장음표시 사용
11쪽
sis arguerat, omnium illustrium virorum insectator, Verris praec0, ac Zoilus Ciceronis l). Adjiciatur etiam, me-m0riae causa, Ce Stius quidam, alius Tullianae el0quenlide criminat0r, quem Tullii lius in Syria praeturam gerens corripi jussit, ut de ejus c0ri patriis manibus, iuverberum munere, Satisfaceret. Hi S igitur auspiciis circa tanti viri famam prima discordiarum Semina erupere. II. Neque labentibus annis odia resederunt, sed contra visa Sunt crudeScere, adjuvante hinc Tullianae
laudis aulorum, illinc inimicorum imp0tentia. Mox etiam signa movere Asinius Gallus, hujus de quo dixi mus, Pollionis filius, palernae haeres invidiae simul ac proterviae, et Licinius Largus, acidi auct0 libelli, cui titulus erat Ciceromastiae, Velut acceptae a Cesti injuriae piaculum. Hoc Vero flagellum, quo Ciceronis imaginem ac memoriam illi laceSSebant, postea resumpsit Aulus Gellius, ut ips0s tanti viri calumniatore pr0pelleret. Quibus, ut saerilegis, irata et belligera v0ce has diras est imprecatus 2 Ut quidam fuerunt, m0nstra hominum, qui de iis immortalibus impias salsasque opiniones prodiderunt, ita n0nnulli tam pr0digi0si iamque
Vecorde eXStiterunt .... ut Seribere auSi Sint M. Ciceronem parum integre atque improprie atque inconside
Quintiliani 5 temp0ribus haec eadem ludi0rum divortia adhuc plane vigebant : inter Asianos et Atticos
oratores decertabatur; quorum in medio stabant Bh0dii, quoddam temperatum et ex utroque mixtum dicendi
1 Seneci, Suasor. VII, praefat. IIl declam. 2 A. Gell. lib. VIII, cap. I.
genus asseclantes. In his autem c0nlr0versiis tum primum exagitata sui illa de Imitalione quaestio, unde tot bella p0stea ex0rta Sunt. Iam tum etiam SSe ceperant Cicer0niani, qui, ducis tanti vestigiis litui de ac superstiti0se insiStentes , ejusque Verba et habitum magis
quam Sensu et animum reserenteS, Se ad Summam eloquentiae laudem provectos esse destimabant, dum in clausula posuissent Esse Videatur. Qu0squidem irridet Quintilianus, quamvis ipse pro Ciceronis ita, moribuS-que et ingenio saepius s0rliter, sed sano judicio et omni remota Superstitione, dimicaverit. III Ex illo tandem discordiarum aestu ac tumultu emersit haec tanti oral0ris fama in dies major et ipsis rebus Romanis SupersteS. I liam apud Ecclesiae patres in hon0re sui habita, cum Tertullianus hujus eloquentiae elidiis aliquando se nimium indulsisSe lateatur. Qua p0Slea negleXit, ut magis christianam, id erat magis incomptam et rudem, orationem adhiberet. Me dide etalis temporibus, Cicero cum Boetio, Martiano Capella delerisque rhetoricae magistris in el0quentia regni partem obtinuit Sed recentiorum auctorum contagio et sch0lastica barbaria sui corrupla ejus mera et candida latinitas. Postremo Romanae eloquentiae parenti mitius coelum et, ut ita dicam, altera vita illuxit, eo tem pore quo bonae arte in ur0pa iterum morescere et an liquitas e tenebris ac situ coepit excitari. Tunc enim circa Cicer0nis memoriam et per Inaxima Studia, in Italia primo, exarsere. Iam e quarto decim saeculo Petrarcha ejus epis l0las pio studio colligebat; P0ggius vero ad ipsos Galliae fines properabat ut n0nnulla ejusdem Scripta e muSeorum pulvere excita, velut ign0las terras,
12쪽
IV. - Huic renascenti Ciceronianorum saeti0ni obstitit primum Angelus Politianus, vir doctrina et ingenio singularis, Graeca Latinaque et Italica lingua disertissimus, Suae elatis decus ac pr0digium. Qui quidem vel ingenua quadam animi libertate, vel suarum ipsius virium fiducia retus, eorum timiditatem et desidiam increpat, qui 3tilum, quasi panem, frustillatim mendicant, nec ex die s0lum vivunt sed in diem sibi enim longeli 0nestiorem videri lauri aciem, aut ilem leonis, quam simiae, quae lamen homini similior sit. Non sum Cicero exclamat, sed tamen mei rim, l). Hac scilicet libera et aliquando aspera linguae fiducia amicum et 80dalem Paulum Cortesium, isto morbo laboriantem, admonebat. Ille vero, Ciceri0nanae Superstitionis tenax, cujus gralia epistolas ad Tullii exemplar expressas collegerat, acriter
Imitationis causam egit epist0la quidem eleganti bellula et argutula 2), ut ait Benibus, sed majore verborum quam arguments rum vi et p0ndere his scilicet objectis qu0d ex imilatione omne artes ortae Sint, neque aliquid in intellectu sit qu0d ante n0n superit in sensu addito praetere, se mullo magis malle Tullii asseelam
aut simiam esse quam cujusvis silium aut alumnum Ineunte proximo Saeculo controversia ista inter Ioannem Franciscum Picum Mirandulanum et Petrum em-
bum ren0vata est. 0u0rum alter, tum doctrinae varietate,
tum ingenii s ducia, P0litiani suique avunculi discipulus, recentioribus litteris liberum spatium et peri culosam novandi et inveniendi aleam vindicabat alter vero, pila Veterum cultor, Imitationis cliens et patr0nus, intra perpetuam unius auct0ris, ac maxime Cicer0nis aemulationem, Versari ratorem ubebat vir deterum eximius, de quo p0stea plenius ac susius dicendum erit. Utrinque igitur, etsi jam servebant ista studia, pari tamen ingenii humanitate et animi modestia de Imilatione disputatum St. Picus Mirandulanus orationem, vel potius, ut ipse latetur, Serm0nem, intra Se aut Septem horas extemporali estinatione, a qua longe abhorrebant Ciceroniani, c impositum prior ad Bembum mi sit l). seu inipusculo, licet brevi et modeSto, On- nullae quidem novae et audaces eminebant sententiae. Etenim contendebat si Virgilium ab Ennio plura sepius mutuatum esse; ingeni crescere verilis quum decreScere,
et hominum studia semper in melius progredi debere; cuique ver intuli, cuique homini, ut propristinc in
dolem propriusque Sententias, tu proprium sententiarum habitum et cultum esse niuic ut responderet Bembu Selegantem, accuratam, Scitamque et omnibus Tulliunde facundiae leporibus c0nditam edidit orati0nem, qua Simul et animi cand0rem, et ingenii urbanitate in et ni
in iam in tentanda via timiditatem declarabat 2 De meo, inquit, unim tantum tibi ut sirmure possum nullum in me stili formam, nullum diotundi simulacrum antea
13쪽
insperisse, quam mihi ips mente et cogitatione legendis
veterum libris, multorum annorum pati0, multis latoribus a longo lsu Xercitu ti0neque confecerim. uippe objiciebat aemulationem cum Imitatione Semper conjunctam esse, abSurdae autem agi, Si qui meliorem viam quaereret quam illam quae a Cicerone, nisi in Venta, at certe per eum laeta esset amplissima et illustrissima. Quadam lamen animi et linguae verecundia fatebatur se lapsilan erravisse l), 0nnullis etiam lepide adjectis ad sodalis sui doctrinam, ingenium et amicitiam celebranda. Isti vero blandientes aeulei 2), quibus Pleus se leviter pungi et jucunde titillari praedicabat, prima jam insurgentis belli erant irritamenta. 0nh0 diu placido et incruent marte decertatum est. 0Xenim atroci0ra partium studia, ambitio, ira et alia pe8sima aut absurda invasere. Quibus excitandis ut lax ad-
1 α Quanquam ego non is sum qui me falli non putem p0Sse. η 2 orat sec. ad Bemb.
V. - Η0c saeculo, inquit Erasmus l), nesci qu0satali tumultu seorsum de0rSum miScentur omnia, Sive christiana religionis studium inspiciaS, Sive monarcharum ac rerum publicarum conditionem reputes, sive litterarum rationem intueare, Pr0seet cuilibet in universum aetatis illius Erasmianae mores et ingenia inluenti hoc maxime apparebit, omnia, quddeunque Sint, in partes ac turbas verti. Sui enim litteris ipsis sunt tumultus, sua bella lacliones, dictaturae, triuia iViratus vix etiam manibus abstinetur, ut erro et igni Aristotelis aut Ciceronis decus ac memoria ab injuria vindicen tur. Nunquam in vivos pr0mpli0 fuit ira, neque in m0rtuos pietas atrocior. Abh0c autem tempore jam luna discordida exarSerant, qu0 0nae artes coeperant in Eur0pa iterum sitore S cere u Alii 2 enim pr0rsus n0lebant quidquam pol ill0ris litteraturae reviviscere, ne quid ipsi nescire viderentur. Bursus alii mili0res R0manam linguam utcunque laturi videbantur, Graecam et Hebraicam nullo pacto recipien
14쪽
dam arbitrabantur . . u0s ut refelleret Erasmus primum ab adolescentia comp0sit et p0Stea editi l anti-barbar0rum libro in aciem proceSSerat Vix autem rem0la barbarie cum novis Studiis liberius spatium et miliora sata patere viderentur, litterarum rempublicam jam 0rentem aerius invasit domestiua illa Ciceronian0rum pestis, et ex Italia per totam Europam cwpit evagari 2). Cui quidem gliscenti m0rb consilii ac risus sui medietnam asserre aggressus est Erasmus, idem ille barbarorum inSed talor, summu vir fama, d0ctrina et ingenio, lepidissimus omnium ridiculorum castigalor , liberialis amans, omnigenae vel religionis vel litterarum super Stili 0 ni insensus nunc in expellendiss0rdibus scholasti ciS, nune in uendis ipsis contra recenti0rum fastidia Ecclesiae a tribus aut Media Tinis ingeniis acerrimus, cujus ea singularis fortuna sui ut, restituenda pacis Studi0sus, perpetus bella ex bellis sereret, et a partibus ac saeti0nibus abh0rrens, quocumque manum adm0Veret, ibi simul exellaret tumulius et incendia. VI. Ilis temporibus, inter bonarum artium fautores duae in Eur0pa erant praecipuae, ut ita dicam, eruili torum gentes, cum studiis, luminibus terrarum ac m0ntium Se-
1 α Nondum annum vigesimum alligeram, cum hoc operissum aggressus Pauculis deinde post annis visum est in dialogum retexere, quo lectio minus edi haberet operis summam in qua tuo libros digesseram. Erasin. Joanni Sapido suo. anti-barb. lib. praefat. Cum autem primus liber surto subreptus, inscio auctore ipso, LoVani excusus esset Erasmus aliud ejus exemplum politius et excullius in lucem edi curavit. Quem ex quatuor libris solum
2 remanc febrim nobis immisit Italia, ne qua pars esset inma unis
paratae. Quarum altera ex antiquorum libris sententias, argumenta, re S, et qu0dam m0d0 Succum, neglecto saepius ora li0nis cultu, exprimebat altera c0ntra, anxio imitandi studio, verborum e0ne0rdiam, juncturam et colorem apud eos magis sectabatur. Illa Scilicet Transalpina, cujus principes erant in Gallia Budaeus in Anglia Morus, in Germania Melancht0n, in Batavi Erasmus haec autem Cisalpina vel Italica, cui praeerant Bunamicus, Egnatius,M 0ragius Nig0lius, 'etrus Vettorius, clarissimi hetores l): Christopla0ru L0ng0liu S, non genere quidem, sed ingeni et vita, latus Le Decimus ipse Pontifex,
oral0 et aliquantulum, ut ex Versibus in Lucretiae statuam e imposili liquet, poeta Ciceronianus, Ponliseis que maxime familiares et Scribae ad0letus, episcopus Carpentoraclensis, et BembuS, de qu0jam an tu pauca diximus. Is quidem Ciceronianae legionis l0nge ante alios sui dux ac princeps, hoc caeterum c0gnomine Vere dignus, tum ingenii humanitate, tum doctrinae varietate, tum orationis leporibus, quo ex ipso Tullianae a cundia lanie purissimo excepisset cui Sane n0nnullus fuerit serm0nis sucus et major verborum quam Sententiarum cura sed tam amabilis, ut nescio qua dicti0nis et animi urbanitate nos mulceat ac devinciat. In hoc tamen vituperandus, qu0d desius minime videatur Christianus . Sive ad semi- paganas dicendi formulas, sive ad carminum lasciviam, Sive ad vitae licentiam, quae suturum cardinalem parum decebat, respicias. Apud
Ital0 pauci quidem Angeli P0litiani et Pici Mirandulant
15쪽
partes secuti sunt l) vicit Bembi lacli0, et, adjuvante hinc Summi P0ntificis gratia, illinc gentili superbia, lota
Italia iacta est Cieeroniana. Quod Sane minime mirum, si hujus gentis ingenium , 0re et Studia c0nSideres. Quippe quae milibus aurium et ocul0rum deliciis dedita, uti decebat musicos, pictoreS, artiseeS, rhetoreSac poetas, quibus plus ingenii quam rationis erat, exlerioris cujuslibet 0rmae lepores sectaretur. Ubi enim Mediae talis s0rdibus ac nebulis essulsit illa clara puraque antiquitas, Italorum ingenia fascinata sunt. Neque obliviscendum hanc aetatem suisse, qua Raphael et Michael Angelus isti maximi pulchritudinis et formae prae-c0neS, ex Sliterint hanc, qua eodem aestu Italia serve re quo Gr ecia, cum olim ad Phidiam pulcherrimum puellarum storem , artis specimen et exemplar, milleret hanc landem, qua ornarina, altera Aspasia, in Vaticano ipso, iuxta summi Pontificiscathedram, Leporum ac Venerum regina, domicilium haberet. Quemadmodum igitur ante illa marmorea et aenea Signa, humo et ruderibus essbssa coeloque reddita, vel ad veterum imaginem expressa, ita ad hanc liquidam et candidam antiquorum script0rum VenuStalem omnes admiratione devincti obstupebant. Inter haec autem inebrialiae gentis studia n0nnulla aliquando incidisse deliramenta acile concipi p0teSt. VII. - Ε hoc tanto munditiarum amore m0X 0Ventum est, ut quidquid vel neglectiorem, vel Spe -
1 Majoragii cum Nietolio de Ciceronis Paradoxis ontroVersiam ex consilio omisimus, quae magis privata iiii quam publica, nec cum universo Ciceronian0rum heu nobis videtur cohaerere.
riorem cultum redoleret, lastidiretur. Sic Divus Ber- nardus, Thomas Sc0lus , maxima illa Mediae Etatis lumina, pro nihil liaberi coeperunt. FaStidium autem, ubi viam sibi fecit, alius serpat neceSSe St. Itaque, his prim i declis, m0 etiam Ecclesiae Patres eadem delidali0ris judicii superbia negleeli sunt Bembu enim, si Thomae Langio caeterum male certo auct0ri, qu0d Germanus et Lutheranus fuerit, creditur s), amico cuidam suadebat ne Divi Pauli epistolas, qua epist0lamas vocabat, legendo frustra tempus tereret, et Sui Serm0ni c0rrumperet elegantiam. Idem ille, omnibus mixtis sacris profanisque, et recentiorum temporum rebus et moribus ad veterem dicendi habitum expressis, in Venetorum hist0ria hujus rei publicae senatum indu cit, ad Iulium Pontificem scribentem, ut Diis immortali
bus considat 2 , quorum in terris vicem gerit Alias, in
epist0la qua me anatenses i0l0n0. increpat qu0d, struendo in Lauretanae Virginis h0norem aedificio, putridum lignum tribuerint, eos r0gal ut melius mittant, ne tum n08, inquil lum etiam Deum ipsam inani lign0rum inutilium donali0ne lusisse videamini v Omnes autem summi Pontificis n0mine editae epistolae aut decreta, non amat Christ0, sed ab Urbe condita, idibus ac
l) Langit oratio contra Italiam p. 783. Apud oni hujus dicti testis adhibetur Scipio Gentilis, Comment ad Epist. Pauli ad Philem. p. 40. 2 Venet. Hist. lib. VI, VIII et Seq. Bis verbis in oct. lib. Antonius inius senator orationem incipit: α Dii immortales, qui acta et cogitationes nostras prospiciunt, irati nobis insensique Sunt. DLauredanus autem reipublicae princeps Postremum est ut Deos omnes rem, teque in primis, Marce, urbis hujus parens ac
16쪽
kalendis inscribuntur. Praeterea multas ab eodem detractas, quas derideret, Iustus Lipsius in centuriis suis
rec illegit l). Sic , exempli gratia, apud eumdem dicitur rex Thracum qui caeteris Turcarum loysius, ut magi ρωεια - Gallorum rex, qui alias Ludovicus Fides autem atholica nonnisi Persuasio est; Xo0mmunicatio, aqua et igni interdictio Peccata m0ritur remittere, eos superos manesque illi pluestre Roma igitur illa, christianae religionis sedes ac domicilium, arx illa sanctissima, cui verae Fidei lutelam custodiamque Divus Petrus commiserat sebat Semi- pagana, ita ut Pontifex ipse, Cardinales, Episcopi, the0l0gique nihil nisi Platonem, Homerum et Ciceronem, Jovemque pro Deo, Numina pro Sanctis, Ap0llinem pro Christ0, Dianamque pro Virgine perpetuo sabularentur. Hoc modo ex0rta sunt eruditorum, ut ita dicam, Saturnalia, quibu agendis pariter ac promiscue Capit0lium et Vaticanus, theatra et templa quasi propria fiebant d0micilia Zenobius autem Acciai usus dei edebat qua Leonem decimum Luminare majus Ecclesiae, 0li Seu Phael, c0mpararet. Paulo post etiam, sub Clemente Septimo, horum tem porum celeberrimus poeta Actius Syncerus Sannagarius in Sacro poemate, qu0d inter scenicos ludos in theatrosuit decantatum, omni p0put plaudente, Virginem Sibyllinis libris intentam et Pr0lea de Christo vaticinantem inducebat:
Ilii veteres de more sibynae In manibus Ipse mihi haec quondam, memini, dum talia mecum 1 Cen 2. apisi. 57.
Saepe agitat, repetitque volens, narrare solebat Caeruleus Proteus si)
Cujus operis in ex0rdi Musas ipsas, quasi Virginis
Sanctae germanas, hi maleSanis Versibus inv0eabat
Quandoquidem genus e caelo deducitis, et vos Virginitas sanctdeque juvat reverentia famae, Vos igitur, seu cura poli, seu Virginis hujus
VIIL Relegatis autem hinc Mediae latis ingeniis.
illinc Ecclesiae Patribus, in dies vero crescente ista fastidiosa deliciarum curi0Silate, 0 etiam Veterum auel0rum saetae sunt proscriptiones Pauci quidem in honore, nec mullo p0S Cicero unus, caeleri exierminatis, dicendi pater ac princeps habitu est. Culus in vocibus, numeris, pedibus, m0di et clausulis reserendis, tota ingeniorum studia morata sunt. Sic adolevit ista delieatissima Ciceronianorum 80cietas bellula, Scitula , lepidula et plerumque ani Serm0num leporibus veneribusque immoriens, quam Erasmus nobis ostendit perpetuo des,
dentem in Cieeronis myrotheeiis a rosariis et in illius sol aprieuntem 2). Inter has igitur perosae latinitalis
exercitationes inani trepidatione aestuabat illa gens, et summam vitae selicitatem maximumque ingenii fructum sese adeptam fuisse arbitrabatur, Si modo l0ngissima hiemis nocte unam aut alteram verborum juncturam ad Ciceroni exemplar expressisset. Quippe B0n amicus declarabat se malle Cicer0nianum quam Regem aut Ponficem esse: Bembus autem sibi p0ti0rem videri Ciceroniane scribendi facultatem quam Dueatum Mantuanum.
1 De Pari Virginis, lib. I, III. . 2 Erasin. Ciceron Dial.
17쪽
Quinetiam eo res brevi pr0ce88it, ut embus ipse, vir placido et imbelli ingenio a Suis praeVerterelUr. Namque, inS0lescentibus animis, 'Italorum laeta est conjuratio, his scilicet pusilis icti foederis conditionibus primo, ne quod verbum, nisi Tullii auctoritate Sacratum, proferrent secund0, ne quemquam nisi Italum Ciceronianorum numero adscriberent. Ipsi enim, quasi patrio jure Tullianae facundiae haereditatem sibi vindieantes, caeteros Europae doctos ut Barbaros habebant, et Brenni aut Arminii nepotes praepostera superbia fastidiebant, objecta scilicet, n0 Sine quadam verbi invidia, Gall0rum et Teutonum appellatione. Itaque edicto vetuere ne in
publicis talia seli0liis legerentur Budaei aut Erasini
opera, illuSirium Virorum, quorum n0men his temporibus per omnium ora volitabat; qui vero in Romanarum
litterarum republica h0mines novi et inquilini cives Italis videbantur. Ergo illi ser0cissimi vernaculae latinitatis
salellites excubias agebant, ne X lernus Sermo e Gallia aut Germania priesertim Alpinos sine transcenderet, et Ciceroniano candori labem ad Spergeret. Unus tamen inter Barbaros, Christophorus scilicet Longolius, Singulari quodam dono, civitate Romana donatus suit, non ero Sine multo lab0re, multisque
controversiarum ambagibus l). Quiquidem ut 0sd0cet Paulus Jovius 2), si aureo Leonis Decimi p0ntili catu Romam venit, adeo dissimulata ingenii pro sessione, ut rubro pileo et adstricta penula semi-Germani militis habitum mentiretur, quippe cui mens erat aVide
peregrinanti prisca felicitati m0numenta Speelare, Serulari ingenia, bibli0lhecas exculere , atque illud demum eruditin ensurae judicium quod frustra libi quam sub
Romano uel quaeritur, certiu atque liquidius adspicere o uibu autem prooemii quot et quantis piaculis opus suerit, antequam Sacr0Sanelae Cicer0nianorum cohorti adscriberetur, quasi an liqua Cereris aut Bacchi orgia adiret, vix cogitari potest. Nempe primo Teuto nicae originis labem eluere, 0 etiam SacrilegaS laudes quibus Bud eum et Erasmum cum Itali comparatos extollere ausus esset, abdicare debuit. Denique post longissimam quadraginta dierum X Spectationem, in Cap0tilinam arcem admissus, duas Solemne orali 0nes habuit, quibus haesae majestati crimine e purgaret, magnu quidem Verb0rum apparatu et siet animi paV0re, quasi de capitis periculo dimicaret, hoc scilicet gravi et magni sic usus exordio m Quod per hosce quadraginta dies a Deo Opt. Max precatu Sum P. Con- Seripti, ut, si eo in Senatum p ipulumque Romanum animo semper fuissem quo mortales omne esse deberent, daretur mihi aliquando ad perpetua illa et planeh0stili accusatorum me0rum inseciali 0ne re Spirandi spatium ut h0 in oeo, et accusationem tuto refellere, et innocentide mea rationes vobis libere explicare p08Sem: id ego mihi hodie tandem, singulari veSli 0 0n Silio, tum etiam beneficio vide0r consecutus qui me, qu0derat quidem equitate vestra dignissimum , Sed in tantis adversari0rum meorum opibus, mihi h0 temp0re minime sperandum, praeter omnium opini0nem, ad causam hac in arce Capitolina dicendam admisistis v
18쪽
culentae ac numerosae, sed praepo8lerae latinitatis sarra gine, nescio qu08 Patre Con Script08, Consules, Tri bunos, Ediles , Praet0res et Gladiat0re etiam, quorum vim timeret, vigilans ille somniabat. His tandem meruit diei Ciceronianus. Idem etiam ad Tullii imitationem amicis epistolas, et in Luthera n0 Philippicas orati0nes, quarum Una XSlat, conScripserat. Nobilis quidem ille juvenis , et admirati0ne quam riSu dignior, qui per multos viae lab0res, ut Italiae cael frueretur, ad 0narum artium laniem venit, Sed in vacuo et jejuno imitandi studio ingenii vires consumpsit, cum ad meliora natu videretur Ita vix repressa barbariae Seholasticae impotentia , altera d0minali bonis artibus impendebat. IX. - Contra aulem hanc laniam lymphatae geniis insolentiam Erasmus primo Budaeum , Summum TranSalpinae doctrinae ducem, Ir Gallia simul et Germania signa moturum SperaVerat; eique etiam, quibus animum inflammaret nonnullas miserat epistolas Cum
autem ille, etsi c0mmilitium suum p0llicitus l), vel simul latum incuriosus, vel secretioribus studiis deditus, castris exire dubitaret, rasinus isti garrulae Italorum legi0ni bviam ire c0nstituit. Quippe qui acri ingenio, expedit0que Sermone et levi Salium ac jocorum armatura Semper ad pugnandum paratus, jam antea missile letum Saepius projeciSSet, cum haec verba ocan-d040leret dictitare : Decem annos consumpsi in legendo Cieerone. Quibus per ludum ingebat Echo graece re spondere 6υε, id est, 18m, Nunc vero gravius aliquod belli tormentum meditabatur. Ergo licet senior factus
aegerque ac sessus, jam Barbar0rum sp0his nobilitatus, haec nova suscepit Slipendia, non sine tamen quodan animi ang0re, quasi invitus suum caput inimicitiis ac periculis iterum objectaret. Namque, 0Stquam se cum vetere illo Virgilii Entello comparavit u Erasmo, exclamat, in arena moriendum l). ii Quasi vero non satis esset tum Bedde et Meandri invidiam, tum Lutheriet inc0lampadi urores, tum imperiosam Sorbonae auc-t0ritatem tum Sanctae Cathedrae ipsa sulmina in se con- ei la88e, 0ntra hujus novae actionis copias etiam illi erat decertandum si Cum multis excetris mihi res est, ut Andreae iciat scribebat, lethale virus emantibus,n0n Septenis, Sed Septies millenis capitibus 2). , Sed dum haec innia Secum volvebat, jam alea jactu erat: quippe, ut istum alterum Rubiconem transiret, multae
Prim scilicet pr0prii nomini cura,
cum ipse ab Italo quodam Lili Giraldo Germanicus inter Latinos maligne dictus esset. Praeterea suadebat insiliis libertatis am0 ut grassantem istam tyrannidem reprimeret. Ipse hunc usum, a plerisque doctis adoptatum, ut idibus et kalendis suas epistolas notarent, non Seculus fuerat. Neque inter eas angustias coerceri b0nas artes aequo animo tolerabat, ille qui Cornelii n0stri instar, hujus antiquae legis benescio utendum censebat Re8tringenda odia, favore ampliandos s Cum autem ipse erga aeteras gentes albin amussis ossicio
19쪽
sese ungi saleretur, doct0rum rempublicam montium ac fluminum terminis dividi, partibus ac lactionibus distrahi et inci .e γαρ υ verti meriti indignabatur. Omnes enim aiebat cives inter se habendo ac SymmySlaS, quicunque iisdem studiis initiali sint s). Adh0e etiam limulabant tum ab omni re ac religi0ne, qua sani judicii
fines excederet, abhorrens animia S lum bonarum ar-lium cura, quae in pejus trahebantur lum etiam Christiana fidei etsi nonnullis apud Erasmum suspeelius h0c visum fuerit studium 2 , eum Lutherus a caeteri ab I eclesia dissidentes R0mam, hanc alteram Babyl0nem Paganitatis arcem et caput fieri pi dedicarent. Denique
h0rlabatur ipsa, quae in omni re dominatur, necesSitas. Etenim embus I 0ng0su ac deleri isti exquisitissimae latini latis aucupes, ita et temporum intervalla sibi constituebant, ita ut circa unam limandam epistolam aut 0rationem longa n0cte dies iliae contererent. Erasino vero, qui qu0dam modo Eur0pae publicus orator haberetur, qui plerumque Un0 lan pede, ut ait ipse, raptim et cursim Seriberet, non Vastabat Verborum ambages ac juncturas diSquirere. Praeterea non de Patribus conscriptis ac P0pul R0man0, nec de tribunis aut gladia-l0ribus, Sed de praesentium temp0rum rebus, c0mm0diset 0ribus, quotidie illi disputandum erat. Qui quidem
sill , non quaSi calamistr0, Sed gladio magis utebatur. Itaque aeri, vivid0, plurimi et ex temp0re fluenti, qui recentioris aetati nece SSila libu responderet, Serm0ne indigebat. Cum autem n0ndum esset ulla nova lingua
1 Germano Brixi Epist. IIasit. 6 sepl. 1523. 2 4 Subolet autem et aliud liiij ii nomiius Plaetextu geri, nimirum ut pro Christianis reddamur Pagaui. Cici, Dial praefat.
qua suppeteret, Latinam , 0n ut ex Si in clam elim0rluam , sed ut Vegetam adliu et pubescentem , ideoque mulandam ac dilandam, acceperat. In hac ver periculosa n0vandi via quatenus impune progredi liceret satis quidem docuerat Seh0lastica Barbaries Majore certe detriment quam fructu res depius agebatur. Sed 40dextra c0ntro Vei Siam p0Sit a fatendum est lamen hanc Erasmianam ali nil a latem nesci quid vividius spirare quam illas manes et l0nge qui Silas L0ngotii ; uterorumque mundi lias de apte dicere el0quentiae pro
X. His igitur uanibus causis perm0lus, Erasmus cer0nianum dialogum, quo suam simul et libertalis
causam ageret, composui si . Quo quidem in opusculo lepidissimis ingenii lascivientis salibus et odis condito multa qu0que seria et ii a judicii sagaci late expi essa vel de Antiqu0rum mi latione, vel de ratoria 4rtu praecepta, qualia Penelo postea descripsit, contineba niui . Illud autem J0anni Lia leno eui jam antea Tu Seu lanarum
quaestionum editionem obtul erat, tanquam ejusdem pie
talis len0re nec sine consili 0, dedieavit Xamque in Praefati0ne si adm0nebat sibi non hanc montem fuisse ut eluquentia candidat0s a Ciceronis imitatione deterre ret, nihil enim insanius s0r sed lanium ut isto ma ni Orat0i is simius, qui inepta fili assectatione ejus lineamenta, nec Ver0 animum, resert' Studerent se contra si 14seb. 1528. trinui emper, ut liuii adnaoli citeri qua nil ibo lauueni se is i. '
20쪽
ad id enisum suisse ut ostenderet quo paci Cicero vere posset exprimi, et ejus facundia cum Christiana pietate copulari. Neque illa certe Ciceronis admirali jure in
dubium vocari poterat, cum ipse in Tusculanarum quaestionum praelatione, apud hune 0manae eloquentiae principem non modo divinam quamdam sermonis elicitatem, sed etiam eruditi pectoris sanctimoniam laudaret, et in Convivio Beligioso, eodem inter Sanctos cum Socrate p0Silo, sere exclamare Dive Cicero, ora pro nobis sis fortasse alius se undi spiritus Christi quam nos interpretamur. Et multi sunt in con80rtio sanctorum, qui n0 Sunt apud nos in catalogo Non p0ssum legere librum Ciceronis de Senectute, de Amicitia, de ossiciis, de Tusculanis quaestionibu S, quin aliquoties X0Sculer eodicem ac Venere Sanelum illud pectus asstatum caelesti numine. Collo l. amll. Conu Bel. 524. Praeterea tot congestis in Barbaros telis, tot editis illustralisque antiquorum operibus Sati Stulos quidem et amplos vades dedisse videbatur. Sed moriales, ut ait Sallustius, plerumque p0Strema meminere. Jam illa, quae quondam bonarum artium au Saperitus uerat stipendia, in oblivionem ceciderunt. Continuo publicus hostis actu est, an quam Si
Minxerit in patrios cineres, aut triste bidental
Quaenam vero uerit haec belli machina, unde, velut ex equo Trojano, tot irae, Simultate ac certamina delapSa Sunt e X planandum.
XI. - Dial0gus ille Ciceronianus in tres partes di- id potest, quarum ut cuique Sua Si materia, ita Spe -
cies propria et diversa. In prima scilicet sabula quaedam agitur lepida et aceta, nonnullis Molieri l0eis haud impar, cujus parte tuentur tres personae hine Maoponus Ciceronianae pestis contagio laesus inde Bul horus, vir recti judicii, iij v insaniae censor astigat0rque; quem juxta equitur comes et socius, secundas illi partes agens 'pologu8, qui eumdem morbum mentitur, ut eXempi Su 908 lea, communieala etiam medicinae contagione, ad Sanitatem secum reducat os0ponum: ab his igitur tribus pers0nis dialogi nodus inelio atur. Cujus in prooemio, Velut in proscenio, ante nostra ora traducitur Ciceroniani persona nonnullis Sane lineamentis et c0loribus maligne sueata et delat mala, quam SVS-linet 080p0nus, homo quondam hilaris , obesulus rubicundulus et omnibus leporibus calens, nunc Verom0r0SUS, XSanguiS, pallido re cavalisque oculis iam
miserrime inexplet nymphae cujusdam, Tullianae se licet, amore colliquescit. Quibus aulem laboribus, quot et quantis vigiliis ac lucubrationibus, antequam hanc adiret, sibi proludendum fuerit, dinumerat. amque jam ann0 Septem totos nihil attigit praeter Ciceronianos libros, a caeteris non minori religione temperans quam Carthusiani temperant a carnibus. Ex his autem per hoclem p 0ris spatium assidua lecti0ne plurima volumina, suturae latinitatis suae materiam, extraxit, quae duo bajuli Vix tergo gestarent vel pr0be clitellatici aliud scilicet de omnibus Cicer0nis oculis, aliud de pedibus u quibus incipit vel sinit commata, cola, period0s , aliud de variis m0dis, quibus verba usurpantur aliud de verbis deflexis, derivatis et comp0sitis. Omnes denique hujus el0quentiae l0sculos c0llegi ut, quibus pusset, l0eis in-