separatum. Et ma Ieriam a magnitudine separatam esse impossibile est. IReq; fiet adueniente corporeo.nam duo corpora simul erut.vinis auget et auget. seu 3 per idem minitetur substracto i corporeo neq3 corporeo .riam et corpora se occupassenti aut reliquereturvacuum. Ron igiturullo pacto aliquid auraugebitur alit minuetur. C Responderunt aliqui augmentatiqne fieri nullo extrinseco ad uelitente. queadmodium cia ex aqua fit aer nullo extrinseco suscepto: fit aeris maior moles. Et

cum ex aere fit aqua mullo substracto fit minor. Sed hoc pacto insufficienter responderunt. brimo quia illic nulla au gmentati ovel diminutio: sedulatua generatio et alteri' cor, ruotio. Secundo quia saluare oportet id quod auges esse: et eius quamlibet ptem effici maioremut carne neruit et que ex illis constant. et quod augetur no perire sed manere .id -- aut ipsi no saluant CTertia questio .4d augetiir cu apponitur ali d: an id q6 apponitu rut cib': an corpus cui apponitur aututriiq f quead modii cit aquauino imisces:totii finirus redditur mai'CQuarta cocro. aiatu corp'cus cib aduenit: augetur si mimo qr id augetur q6 an et post substana maisnet ide hoc aut est animatum corp': et non cibusi neq3 v triansque congeries, augetur igitur animatum corpus cui adj

273쪽

uenit cibus.et solum quidem: queadmodu si parum-fundas invitium:que corrupta non maneat: non dices aqua effectam malorem nequevini et aque aggerata molem:seduinuit quod solum maneat. si Secundo.quia si carni adueniat passio fiatq3 carnis alteratio semper carne eadem manena te xaro cui aduenit passo: alterari dicit et no ipsa passio. Dicetur igit et animatum corpus augeri cui aduenit cibus:et

non cibus ipse.C Tertio id augetur in quo est precipuum

mouens.ln corpore aurem animato precipuum mouens est

corrumpens cibum in cosimile specie aiato fitq3 ingredies simile specie et corpus hoc accipiens maius.auges igie corispus ammatum: et non qui corrumpit cibus.CSex augine astationis conditiones.Caprima idem manet ante augmen, ratoem et post.Secunda. quod augetur aliquo adueniente augetur et abeunte aliquo minuitur.Tertia eius quod auissetur quelibet pars augetur: et eius quod minuis quelibet pars minuitur.Hugentur enim Tnomiomera: cum tDomio mera augentur.'Ram ex lPomiomeris Tnomiomerumum quodq3 compositum ei Quarta ut aliquid augeatur non e constituendumvacuum. Quinta.4Req3 ot sit augmentatio: corpora se in eode loco occupare necesse est. Sexta augmetatio non fir incorporeo adueniente. Et bis ex sequentibus clarioribus factis:obiectionis pposite patefacta erit soluitio. gQuinta conclusio.Bugmentatio fit aliquo aduenien II te secundum spem:et non solum secundum materia Castam adueniente aliquo secundum spem:maius totum efficis:seiscundum autem materiam non Aduenit enim aliquia secuis dum speciem:cum similem formam et speciem ret cui adueni obtineat.Ecfm materiamvero quod simile retineat materiam:spem siero non.Queadmodum si aliqua mensura cotinue aquam aque succedentem mensuret' que continue aduenit suem secundum speciem est. ita si aduenies ossi: ossis formam accipiat et carni: formam carius: quod aduenit discitur secundum speciem si succederer aque non aqualet ossi non os et carni non caro:quod adueniret secundu3 mageterianiticeretur et non aliquid scim speciem et formst: er qiunt secundum forma et que scdm materiam in aliquibus facilius deprehendis M Tnomiomeris.vi viuentis manus in

auges. O binc fit ut mortui magis videatur esse caro et os

274쪽

E, Il manus et brachium: ce speciei discrimen in Tii omismedis apertius manifestiusq3sir.gSexta. cibus aucto contrarisus est.gria aucti specie ipsum in consimile specie transmutari oportet ut si sicco adueitiat humidum: transmutabitur in siccum.sit enim augmentatio aliquo secundu specie adueniente.Id autem ee no potest cibo no existente prio.nam contrarioruma prium est adimicem agere atque pati:et alte ab altero corrumpi. Cibus igitur aucto existit contrarius. ας CCorrelarium. Unde fit. t quod augetur ursimili et vidissimili augeat si Ram augetur dissimili in principio: m3o contrario et in fine simili:quia secundum spemCGeptima conclusio.Cibus talis est potentia:quale quod incrementususcepturum sit actu.gQuia si ex cibo auctura sit caro: ipsum speciem camis accipere oportet et si os speciem ossis. Et ita quicquid aucturum sit:iuius rei speciem. sit eni augmentatio aliquo secundum speciem adueniente. igitcibus potentia talis quale quod augetur:actu est. Attameactu aliud.sit enim augmentatio queadmodum si in vinu3fundatur aqua: que mixta in vini speciem corrumpi possit: vini quantitatem adaugens.Ita digesto alimento et in corispus disperso:corporis natura3 sumit corpusq3 adauget Et sicut ignis apposita ligna urendo facit ignem atq3 in simialem substantiam transmutat:quia generat: sic corpus antain si tum coctum cibum in suam conuertit substantiam .si Octaua.Et sicut quod generatur non estvnsuersale quantu3 aut singulare sed bocvniuersale aut hoc singulare. vi animal thomo hic homo:sic quod augetur ito est ho niuersale aut hoc singulare:seduniuersale aut singulare quantumgCauro enim ut caro carni adueniens non auget.sed illic potius generatio attenditur. sed ut caro quanta: quante carni adis uenit:auget fitq3 totum maius sit enim augmentatio:actu adueniente corporeo.Qpue igitur generari et carnem et quaistam carnem. sed scdm caro nutrit :&- δ quanta auget. Et sic iutriens et augens etsi subiecto sint unum: rNoe diis sentiunt. CCorrelarium.Elnde fit ut nutriatur iudin salua animal non tamen ser er aut augetur aut minuitur flam Udiu saluas aduenirpotentia caro:que ut caro nutrimentum est:non autem semst maius emcerevalens. ut ens dictum est augmentativum et nutrimentum idem:esse aude

275쪽

dati a stilio imis et mixta pinu aqueu facit et aqua:sic aduensente forme multa poa:χtus ei debilitat et fit dinutio.et pi de tanto materialion et into min*: tus et 'valetior: filmtuc augmentatio.lamst in et i aucto et diminuto saluas spes Ged de augmetanoe et dinutione bactenus.

CActio factsogAges faciens. ιείνια εα retractat cotinet Oq3 cap. vri L uomu duas cocsones et qtuor moi dos tact'. si prima cocto defminare covenit 33 de facere atq3 pati Casta de gnatione elemenotop hic itendim'.nullo aut faciente et patienteno coringit ea gnari.Picut et alid ea st congregationeraudy segregatione gnari.et qui plura admittutum ut rectesult Diogenes coicantia faciendo etpatiendo generant.allam si

et no no essent no adi uice ageret et paterentur. vi calidu3

non frigefieret nec frigidum calefieret. Caliditas eni in frigiditate non transmutatur:sed borumvnam subiectam naturam que ea in transmutatione recipiat ee necesse est. non istboc necesse est esse quocunque in alterii agente:sed Oustuq3 adinvice agentibus et patientib'ita euenire necesse esti Se 34cunda de tactu itidem agendum est. C Ram de actione et passione determinandum est. Hi aliqua adiuicem agere et patia pe nequeunque adinice tangibilia no sint.detmina.du igil est de tactu Et qr tactus actione et passione color est nam quecunq3 proprie agunt et patiuntur tangunt. 'Ro autem quecunq3 tangunagere et pati adiuicem necesse est prisorem tactus facimus determinationem. Et quia Domonymum estur fer inumq6q3 aliorum nominii: modos eius declarabimusCQuatuor modi tactus Dec se tangunt primo 3, que adinvicem determinatas magnitudines et positione I bentia:simul habent ultima.Et ad tactu hoc modo:hec tria posito locus et suavi rima simul esse requiruntur.quo pacto et matbematica seu separata sint sive no: tactu habere concedendum est.Se tangentia secundo sumque diuersas main

gnitudines babentia et quorum simul sunt vltima: adinvice

276쪽

agunt et patiuntur Et dic modus tactus est proprius. Et ad huc modum hec quatuor revuntur diuersaru mastutudinum positio/locus suaultima esse simullet adinvicem eise activa et passina aEt quia grauia et leuia: diuersas magni ruidines babent et loca leue sursum et graue deorsum et simul ultima et simul adinvicem sunt activa et passiuaudcirco in lia proprie tangere dicuntur.Et queadmodum mouenῖium quoddam est quod mouetur.et quoddam est immobile.*ta facientium quodda mobile et alterum unobile.IFlam ut in uni faciens est mouens et facere mouere.mifferunt tamem faciens dicitur ad patiens. Nam omne mouens boc pacto faciens esse impossibile est. ciens enim solum sc6m palliones dicitur sic hoc in locoutimur et faciens secundu pastasiones mouens. Et mouere in us et magis commune est CTertio se tangunt quorum diuersarum magnitudinu v tima sui simul et alterum mouet:ab altero immobile manes et alterum mouetur gQuarto tangit id cuius vis in alte* transit: etsi tactum hoc modo tangeno non attigar. quo pacto solemus dicere molestiam et tristitie amaritudinem nos tangere mos autem non tangere tristitia. Et dec de modio tactus .de factioneet passione nunc agendu est Eecundicap. te

CHgitlfacit. Tataedia si b conariis compreheΠdimus. Cayrincipiu unde motus effici eoCDabitus species forsina.CCalidum sepatum/calidum a materia seiunctum.

Ecundum cap.continet tuas de actione et passioisa ne opiniones.ocro conclusiones duas rationes ad primam duas ad secundam .et vitum correlaria ad

octauamglaue de actione et passione opiniones C a rima est dicentiu3 omne simile a simili passionis esse immune qa non est curvnnm potius agat et alterum patiatur. D issimi ollaautem adinvicem facere et pati. Dincoamu ignem a mafri pari concedunt:* paruum et magnum contrarientur Ezecunda est solius Democriti dicentis simile facere in Iimuelet simile pati a simili. Et si que alia adinvicem factisant et patianturiboc non estut dissimilia sunt: se ut eis alio

coe sistit. Et bee opiniones sunt quod modo subprie etve est quodamo: omne sim: Ie a stri Uassibi e ee et quodam

277쪽

IL pati possesi prima pcro olfarin simile/oinoq3 indifferens: οa suo Oino simili pati irronabile est. Morimo quia no e cur hoc potius agat et illud patias. quare ide et frem ide oporteret agere et pati gScdo eade rone cocedas ide agere iseip3 et pati a seipso.hoc aute falsum. nam dedo moves ut ab alio moueae necesse est Et si omne simile secundu et simile actiuum esset:omne seipsu moveret et nicbit daretur immobile CSecunda omnifaria dissimile atq3 alte* in suum omnino 38 dissimile non agitCaprimo qr albedo no agit in lineasneque linea in albedinem.et hoc quia sui omnino dissimilia:nisi forte dixeris per accidens.quia accidat lineam esse albam aut nigram. Non igitur omnino alterum et dissimile agit in omnino dissimile.CSecundo.quecunq3 exterius agunt aut corraria aut-cotrariis sunt.)Ron igit omnino dissimile agit in omnino dissimile. Tertia.qcunq3adiuicem agunt et pa 'riuiitur talia esse debent: ut sint quodimodo similia et quo

damodo dissimiliasi lam quecuq3 innata sunt agereet patiadi uicem aut sunt contraria aut cotrarietate babentia. De bent igitur genere esse similia. Sunt enim cotraria in eodegenereret specie dissimilia.'Flam contraria: spe cle sunt dissis dentia .videmus eni hoc pacto:semper corpus a corpor colorem a colore saporem a sapor Get Domogeneum ab D mogeneo: quodq3 similem generis sortiatur denominatimis

nem pati. LQuarta. ronabile est facies assimilare sibi passue ut rationabile est calefaciens calefaceres et frigiduinfri in

gidare.quia agens et patiens sunt contraria. vi que sunt in eodem gener et spe diuersa.et ages agitvt trasmutet:Trasmutatio autem in contrarium.Hgendo igil:cotrariu in suisum contrarium quale ipsum est transmutat .quare agendo:

passum sibi assimi Iat Puinta.antiqui ad diuersa respicien tes dixerunt hi similia a similibus:illi dissimilia a dissimili. bus pati. Ra aliqua aliquando dicimus pati per modum subiecti.ut homo dicitur calefierilfrigefieri.Et aliquado exprimimus ea pati per modum termini. ut calidum frigent/frigidum calefit. Rui respexerunt aliqua pativi subiecti:viderunr pleriique simile pati a simili.vi hominem ab homine.

et qui aduerterunt ea pati ut terminus a termino: viderunt dissimile et contrarium pati a contrario. et ita bifariam fascere dicimus:ut bominem facere et calidum facere.Ad vio

278쪽

uersa vitar respicientes:dixerunt bi similia a similibusuri

1 dissimilia a dissimilibus pati. Sexta. urimum facies impassibile est:vuimum vero et faciens et patiens.α illamve est de mouente et moro:ita et de agente et patienteaed quoddam est movemum primum.Ur quod est principium motus et quod non mouetur et alterum quod ab altero mouesnrvi est torum et completum ervi timu3 pariter et mouens et motum.Igitur et de faciente et de patiente ita erit.Eanat eni3 medicus ut primum e inum ut sanans et faciensultimu3: 3 quod et sanando fit patiens. CSeptima.Que non communicant in materia:in agendo non repatiuntur.que vero coismunicant sunt repassibilia Cut medicina cum sanitate faciatmichil a recipiente sanitatem repatitura uia in materia cum sano non communicer.et cibus repatitur.Quandoquidem eandem participer naturam Et huius causam assignamus.Quia forma principi u m est faciendi et materia principium patiendi et eadem contrariorum susceptiua est Ct pissente calefaciente ipsam calefieri necesse est et frigefacienis te frigefieri.Que igitur materiam non habent: principium non habent patiendi .Que vero habent eandem: principimuimquodq3 haber patiendi.Contingit igitur illa dum faciis ant repati. gQctaua. 'rincipiumunde motus efficit et nonnis. Cassam efficiens in passum inducit speciem:qua meis sente cessar morus. Dresentibus enim habitibus non tram,smutatur amplius aliquid: sed iam consumatum existit si s nis autem ut sanitas no effictimisi secundum metaphoram. CCorrelarium. Unde fit ut elementa ignis aer aqualteris ra babeant suas passiones calidum frigidumsbumidumiet incum in materia.Ham agunt quia speciem habent:et admuicem pati untur quia materiam.Est enim materia vi materia: passivum. Et si esser aliquod calidum separat M aut aliquio talium quod forte impossibile estupsu impassibile Gone. talia abinuic essent repassibilia.

CTransparentibusltranslucetibus perspicuisidiaphanis CDositiolopinio.

Erisum cap.continet quatuor de modo agedi optat niones.quinque conclusiones. quatuor rationes ad quartam.et tres ad quintanigne modo agendi et

279쪽

patiendi quatuor opiniones.si est Empedoclis di ocentis passionem fieri per poros: illos encipali subeute ais

gente.et licvisionem audirionem et sensationem omne fieri aere et aqua trans parentibus:nostros subeutibus poros. et mixtionem rerum adiuice fieri:cum sui adiuice sint comesurabiles pori. Secunda est Democriti et Leucippi farie Utium corpora idivisibilia:oim pncipia. CTertia est melissi Masserentis tantum essevnum ens immobile et infinitiim.Immobile quidem quia si moueretur reciperetur in vacuo:vacuum autem nichil est.Infinitum autem nam si finitum essueipsum advacuum finiri oporteret unumvero et non multa: quia si diuersa essent oporteret ipsa interceptovacuo esse diuisa.Et si diuisibile esset oporteret ipsuubiq3 diuisibile esse et sic nichil esset unum quare neq3 multa. Dis et consimiliis bus rationibns mouebar melissus Sed persimile demetieessevideturvnum et glaciem et ignem e cistimare Et que bona apparentia et cognoscendi consuetudo facit diuersa vi, derutanta mentis itani avoltu nichil differreuideriCQuar Via est latonis ponetis corpora exsuperficiebus et in sustricies resolui. si prima conclusio Leucippus melisso rarionabiliores babet sermones.Curam Leucippus cognita

sentia non negabat neq3 generatioealcorruptiones et alios motus et enim multitudine:quavis admitteret vacuum:q6 non esset pncipaliter ens sed plenit. dicebat enim innitas ee atomos:ob sue molis suiq3 tumoris paruitatem visui istutinas:que collecte generantiet disperse corrumpunt: er que attactu patiantur et agant et quevolitent in vacuo loec autem elissus negabat omnia:et neq3 motus vllos saluare moliebatur neq3 rerum apparentias.gSecuda itidem et Empedocle. si am Empedoclis dicta sequi videnturLeucippum et sentire qs sentit Leucippus. Dicit enim Empedo.

cies passionem et alterationem omnem fieri per poros: ne corpora se occupent.Et augmentationem per poros: subintrantibus solidis.Et hoc est introducerevacuumvt fiat acorio et augmentatio: vi fecit Leucippus. Et Leucippus elementorum ignis aeris aque et terre nitebatur saluare generationem et corruption Empedoclesvero solumusq3 ad elementa generationes et corruptiones cocedit. Elemento

280쪽

riim aute cum ipsa prima sint et priora non habeant: ex qui

x bus fieri queant non concedit generationem.C-na cos clusio. lato et Leucippus diuerso modo sentiunt .gHa

lato ex indiuisilibus et finitarum figurarum superfici eabus corpora componit:et generationem ipsarum concretione:corruptionem vero secretione saluare intendit. et hoc ycontactum fierivacuum non concedens. Leucippus auteyex infinitis solidis inmitis figuris terminabilibus: corpo ra componi di cluet ipsorum collectione generationem: bis iunctione autem corruptioneue fieri Et duobus modis agere:vacuo et contactu.sed non esse magnitudines ut superlicieMindiuinibiles:alias determinatio facta est.Amplius ta menDec adiiciemus. CQuarta.Leucippi positio irrationabilis putanda est.WDrimo qnia ponit indivisibile pati pervacuum quod esse non potest.Et indivisibile nullius passionis activum est. Et figure ut circulari attribuit calidii. Sycui frigidum eius contrarium aptabit cui humidum sicci durum molle graue et leue etsi quaque reliquarum passioenum: Et solas figuras putare activas et contrariis de inatas inconueniens est . viam aut eadem determinaret si bc contraria et sic contraria essent in eodemaut diuerse et sic ostenderent illa impartibilia solidamon esse natura similia. Dee itaque incomoda sequntur eos qui ponunt impartibiistia corpora.Et viam superficies ponens impartibiles:rarefactionem non interuenient acuo saluare no poterat CSecundo.Quia inconueniens est ponere parua corpora indivisibilia et magna nomquauis magna facile costringantur atq3 diuidantur: parua autem dissicitet idiuisibilisque naturam magis imitentur. Cy mio. Aut omnium talium malidorum una est natura aut osuersa. Ei una cur non omnia simul coeunt ut aqua aque apposita: nulla figure varietate prepediente et unius nature corpus conflant:ut ignem aes rem aquam aut terram Sin diuersa ipsis fuerit: potius ipssa actionum et passionum mine ligure causa ponenda est. Que enim diuersa sunt natura:adinvicem agunt et pati uim tur approximata. K Quarto. Leucippus inquit ea mos ueri in vacuo.Sed queritur a moueantur a se non id af feret. Quia aliud est mouens et motum. Et ita diuiderun