장음표시 사용
11쪽
um omnibus iis, qui Thema quoddam,
sive Juridicum, sive aliud quodcunque, sibi pertractandum proponunt atque prae sumunt, id potissimum curae esse debeat, ut genuinum rei, de qua siermo est, tradant conceptum, hoc est definitionem
ejus exhibeant, ex qua quippe, tanquam fundamento basi, omnia reliqua pendent ac per si quasi fluunt; nobis, de probabilitatibus uridicis sive praesumtionibus acturis, id ante omnia incumbere videtur nogotii, ut in veram praesumtionis inquiramus notionem, de Vera quadam ejus definitione simus soliciti, cui deinde reliqua faciliori quodam negotio aperstrui queant, ne forte nimis vocabulis
intenti diversissimos revera conceptus inter se confundamus, in eum si ilicet, communem quoque practicorum quorumdam praesertim veterum, incidamus errorem, qui de praesiumtionibus scripturi, omnes fere L. in quibus hoc Voc hulum reperere, exscripserunt,in hoc facto ea saepe ad praesium-tiones retulerunt, quae tamen minime eo fuissent referenda.
12쪽
Not orta inde videtur notissima illa praesumtionis divisio In praesumtiones hominis, uris, ac juris S de jure quae posterior tamen, quam male praesumtionibus accenseatur ex infra deducendis patebit evolvatur interim huc Exc Boetimer, Diff. de Cossis praesumi. c. I. s. q. ubi totain hanc divisionem, quippe ex nimio quodam voCabulorum captandorum studio ortam, egregie refutat add. Thomasius,Diff. de praesumi furoris, g.2.
Praestinationum materia quantum in iure praestet usum, smo sane erit, qui ignoret, si saltim innumera fere, quae de hac materia in lucem prodierunt, scripta considerare, praesertim
vero immensiam fere, ut ita loquar, operam perpendere velit, quam Veterum quidam, non plane sine omni fructu, huic, terit excolendae impenderunt. Mascardus, Menochius praesertim, Card. Mantica, Pacianus,
Alciatus, Ant. Faber in coniecturis. Oldus Boichius, aliique complures nec hoc sane absque ratione cum enim Ct o Lficium consistat tum in cognitionein explicatione I L. , quum in earum etiam praecipue recta adplicatione ad casus propositos, facile patet, Ctum ante omnia de iacto ejusque Veritate, quod scilicet in Syllogisimo quocunque practico minorem efficit propositionem, siquidem cum Logicis loqui liceat, solicitum esse debere, adeo, ut Ctos aeque Doctores Facti ac juris es e deaceat per notum illud tibi non jus, sed probatio, deficit, in L. o. f. de test . tui. . Cum autem plerumque casius sint tam intricati, ut iudex maxime ob defectum probationis, quid judicandum sit Summopere haesitet cum porro inter centenos asius vix unus vel alter detur, in quo judex plenam facti certitudinem, uri dicetalem quae quid sit infra definietur habere possit fieri sane non potuit, quin recurreretur ad praesumtiones, quae quippe judici in casibus dubiis veritatum, si quidem ita loqui liceat, interim ist icarum loco es ent, causis obscuris in factoin i certis decidendis inservirent. g. praesumtio Apparet exinde, praesumtiones, deficiente certitud ne &kibu, loeus veritate facti plena, in subsidium adhiberi, adeoque minus et eficiente involvere, quam veritatem hinc primo evolvamus, quid sit pi*n ς xxi veritas, deinde, quid dicatur minus, quam veritas omni
13쪽
ex parte absoluta quo facto facili negotio definitionem pro sumtionis, lanalytice quidem, investigabimus. f. s.
Ratio est, ex qua aliquid intelligitur. Ei.,'
Not. Si dubitas , evolve Ill. Exc Dia Bil fingerum , ita Dilucid Philos . . c. q. g. 6o. p. m. 326 ubi allegat Ill. Olmum, in Metaphys Germ. g. 29. add. Pareus meus , Ontol. Polem. c. i. s. 3 idem de Civit. Dei, secl. I. c. I S. yo.
Ratio igitur si ciens est, ex qua res plene intelligitur, Quid Ratio ita scilicet, ut pro isto fine ac scopo nihil relinquatur, quod sumsistit .
Not. Evolvatur iterum Parens meus, de Civit. Dei, S. I. c. 2. I. 9 I.
f. ' Hinc veritas est, cuius datur ratio lassiciens. mid
Veritas M. volvi omnino huc iterum meretur Excell. n. Bil finger, inta. Dilueid Philos sect. II. c. II. I. I 62. p. m. Ii I. ubi ita: Intelligitur vero ex iis- isdem principiis porro, quid sit illud, quo veritatem factorum agnosci--mus, Ma nctione somniorum distinguimus. Opposita hic facile intelli--guntur per opposta Somnia inde agnoscimus, .negamus factam esse rem, sed esse visam solum fieri, qualido hiat alicubi nexus rerum: Si, νε ille, quae videntur feri, vel sui rationem non habent funicientem inmi- , ionibus anterioribtis, vel inter sese non habent suae successionis sudici/ntem. ,,me iis posteriora non habent in ipsis. Sin Phaenomena sint ejusmodi, ι,,antecedentia semper rationem in se habeant susscientem consequentium ju--dicamus, illa revera sic exi stere. Foret hoc argumentum, quo ostendi Aposset, omnes homines, naturali judicii, quotiescunque somnia a factic discernunt, agnoscere hanc propositionem, quod in mundo omnia cohae reant quaecunque enim non cohaerent, vocant omnia, putant non facta, , sed bis solum, c. hactenus Vir Illustris, ubi nostram hanc definitionem confirmat, imo stabilit. Add. B. D n. D. Elias Camerarius, in annot Medicis ad Thomas Discde praesumi fur.3 dement pag. 2Ι.
f. . Non disser haec nostra veritatis definitio ab illa, qua Veri Conveniet tacdicitur ordo eorum, ex quibus res intelligitur. ah Ubi ita hujus de-
enim talis est ordo, ex quo res plene intelligi potest, ibi est sipitio:i ratio sum ciens. s. c., Ubi autem est ratio sussiciens, ibi est veritas. ἔ:' Tantum igitur abest, ut haec nostram definitionem destruat, ut potius illam omni modo confirmet, imo supponat, nostra
14쪽
vero ad praesentem, quem jamjam nobis proposuimus , scopum magis immediate referatur atque adcommodata sit.
Dieitti hae Et hanc, quam demum descripsimus, Veritatem, cum omni- absoluta re bus disiciplinis communis sit atque generalis, appellabimus tan- spectu veri-tisper veritatem absolutam, contra distinguendo nimirum eam in ' RU'' veritati juridicae pectatim tali, quam infra definiemus, quae saltem certo respectu veritas dici potest. f. O. ve ita ab Cum igitur verum absolute sic diictum, quod modo descrip soluta non simus, supponat rationem suffieientem X Omni parte plenam
admitti facile intelligitur, veritatis absolute talis nullos dari gradus; -4μβ quod si enim huius veritatis supponerentur gradus, alterum magis verum esset altero, adeoque contra hypothesin alterius non ex omni parte ades et ratio sussiciens id, quod repugnaret definitioni veri. 3. 7. - f. II.
itas eogno Alia iam veritas ei Iatur circa propositiones generales, scitur a pri constituit objectum cognitionis humanae certo respectu a prio-Ori ζ4λη ' i uiarn scilicet nullis intervenientibus sensibus dignoscimus.
einii, Circa Veritate Uad Vidua o particulares, quam nonnisi Quaedam Intermediis sensibus nostris percipimus, & ad hanc potistimum posteriori rapeciem referuntur facta, quae ex parte constituunt objectum intervenien Italin Judicis.
vehita, ab Cum autem Jude neutiquam esse possit omni praesens, NλIuta in se que per proprios sensis ipse certior fieri possit, imo si fieri pos xo abori et id ideo tamen Reipublicae non conduceret, quia ita occa- *qM infinitis iniquitatibus praeberetrer, si judex secundum propriam Conscientiam judicare, hoc modo judicis, testis ossicio una eademque vice fungi vellet intelligitur sane veritatem absolute talem a posteriori, quae iudicem in definiendis litibus instruere post et, dari non posse, quae quippe omnibus, omni loco ac tempore Tatis explorata esset; si enim vel maxime unus vel alter sit testis ocularis, adeoque huic vel illi
15쪽
veritas sit explorata cillius resipectu absoluta, nondum tamen omnibus, qui forte facto non interfuerunt, illius assertio est
ratio sum ciens, ex qua rem cognoscant explorato credant.
Not. a minc nota illa atque saepius inter GCtos agitata quaestio: Num iudex secundum propriam conscientiam, an vero secundum acta probata judicare teneaturi quam alias occasione L. 6. g. I. F. de os ac iraeiid formare solent DD. M iidam negant hoc casu secuti dum acta judicandum, ob allego Legis prima verba veritas rerum erroribus gestarum non vitiatur. ωL. 3. g. 2 n n. g. de testib. ubi dicitur, Judicem aestimare debere κanimi se M. Sententia quid sibi probatum credat, aut non credat. Et huic sententi ae adstipulari videntur auterbaeli, Coll. Theor. Prach. it. de Ossic. raesta. g. a. Qit de probat. I. ΑΙ. Casp. ZiegIer, in Dicastisaoncl. 33. tot alii putant omnino non attenta propria scientia κplorata, secundum actain probata iudicandum este, allegantes hunc in finem modo dict. L. 6. I. I. de Uc. praesid. in verbis seqq. inter quos Covarruvias, Iac Cujacius, .multi alii, allegati a Zieglero, d. l. q. 9 nobis; inedia sententia magis arridet, qua judici non quidem contra conscientiam agendum , Verum etiam non Contra acta judicanduin, sed potius, si fieri potest, judicis munus, quoad illum casum, deponendum esse arbitramur. Cui enim hic judeκ non siti tantum, sed universi causa judicet, quod hac convictione per proprios sensus destituitur, cujus liniversi utilitas in eo versatur, ut cuique suum reddatur, Mex talibus fundamentis judicari debet, quae ab omnibus agnoscunmr, jam vero judicis tanquam unius hominis testimonium, quamvis Ile certitudine absoluta factum cognitum habeat, reliquis tamen haud sufficit, adeoque plurimi senteneiam pro iniussa Labituri sunt. Adde, quod hoc ni odo judices, si debita religione destituerentur, amplissimam nanc licerentur occasionem, pro proprio lubitu sententiam ferendi, nec modus inquirendi in talem sententiam justa sit, o ne Civitati relinqueretur, quod absurdissimum foret dictu neque vero ex altera parte a judice jure quodam postulari pote it ut secundit m acta iudicando propri. im offendat conscientiam hinc tutis)imum esse arbitror, si
iudex, deposito judicis officio, testis per tempus partes in sese suscipiat; nec, me judicio, huic sententiae obstant Leges supra citatae dicta enim Lex 6. . L. f. de ossic praesid nihil innuit, sui hoc, quod scilicet error in negotio quodam contrahendo commissius veritati nihil detrahat id quod me L. D. M de bl in patet, adeoque e lao concludi Ulpianus, quod error probari debeat,4 quod judex omnino ad hoc respicere debeat,
num error revera probatus sit, nec nes modo scilicet ordinario, de eo
uero; quod judex posthabitis probationibus ex propria conscientia judicare possir plane nihil exprimit; neque magis probat all. L. . . a. sin. ff. de testib. quae quippe saltem judicem ex actasin probationibus jam absolutis aestimare iubet, quid jam pro probato habeat, nec est adeoque magis iudiρem ad acta remittit. Sed transeat hoc. f. In Loro ita-
Factorum veritatem absolute talem in communi vita dari xlςsVM tvix ac ne vix quidem posse, ita scit ut haec facta omnes AEn I. ἡ ἡ guli dinis.
16쪽
guli simul propriis sensibus perciperent, supra evicimus f. Ist.)quod cum ita sit, omnino necesse est, ut minori gradu certitudinis simus contenti, hoc est , ut licet non omnimodam atque omni ex parte sufficientem rationem facti redderespostomus, aliqua tamen ratione simus contentis. 4' D.sihi Io Verum est, quod sui habet rationem sussicientem, proba-Frobabilis bile habet aliquid ex vero, quamvis nondum plena veritas sit.
g. ergo probabile est, quod quidem stat habet rationem,
sed nondum omni ex parte sum cientem. f. s. 14 eo obti Cum in communi vita paucissimorum factorum sitim ciens ne probabi ratio reddi possit, quae scilicet omnibus omnique loco &tem-lix pore ad factum cognoscendum sissiciat, j. 13 sed aliqua ratione altem contenti esse debeamus; sequitur, ut judici incommuni vita de factis nonnisi probabiliter constare possit.
vehitis iuri in od cum ita sit, necesse est sane, ut certus probabilitatis die defini gradus a LL determinetur, , , qui in negotiis hujus vitae e pediendisin litibus decidendis hactenus pro veritate habeatur, qui gradus probabilitatis vocatur veritas uridica.
Not ca Hinc facile apparet, a Legislatore prudante talem determinandum esse gradum, qui ex altero latere non nimi remotus, adeo, ut parum rationis adsit, ecqua res cognosci queat, ex altero vero latere non ita comparatus sit, ut probatio reddatur nimis dissicilis id, quod iterum quam- maxime justitiae adversatur Satius enim est negotia citius expediri , licet non undiquaque omnia etiam minutissima ad vivum resecentur intel
multos casus unus sit, quo injuriam aliquam privatus quidam patiatur. quam ob nimis rigidas probationes plurimos a jure suo arceri is malitiae januam aperiri.
phobabilitia Cum Verum absolute sic dictum supponat rationem sumti, dantur cientem , facile est intellectu, veritatis absolutae nullos dari gradu gradus. S. O. f. 8.
Contra cum probabile sit, quod habet quidem , sed non lassicientem sui rationem, S. I xsequitur, ut probabilitatis
17쪽
dentur gradus; quo plures enim vel graviores pro re aliqua militant rationes, eo major est probabilitatus gradus. f. 9. Veritatem iuridicam supra definivimus per certum proba Igitur istbilitatis gradum a LL determinatum, ut in litibus decidendis Grati j dri
pro vero habeatur, j. quod si jam probabilitatis dantur gradus cf. 8. etiam veritatis juridicae necesse est dentur
Qui veritates distincte repraesentat, dicitur demonstrare. Qui igitur veritatem facti judici distincte repraesentat, i eL d. noti
citur demonstrare vel, uti loquuntur, probare strare vel g. 22. Probare ξEst itaque probatio repraesentatio veritatis Facti cujusdam Definit in judici facta, per argumenta uri dice certa. Probatio.
Not at, inquis, quid igitur sibi vult nota illa probationis diviso in plenam semiplenam Quodsi enim probatio per definitionem supponit veritatem, hoc est ad minimum rationem sussicientem juridice talem, qui igituo fieri potest, ut detur semiplena probatio, hoc est ratio sum cieri non Ie- ne sufficienses nonne hoc est repugnantia statuere t non omnino sua specie destituitur objectio; sed semiplenam probationem valde improprie probationis nomine venire, ex eo patet, quod partim haec judici non plenam fidem facit, neque ex sola semiplena probatione nullis concurrentibus aliis adminiculis vel iuramento in supplementum , quod vocant , aliquis cou-demnari potest , vid. L. 3. 6. . de testib. B. D. Lauterbach, Coll. Theor. practi it de probat partim inde facile perspicitur, quod, si semiplena probatio proprie pro specie probationis habeatur , nulla amplius inter probationem .praesumtionem relinquatur differentia , quae tamen differentia ab omnibus JCtis unanimiter statuitur Adde, quod distinctio hae nequidem Jur Civili ejusque analogiae conveniat, sed merum inventum 1 DD. Iuris Cisonici, tr. Huber, Praelecto ad F. tit de probat. c. a. add. not. Ill Thomasii cum pluribus aliis. Quanquam enim semiplena probatio, hoc est talia argumenta de rationes, quae non plenam fidem faciunt, non plane rejicienda sint , sed umino quendam Getiam producere debeant, adeoque idea semiplena probationis in se omnino in praxi usum praestet, vocabulo tamen probationis eam male insigniri puto.
Non equidem ignoro, Ctis communiter probationem dici defuiactum judicialem, quo litigantes de Facto controverso vel de res μ' ddubia
18쪽
mum; sed ubi a Judici fidem faciunt, definitione petita ex L. a. fin. f. des itim d probat. Hanc tamen definitionem amica plane non differre, sed istQPqm p meain potius scopo prae sienti magi elle accommodatam, arbitror. si est ae Quodsi enim quaeras, quid sit judici fidem iacere Respondeo, commodata judici fidem facere de facto controversi, idem significare, ac judicem de Facti veritate certum redderes, sive illi Facti veritatem repraesentare. Uid. B. D. Laute inach dict. Coll. it de probat praesumi. 3. o. Gotti. Hein eccius, Elem. and eod. it. P. IV. q. Is Vir. Huber, radieci adH d. v. n. a. pag. mih III q, Edit. 3. Lipis aliique complures.
f. q. Transitus ad Praemissis generalioribus hisce de vero probabili inin materiam de nere , auibus ideo opus erat, quia praesumtiones sunt via adprobabilit/ veritatem uri dicamin probationem, imo aliquando probatio-xςs V 4;-δ' n s locum sustinent; propius jam accedimus ad finem nostrae
Tractationis ipsum Primo jam de probabilitate quoque uridica sive praesumtione ejusque definitione, soliciti. g. s. Mi . i, Novi quidem probabilitatibus in jure duplici resipectu, pro
intei proeα- Dplici scilicet, qua Cti funguntur, persona, opus esse intione v Explicatione nimirumin interpretatione I L. earum praese non Ρς ιδ tim applicatione. Cum vero nobis hoc loco praecise agendum sit de probabilitate juridica, quatenus scilicet contra distinguitur probabilitati absiolutae , supra g. q. expositae in explicandis autem Legibus proprie, siquidem probabilitas locum capiat , probabilitas abibluta obtineat facile patet, hunc posteriorem resipectum ad nostrum institutum non pertinere. g. 26.
v. iiij iusta Probabile supra g. 4. diximus , cujus quidem aliqua
die refertur non tamen sium ciens datur ratio, neque ab idea probabilitatis adprobabi in genere, ipsam ejunximus Veritatem uri dicam, quae scilicet litatem, sis certus determinatus gradus probabilitatis absolutae, I. 6. ab QRxδm quam definitionem veritatis juridicae ideo huc transtulimus,
quia jam in definitionem probabilitatis uridicae, quatenus illa opponitur probabilitati absolutae , supra g. I . descriptae, inquirimus, quod absque comparatione cum veritate juridica fieri nequit.
19쪽
Cum igitur probabilitas omnis minus inVol Vat, quam ve-Probabditas rum, supra 3. 4. veritas autem juridica sit certus a Le juridiea desi-gibus determinatus gradus probabilitatis , sequitur, ut proba nitui
bilitas juridica sit omnis illa gradus probabilitaris, absolutae Dilicet, qui es infra gradum id G LL determinatisis, qui veritatem sise
probationem plena constituit a). Nimirum , ut analogiam deui nisionis veritatis atque probabilitatis absolutae supra traditu retineamus, cum verum juridicum At , fusi otio susciens, scilicet buridise
alis, quae grippe sola inaeque judici ad pronunciandum seopcit, avi batio, redi potes, probabilita juridica est , quando quidem, tis quaedam, non tamen fui iens, quae scilicet probationem plenam confisum, facti alicujus reddi potest.
Notia Add. homasius, Diss de praesumi fur. Io.
Quibuspraemissisjam intedigitur, quid'praesumtio; esscilicetpra Destit ues nati probabilitas juridica, quatenis gignit sectus quosdam civiles Praesumtio.
Not. a Facit huc L. ult. C. de haer. instit ubi Imperator Iustinianus ex eo, quod verisimile non sit, quod propritim suum nomen aliquis ignoret, improbat institutionem illam , qua quis Semproniumilotii heredem instituerat. Cum scilicet veteres hanc institutionem ita interpretarentur, quas ipse testator Plotius appellaretur ex eo validam judicarent institutis-nem hanc , quod forte proprium hoc suum nomen testator ignoraverit, respondet Imperator verisimile haud me , quod quis proprium nomeniet noret, ideo talem institutionem non valere , cum nemo alteri hereiadem scribere possit, adeoque supponit , qua verisimilia non sunt, non praesumi. Add. . ure pr. st quod met ca . Not. b) in quoties in LL. vocabulum, verisimile, occurrit, innuitur probabilitas uridica , consequenter praesumtio. e. c. in L. . . de adm. tui. Add. Exc Bolimer, Diff. de collis praesumi. c. I. e. II pag. mih a Not. o Confirmat, hanc nostram definitionem Cicero in Topicis, s . 3. ubi praesumtionem per rationem, quae rei dubiae fidem facit, definit. Ηabemus enim hic primo rationem, ex qua , si scilicet non supponatur susti-
ciens , sive quae plenam judici facit fidem, fuit probabilitas ubi enim est ratio non tamen sussiciens, neque juridice talis, ibi est probabilitas iuridica Cl. 27. porro verba quae judici facit Idem, innuunt effectum hujus probabilitatis , quod quidem judici faciat fidem, sed non plenam. Quamvis , ut melius distinguatur praesumtio a plena probatione, magis adaequale loco vocabuli rationis , in genere positi , addi putem aliqua vel non sussiciens ratio sue etiam , prout a nobis factum est, substituerem vocabulum probabilitatis, quod satis indigitat probationem veram nou
20쪽
CAP. I. Comparatur haec definitio cum Lauis
ierbachiana. Item cum Mciscardidesinitione.
Not. T Add. homasius, Disp. de praesumi bonit. . p. p. m. q. nec non in Dis de fide juridica c. a. g. 32. 33 ubi judici neganti probabilitates injure, praesertilii B circa facta uri applicanda , suadet, ut judicis munus plane deponat. 'g. 29.
Jam in brevibus aliquas ab aliis datas definitiones partim
sub examen revocabimus, partim pro stabilienda nostra enucleabimus. Primum hic honorem debeo Celeb Lauter bachio,
qui ita Praesium lio, inquit, nihil aliud est, quam probatio per argumenta probabilia facta a). Nonne haec est ipsissima nostra definitio, si modo ab unico vocabulo probationis, quod quippe hic improprie altem intelligitur, abstrahas Nihil aliud enim
Celeb. Auctor per hoc vocabulum denotat, quam fidem in genere judici faciendam , non praecise plenam, cum praesiumtiones, uti infra docebimus, Vel aliquando probationis loco sint, Vel ad minimum aliquid eo conferant. Quibus jam suppositis, per se sequitur, Auctorem primo requirere argumenta probabilia, id quod nos quoque fecimus supra g. 8. insimulque eum excludere plenam probationem, quae quippe supponit argumenta ad minimum uri dice certa; f. 1ὲ Maa. secundo eundem, finem praesumtionum in digitare per vocabulum illud, quamvis improprie sumtum, probationis, fidem scilicet, quam uaesium tione Judici faciunt
Not. ab . D. Lauterbach, Colleg Theor. pract. tit de probat. praesumi. s. a. ubi insimul sibi consentientem Unimium de Proc. jud. Disp. s. h. n. I. sq. hunc in in allegat. Not. b Plane iterum cum hac definitione conspirat illa , quam exhibet Celeb. celi merus, Dis de collis praesum t. c. I. g. . p. 6. ubi ita prorsumit dicitur aliquid , quando varii ac dubii casus ac sententia concurrunt, dce istis magis probabilem praeferimus ad fidem faciendam. Supponuntur enim primo varii ac dubii casus , quorum magis probabilis praeferri potest Ecce igitur probabilitatem, etiam juridicam Quodsi enim unus ex his casibus ad probationem plenam juridicam ascenderet , sine udicis arbitrio electio non relinqueretur , sed praecise , quod a LL. pro vero habetur, cille pro vero habere deberet, exprimitur vero etiam finis praesumtionis, ad facie udam scilicet fidem id uni eum adde, non plenam, sed saliem aliquam, quandoque lateri mistic amisiquidem ita loqui licet.
Alii, & praesertim Mascardus, a praesumtionem probabilem appellitant conjecturam, per argumenta probabilia ex V riis rerum circumstantiis inductam La quibus tamen ideo dis