Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

11쪽

reperitur, altitudinem mediam barometri et adeo pondus medium atmosphaerae, minores altitudinum ba-

Tometricarum versus aequatorem, quam VersuS po'

tum Variationes; generalia, quae de calore et frigore in diuexsis regionibus ex obseruatis deduci possunt, ubi v g. constet, Goettingensi regioni coelum adeo asperum noni esse, ut exteri queruntur, cum eodem tempore in aliis Germaniae regionibus, Galliae australioris, ipsius Italiae superioris partibus, multo maior tempestatum inclementia fuerit obse uata. Iubet igitur obseruationes meteorologie quam plurimas instituere, cum inter has paucae magni insinenti existere possint, aliter, nisi ex tanta multitudine seligi possint, non obtinendae. Addi'

muS nos hac occasione inter praecipuas exigui obseruationum meteorologicarum usus causas hanc est quod nulla sit inter obseruatores societas, neque s leant eodem tempore in pluribus locis obseruata comparari. Ad commercium eiusmodi obseruationum instituendum diu inuitauerat xv Ri Nus, cuiuS scriptum exhibet LEVT MANNus in tr. de instrumentis mcteorognosiae inseruientibus, recentissime vero idem monuit KRA FTIus in Comm. Petrop. T. XI. pag.

26 . sqq. Videmusque non infelici omnino suceeo su haec tentata fuisse tu den Meslaiuschen Sammtu gcu, etsi obseruatores non semper fuerint, qui esse debebant.

et HIPPOCRATIs ex huius libro I. de diaeta, disputatio. Quam anno iam trigesimo huius seculi septimo de hoc argumento publici iuris fecerat Cl. Auctor academicam scriptionem, et illustratam deinde Berotinensis aeademiae commentariis ' commiserati eam nune A s con

12쪽

eonfirmatam et ab obiectionibus, a Cl. n Ruc RER. cum eo communicatis, liberatam proponit. In limune statim praemonet, sibi videri, ac si OPPOCRATIS sit primus, de quo nunc agitur, de diaeta liber, ex eo, quod quatuor illa elementa eorumque qualitates, aeque ae aliae Heracliticae sententiae, in aliis etiam ipsi non abnegatis libris inveniantur, et stilus ae dictio reliquis Hippocraticis similis sit. HERACLO

TvM deinde cum HIPPOCRATE quoad hoc argumentum

idem sensisse in ipsa tractatione videre est, in qua ramen non philosophum, sed historici tantum atque r. s. philologi personam acturum se esse monet. Sequutur haec si temet animarum Hlyocraticarum ex collectis HERAcLITI serutrutiis suppletum et Pythagoreis placitis subserviens, cuius, supra iam indicatae dissertationi

olim annexi, nunc vero commentario illustrati et

aucti, summa haec est. Anima est id, quod motus sui in se habet principium, seu mediante quo homines et animantia vivunt, siue illud cum corpore coim iunctum cogitetur, siue iam ante corpuS extiterit,

vel post illud adhuc supersit. Harum animarum

omnia plena sunt. Humanae itaque animae, ignis et aquae mixtione et ipsae temperatae et Oberrantes, omnia futuri hominis membra iam habent, euoluenda atque augenda. Intrant in viros aeque ae seminas , ut et in reliqua animalia, non sentientibus ipsis,

cum spiritu; ad genitalia deinde vasa delata, in iis,

ut loco opportuno, crescunt, corpuS acquirunt et sexus discernentia membra, quoad prima stamina et conformationem generalem eadem, a vario deinde 'dictus et nutritionis genere diuersimode euoluta et explicata: In congressu maris cum femina, ex utriusque vasis excernuntur et prosiliunt plures eiuSmodi animae, auctae, maturae atque sexu discretae, seu animalcula proprie sic dicta plura, ex quorum copia corporiS etiam r0bur pendet. Harum animarum duae ibi occurrentes et probe temperatae, uniuntur in

unam

13쪽

unam, et unicum animal constituunt, quod, si in se cum uteri locum deuenit, in eo alimentis matris nutritur, et, pro diuersa illius diaeta, diuersam n turam accipit, tandemque nascitur. Cum porro in nihilum quicquam non redigatur, separatae per

mortem animae a corporea mole, in eum iterum statum rediguntur, quo sensus nostros fugiunt, et nouam sortem expellant. Elegantem omnino huius,

quod Loewenhoeckiano adeo dissimile non est, systematiS, ex eius auctoribus depromtum, quae dicta confirmet, hisce lemmatibus apponit Cl. Auctor ex' p. Iomplicati0nem, et, ea perfecta, illam Hippocratici libbri de diaeta primi subnectit partem, quam, pro pria olim interpretatione variisque, ut dicunt, te chionibus, hinc illine auctis, illustratam, in disserta tinne proposuerat, utpote ex qua ipsa Coi, huc usque indicata, de animabus sententia, clare sati S perspici potest. His tandem nouum additum; est coro Ρ-larium is repraesentatione auimarum sub imagine 8 pilionis. In eo is est Cl. Auctoris animus, ut, quas dam eruditorum obiectiones refellens, mirabilem erucarum in papiliones tranSmutationem, ut Vete ribus iam cognitam, optimis ARISTOTELIS VerbiS eo firmet , papiliones vero iam tum vocat

fuisse ostendat, ita, ut inde omnino, nominis si cietatem et ipsam illam, quam HIPPOCRATES fouet sententiam explicare queamuS, papilio praeter ea, Vel puella eius alis praedita, Psyches Cupidini amatae symbolum sit. Ex reliquis autem, quae animarum Hippocraticarum naturam explicant, monumentis illud, figura apposita, illustrandum sibi sumit, quod

in admirandis Romanorum antiquitatum ac veteris

sculpturae vestigiis aeque ae in Sandrartiana morum Donologia habetur, et arcae sepulcralis circuitum haud dubie impleuit. Illud primo ortum hominis, partim ex fabula Promethei, partim ex quatuor illis elementiS HERACLITI, partim ex originibus Mosaicis, vitam

14쪽

ultam deinde, imagine Promethei, caucaso assixi, ab Hercule liberandi; mortem tandem cUm consequentia, symbolo consueto, tum philosophorum, tum iudaico Eliae, expressa sistit. Nos, cum nec figuram, neque ipsam eius eruditam explicationem, hic exhibere possimus, papilionem, eapiti statuae, a Prometheo formatae, impositum et eam inde animantem Mineruam, Psychen deinde papilionum alis instrumm, ipsum denique, ad inversam et cadaueri recens demortuo impositam extinitim facem, applicatum papilionem, ut praecipua, quae ad rei de- p. 38 . monstrationem pertinent, notamuS momenta. Ad finem primi huius commentari*rum voluminis quod positum est, ad hanc dissertationem reserendum auiuiarium, varia, eaque non contemnenda eruditae huius disquisitionis continet additamenta. zoI. ALBERTI v. HALLER obseruationes botauicar ' exhorto et agro gottingens Stirpes nouas aut minus notas describere & delineatas exhibere primarius obseruationum scopus est, et ad nouas quidem stirpes plures cyani species pertinent, quae ex seminibus a GE RsERO olim missis, in horto prouenerunt. Ha-Tum est:

1 aura cat is plumulis reflexis, foliis lingulatis

subbirsutis: Caules contorti, in cespite nascuntur, cubitales, erecti, ramosi, hirsuti; folia sessilia, ad caulem utrinque appendice breui, retrorsum eunte nata, producuntur sensimqne decrescunt, sine neruo medio conspicuo, pilo vero molli obducta sunt. Flos ex minoribus in hac gente est , cuius radiales flosculi purpurei, interiores albidi. Calycis foliola imbricata, viridia, triangularia, linea alba diuisa, quae exit in plumulam fuscam, in semicirculum flexam, quae ex capillari neruo capillares pariter fuscas pennas emittit.

' Lectae sunt die 7 Augusti an. Ips I.

15쪽

Huius plantae, a SERBERO iaccae laciniatae, cal i

bur minimis, fore Purymest, nomine insignitae, et gans hic datur delineatio. Caulis quodammodo du-vuS et asper, angulosus, ad quinque pedes adsurgit, et in summitate ramosus euadit; folia radicalia palmaria, neruo Ora foliacea aucto , pinnarum paribus quatuor vel quinque Ovaro lanceolatis, dentatis,subhirsuris cum aliqua duritie,extrema pinna maxima bis saepe incisa, ad neruum non nunquam trifida est; superiora folia pinnas habent simplices, neruumque latissimum, suprema denique simplicia sunt et lingulata, Flores priori speciei fere similes, in quavis vero calycis 1quama nigrum est spatium, pinnis capillaribus nigris ornatum, et fine reflexo spadiceo. 3ὶ Non multum dissimilis alia est planta, cuius ne p. 2H. que ortum nouit, neque nomen detegere potuit Ill. Auctor. Differt vero soliis laciniatis et summis lanceolaris serratis, molliter per oram spinosis; siquamis ealycinis rectis, non ramosis, rigidis, semine non

papposse. Dicitur Goponticum castcis spinutiis molibbus longissimis. ) Cy onus foliis pinuatis, tomentosis, pinnis , siubro

tundis, fore heruulo. Cum iacea capitata laciniata multa haec planta habet communia; folia pinnas ad decem saepe habent, plerumque obtusas, aliquando lingulatas, iuniora tomentosa sunt, et in adultis eorum modo nerui. Caput grande squamas habet ina stomentosas, ora et pilis lateralibus fuscis, superi res additamentum squalens, fuscum, ciliatum Ostentdunt. Icon apposita bene plantam refert. s anui foliis tomentosis petiolatir integris ci pi P. zPq.

'tiis integris et diuisit lanuginosis cauis procumbς ω milla fuit. Caulis pedulis, inclinatus, Tam suS folia radicalia alia periolata, lanceolata, molli tOmenr0 Obsita, delaxata, alia pinnata sunt, pinnis tribus

16쪽

vel quatuor parium lanceolatis, cauli adhaerent simplicia ouato lanceolata. Squamae calycinae maxima pars

seca est appendix, ciliata, subfusca, splendens. Flosculi exteriores quinqui fidi, purpurascentes, et semen abortivum habentia et filamenta inutilia. Qui enim in hac plantarum classe steriles flosculi dicuntur, sunt fere semper androgyni abortivi, quod contra 1 INNAEvM in primis Ill. Auctor monet. p. 2OS. O C auus folii ' glabris, radicatibus integris et piu- natis, bracteis calycis siccis, sp ruderetibur. Quam plantam ipse Illi. HALLE Rus in Transactionibus philosophicis no. 47a. p. 9 . et descriptam et delineatam dedit.

p. zo6. Rhaponticum foliis pinnatis, pinnis serratis, δε--mis castrix rotunditi Folia habet glabra, virentia, pinnata, ora vix soliosa, pinnarum paribus quinque aut sex angustis, serratis; caulem pedalem, florem grandem ochroleucum, calycis squamas imas simplices, superiores appendice soli acest, fusca, simplici ornatas; flores steriles in tres vel quatuor lacinias fissos, filamentis aliquot abortivis donatos.

βιρρrioribur taur, profundo laciniatur. Hoc nomine notatam plantam in stirpium Helveticarum Enum. P. 68a. recensuit Ill. Auctor, atque ibi suspicionem fovet, eandem esse cum alia, ibid. p. 68I, cirsitum inerme glabrum foliis citiatis dentatis nominata. Quod

nunc certo affirmat atque ideo nouum nomen fecit,

dixitque Assium foliis cuiatis imis ouatis, superioribus simi pinuatis; cuius etiam icon hic exhibetur. u. 2O7. 9 Valeriauella tetrasemon, semine foliola iuuato. Dedit aliquam, ast, ut IlI. Auc fori videtur, errone am descriptionem AMMANNus stirp. Ruthen. no. 26, nomine Paterian Lar procerae, folio vari r secto, seminegaterae lato. Iconem, quae naturalem plantae magnitudinem reseri, nitide sculptam HALLERVS IJUI csistit. Radix perennis est, habitus plantae durus;

17쪽

fuma lata semen continet, cuius inuolucrum duabus faciebus, totidemque sulcis distinguitur, huic insistit flos irregularis flauus; stamina duo longiora,

minora duo, quorum una filamenta barbara sunt; stylus versus minora floris segmenta sexus, fine fungoso semini maturo folium pallidum ouatum substernitur, cui cum suo inuolucro ipsum insidet. Cum itaque haec valerianellae species quatuor habeat stamina, aliae vero modo unum, aliae bina, plurimae tria, et cum porro aliae florem imperfectum et relativum gerant, docet Per exempla Ill. Auctor, stamina a natura non pro maximi momenti signis haberi.

Io) Noui generis, ab Ill. Auctore in actis Upsal. p. aos.

17 a. P. SI. c0nstituti, et amet distinae nomine imsigniti 'delineario. Quam una cum Verbena indidynamiis relinquendam, non Vero a elasse, cui toto habitu consentit, revellendam esse monet. Ratio quoque Ill. Virum latet, cur a didynamiis suis vex-benam L IN NAEVS separet, et diandriis accensere Pergat, cum omneS Verbenae ipsi notae tetrandriae sint. Saluiam praeter ea ad eandem classem resexendam esse ostendit, cum in illa specie, quae aurita et non aurita dicitur, in posteriori staminis parte sub- rotunda purpurea, albo polline conspicua anthera adsit. 11. 12ὶ Saluia caute nuis, spica forente pcndula. p. 2Iω. Icon hic data melius certe florem exprimit, quam

illa, quam nuper KRASCHEN IN NIKOWIVS exhibuit. Accurata qu0que est, quae nunc hic traditur, totius plantae descriptio. 13 Phlomis foliis cordiformibus, galea Dc a. Quae p. ari.

ab AMMANNO no. 48. minus accurate descripta et

phtomis fruticos urticae foliis floribus purpurascruribur dicta

' Vid. nov. comment. acad. Petrop. tab. I .cons. utarios comment. Vol. I. Parp. a. P. 23 S.

18쪽

dicta suit, et minuta et naturali magnitudine nitide

delineatur, atque accurate describitur. Notamus

modo: folia esse cordi formia, dodrontalia, inferiora hirsuta parum, superiora glabra rugosa, serrata; caulem bipedalem, purpureum, verticilloS ex numerosissimis floribus congestis densissimos, calycem incuruum tubulosum, quinque eminentibus lineis insignitum, dentibus tribus superioribus acutis, inferioribus duobus capillaxibus; florem pallide pum Pureum, superne hirsutum, ora galea barbata, bifida , trifida, et plurimis minoribus dentibus insignita, semina triquetra. A calyce et seminibus sumto charactere ad phlomidem referri debere Ill. Auctor existimat, licer corolla a reliquis speciebus recedat,

et neque trifida caua barba, neque medio segmento euidenter lato et emarginato sit.

P. zX3. I ) Ex papilionaeea plantarum classe Trigone dam

INNA Ei Hori. Cliff. 378. sculptam et descriptione illustratam Ill. Auctor proponit. Haec autem cum xeliquis trigonellae speciebus, quas L IN NAEVS huic associat, nihil commune habet. Neque enim fructus consentit, cuius merito magna in papilionaceis dignitas est, in hac enim ille planus est et membranaceus, in fornugraeco longus, gracilis et incur uus. Neque flos idem est, cuius partes in for-- graeco strictae, et sibi proximae, alae vero in plerisque carina breuiores. Hanece trigonellam nomine

metiisti supinae latifulae, stipua lata membranacea

comprcssa AMMANNus sculptam dedit. Et i ure forte cum meliloto coniungi posse, Ill. HALLE Rus

P. z S. IS Planta, quae nunc sequitur, licet noua non sit, a nullo tamen descripta est, neque data figura, quae usui esse possit, Uixumque praestitit ili. Auctor. Radicem

19쪽

Radicem ea habet teretem, fibris instructam, ut orchides solent. Singulae radici duo insident tubera, carnosa, viridia, et singulum horum singula soliorum triangularium vagina conica tegit. Singulum etiam suum caulem producit, qui duo fere folia Ouata, acuminata fert; spica breuis, nec densa est, nec foliis distincta. Flores petatis distantibus nulli orchidi aut helleborine satis similes, luteo viri descente colore sunt picti. Cuculli petata tria, ouato lanceolata, duo filis xinia sunt, et eorum duo lateralia propendere , et sexto petato contigua esse, solent. Sextum hocce, siue labellum, cochleari simile, cauum, aequaliter in apicem extenuatur, non dilii mile helleborines. Staminum denique maehina hute generi nostram ad sociat, quae cylindrica est, una pariter anthera foeta, sub qua duae ovales appendices sunt.

Quare, eum ad Orchidem pertineant cuculli duo apices recondentes, helleborines vero bilabiatus cylindrus antheras ferat, plantam nostram cum hellebο hine manere posse, etsi radice cuculloque nulli alteri speciei satis similis est, Cl. v ON MALLER arbitratur. Hinc etiam ab iis notis dixit belleborinen bis lians, radice bulbosa, cucullo sparso. Descriptionem plantae nune excipit historia, ubi ostendit, quinam

post Los ELIVM , qui primus fuit, et nomine chamaro bis aggerum Melaudiae hanc delineatam dedit, huius mentionem fecerint, et quaenam vera sint et genuina eius synonyma. Qua in m cum L INNAEO minime consentit lil. Auctor, ubi omnino in universo orchidum genere plura hic loci contra eundem

commemorat , rogatumque cupit Cl. Virum, ne velit porr0 plantas diversistimas, ut in orchidibus sedit, absque ulla haesitatione expungere, aliisque speciebus ut varietates addere, a quibus manifesto diffe

20쪽

p. a I9. Non Bulla noua plantarum genera Ill. HALLc- Rus diu condidit, quae fere omnia Clarissimorum Virorum applausum promeruerunt. Id, quod et nunc optimo forte praestat consilio, dum ex hieracior 1- amplo valde genere aliquas species separavit, et genus cum antiquo Iut Fbi nomine constituit. His receptaculum, perinde ut in OnOpordo, reticu latum est, ct elatum amolis poly goriis, tu quarum intervassis flores basthdetit. Et ad nouum hoc genus tres nunc reducit species: i) Iutybum foliis singulatir inlatis, qui vulgo bioracium fruticostum angusi foruum maius C. L. a) ίnt 'bum foliis ouato lanceolatis dontatis aliar hieracium fruticosium folio subrotundo C B. dic um, a quo aegre separatur Sin Heracium fruticosum totiso iwm hirsutinu. C. B. zaO. 17 et 18 Hieracioidem cum crepide uniri posse,

oune fatetur Ill. Auctor. Huic vero generi, pro, charactere, adscribit calycem uno ordine segmentorum longorum, in cylindrum conjunklorum, factum, cui ad basin alia solia, duorum sere ordinum, vaga et saepe sicca adiiciuntur, siue ea demum latiora sint siue angustiora. Is idem etiam calyx senecio

nis characterem efficit. A calycis autem fabrica potius, quam a seuescentium soliorum imorum rigescente macula characterem desumi debere existimat. Solus etiam calyx, non vero semissosculorum numerUS characterem praebet, quo fotidago ab astri σdissidet. Aperii enim castri repania sequam , folia

p. 22I. 19 Aliqua nunc addit, ornatius sorte alibi repetenda, de methodo, qua plantas disposuit Cl. I 1N-N A E v S. In primiS vero ostendit, illo instituto, dum a floribus fertilibus et in foecundis classes et genera

disposuit, non aliud a natura magis remotum esse. p. 223. 2O et 2IJ Alias raras aut nouas plantas recensere

nunc pergit Ill. Auctor. Ex semine perseo arbuscula Coettingae floruit ramis numerosis, foliis sedi glaucis,