장음표시 사용
31쪽
in lans voluit, ut haberet Institutu Tici Cui praeterea de suis libris illos omnes, qui ei dena aut deelsent, aut non essent Communi commendatione pares, legavit pergrandem insuper lentem conveXam affabre factam microscopium eo etiam Inlii tuto dignum , ouod alpighi olim servi verat, eique tot nova, tamque praeClara reperta monstrarat. Non minus eccario amaverat nititutum Bassius , quammquam Professor non esset. Itaque multa ejus causa vivens susceperat, quod e stinerioribus tomis apparet. Moriens
pignus ei reliquit sui amoris sane non vulgare . Namque is similiter de universa sua ad naturalem historiam spectante supellectile ei legavit, ac de libris suis Beccarius Collegerat autem ea e re libros nec paucos, pretiosos tum vero quamplurima e triplici regno, in eisque multa rari Ora conquisitioraque nobilissimas cum primis cochleas, Onchasque , atque admirabilia ad vegetabile juxta ac ad animale regnum pertinentia corpora in lapidis duritiem conversa:
inter haec Orthocerarites aliquot, quorum unus magnitudine, Wintegritate naaxime spectandus duo etiam ammonis cornua, alterum ingenti mole marmoreum , in aspidem mutatum alterum, atque ad interiorem structuram inspiciendam in longitudinem sectum . Sed ad Savornianum veniamum.
Is vel adolescens vitae commodis, honoribusque, qui bus frui potuisset, si domi mansisset, recessum censuit anteponendum , non desidiosum illum quidem nobili viro indignum, sed tranquillum ad optima quaeque studiaeXcolenda aptissimum . Quare vi annos natus viginti Bononiae, ubi tudiorum causa erat, in Congregationem , quam Oratorii S. Philippi erit vocant, nomen dedit. Id accidit anno millestino septingentesimo quarto vigesimo. Quae Urbani optio quam ipsius naturae, ingenioque apta fuerit, res deinde, eventus plane comprobavit . Nam ita cum praeclara illius instituti ratione laudatarum quarumvis artium ac disciplinarum studium, in quod natura ferebatur, Com posuit, ut, quoad vixit, professionis munia obierit religiosissime, nec umquam ab iis comparandis destiterit, quae physicam, quae mathematicas artes omnes, quae naturalem hi itoriam, quae cunctam denique veterem eruditionem illustrant, atque augent. Qua in re tantum multis annis, multa
cura, multaque impensa processit, ut privatum quoddam Tom. CL c quasi
32쪽
quasi Instituti exemplum sibi condidisse videretur; quo libros
praeterea non paucos congesserat, plurima etiam miro artificio a neclarissimis totius taliae pictoribus perfecta lineamenta, denique expressas e praecipuorum auctorum incisis in aere, aut insculptis in ligno typis maximo numero imagines. Ut suos Nerius nulla stagularis voti religione obstrictos voluit, sivitque adeo, ut testamenti factionem habeant, ita Savornianus harum omnium , quas digi , rerum heredem fecit Institutum. Quibus quidem anno millesimo septingentesimo septuagesimo septimo, paulo post ejus obitum , ad Institutum delatis, non modo disciplinae genus, sed pene dixi
conclave nullum in illo cit, quod valde auctum non fuerit, ac mirifice nobilitatum. Itaque merito inter eos, qui summo beneficio Institutum obligarunt, Savornianus excellere
Parique jure in eum numerum etiam Carolus Marinus Hursonius , potentissimi Galliarum Regis a consiliis, est relatus. Is enim , quamquam unius tantum facultatis incrementa respexisse videtur, ita tamen unam auxit, ut eodem momdo, si nulla ante in Instituto fulisset, eam primus posuisse diceretur. Res sic orta est. Degerat ursonius Bononiae aliquot dies sub X tremum anni millesimi septingentesimi septuagesimi, quibus diebus ab Antonio Brancisertio Cardinali amplissimo , qui tum erat Bononiae Legatus , perhonorifice tractatus et . Non commisit is, ut Gallus homo cum Aaliis multis , tum etiam e litteris ornatissimus Bononia inviso Instituto discederet. Quo sane facto haud scio, ursonium ne plus sibi devinxerit, an Institutum. Illud certum est, huic, illustre fuisse visi a viro tali, magi me fructuosum . Hur sonius quippe e deductus omnia primum vehementer probare , tum , suam testatus superatam pinionem bononienses summis efferre laudibus, qui tantum suscipere opus litterarum causa non dubitarint. Denique s ab Instituto discessit, ut qui nihil tam cuperet, quam ut etiam ipse in illud con ferre aliquid possibi, quo ornatius fieret . an voluntatem , quam ita significabat ursonius, ut spem moveret aliquam , libentissime excepit Cardinalis , atque , ut egregie erat erga Institutum animatum, mim fice coluit. Fuit spes non longa . Nam proximo mense Iulio ecce Hursonii, qui Lutetiae Parisiorum erat, ad Brancifortium litterae, imm
33쪽
etrasse se ab suo Rege , ut is Institutum hydrographicis a
ulis donaret, quotquot ad maritimos sis V Cursus, sive oras, portus cognoscendos publica auctoritate Xaratae in Gallia prodiissent se autem Telone Martio, ubi nauticae rei praefecturam obtinebat, formam ad privatum usum sibi comparasse navigii sexaginta, quatuor bellica tormenta gerentis , atque e novissimis navali scientiae regulis con truci , ornati, cui ad veritatem nihil praeter magnitudinem deesset, quae trigesima pars esset verae, membris omnibus apte inter se secundum eamdem proportionem compositis constituisse se Instituti Academiae formam hanc dono dare , atque sperare, ut rancisortio curante vellet id gratum habere Academia . Quibus sane munificentissimis, ac ossicio refertissimis litteris quid vel Cardinalis , vel Academiae nomine responsum fuerit, longum esset dicere, facile potest quisque conjectura judicare . Quare ad rei summam festino.
Eodem anno, mense novembri ineuntes, Bononiam ea,
quae modo descripta est , navigii forma pervenit, qua nihil
in eo rerum genere praeclarius, nihil perfectius, elaboratius, nihil etiam ad speciem pulchrius Xcogitare valeas. Cui hoc etiam accedit commodi, quod in latus ita aperiri potes , ut omnis pateat interior constructio is apparatus. Statim ad Institutum delata est, inque conclavi reposita, quo cetera ad navalem scientiam pertinentia asservantur. Quod
etsi aliis hujusmodi formis nitructum jam esset, haec tamen ita operis vel novitate, vel elegantia Xcellit, ut inter Omnes maxime splendescat. Quare quam sibi Academicos tali munere obligaverit Hursonius explicari satis non potest qui sane nihil studebant magis , quam ut grati animi significationem darent aliquam. Dederunt autem quam pol sunt maYimam : nimirum eum statim in Academiam Coopti; runt,
atque ita quidem , ut injecta iis vix dum a Praeside de illo
cooptando cogitatione Omnes summo plausu acclamaverint, quali id ipsum omnes jam ante cogitassent quo cooptationis modo nullus esse potest honorificentior . Id Hursonio nunciatum ad nova eum beneficia in Academiam conferenda provocavit Libros enim de navali scientia recentissimos , lectissimosque ad eam misit, eosdemque perno ili forma compactos . Quae res eo etiam commodius nauticae facultati cessit , quod haec , contra ac ceterae solent, quae Instituto rece- a pix
34쪽
ptae sunt facultates, propria utitur bibliotheca , cui his quidem libris insignis facta ei accessio
Per idem tempus tria hydrographicarum tabularum, quas supra commemoravi , Olunt in Ludovici X Gadiarum Regis nutu Initituto tradita sunt, ita Ornata, ut si Cile regi una munus agnoscatur. Haec adeo dictana modo bibli othecanimagis magisque nobilitarunt. Interea non desinebat Hursonius per litteras Academiae se offerres, sibique ne parceret, si quid ea esset, ab ilia pollulare . Tam humaniter instanti inurbanum fuisset non concedere aliquid. Itaque quod maxime avebat, ut ne sibi hominis an praeclare de se meritiemgies deesset, id ipsum Espectare ab illo Academia initituit, idemque ei per Ilitteras significavit. Nihil vero tam praeter opinionem Hur soni accidit, quam ut fidem convincere suam ea re deberet, a qua praestanda quodam ipse i dore refugeret. Tamen Academiae maluit, quam sibi obsequi. Effigiem ergo suam misit, eamque summa arte perfectam , splendideque ornatam : neque vero non modeste simul egis etenim eam h bris de navali scientia adjungit, mittensque libros visus est esse , ut aditus illi non pateret ad Instit tum nisi propter libros. Sic Hursonii opera, liberalitate nautica Instituti facultas iis , quibus minime abundabat, unde nova, subtiliora artis praecepta petas , singularem in modum ditata est. Anno millesimo septingentesimo septuages no secundo
Academia omnia , quae tona horum commentariorum quarto ei legimus a Scipione Masset teitamento relicta, habuit. Quam rem eo libentius narramus, quod Hannibale Oliverio incolumi id accidit is enim e M aE si Voluntate uti illis poterat, quoad viveret: sed noluit a Dio quidquam de amore in Academiam concedere, seque rebus priWavit, quae illi vel ipsae per se, vel propter affeti recordationem essent Carissimae, quo eis frueretur Acade inia tempestivius. Nihil profecto ad res jam nobilissimas accedere poterat, quo fieret earum possessio Academiae illui rior, quam duorum virorum qui jure talicae litteraturae lumina dici possunt, voluntas Maxime illustre est etiam Instituto se illa offidere nu-anismata, quae Galliginus, Uir Princeps, atque inter Moschos dignitatis plandore clarissimus, suis aliquot consanguineis, assinibusque non multis ante amat cudenda curavit. Nanh
35쪽
praeterquam quod egregie elaborata sunt, praestantissimorum hominum imagines, atque praeclarorum gestorum O- moriam continent, singulare praeterea illis pretium ex eo adjungitur , quod a Galligino donata Un , nec eorum exemplaria tota Italia donata sunt amplius tria. Neque hic de imperiali Petropolitana artium Academia reticendum est. Nam, ipsa, cum eximiam suam in lementinam Instituti Academiam cuperet significare voluntatem numismata ei nobilissima dono misit, aurea duo , duoque argente , de iis quidem , quibus palmam in argumentis a se
propolitis ferentes decorare solet. Quod munus eo magis erat commemoratione dignum , quod cum gloriosum nostris fuit a tanta Academit ornari, tum vero est huic altera adjuncta commemoratio longe gloriosissima. Praeter enim haec quae diximus , numismata pereleganti inclusa scrini, accepit Clementina Academia arculam venustissima forma , quam dono dabat augustissima Moschorum Imperatri Catharina Imarmoreas tabellas nitidissumas, ac pulcherrimo ordine digestas complectentem totidem nempe specimina marmorum , quae late in altissimo ejus imperio effodiantur, varietate, specieque adeo mirabili, ut non pictores solum delectare valeant, verum naturalium etiam rerum studiosos detinere. Sed ad illos, qui numismata donarunt, redeamus quibus quidem recensendi jam eumdem fere ordinem sequor, quem
Jam ab initio sui Pontificatus numismatum, quae sibi
cuderentur, Xemplaria duo , unum aureum , argenteum alterum dono mittere instituit Clemens XIV , nec umquam Cin
stea destitit. Ejus eximiam liberalitatem sibi ad imitandum proposuit ii, qui felicissime regnat, ius VI, quem in lon gissimum tempus posse eamdem mirari vehementer cum ejus
tum christiani orbis causa exoptamus. Numismatum ero, quibus Clementis XLI P. . memoria consecrata est, argenteum X empla donaverat jam nobilissima Regronicorum familia anno millessimo septingentesimo septuagesimo . Haud multos post annos Magi milianus H Boiorum Duc, idemque in Germanico Imperio lector, sui, majorum suo-aeum imagines argento percussas Instituto largitus est. Simili, que munere de Initituto meruit litterarum juxta ac litteratorum patronus amplissimus Carolus Theodorus Elactor Palatinus ..
36쪽
Numismata Instituto donavit etiam civis egregius Guido
Antonius anetiu5 numaria eruditione excultissimus. Ea
prope quingenta numero sunt .virorum doctrina , aut militari virtute clarorum imaginibus notata. His addidit sigilla quamplurima medii aevi, atque alia vetera monumenta ramriora ; quibus omnibus non modicam assirmare possumus antiquarum rerum supellectili accessionem esse factam. Ad quam augendam pertinuit quoque, vas truscum, quod cum calice vitreo , qui sub initium seculi XV usui sacro fuisse creditur, Instituto legavit civis de patria semper optime meritus o Dominicus Cataneus, Qvotivum simulacrum pariteretruscum erusiae inventum , quod civis item patriae honori praeclare serviens, Franciscus Maria Galassius Monachus Casmas, dono misit quorum utrique magnum etiam e doctissimis pereruditi viri Io Baptistae Passeri commentationibus
Huc pariter reserenda sunt numismata duo, quae sibi percussa Instituto donavit Henricus Dux Eboracensis, idemque Cardinalis amplissimus tum unum, quod Viennae editum ob erdinandum , aYimilianum , eorumque neptem Theresiam Austriae Archi duces de insitis a se variolis restitutos clarissimus Ingen haussus Academiae obtulit denique tria ab Eustachio a notio donata , quorum duo , Uae ab imperiali etropolitana cientiarum Academia ipse accepit Petri II, Cathar1n aera imagines, nec non Academiae insignia prae se ferunt tertium vero, in quo dignum astronomo munus agnoscas, Ludovico XIV ob exstructum Parisis observatorium percussum fuerat. Instituto obvenerunt novem quoque insigni mole aurea numismata, quibus a Ludovico X Galliarum Rege ornatus fuerat Flaminius Scarsellius. Is erat bononiensis Senatus a Secretis, Momnem tum latini, tum trusci sermonis elegantiam possidebat, eloquentiamque publice profitebatur. Cum animi causa Telemachi lyssem quaerentis praeclare a FenelOnio descriptos errores italicis versibus X pressisset, hos illi Regi dicavit. Inde illa ei numismata quibus Regis res primis , postquam regnare coepit, annis gestae indicantur. Ea non multo ante, quam decessit, quasi obsequii sui , gratique animi signum , Senatui donavit carsellius Senatus deinde Instituto tradidit.
37쪽
Denique Senatores pecunia cudenda praefecti omnis aeris Bononiae praeteritis temporibus percussi copiana nitituto fecerunt insuperque quam pluri jno tam aureoS, quam argenteos e celeberrimis Europae typis umos addidere. Amplisi simus autem Cardinalis , Bononia Archiepiscopus , Andreas Ioanneltus multos argenteos uino romani typi, qui in eorum, quos Institutum jam congregaverat, numero desiderabantur, voluit liberalissime suppeditare . Sic caritas, qua patriam impense prosequitur, ad Institutum etiam manavit. Hujus esset capitis omnia, quae Senatores Praefecti ad variarum disciplinarum supellectilem amplificandam compararunt, narrare. Quo loco multa haberemus exponenda ad physicam pertinentia ; quae facultas ut hac aetate novis quotidie inventis locupletatur, ita novas semper machinas, novaque instrumenta requirit. Verum nobis praecipue est propositum, non indicem texere rerum omnium , quae Instituto
adjunctae sunt, sed eorum , qui donis suis aliquid in illud
contulerunt, mentionem facere. Hoc autem numero digni
nobis statim occurrunt Ioannes Lambertinus , Goseph n-getellius, Senatores gravissimi, idemque, ut supra monuimus, Instituti Praefecti. Angesellio nimis bibliotheca libros non paucos , physica supelle prolatam a celeberrimo Alexandro Volta pilam electricam acceptam refert Lambertino vero, debet naturalis historia pelicanum , seu nocrotalum in ejus fundis captum, rarissimam certe nostris regionibus volucrem, physica machinam electricam ingenti vi praeditam , quam illa etiam commendant, quod vitreus discus minime est perforatus , ne ullo modo in centro impeditus, quod multa alia in ea cauta sunt, quibus aptissima essicitur , quod denique est a Lambertino ipso constructa.
Maximeque eodem in numero elucent encestatis Princeps Lictestentus, qui astronomicae speculae ollondianum tubum argent ornatum Gulielmus Hamiltonus, Anglus cum genere,, titulis , tum doctrina clarissimus, qui bibliothecae suos nobilissimos illos Campos Phlegraeos is amplitJ1mus Cardinalis Antonius Eugenius Vicecomes, qui eidem praeter pulcherrimos libros alios etiam splendidissimos illos quibus Vindobonensis Musti numismata, .num describuntur , perliberaliter donavit
His denique addi debent Carolus roschius Eques Cala
38쪽
travensis, Faustri4 Pignatellia Colubranensis Princeps Io Benedictus Gamarra celebris in exicana S. Michaelis Magni urbe Philosophus, Cosmus Collinus Mannheimie nisi naturalium rerum , in quarum studio versatissimus est, Mus eo praesectus; quorum muneribus naturalis historiae in Instituto opes Creverunt. Primus quippe quadrupedes rariores, in eisque catulum leoninum natu perparvum, elegantissimum , tradidit, atque ad serpentes India advectos, quos olim Instituti auctor Marsilius copiose collegerat, alios adjunxit multos nec vulgares ceteri fossilium supellectili nova ornamenta addidere. Pignatellia quidem frustum sulphuris sat magnum non longe a Puteolis eductum nitentibus lapillis, quasi carbunculis totidem , pulchre respersum Gamarra crystallum montanam fluctuante intus aqua distinctam , pluresque alias crystallos e nitri formium genere, elechites etiam is pyrites in meXicana regione occurrentes Collinus vero prae stantem de genere dendritum achatem , atque effossum in Silesia granatum probe dodecaedrum insigni praeditum Mgnitudine , cujus similem invenire vix speres Numquam dicendi finem faciam, si eos etiam enumera. re velim , qui libros a se editos Academiae dono miserunt. Incredibile enim est, quana multi Academiam sibi hoc modo devinciant. Sed nec in more positum est, ut de iis etiam mentio fiat in his commentariis, illos satis produnt libri ipsi , postquam de Academia in publicam Instituti
bibliothecam sunt traditi. Quare de iis, qui aut consilio, opera, aut re muneribus Institutum juverunt , adtenus. Si qui forte sint, quos inconsulto praetermiserimus idque facile evenire potuit in tanto numero, praesertim Cum saepe non nostra, sed aliorum memoria utendum sit ii, cum se prodiderint, locum in omo, qui hunc sequetur,
ea veniens, quae Academiam proxime attingunt, nenainem fore arbitror, qui exspectet, ut ejus Ormana
describam, legesque , quibus se regit, proferam . Quis enim est , qui non intelligat , ex his quanti Academia sit judicari
39쪽
non posse, sed omnino ab academicorum studiis ejus gloriam esse repetendam P posse cum praeclaris legibus cademiam esse vix aliquam , si studia languescant contra esse florentissimam etiam cum legibus nullis, si academicorum studia ferveanes Quod ita sit oportet, si leges quidem , ut plerumque fit, ad Academiae speciem,' quamdam quasi imaginem retinendam possint conferre aliquid, at studia cogere non possint, quae libertatem postulare videntur, S omnino academicorum otium .ingenium, industriam requirunt. Quo minus mirandum , si multos videmus, qui Optimi sunt academici, tamen de Academiae forma ,
legibus minime sunt solliciti. Cujusmodi sane possem non
pauco nominare, quorum adhuc recreamur aspectu sed unum honoris causa commemorabo, quem sibi ereptum Aca'
demia luget, incentium Riccatum, cujus quanta in illam exstiterint merita satis tomi declarant hi ipsi, qui tam multa
ejus habent opuscula, quam multa fortasse a nemine umquam sumpserunt. Is tamen sic Academiam colebat, ut praeter litterarios numquam , quibuscumque de rebus esset agendum in conventus veniret. Scilicet Academiam amabat ille propter studia, aut si etiam propter formam, certe propter il iam , quam a studiis , non quam a legibus recipit plusque
illi profuit ipse domi scribendo, docendoque, quam profuisset se negotiis immiscendo, id quod animos sepe removet alitteris, oricas non raro parit. Itaque a curis semotus libros composuit, quibus non minus, quam ejus frater ordanus, nobilissimae suae familiae partam a patre ingenii , sapientiaeque famam sustinuit, vel potius auxit Qquos in disciplinam susceperat, eos ita ad sublimiora mathematicorum mysteria erudivit, ut cum praestantii simos gymnasium magistros , tum optimos Institutum academicos inde acceperit. Quorum in numero , quoniam longum esset velle recensere
omnes , si solum Alphon sum Bonsiolum memorem Hieronymum Saladinum , quibus nimium quantum Academia debet Ceteri, spero, non moleste ferent, quibus socios dem tales . Sed de iccato satis neque enim nostris indiget laudibus ejus celebritas . Ut igitur eo redeam , unde illata gravi mimi viri mentio paulum me deduxit, dicturus de iis , quae in Academia acta sunt, academicorum studia tantum persequar, ac eorum sermones, qui alteram huius tomi partem
40쪽
essciunt, exponam, breviter quidem simpliciterque, atque ita, ut nonnulla identidem interseram a sermonibus aliis desumpta , qui quamquam in Academia habiti sunt, ipsi, in
opulculis tamen minime prodeunt. Eum vero rerum ordinem tenebo, quem fere servatum superioribus tomis videmus , sicque ab naturali historia initium ducetur.
AD NATUR E HISTORIAM SPECTANTIA. De ansuillarum ortu propbatione.
V Etus, ac perdissicillis quaestio est, qui anguillarum sit
procreationis modus , de qua cum saepe alias, tum etiam novissime in Academia est disputatum. Cum enim Comacli anno ineunte millesimo septingentesimo septimo septu igesimo anguilla capta fuerit ventre praetumido, cum jus insuetam formam omnes mirarentur, Simon Aloysius Bona fides, vir nobilis, is litterarum in primis diligens, certior ea de re factus anguillam statim ferri ad se jussit. Quam ut omnino similem ejus comperit, quae a Vallis ne-rio septuaginta ante annos secta, illustrataque legitur, ita occasionem censuit oblatam , quae ad nondum satis exploratam quaestionem rursus tractandam aptissima esset. Itaque anguillam muria probe conditam ad Academiam perhumaniter misit. Ea primum ad Cajetanum Montium, cum aliis nominibus pluribus , tum vero naturali eruditione longe clarissimum , delata est; deinde Carolo Mundino , Academico quis alius, in anatomicis sectionibus X rcitatissimo, tradita, qui una cum Montio rem impensius Xaminandam susciperet. Quantam diligentiam , fidem uantam in hujusmodi investigatione uterque adhibuerit intelligi melius non potest , quam ex ipsis eorum sermonibus , qui in Academia dibus Maii anno , quem supra posui , recitati, in hujus denique
tomi opusculis sunt editi. Hic illorum summam eX ponam Muniinus omnia primum anguillarum viscera recognoscere, eorumque non solum figuram , positum, atque conjunctionem probe notare, sed inti inam etiam te Xturam perscrum