Commentarii de Bononiensi Scientiarum et Artium Instituto Atque Academia

11쪽

non indignos proebere, peram tι tammen, quo Tua ut ingularis , ac probire inoredibilis clementi, fore ano no iram ibi acceptam oluntatem idque tit eveniat Te etiam atque etiam re camur. Cujus quidem nos oti compo

res ei e tacitos intelligemus ad ce

tera pro tanti ima Da erya nos me rit hoc etiam accesserit , ut librumhtino libenti animo excipias, qui eo et maxime carus nobis set, quod de uis etiam in nos collatis bene iis comme

morat. Quamquam recentiari, iam d.

huc majora iant , referre non pol t, quippe qui, cum ea contu i , ei et

magna ex parte jam impressus; quo

riam propterea commemoratio Omiam

qui hunc equetur , t exteris commemdatiorem, Hi nobis gratiorem inciet. Interim infixa mi et o tris mentibus

memoria, digna mane quo ampli imis

co Vecretiar monumentis , a picatis ministius diei, qua, non alienum ratus

12쪽

des has hincque optimarum artriam, a disciplinarum domicilia NODo , Nec ante timquam audito honoris gene

a pedIu tio recreasti; Academiam cle menti, ac pene dixerim benignitate

complexus es tam eximia, it nemo

uerit , qui non penitus commor eretur ;

Muforum primi a inuis attributis

pecuniis liberalii ime ampli culi. Quo quidem princlarissimum nobis sentimii tulisti ad bene de omni In sitiato

perandum nam priterquam Dod id

tribu li . quo D Vciplinarum , quas colit, lupellex quei in dies augeri, He Pro es res iant ad 9 pro equeri da iudi alacriores , quibus in rebus forere is plendicere 1 titutum non

poteres; tanta exiliti lenitatis Tum ac benet olenticles ignificatio , ut dubii

tati non Deris , quin is idem emper

13쪽

mendatum. Tant autem, tamque m

otilento Patrocinio ut tueri me , ac com

i, mare pessit bam nihil ibi est e d

yloriam putabit. Quo dum conjidero jam minus timide , quamquam iImma,

uti debeo , cum eneratione , libriam luno ad Te, SANCTISSIME PATER, L.

fero in Mem enim inducor ore , ut qua cumque it, cum tamen e dicat ab Instituto profectum , clementer a Te excipiatur. Quod i impetrat ero

uberrimum, atque adeo maximum Do

luntatis tri, ut etiam pro ruiti. tuto, es Academia pollicear rue timnobis itisesse Didebimur. Paxit Deus Optimus Maximus, ut tim seiro, ε litterarum, quas columi Tu quidem memper , ac mirifice mot isti, tum uni Demo Chrseitiano Reipublico boni, eritio quam diuti inre aleas. E

15쪽

DE BONONIENSI

SCIEN LARUM

INSTITUTO ATQUE ACADEMIA

COMMENTARII.

ANni jam duodecim elapsis, posteaquam tomus commentariorum nostrorum quintus prodiit, non dubito fore plerosque, qui in ipso hoc sexti aditu causas opperiantur cunctationis , quae a nostrae praeser vim aetatis ingenio, quando tanta est librorum edendorum festinatio , aliena maXime esse videatur. Atque hi erunt fere qui nostrum esse putabunt, a tantae Culpa negligenti e cademiam liberare, si fieri possit; sin minus , errati veniam impetrare. Sed facere primum quam brevissime possumus, nullis prolatis causis, si digerimus, quod firmissime etiam aD severamus, Academiam nulla in re huic editioni defuisse; tarditatem omnem aliunde esse profectam. Neque vero, etiam si assirmare id non possemus, facile ad faciendum adduceremur alterum, veriti ne id facientes Academiam in arrogantiae suspicionem , a qua longissime abhorret, vocare viderem mur . Tanti enim illam sua facere non credimus, ut pecca re se putet, si quae nullo cogente scribit, ea emittere non properet. Quae si tardant exspectat , ipsa in culpa non est, quae nec umquam exspectare jussit, saepe ea aperuit, ex ovibus appareret, non sibi properare licere. Eam tamen X spectationem tantum abest ut moleste ferat, ut maXime etiam probet, sibique honorificam putet sua enim videt aliquid esse quae nisi aliquid essent, exspectationem non moverent.

16쪽

COMMENTARII.

Quamobrem alacriori jam animo, quoniam princeps tantae tarditatis causa nuper singulari Senatorum Instituti Praefectorum providentia, ut suo loco dicemus, sublata est , operam dabit, ut omnem impolierum praeveniat exspectationem. Quod sane non dubito ejus nomine jam nun promittere, atque polliceri , praesertim cum tanta in promptu sit opusculorum copia , quanta pluribus tomis sussicere possit. Atque hujusmodi quidem a nobis promissum reportasse gratius multo fore exspectantibus confido, quam omne novisse, quotquot proferri possent, superioris cunctationis causas quae sint quamvis honestae, diligenterque descriptae , numquam tamen , ut iidem exspectandi molestiam non habuerint, essicere valeant. Itaque nulla adjecta mora ad propositum veniemus, Qquae in Scientiarum Instituto ex anno millessimo septingentesimo sexagesimo septimo acta sunt primum Aponemus, tumque ab Academicis ad disciplinas varias illustrandas propos,

ta fuerunt declarabimuS.

De Senatoribus nisit uti Praes cyis.

IN lituti praesecturam obtinebant eo, quem posui, anno

Hieronymus Cospitis, Caesar Marsilius Ioannes Elephan- tutius, Ulylses Gogadinum Ioannes Franciscus Aldrovandus Ioseph Montius, Senatores amplissimi, atque publicae rei ad iriniitrandae peritissimi inter quos primo loco erat Cospitis. Sub finem anni ejusdem Gog idinus Bononiensium ad

Pontificem Maximum orator a Senatu delectus Romam commigravit, ubi adhuc haec nobis scribentibus ejus honoris perfunctione utitur. Itaque ne quinque, qui restabant, raefectis laborum socius interea esset desiderandus , anno ineunte septuagesiimo supra millesimum septingentesimum Senatus iis Pyritheum alvetium ad unxit, eximia virum pietate, morum suavitate singulari , eumdemque a litteris Xcultissimum in cujus laudes hoc etiam referre possumus, quod Sigismundi erat filius, qui antequam Senatorio se munere abdicaret, Instituti raefectus erat, illurique diu consilio,

Opera , a muneribus juverat, ornaveratque Talis cum et set Malvetius, taliaque exempla ante oculos haberet, dignus inprimis erat, qui perpetuam Initituti praefecturam teneret. μ

17쪽

lud ergo fuerat opportunissime provisum , ut qui praefectu .ram pro Gogadino gereret, in eadem etiam post hujus in

patriam reditum maneret.

Sed annus millesimus septingentesimus septuagesinus quar itus coepit Instituto esse gravis. Nam sub hujus anni initium Elephantutius Senatoriam dignitatem , quo liti ris conanaodius studiisque vacaret, quibus erat maXime deditus, dimittere voluit, patriae privatus prodem , cui plurimum profuerat Senator Anno proXimo Elephantiitium iri ita tus est Montius: eodem anno Xeunte Marsilius, quod gravius est, e vita decessit nec ita multo post decessit etiam os pius. De horum laudibus nihil ad ea, quae superioribus tomis dicta sunt, hic addemus spatii enim angustia huic commentario concessinos cogit esse breves. Sed praete1 ire nec possum , nec debeo, quod litteras magi me respicit, Elephantiatium, paulo post quam musarum otio frui coepit, lyissis illius Aldrovandi , qui praestantibus suis in naturalem historiam promeritis etiamnum claret, vitam scripssse, mira sane diligentia , summoque nitore; sicque nobillissimi civis egregia facta vel ab

obscuritate , vel a mendacio certissimis monumentis vindica sese. Illam , tamquam sui in Academiam, atque in omne n-stitutum amoris pignus, Academicis dicavit, in quorum deinde numerum ob tot merita fuit quam honorificentissime cooptatus Ediderat idem non multo ante librum de rebus

gestis Aloysii Ferdinandi Marsilii, qui Instituti auctor fuit, eumque Lagari Opitii Pallavicini nomini inscripserat, summatum auctoritate, tum doctrina Cardinalis, qui Bononiae fuerat Legatus, Merat tunc Romae a Clemente XI Pontifice Maximo universae reipublicae administrator constitutus. Eum librum quicumque legerit, non poterit sermonis elegantiam, ordinis perspicuitatem, totius eruditionis delectum non vehementer laudare . Nunc probatissimis ex omni memoria collectis monumentis vita Bononiensium , qui litteris claruerunt, illustrat Elephantutius, quas magnam jam partem , dum scribimus, ad prelum concinnatas eum habere intelligimus . Sed his, quos diximus, Senatoribus quinam in praefectura successerint jam ostendamus.

Elephantuti Alphonsus Bonsolus suffectus est, de antiquissima, nobilissimaque gente alvetia, patre ortus Osepho, Vincenti Cardinalis amplissimi, qui tum erat Bononiae

18쪽

COMMENTARII.

Archiepiscopus, fratres. Venerat non ita pridem ex itineribus , quae , Ut culti illimas Europae natione viseret, susceperat. Ac tanta in eo ad rerum gerendarum prudentiam accedebat lenitas animi , tamque apta ad Omne humanitatis iu-

dium disposita natura, ut si illud etiam addas, quod ab optimis quibusque artibus , physica in primis, mathematica , instructi illimus erat, ad Institutum, litteratorum hominum

sedem, quasi disciplinarum arcem , gubernandum factus videretur. Tali tamen gubernatore haud diu uti nitituto licuit. Nam brevi factum est, ut primum Clementis XIV P. M. invitates, deinde etiam patrui impulsu Sacerdotium inierit, ac statim, quod fieri solet, omnem publi orum munerum curam abjecerit. Itaque anno ineunte millesimo septingente-1imo sexto septuagesimo quatuor adhuc deerant Initituto

Senatores Praefecti. Horum de ligendorum causa convenit eodem anno Sena tus ad I non. martias magnaque erat X spectatio, quibus praefectura cederet. Hanc suffragia mirifice Xpleverunt. Praefectos enim tulerunt Ioannem Lambertinum , Josephum An geledium , Ludovicum aviolum , Antonium Silvelirium Bomulum a quibus certa spes erat bene Instituto eventurum. Nec vero poterat Lambertino non esse carum Institutum

quod gano patri , qui , dum vixit, praefecturam tenuit , hujus patruo, Benedicto XIV . . , qui alter Instituti

conditor ure dici potest, fuerat carissimum. Quamquam non solum propter horuna vel auctoritatem , vel merita commendabat se illi Institutum, sed etiam propter ea arte , quas maxime colit, physicam praesertim, mechanicam, quarum erat ille diligentissimus. Eademque causa Ceteros quoque essiciebat optime erga Institutum animatos pari enim studio liberalem quamque, dignam homine nobili doctrinam omnes prosequebantur. Cujus rei Angelellius, Saviolus publicam significationem dederant quorum alter tragoedias, perdissicile sane poematis genus , scripsit non paucas , valdeque probata. alter, Cnoniensium annales severissimo rerum delectu, durissimaque conquisitione conficiebat, quorum volumen primum, dum haec scribebam , erat brevi lucem aspecturum .ediderat jam multo ante odarum fasciculum , haud magnum quidem, sed Venere, Apolline dignum. in minime miruna, quod esset sermo utriusque

19쪽

COMMENTARII

disertus quae res cum in negotiis conficiendis plurimum valeat, propterea in hoc etiam uterque praestabat. Neque minus versibus scribendis delectabatur Bovius, quos multos condiderat suavissimos Nepos erat sororis ovi illius , quem in primo commentariorum tomo iis annumeratum legimus, qui Instituto vi condito primi praefecturam obierunt Docile habebat ingenium, is Virtutem proclive omnesque facile ab eo gratiam inibant, qui doctrinae opinionem haberent. Hactenus quinam Senatores ad annum millesimum septingentesimum septuagesimum nonum Instituti rem gererent,eX posui quam bene gererent, multis locis declarabunt ea , quae sum deinceps Xplicaturus

De Professoribus Insiluti.

Ulta duodecim annorum intervallo mutata sunt in Scientiarum instituto, quae ad hoc caput pertinent. Omnia, qua potero brevitate , peritringam . Anno ineunte millesimo septingentesimo seXagesimo non adhuc duos Institutum desiderabat adjutores, alterum ad hymicam , ad naturalem historiam alterum mos delegit Senatus XII cal. mari eodem anno . Itaque incenti Putio, qui hymicam profitebatur

adiunctus est Aloysius Laghius , ejus artis non minus, quam medicina scientia clarus. Utramque disciplinam a Beccario acceperat, filius erat Thomae, quem saepe, honorifice

in superioribus tomis commemoratum invenimum eum Vero

in omnibus semper se praestitit, ut dignus haberetur tali magistro, patre Cajetano autem Montio, qui naturalem historiam docebat, datus est socius Gabriel Brunellius Joannis, qui apud potentissimum Lusitanorum Regem mathematici munere fungebatur, frater. Gustaverat, ipse mathematica studia ; in sacris vero profecerat Valde; Vehementerque humaniores litteras amabat: sed nihil tam colebat, quam botanicam , Omnemque naturae historiam, in quas se denique totum abdidit. Quo minus mirandum , quod ei quinque post annis mortuo Bassio , qui publico plantarum Xoticaruna horto praeerat, ejusdem horti praefectura est delata ProXimo anno Galeatius, qui physicus erat, non tam aetate, quam meritis spectandus ejus muneris, quam pete'

bat I

20쪽

COMMENTARII.

bat, immunitatem obtinuit. Et successit Balbus, qui adiutor ante fuerat; huicque adjutor datus Joseph eratius . Homines hi satis jam iam celebritate noti sunt omnibus, praesertim qui superiores commentariorum tonios legerint. Itaque ad alia pro per .

Sti finem anni millesimi septingentesimi primi septuagesimi Jacobus Maris cottus, ut sibi a geographiae, nauticaeque artis tradendae labore cessare Ilicerit, a Senatu impetravit. Alliis quippe , iisque gravioribus studiis distinebatur; ad quae procuratio etiam accedebat rei similiaris , quae ampla erat, ob atque in dies amplior ut propterea potuerit deinde Maris coitus de patria mereri non solum, quod jam fecerat, ut ilitteratus homo , sed etiam ut dives . Ouare merito eum postea , ejusque familiam Senatus nobilium ordini adscripsit. Sed quae Initituti sunt prosequam Ur . Munus , quod Maris coitus dimiserat, habuit Aloysius Caccian emicus alcanus, homo ad majora quaeque aptus, ingenio summo , paratissimoque ad omnia is memoria prorsus singulari . lilatus in primis videbatur ad eloquentiam cujus laude inter omnes florebat in philosophicis porro discipliἰnis erat exercitatissimus, egregie instructus etiam a

mathematicis.

Anno post quam haec acta sunt, Balbus apoplexi codireptus intra paucos dies occubuit. Rellinquebatur Veratius, qui physicam provinciam interea administraret, cui profecto vel solus, sine adjutore cum propter doctrinam, tum propter X perimentorum usum satisfacere quam cumulatissime poterat. Sed coeperat jam Senatorum Praefectorum animos sollicitos habere illa cogitatio , in tanta physicarum doctrinarum multitudines, varietateque non nisi plurimorum annorum

spatio totius physica cursum posse comprehendi id incommodum esse praesertim aeteris adolescentibus, qui Bononiam studiorum causa confluunt, quorum plerique a parentibus

repetebantur, antequam totum cursum confecissent. Neque

vero dierum, quibus exercitationes in Scientiarum Instituto haberentur, numerus augeri commode poterat, Instituti ipsus ratione id impediente . Itaque cum sententiae ea de re variae inter Praefectos fuissent, quarum alias aliis de causis probare ipsi non potuerunt, denique de duobus Professoribus crean

dis , qui physicam inter se dividerent, Wii iem ambo diebus alter ab altero, ut ceterarum disciplinarum Prose stares