Comoediae;

12쪽

usus veteribus editionibus, quas n0minavi in praelatisneV0LqΙ. ad certam quandam normam constituero conatus

sum. Quamquam de his quidem sch0liis, quae, ut opinio mea fert, non scripta et Donati, sed dictata potius esse videntur, ut ab alio discipulo aliis conciperentur verbis, varium semper iudicium erit, prout quisque huic vel illi librorum amiliae maturem adtribuerit auctori

tatem.

In adnotationibus componendis idem laci, quod in priori volumine, ut ad primam fabulam varias lectiones scholiorum eli 0nati, quo melius derade veterum editionum, quibus usus sum, iudicari posset, paullo copiosius exponerem, parcius id sacerem ad reliquas duas fabulas. Praeterea indices adieci ad Donatum duos, unum

rerum ac verborum iam olim ab Arn Henr Westertiovio consectum, alterum Scriptorum indicem a me comp0situm. Scripsi Lipsiste die XII. s. Septemb. a. MDCCCXXXIX.

14쪽

PERSONAE.

C. SULPICI APOLLINARIS PERIO CHAM ADELPHOS.

Duos quom I Rheret Demea adulescentulos, Dat Micioli fratri adoptandum Aeschinum: Set Ctesiptionem retinet. Munc citharistriae Lepore captum, sub duro ac tristi patre Frater celabat Aeschinus famam quoque Amoris in Se transferebat denique Fidicinam lenoni eripit. Vitiaverat Idem Aeschinus civem Atticam pauperculam Fidenique dederat, lanc Sibi uxorem fore. Demea iurgare, graViter ferre. MOX tamen, Ut veritas patefacta est, ducit Aeschinus Vitiatam, potitur Ctesipho cithariStriam. 10.

15쪽

AELI DONATI ARGUMENTUM IN ADELPHOS TERENT L

AcT. I. ScΑΕΝ. I. v. I. STORAX AEON REDIIT HAc Oc TE A OENAAΕs cui NUM: Haec fabula ADELPHI palliata, ut ipsum indicat nomen, et plurali numero, cum sit una, et masculino genero, cum sit comoe 5 dia, et Graeca ingua cum sit Latina, censetur Potuit eam Terentius Fratres dicere, ae et Graeci nominis euphoniam perderet et praeterea togata videretur ad summam monstatim intelligeretur Menandri esse, quod erentius in primis Iectorem scire cupit minus existumans audis propriam scri-I0bere, quam Graecam transferre Est igitur Menandri ita

fratrum facto, quibus argumentum mititur, nomen accipit. Huius tota actio cum sit mixta ex utroque genere, ut fere Τε-rentianae omnes praeter Hi autontimorumenon, tamen

maiori ex larte motorix est Nam statarios docos perpaucos 15 habet. Prodest autem et delectat actu et stilo. In hac primae partes Sunt, ut quidam putant, Demeae, ut quidam Syri Quod si est, ut primas Syrus habeat, secundae Demeae erunt, tertiae Micionis, sic deinceps quamquam etiam sunt, qui putant, primas Micioni dandas, secundas Syro, vortias Demeae. Nam 20 quod ait erentius Senes qui primi Menient, non ad partes, quos dicimus scd ad ordinem pertinet Seuntium perSO nurum. Maec etiam, ut cetcra huius ei modi poemata, quinque actus habeat . 4. Mi LVIII adi edd. pr. V. 8. ad summum edd. pr. Venet.

Venet. 485 VOlgo oni. - ibid. V. 10 propria d. r. propriam Eud. r. Ven ex plurali numero, ed. Venet. . Volgo proprias cibi d. ut 0lθ0. Grecam d. r. Graeca ed Venet. V ma8culino edd. pr. Volgo Graecas. Ibid. fratrum a 'neti facio ed. Venet. I. . euphoniam edd. pr. Venet. V. 23 habeant edd. r. Venet. Iolgo ει τε Ἀνίαν. Ibid huiusmodi d. r. Ven.

16쪽

4 ARGUMENTUM.

necesse est, choris divisos a Graecis poetis quos etsi retinendi caussa anc inconditi spectatoris minimes distinguunt latini χο-mici, cluentes scilicet, ne quis fastidiosus sinito actu, velut ad Ni monitus abeundi, reliquae comoediae stat contemptor et surgat: 5 tamen a doctis veteribus Viscreti atque disiuncti sunt, rudi mox laperiemus post argumenti narrationem. an hac prologus inliquanto enior inducitur: qui magis etiam in sc purgando, quam in adversariis laedendis ista occupatus Protas is si turbulenta: epita sis clamosa, lata strophe lenis quarum lar- I0tium rationem diligentius in principio proposuimus cum de C0 moedia quaedam diceremus Haec sane acta est ludis scaenicis funebribus L. Aemilii Paulli: ingentibus i. Ambivio et L. Turpione, qui cum suis gregibus etiam tum personat agebant. Modulata est autem tibiis dextris, id est, In diis, ob seriam graVi-I5tatem, qua feres in omnibus comoediis utitur hic poeta Saepe

tamen mutatis per scaenam nodis cantica mutavit, quod signi scat titulus scaenae, aboris subiectas personis littera S, . . . . Item diverbia ab histrionibus crebro pronuntiata sunt, quae Si gnificantur . et n. litteris secundum personarum nomina Prae-20 seriptis, in eo Ioco, ubi incipit scaena Annotandum sane quod haec fabula προτατικὸν πρ ostiurio a non habet, hoc St, perS0uam, quae ad argumentum nihil attineat, quaeque sit assumpta extrin secus, ut est in Andria Sosia. Hanc dicunt ex Τerentianis secundo loco actam, retiam dum rudi nomine poetaces itaque sic 25 pronuntiatam, ADELPΗ0E EVEΝTI, non En ΝTI ADELPH0ς quod adhuc magis de sabulae nomino poeta, quam de Oetae nomine fabula commendabatur. In hac quidem spectatur, quid intersit inter rusticam et urbanam vitam, mitem et asperam, caelibis et

V. 1 choris divisis edd. pr. Von. V. 17. subiectis per sortis edd. r. V. 2 inconditi spectatoris eclid. piti Venet cibi d. d. m. e. s. edd. r. Ven Volgo in onditos spectatores. Venet Volgo M. V. C. V. . prothesis edd. r. Venet. V. 21. Doro 11κον προσωπον om ibid. epithasis d. Venet ibid. ea edd. r. Venet in lacuna. rastrophos eii l. r. Venet. 1 23. I rentianis ed. pr. Te

ed. venet. Ibid. ludis pro Lydiis

edd. r. Venet. V. 27. Ora mendatus u. r. co V. 15. utimur. . Hic poeta saepe medul ed Venet. edd. r. Venet. V. 28. vitam et infer asperavi V. 16. cantauit pro cantica mu et celibem et eri mariti patrisque favit Cod Pith. cantata ait per adopti0nem facti edd. r. Veu

17쪽

maliti, veri patris et per adoptionem facti. Quibus propositis ad exemplum vitanda perinde fugiendaque erentius monstrans, artificis poetae per totam sabulam obtinet laudem. Ex duobus ilicis fratribus, alteri quidem Demea nomine, rus coluit uxorem duxit, filios suscepit duos, Aeschinum et te-5siphonem. At alter Micio nomine, i uxorem non duxit et lilios procreare noluit, sed sibi ilium fratris Aeschinum adoptavit, atque ita indulgenter eduxit a parvulo, ut effuses luxuriatus 'adolescens, ad postremum civem Atticam virginem vitiaret, aptus amore eius o Quo facto, tiam cum matro puellae pepigit nuptias I 0 eiusdem quam vitiavit. cumque rem gestam ad patris, a quo

adoptatus fuerat, conscientiam iam iamque perlaturus e SSet, precibus Ctesiphonis aratri sui, qui apud Hurum latrem atque

agrestem, Demeam, parcium atque arctius haberetur impulsus est, ut eidem a criori raperet meretricem quo facto multiplici Iberrore completur sabula. am ct Demea cum hoc ipso, id est cum Micione Iitigabat tamquam cum eo, qui corruperit adolescentem adoptatum in mores perditos , nesciens suum sibi illum Ctesiphonem esse corruptum, eluditurque a Syro et Micione per totam fabulanici et mater puellae iam decimo mense post raptum 20 virginis ci exactis in puero monsibus Aeschinum credit sibi ipsi rapuisse meretricem: quae perturbatio cito in tranquillum redacta est Nam re comperta vitio virginis, uici, dat civem Aeschino, quam concupivorat, iusque matrem ipse accipit Dc-prehenso vero Ctesiphones in inmorae meretricis, primo irascitur 2 Demeas post lenitur, inique habendae lius merctricis licentiam praebet Primum actus haec continet: Micionis Iulius primovcrba edi post eiusdem et cmea iurgium. Secundus actus

haec continet: dononix alteram rixania adversus Acschinum ' pro Puella, eius ilcm apud Syrum querelas, laetitiam Ctesiphonis, Ob-30Scssionem amicae, ita ciusdem gratiarum ructioncs apud Aeschi-V. l. Iperpositi ed. r. praepo V. I 8 perditus ed. ir bid sitis d. Veii et nesciens siὶ edd. r. Venet. . . ducere Pro non uait S. V. 20. . matrem edd. tr. et ei. I.indembr. ibid. et ex artis a puero utensibus V. 10. it si ed. enet et in ed. haec volgo omissa adiiciunt edd. Pr Volgo et cum . pr. Venet. quae contra Aeschi- . 13. qui cum edd. r. Venet num naittunt. V. 14. ibid. idem ed. V ' V. 24. ipse in edd. r. Venet.

18쪽

6 ARGUMENTUM.

num Tertius scius haec continet trepidationem matris o

Strata et Cantharae nutricis ob parturientem Pamphilam, vitia tam ab Aeschino Getam nuntiantem dominae suae e errorem, quod sibi rapuerit Aeschinus meretricem, reditum in scaenam De i5 meae, eiusdemque cum Syro cludificante consermocinationem, in 'terventum Hegionis cum querela apud eundem Demeam de facto Aeschini et consolatione Sostratae Quartus actus haec Ontinet Ctesiphonis cum Syro colloquium, delusionem Deiticae, eiusdem quo in scaenam interventum atque secundam frustrationem 10 per Syrum factam: Micionis cum Hegione sermonem, querelam Aeschini de rebus suis, eiusdemque cum Micione patre facetissi- mam disceptationem, Demeae reditum in scaenam ex errore, in quem eum coniecerat Syrus, et renovatum cum fratre eiusdem ' iurgium, processionem In scaenam aemulenti Syri Quintus Ioactus haec continet, deprehensionem Ctesiphonis cum meretrice tertium cum Micione iurgium Demeae, eiusdemque vitae pristinae Correptionem, et per eum multa in comoedia nova, hoc est blandimentum circa Aeschinum et affabilitatem circa Getam, conciliationem myri et uxoris ' eius Veniam tirca Ctesiphonem 20 permissionemques habendam meretricis SerVatur autem per totam fabulam mitis Micio, saevus Demea, Hen avarus, callidus

Syrus, simidus Ctesipho. Iiberalis Aeschinus, pavidae muliere gravis egio. In dividendis raetibus fabulae identidem memine

rimus primo laginarum dinumerationem neque Graecos neque 25 Latinos servasse, cum eius distributio huius modi rationem ha beat, ait ubi attentior spectator esse potuerit, dongior actus sit ubi fastidiosior, irevior atque constrietior Deinde etiam ilIudin eundem actum possc eoniici et tres et quattuor scaenas introeuntium atque exeuntium personarum Facta autem haec una

30 est de duabus fabulis, adelphis Menandri, et Commorientibus Diphili.

V. . rapueri Ctesipho edd. r. V. 12. disceptationem edd. pr. ynet. Venet Volgo dissertationem

V . . consermocinationem d. pr. V. 13. revocatum edd. pr. Venet. et sermocinatde ed Venet Volgo: Μο iurgium m. d. Venet. sermocinationem. V. 21. Scevus d. r. V. . et consolatione AEdd. Ir. V. 22. calidus d. Venet.

Venet Volgo de consolatione. V. 24 paginae edd. pr. Venet. V. . per eum elu3h Demee v. 27. constrictior edd. pr. Vetiet

aut Demeae edd. r. Venet. Volgo contractior. V. 10. seeundum, factum edd. V. 30 de duabus ausis edd. pr. pr. Venet. Venet.

19쪽

PROLOGUS

Pusiqnain poeta sensit Scripturam Sualm Ab iniquis observari, et adverSarios Raper in peiorem partem, quam actur Sumus: Indicio de se ipse erit, vos critis iudices, SCHOLIA AELL DOΝΑΤΙ

uUAM pro quoniam: cuius reciprocum suoniam pro postquam. Plautus iii Aululari f. Quoniam is moritur: ita vid 3Πgento Myt' . - PusTQUAM SENAIT: Pro me ici e t. y SCRIPTURAM SUAM: Indifferenter omnis, qui aliquid scripsisset, scriptor a veteribus dicebatur. V. AB INIQUI Inimicis, ut: Fatis Iunonis iniquae. ObsERVARI Observatio ad tonorem refertur, ut: ID Praetere regem non sic Aegyptus et trigens Lydi nec populi Parthorum ut Medus Mydaspes

Observant. G.

Sed nunc OBSERVARI captari significat et audiri D: er-var, ergo et honorari idi captari et audiri Significat, Iout Plautus: Observatote, ut blando palpetur utrerr. V o RAP nw 4m Ei0REM PARTEM: Narietas Per gelierauciborum et utrique senten iae apte iungimus SCRIPTUR M SUAM. y RYPER I PEIOREM PARTEM, Id est vitio Mare, 'itu-2O

dicturi , cum indica Turum do se dixit, non narraturum. V. ra. Plautus in Aulularia prol. V. . V. l. t Virgilius en lib. Vll. . . V. I 3. ut Virgilius Georg. lib. l. V 2l sq. V. l. Plautus in Amrihil r. Act L e. . . .

20쪽

8 ADELPHORUMLalidi an vilio diici iaciuin id oporteat. 5Synapothnescontes Dipli ili comoediast: Eam Conmorientis latitus socii sabulum. In Graeca adulescens est, qui lenoni eripit Meretricem, in prima sabula eum Plautus locum Reliquit integrum eum hic locum sumpsit sibi 10

In Adelphos, verbium de verbo expressum Xtulit. Eam nos acturi stimus novam liurni Scite, Furtumne lactum existumetis, an locum Reprehensum, qui praeteritu neclegentiast.

Et ΝDicio ERI pro Inde erit. DI, Da cai I, ii ii a tis, qui de se volens aliquid et de aliis etiam prodit, sed 'c . fitetur, qui de se tantum et adhuc invitus quiddam p ovolgat. Vos EB 111 IUDICES: Bene quia apud iudicos indicium pro-51itentur, qui accusatorem adiuvant. V. . LAUDI A VITIO Medium non fecit, ut appareat, ierimen non sit, audi debere esse. V. SYΝAP0ΥΗΝES CONTES MIPII1L1 0Μ0EDI ΕΝΤ eo numeri nee genera respicienda Sunt contra sententiam remque ipsani. I V. AM 0MMORIENTES PLAUTUS FECIT FABULAM : Sicut apud Graecos susια sic apud Latinos generaliter tabula dicitur, cuius Specie sunt, tragoedia, comoedia, togata, tabernaria, praeteXta crepidata. Atellana, mimus, Rhinthonica.

I V. B. URAEc ADULESCEN EST: Diphili scilicet. quasi

diceret: Quidam adolescens est qui lenoni eripuit meretricem. V. . I PRIMA ABLLA: Hoc est, in prima parte, ut dicimus: In primis idigitis. Non enim aut secunda aut tertia

fabula est.

PSIT SIBI Libere tulit, hoc est, non furatus est, ut Sume, pater. V. ADELPHos Latine declinavit. y VERBLII DE VERBO EXPRESSU EXTULIT: Maec approbatio est, de Graeco esse subIatum, non de lauto, ut dicit ad-25 versarius ATUL Τ Mire non dixit transtulit, sed EXTULIT, ut ornasse Graeca videatur Latino stilo. V. 2. EAM OS cI URI: Adelphos scilicet. Ἀ0VAM: Veterem Graeca in esse intelligimus. V. 3. FURTUMNE Acq ΠΜ Hoc est, vitio duci AΝ30I 0 CUM REPREHENSUM: Hoc est, audi duci. V. d. NEGLIGENTIA EST: Plauti se ilicet, cuius aemulari nunc exoptat negligentiam. REPREHEN8ΓΜ : Retentum, re