Quinti Septimi Florentis Tertulliani opera

721쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. V 18-19.

cans regulam n08tram 0mni haeretica posteritate. h0e nune pr0babit et ap08t0lus dicens: de spe rep0sita in caelis quam audistis in serm0 ne ueritatis euangelii, quod peruenit ad u0s sicut et in totum mundum. nam 5 si iam tunc traditi0 euangelica ubique manauerat, quant0 magis nunc8 p0rr0, 8i n08tra est quae ubique manavit, magis quam 0mnis haeretica, nedum Ant0niniani Marci0nis, n08tra erit ap0st0lica. Marcionis autem cum t0tum impleuerit mundum, ne tunc quidem se defendere p0terit de apost0lica. eam 10 enim et si e c0nstabit esse, quae pri0r mundum repleuit, illius

scilicet dei euangeli0, qui et h0c cecinit de praedicati0nibus

eius: in omnem terram exiit 80nus 60rum et in termin0s 0rbis uerba 00rum. Inuisibilis dei imaginem ait Christum. sed n0s enim inuisibilem dicimus patrem Christi, 15 scientes stium semper retr0 uisum, si quibu8 utSus est, in dei n0mine, ut imaginem ipsius; ne quam et hinc disserentiam scindat dei uisibilis et inuisibilis, cum 0lim dei n0stri sit definiti0: d0minum nemo uidebit et uiuet. Si non est Christus prim0genitus c0nditi0nis, ut serm0 creat0ris, per ad quem omnia facta sunt et sine qu0 nihil factum est, si n0n in ill0 c0ndita sunt uniuersa in caelis et in terris, uisibilia et inuisibilia, siue thr0ni siue d0minati0nes siue principatus 8iue p0testates, si n0n cuncta per illum et in ill0 sunt c0ndita, - haee enim Marcioni displicere 0p0rtebant - n0n utique

722쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

0mnia apparuit 3 quis scit pri0rem fuisse quem esse nesciit 3 Qu0- modo item b0ni duxit 0mnem plenitudinem in semetipsi, habitare 3 prim0 enim, quae est ista plenitud0, nisi ex illis, qua0 Marci0n detraxit, c0nditis in Christ0 in caelis et in torris. angelis et h0minibus, nisi ex illis inuisibilibus ot uisibilibus nisi ex thr0nis et d0minati0nibus et principatibus et p0festa tibiis 3 aut si haec pseud0ap0st0li n0stri et Iudaici euangeligat0ros de su0 intulerint, edat pl0nitudinem dei sui Mardi0n qui nihil c0ndidit. ceterum quale est, ut plenitudinem crea-t0ris aemulus et destruet0r eius in su0 Christ0 habitare u0lu-0rit 3 cui denique rec0nciliat 0mnia in semetipsum, pacem faciens per crueis Suae Sanguinem, nisi quem offenderant uniuersa, aduersus quem rebellauerant per transgressi0nem, cuius n0uissime fuerant 3 c0nstiliari enim extrane0 p08sent reconciliari uero non alii quam Su0. Ita et n08 qu0ndam alienat08 et inimic0s sensu in malis 0peribus creat0ri redigit ingratiam, cuius admiseramus 0ssensam c0lentes e0nditi0nem Rduersus creat0rem . sicubi autem et ecclesiam corpus Christi dicit osse - ut hic ait adimplere se reliqua pressurarum Christi

2 item MF, autem Γ 3 est s. u. a m. In M T pseudoapostoli mi, pseudapostoli By uulgo 8 edat scripsi: et ad ML 9 condidit. ceterum uulgo I 3 uniuersa Ri my. una ipsa MR 14 nouisse Ri 20 uerbo quod est-per m0rtem l. 22) in MΓi bis leguntur, sed hoc modo

Mariata: quod est in ecclesia, non propterea et in totum mentionem c0rp0ris transferes -ehs 2M a substantia carnis. nam et supra reconciliarinos ait in corpore eius m0rte i qu0d est ecclesia, sed non pr0 spere

et in totum ... transferes. . . eius per mortem: quae Secundo loco in

ueniuntur scioli cuiusdam emendatoris esse mi hi quidem permα8um e8t. tantum quod recipiendum mihi uidetur per mortem - δια etoo , αυατου)pro morte et ecclesia pro in ecclesia. quapropter eaeemplum Rhenani et ceterorum inter uerba haec recipientium sequi nolui. intellego tautem: etsi ap0stolus c0rpus Christi ecclesiam dicit esse, non tamen ita, ut mentionem bden Legrit' ') corporis' in t0tum semoueat a substantia carnis.

723쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. V 19.

utique in eo c0rp0re, in quo m0ri p0tuit, per carnem m0rtuus et n0n per eccle8iam, plane pr0pter eccle8iam c0rpus c0mmutand0 pr0 c0rp0re, carnale pr0 spiritali. At cum m0net eauendum a subtilit0quentia et phil080phia, ut inani seducti0ne 5 quae sit Secundum elementa mundi, - n0n secundum caelum aut terram dicens, sed Seeundum litteras saeculares et secundum traditi0nem, scilicet h0minum subtilit0qu0rum et phil0s0ph0rum ,- longum est quidem et alterius 0peris 0stendero hac sent0ntia 0mnes haerese8 damnari, qu0d 0mnes ex Sub-1d titil0quentiae uiribus et phil080phiae regulis e0118tent, Sed Marci0n principalem suae fidei terminum de Epicuri sch0la agn08cat, deum inferens nec hebetem, no timeri eum dicat, c0ll0cans et cum de0 creat0re materiam de p0rticu St0ic0rum, negans carnis reSurrecti0nem, de qua pr0inde nulla phil080phia 15 c0nsentit. cuius ingeniis tam l0nge abest ueritas n0stra, ut et iram dui excitare Drmidet et 0mnia illum ex nihil0pr0tulisse c0nfidat et carnem eandem restituturum repromittat, et Christum ex uulua uirginis natum n0n erubescat, ridentibus phil080phis, et haereticis et ethnicis ipsis. stulta enim mundi 20 elegit deus, ut 00nfundat sapientes, ille sine dubi0, qui ex respectu huius suae disp08iti0nis perditurum se sapientiam Sapientium praeminabatur. hac simplicitate ueritatis c0ntraria subtilit0quentiae et phil0s0phiae nihil peruersi p08sumus Sapere. Denique si n08 deus cum Christ0 uiuiseat d0nans delicta 25 n0bis, n0n p088umus credere ab eo d0nari delicta, in quem admissa n0n fuerint, ut retro ign0tum. Age iam, eum dicit: nemo uos iudicet in cibo et p0 tu et in parte diei festi

3J cf. Col. 2, 8. 19J I Cor. 1, 27. 21J cf. Es. 29, 14. 24J cf. COl. 2, 13. 27J C0l. 2, 16-17. 1 mori potuit, per carnem mortuus et Scripsi: mori potuit per carnem mortuus est ΜΓ 3 ad Μ 5 pαrenthesin indicam 11 seola M12 deum F, dominum m nee secl. Γ ne R . nec πιι eum dicat M, dicat eum Ruulgo 15 cab ingeniis fort. 19 philosophis et mulgo hethnicis M 22 hac Γ, hanc M 23 et Γ, est M 25 donari delicta Μ, delicta donari Ruulgo

724쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani et ne0meniae et sabbati, quae est umbra futur0rum,c0rpus autem Christi, quid tibi uidetur, Marci0n3 de lege iam n0n retractamus, nisi qu0d et hic quemadm0dum exclusa sit, ed000t, dum scilicet de umbra transfertur in c0rpus, id est de figuris ad ueritatem, qu0d est Christus. erg0 et umbra eius, cuius et c0rpus, id est et lex eius, cuius, et Christus. segrega alii deo legem et alii de0 Christum, si p0tes aliquam

umbram ab e0 c0rp0re, cuius umbra est, Separare. manife8te

legis est Christus, si c0rpus est umbrae. Si autem et aliqu0s taxat, qui ex uisi0nibus angelicis dicebant cibis abstinendum ne attigeris, ne gustaveris - u0lentes in humilitate sensus incedere, n0n tenentes caput, n0n ide0 legem et M0ysen pulsat, quasi de angelica superstiti0ne c0nstituerit interdicti0nemqu0rundam edulium. Moysen enim a deo accepisse legem c0nstat. denique hanc disciplinam - Secundum praecepta, inquit, et doctrinam h0minum - deputauit in e08, qui caput n0n tenerent, id est ipsum, in qu0 0mnia recensentur in ChristumJ ad initium reuocata, etiam disserentia e8carum. cetera praecept0rum, ut eadem, satis sit iam alibi d0euisse

quam a creat0re manarint, qui, cum uetera praedicaret tran8itura n0ua facturus uniuersa, mandans etiam: noua te u0bi 8Π0uamen n0uum, iam tum d 0cebat exp0nere ueterem h0minem et n0uum induere.

Ad Phi- 20. Cum praedicati0nis enumerat uarietatem, qu0d alii

alii per inuidiam et c0ntenti0nem, quidam uer0 et per

9J cf. Col. 2, 18. 11J COl. 2, 21. 12J ei. C0l. 2, 18-19. 15J Col. 2, 22. 20J ei. Es. 43, 19; II Cor. 5, 17. 21 Ηier. 4, 3. 224 cf. Eph. 4, 22. 24. 24-647, 24 cf. Phil. 1, 14-17 secundum recensionem

Marcionis.

6 lex Urs: lux m cuius addidi T segrega R, segregat MF13 interdictionem R, interdictione M. in condicione F 17 ipsum Iun: in ipsum m 18 in Christum seclusi disserentia seripsi: indifferentiam 20 manarit M 22 exponere mi, deponere Γδ uulgo 24 AD COLOSSENSES EXPLICIT M sin my. add. m. Id ad philippenses), de epistola ad Philippenses 25 audentius Γ, audientius se

725쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. V 19-20.

serm0nis existimati0nem, plerique ex dilectione, n0nnulli ex aemu

latione, iam aliqui et ex simultate Christum praedicarent, erat utique uel hic l0cus taxandae ipsius praedicati0nis de diuersitate sententiae, quae tantam efficeret etiam anim0rum uarie-5 tatem. sed causa8 80las anim0rum, n0n regulas Sacrament0rum

in diuersitate pr0ponens, unum tamen Christum et unum eius deum qu0cumque c0nsilio praedicatum e0nfirmat et ideo: nihil mea, inquit, Sive causatione siue ueritate Christus adnuntietur, quia unus adnuntiabatur siue ex causati0neio siue ex ueritate fidei. ad fidem enim praedicati0nis retulit menti0nem ueritatis, n0n ad regulae ipsius, quia una quidem erat regula, sed fides praedicantium qu0rundam uera, id est simplex, qu0rundam nimis docta. qu0d cum ita sit, apparet eum Christum praedicatum, qui semper adnuntiabatur. nam 15 si alius 10nge ab ap0stol0 induceretur, fecisset diuersitatem n0uitas rei. nec enim defuissent qui praedicati0nem euangelicam nihilominus in Christum creat0ris interpretarentur, cum et hodie mai0r pars sit omnibus in locis sententiae n08trae quam haereticae. qu0 nec hic apost0lus de diuersitatis den02u tati0ne et increpati0ne tacuisset. ita, cum diuersitas ne taxatur quidem, n0uitas n0n pr0batur. Ρlane do substantia Christi

putant et hic Marci 0nitae suffragari sibi ap08t0lum, qu0d phantasma carnis fuerit in Christ0, cum dicit quod in effigie

dei c0nstitutus n0n rapinam existimauit pariari de0,15 sed exhausit semetipsum aceepta effigie serui, n0nueritate, et in similitudin0 h0 minis, n0n in homine, et

figura inuentus h0m0, n0n substantia, id est n0n carne. 7J Phil. 1, 18. 23-27J Phil. 2, 6-7.1 sermonis existimationem ΜΓ cf. l. I3e quorundam nimis docta): boni existimationem sin 2 simultate R , simulate mi 3 taxandae R , taxandi πιι 4 tantam sa eae u a m. I) Μ 8 causationes M 13 nimis docta Γ', animis docta ΜΓi 16 nouitas rei Γ', non ita spei mi 19 nec ΜΓ, ne Pam 22 sibi apostolum M, apostolum sibi Ruulgo 24 rapinam Γ, rapina - 25 exhausit R , et haec sit mi 26 hominis factus Iavo p.εvος) fort.

726쪽

Quinti Septimi Florentis Tertulliani

quasi n0n et figura et similitudo et effigies substantiae qu0 que accedant. bene autem, quod et alibi Christum imaginsim dei inuisibilis appellat. numquid erg0 et hic, qua in effigie eum dei c0ll0cat, aeque n0n erit deus Christus uere, si nech0m0 uere fuit in effigie h0minis c0nstitutus 3 utr0biquo enimueritas necesse habebit excludi 'si effigies et similitudo et figura phantasmati uindicabuntur. qu0dsi in effigie et in imagine dei qua filius patris, uere deus, praeiudicatum est etiam in offigie et imagine h0minis, qua filius h0 minis, uero h0minem

inuentum . nam et sinuentum' rati0ne p0suit, id est certissime h0minem. qu0d enim inuenitur, c0nstat esse. sic ut, et deus inuentus est per uirtutem, Sic et h0m0 per carnem, quia nec ut 0rti subditum' pr0nuntiasset n0n in substantia m0rtali c0nstitutum. plus est autem, qu0d adiecit: et m0rtem crucis. n0n enim exaggeraret atr0 citatem extollend0 uirtut0m e0lluctati0nis, quam imaginariam in, phantasmate scisset, frustrato p 0tius eam quam expert0 nec uirtute funct0 in passi0ne sed lusu. Quae autem retro lucri duxerat 3 quae et supra numerat: gl0riam carnis in n0ta circumcisi0nis, generis Hebraei ex Hebrae0 censum, titulum tribus Beniamin, Ρharisaeae candidae dignitatem. haec nune detrimento sibi deputat: n0n deum, Sed stup0rem Iuda00rum . haec et si sterc0ra existimat, prae c0mparati0ne agniti0nis Christi, n0n prae reiecti0ne dei creat0ris, habens iustitiam n0n suam iam, quae ex lege, Sed quae per

2J cf. Col. 1 15. 14JPhil. 2, 8. 18J cf. Phil. 3. T. 19J cf. Phil. 3, 3. cf. Phil. 3, 5. 22J es Phil. 3, 8. 24J cf. Phil. 3, 9 secundum recensionem Marcionis 1 n0n et R), et non mi 2 Christum R . Christi m 4 deus Pam: dei uere Ny uero MRi 5 utrubique M 7 uin dicabuntur Muindicabitur R uulpo 8 dei reddidi patris Ay, in patris deus, praeiudicatum est Oehlerus: dei praeiudicatus est MN etiam in Ry, etiam ne φλ 11 si ut et scripsi: sic et m. sicut Eno 12 sic et scripsi: sicut MR 14 erucis R), crucem mi 15 exaggeraret Lat: exaggerat colluctationis I desha f) Enge collectionis mi, subiectionis R) uulgo 16 in addidi 17 uirtute R, uirtutem - 18 duxerat, quae uulgo 19 in nota notam R)uulgo 21 nunc Iuno non my, modo

Ny reliqui 22 haec etsi stercora x, haec existere cor I x, haec ac Si Ster-e0ra Ny uulgo existimat prae uulgo; sed inde α uoce prae incipit apodosis

727쪽

VII. Aduersus Marcionem lib. V 20 21.

ipsum, scilicet per Christum, ex de0. 'ergo,' inquis, 'hac distinctione lex n0n ex deo erat Christi.' subtiliter satis. accip0 itaque subtilius. cum enim dicit: n0n quae ex lege, sed quae per ipsum, n0n dixisset 'per ipsum' de ali0, quam cuius fuit 5 lex. N0ster, inquit, municipatus in caelis. agn0800 ueterem ad Abraham pr0missi0nem creat0ris: et faciam semen tuum tamquam stellas in cael0. ide0 et stella a stella differt in gl0ria. quodsi Christus adueniens de caelis transfigurabit 0rpus humilitatis n0strae g0nlarmale c0rp0ri gl0riae suae, ad resurget erg0 c0rpus hoc n08trum, qu0d humiliatur in passi0nibus, et in ipsa lege m0rtis in terram deiectum. qu0m0d0 enim transfigurabitur, si nullum erit 3 aut si do eis dictum, qui in aduentu domini deprehensi in carne demutare habebunt, quid facisint 'qui primi resurgent' 3 n0n habebunt de quo trans-15 figurentur 3 atquin cum illis, dicit, simul rapiemur in nubibus obuiam domin0. si cum illis sublati, utique cum illis et transfigurati. 21. Soli huic opist0lae breuitas sua pr0fuit, ut falsarias Ad Phi-

manus Marci 0nis euaderet. mir0r tamen, cum ad imum/qmonem O h0minem litteras factas receperit, qu0d ad Tim0theum duas et unam ad Titum de ecclesiastic0 Statu c0mp0sitas recusauerit. adfectauit, opin0r, etiam numerum epist0larum inter'

Mement0, in8pect0r, qu0d ea, quae praetractata sunt retr0, 25 de ap08t0l0 qu0que pr0bauerimus, et si qua in h0c 0pus dilata

erant expunxerimus, ne aut hic superuacuam existimes itera-3J Phil. 3, 9 I secundum recensionem Marcionis 5J Phil. 3. 20. 6J Gen. 22, 17. IJ I Cor. 15, 41. 8J cf. Phil. 3, 21. 12J es. ICor. 15, 51-53. 14J cf. I Thess. 4, 16. 15J I Thess. 4, 17.

1 per Christum M Christum Ruulgo I et stella m), stella R;8 transfigurabit Ry, transfigurauit mi 12 transfigurauerit Rig13 domini scripsi: dei m demutari Lat: deputari m reliqui15 transfigurentur. atquin uulgo 18 AD PHILIPPENSES E LICITM in m. add. m. I: ad philemonem , de epistola ad Philemonem RF20 hominem se eae v m. M M thimotheum M 24 ea quae πιδ.

728쪽

650 Q. S. Fl. Tertulliani VII. Adv. Marc. lib. V 21. ti0nem, qua c0nfirmauimus rem pristinam, aut illi e suspectam habeas dilati0nem, qua eruimus temp0ri ista. si totum 0pu-Seulum inspexeris, nec hie redundantiam nec illic diffidentiam iudicabis.1 qua my, quam Ny rem Eny cf. 647, I 6 not. et 644, I3 not. rspem MA 2 tempori suo in tempore) ista scripsi: tempora istam, tempore ista Iun, ipsa ista F Oehlerus, temporius ista Eny 4 ADVERSUS MARCIONEM LIBER QUINTUS EXPLICIT M, Explieit liber

quintus aduersus marcionem F