De Ciceroniano bello apud recentiores commentariolum [microform]

21쪽

gereret. Praeterea Salutandi aut resalutandi, eons0landi, adlidi landi, laudandi et dies rnensesque n0tandi formulas, quas epist0larum initio velini addat, in promptu habet. Hi omnibus paralis, n0n sine quadam animi trepidali 0ne ad Tullianam imitali0nem accingitur ille, cui Summa sit vittae elicitas, si modo hujus speciosi nominis decus vel septuagenario contigerii. Ad hoc vero multa Servanda et cavenda sunt. Ita levissimo cibo, tribus scilicet aut quatuor paSSp uva acinis, utitur; vin etiam

abstinet, ne hujus ebullientis nebula mentis aciem obducant. Idem museum habeto in inlimis taedibus densis parietibus, geminis et soribus et senestris, rimis omnibus gyps pice que diligenter obturalis ut vix interdiu lux aut sonitus ullus possit irrumpere, nisi vehementior

qualis est seminarum rixantium aut fabrorum serrariorum , ne u Sei quidem l0eum reliquit, neque X0rem duxit, ne aut ipse a Studii aV0 daretur, aut UXO neglecta maritum quoque negligeret Cicer0nem Vero nume0 mitem, ostium ac contubernalem sibi constituit, cujus opera, imagines, n0men, ubique in atrio, in mus eo, in cubiculo versantur. Omnibus autum horis aut diebus promiscue Cieeroniano labori vacare non licet' quippe densior aut rarior aeris temperies, coelique p0 Silio et lunae desectus et lab0res, multa possunt obstare vel adju

vare.

Mullis i peterea, 0ei causa, adjectis, 080p0nt Sinanes hujus suae perosi artis nugas candida quadam animi simplieitate prolitetur. In hoc auten dialogi pr000- mi sere unus partes agit cui interduim Sueeurrit Bul0ph0ru S, ut pauca Sciscitatus, Socrati more l)lerumque in Platonis dialogis, ejus consessionem elleiat. P0Slea

ver ipse verba adit, ut contra disputet unde bullae

XII. Illa quidem, plima et maxima, n0n modo sales ac su etiaS, Sed plurima quibus immoreris dignac0ntinet argumenta Prim enim de Imitatione agi ur. Ilanc vero controvei Siam quaSi per ambages furtim aggressus Buleph 0rus, X08090n in mem0riam Zeuxidis, illius celeberrimi pie loris, exemplum revocat. Qui quidem ex omnibus necta partibus pulcherrimas puellas ad se venire jubebat, ut hi omnibus comparati S, Venerem Suam est ingeret ita cuique scribenti vel dicenti hine et inde n0n ab uno vel Cicer0ne, quam Vi praeStanti SSimo, perseela et ab80lulae el0quentia Simulacrum petendum esse Νihil enim his in terris persectum h0 vero artis cujuSque pr0prium, ut Semper aliquid excelsius ultra res ipsas e0gilet. Sic apud ipsum Tullium multa suisse vel ab arqualibus et amicis reprehensa tum a Brulo tumidam et Asiaticam ubertatem, tum a Catone salium sacetam laseiviam, tum alia qu0que ab Attico, cujus ipse unguiculos et Diimulula cerulas se metuere scribit Νeque illud mirum quod si enim, ut ait Elaeeus,

Quando bonus dormita Η0merus,

cur n0n ille qu0que d0rmitaret Ita Ciceronem in quibusdam libris, quemadm0dum in Rhetoricis ad Herennium, ibi imparem videri, et n0nnunquam etiam sere in soloecismos incidisse cum dixerit nunc u Erat animus ud te scribere thi, nunc u In pote8tutem esse pro

s Falsum erimen uocinim proprie dicitur.

22쪽

- 24 in potestat s et multa alia praeterea Neque sane tum optimum poetarum fuisse cum exclamaret

O fortunatam natam me consule Romam l

ua vero maxime soloecismi criminatione atrocissima tempestas in Erasmum exorta est. eque desuere etiam qui hunc misellum versum, toties et plu aequo decantatum, ut praestantissimum et auribus jucundissimum, tueri contenderent. De hoc autem infra dictum erit:

interim controverSiae Summa reSU matur.

Bulephorus igitur, postquam admonuit Se quidem non in Ciceronem invidia locutum, Sed magi ne male n0Stros amore collocemus, et Ixi0nis inStar, adamala Junone, inane nubis simulacrum amplectamur, quibus tandem legibus proba et aequa constet imitatio, disserit. Hanc scilicet dissimulandam, non vero ostentandam neque in verbis, Sed in rebus ponendam mon igitur reddenda tantum Ciceronis lineamenta, habitum, dictioneS, eorum discipulorum more qui adductis humeris Plat0nem aut subbalbe dicendo Aristotelem reserebant; sed magiSSenSuS, argumenta, SententiaS, rati0ne denique, quibus maximus orator actus eSt, recipienda, ita ut ejus ipse animus in nostris Scriptis spirare videatur. Illud enim imitandi genus simiorum, hoc Vero h0minum, proprium esse. Nec salis quidem fieri si modo inani

verborum concentu audientium aure recreentur u lurimum enim, inquit l), interest inter histri0nem et

oratorem. Illi delectaSSe Satis est hic etiam prodesse studet, si modo vir bonuS St.

Qu0 modo igitur pr0sit orator, nisi apte ilicat quod eloquentiae maximii in est ' uomodo vero apte diei pos- Sit, nisi sermo personis aut temporibus e ingrua empe ex qu0 vita decessit Cicer0, in his terris evenere nux aeres, n0vi Sus, n0Va huminum Sucietas, n0va denique religio orbis sere lotus Christianus saetus os t. 0 vis igitur verbis utendum. Omnibus enim ita mula lis a renovatis, si quid froniis, exclamat Buleph 0rus l) habeat illo, qui a nobis exigat ut per omnia Cieeronis more dieamus Redda isn ibis prius B 0mam illam quae fuit lim reddat Senatum

et Curiam, Patre conscriptos equ0Strem ordinem, p0pulum in tribus et centurias digestuma reddat augurum et aruspicum collegia Pontifices maximos, Elamines et Vestales, Ediles, Praetores, Tribunos plebis, Consules Dictatores, Caesares, comitia, leges, sonatus -eonsulta plebi Scila, Statuas, triumph08, ovationes, supplicati0nes, sana, delubra, pulvinaria, saerorum ritus, Deus Deasque Capit0lium et ignem aerum reddat provincias, col0nias, mancipia e suetos Urbis rerum domi nae . . Sed jam nunc Roma Roma mn rat . . . . Christian0

mihi dicendum est apud Christian0s de religi0ne Christiana num, ut apte dicam, imaginab0r me vivere caelate Ciceronis, et in frequente senatu, apud Patre c0nscriptos, in arce Tarpeia dicere et ex orationibus, quas in senatu dixit Cicer0, 0culas aliquot, s guras et numeros emendi abest uiis secti et odi hiis maxime L0ngultum ejusque aemulos increpabat. 'ost hanc autem vividam et saeundam exclamationem , ut aliquando ma-

23쪽

teriam exhilaret, oratorem inducit de Christi redem p tione Ciceroniano m0re dicentem. Fingamus igitur exemplum, hane Senientiam P Jesus Christus, verbum et filius te mi Patris, juxta prophetas venit in mundum, ac factu h0m0 Sp0nte se in mortem tradidit, ne redemit Ecclesiam suam, offensique Patris iram avertit a nobis. η Sic esseret Ciceronianus Optimi maximique Iovis interpres ac sista S, Servalor, rex juxta valum responsa, ex Olympo deV0lavit in terras, et h0- minis assumpta figura, sese pr0 Salute Reipublicie Sponte devovit Deis Manibus, alque ila concionem, Sive civitalem, Sive Rempublieam suam, aSseruit in libertatem irae Jovis Optimi vibratum in n0stra capita fulmen reStinxit. n Quid autem insanius aut magis risu dignum exc0gitari p0ssit Nonne, si revivisceret Tullius, nova verba usurparet et aliter de Christianis rebus quam de Sua religi0ne loqueretur ' Quod igitur ille egi SSet ejus quoque demus agendum est, i modo diei velint merito Cicer0niani. Ita enim jubent et temporum necessi laS, et Sana mens, et eloquentiae decus, et praesertim verae dei, quae labefactari coepit, utilitas. Utrum quidem Christiande religi0ui semper bene consuluerit Erasmus, certe ambigi 0test. Falendum est tamen in hac agenda causa omnia tentavisse, ut illam exundantem eruditae pagani talis illuviem, quae tum Christianam eloquentiam obruit,c0erceret. Hoc Sallem illiu laudi ac memoria tribuatur. XlIl. In tertia dialogi parte, ut tandem his argu mentis ipsius experimenti addat auctoritatem, quantula eruditorum portio, vel aput antiquo vel apud recentiores Ciceroniana dici possit, recen Sere aggreditur. Primo igitur ne ieeronem quidem si h00 modo nomen usurpari licet, ieeronianum suisse dem0nstra 'idem qu0que de Carsare, de Sallustio, de Tito Livi 0, de

Quin liliano , caeterisque r0manae eloquentiae principibus pariter aut etiam magis Ecclesia Patres et maxima Meditae Etalis ingenia, Hyer0nimum, Augustinum Ber- nardum Th0mamque, ab hujus nominis consortio amo veri Ili tandem pri0ribus breviter ac cursim perlectis temp0ribus, ad recenti0ris artalis et aequales suos eruditos

Venit, qu0rum centuriaS, permixta quadam nominum sarragine, re00gnoscit. Qua quidem recensio praecipue lumnovi lateret, tum judicii liberiale, notanda est. Idem enim ille t0t 0ntroversiarum agitat0r, tot ridiculorum insectator, i it aestiarum auctor, nunc etiam fama largit0rae minister , gravia et ampla ipsorum doctorum nomina in publica trutina ponere videbatur. Opus quidem arduum et pericul08um, hac praesertim aetate, qua gens qua que ibi uisque principatum ac dominationem vindicaret Erasmus autem omnes aequo pede ac modulo metiri audebat Cujusquidem censura per i ita in Ur0pam peregrinatur. Italiam primo, ut praecipuam vel ipsa antiquitate bonarum artium sedum adii in qua Peli archam P0ggium, Leonardum retinum, LaSearim, Angelum Politianum , Paulum Emilium , Pleum

Mirandulanum, muliosque praeterea alios, vere non Ciceronian0S, nee ideo contemnendos, aestimal. Ex Italia

vero migrat in Galliam, ubi Budarum simul et Badium

laudat quae nominum et laudum societa p0Stea, ut infra narrabitur, maximam irarum molem in Erasmum conet lavit Mox etiam Anglicis oris appellit ubi invenit Th0mam Morum , suum amiculi et Sodalem, e regemit Sum lenricum qui non solum prininio meitat eno

24쪽

nata ingenia, verum etiam eaedmplo suo quamlibet pigris subjiei calearia, duobus libellis testatus quantum et faveat pietati, et ingenio facundiaque polleat. In Dania p0stea Saxonem Grammaticum in Zelandia Adrianum Bar-landum , nominat. Neque Hullandiam ipsam, cujus ipse Orator St, nec Suum nomen aut imaginem omittit. Quam quidem levissima et liberrima manu, nec ulla gl0riae ambitione su calam, nec salsa verecundia minutam, ita describit Erasmus scilicet abjicit ac praecipitat omnia, nec parit, sed abortit, interdum justum volumen scribit stans pede in uno, nec unquam poteSt imperare anim Su ut vel semel relegat qu0d scripsit, nec aliud quam scripsit scribat, cum, post diutinam lecti0nem, demum ad calamum sit veniendum, idque sit raro. Quid quod ne assecla quidem Tulliano in ire dicere, non abStinens a vocibus theologicis interim ne as0rdidis quidem. - - 0 autem ali QOnVerSUS, pr0dust laque peregrinatione, in Germania Melane litonem amiCum Suum, indieat, u quo quidem ingenio nihil esset felicius, si lotus musis vacasset . In Sarmatia ipsa Andream Crilium, atque omissa Lusitania, ubi Os0rium invenisset, qui Cicero Christianus dieius est in Hispania Vivem primo praeteritum, postea adjectum l) Π0lal, qui sere unus inter doctos Erasmi signa, p0St dilum dialogum ab omnibus deserta sertiter se ulus St, et ii Sepro irili parte in quinto de corruptis Artibus Libro mi litavit. Cujus quidem omini lilium non sane dedignandum erat, cum inter hujus aetatis viros vulgo Budaeo in-

1 De his viii. Era sua. Epist. Ioan ii Ludovico Vivi Valentino, 2 sepl. 528.

genii, rasmo facundiae, Vivi autem judicii provincia, quasi proprium munus, tribueretur. Postquam igitur h0 omnes Bulephorus a Ciceroniana cohorte segregavit, ad illum landem delectum et exquisitum Italorum s0rem, qui Ciceroniani dicuntur, respicit Ante omnes Scilicet Longotium aggreditur quocum olim amicitiam et epistolarum e0mmercium inchoaverat. Ille vero, ex qu civitate Romana donatus erat, ut plerumque Solent homines dulci ortuna ebrii, Batavum rat0rem , quasi ipse natus esset Athenis cceperat dedignari. Praetere jamdudum supercilio quo dam et gravi taciturnitate Erasm0, homini hilari et lepido, minime placuerat, cum per tre dies, quos cum illo egerat, ne in c0nviviis quidem semel visus esset subridere l) Itaque hunc amplissimum Romanum civem Buleph 0rus acriori censura insectatur cujus inanem illulum irridet, ita ut ipse civis malit esse Basileensis Mox etiam hujus luculenta et perpolita mordet pera, quae pauci0ribus manibus quam Balavi oratori naenia teruntur. Sic apud eum inanes Verb0rum tragoedias, et pra)p08lerae eloquentiae omnia, et ludicra orationes in Capitolii habitas, et Philippica illa in Lullieran0s Tulliano more contoria fulmina, Sed interdum umida et sub0bscura, ac tandem in epist0lis ocorum urbani latisque frigus corripit et lacessit. Verum Benit, et adolet0, ut amicis, parcit, qu0rum humanitatem laudat, et Singula rem ingenii canit irem in oratione, velut in peculo, relucentem' hoc lamen addit , ad 0letum scilicet ne a

s Erasin Epist. Basil. 1529.

25쪽

ihe0l0gicis quidem V00ibu abstinere, ideoque non omnino Ciceronianum haberi p0sse. Denique in n0vissima seri P0nlanum et Aelium Syncerum inter Ciceronia-D0s poetas his temp0ribu maxi in tu h0Π0re habilos recenset Uuorum libelli et numerosis e0ncentibus vel unam Prudentii dam, Iesum moduluntis, aletur sibi longe p0li0rem videri l), cum illi desuerit quae proe eipua par est el0quenlide, apposit dicere, et perpetuo in aeris hymni profanas sabulas, pollinem, MusaS,

dolerosque Deo ac Dea concelebrent.

ll0u igitur unctus censura mini Steri0, EraSAEUS, quae antea de imitatione et eloquenlia dixit, ea in unum paucis verbis colligit a retractat iterumque in dialogisve oblestatur sibi non hoc suisse prop0silum ut Ciceronis laudi et auetori tali detrimentum ali erret, cum ipse cum admiratione et Studi Semper fuerit prose

XIV. Omnibus ita temperalis et Segregala Ciceroniana saeli 0ne, ille quidem Speraverat contra istam minutissima in Italorum manum univerSam aut maximam erudit0rum Gallorum, Germanorum , Angl0rum, IliSpanorumque, omnium denique Transalpin0rum, aciem

sub iisdem ignis educi p0sse. Res aulum ipsa sesellit

ex Speciali 0nem quippe obstitere doctorum SuperSlitio, et, quae n0ViSSima exuitur ambitio. Qu0squidem arserat illud Summum ceusurae imperium ab Erasmo assectatum, etsi maximo urbanitalis et humanissimo laudum temperamento mitigatum. Nondum enim hujus laetatiS, Ut n0S-

1 u At ego malim unam dam Prudentii modulantis Iesum quam naVenamnusiam versibus Pontanicis. Cic. Diat.

- 31 trae, erudit08, genu irritabile, exercuerant publica censurae aculei. Itaque vel leviter puncti reelamabant isti, querente Scilicet, quod n0S 0cet Erasmus 1 in hoc a tal0go alios Silentio praeterit0S qu0Mn0n oporteret; ali 08Secu aliae l0 quam par esset alios in si a meritum ali 0 Supra meritum, prae dicatos omnes denique iis laudibus, quae ibi negarentur, Vel darentur caeleriS, invidentes. Quae privaldu simul tales public0 bell0aecessere,

ita ut multi, dum suam injuriam ultum ibant, Cicero

niana laudis curam praeteXerent. 1 Erasin. pisi Basil. 1529.

26쪽

0LIBUS FORTUNAE VICIBUS BELLUM ACTUM FUERIT.

XV. inde igitur universum perlolam Europam exarsit incendium. Vix autem memoratu credibile est quot crimina, libelli, Vel Siculi, epigrammata et orationes in Erasmum, quaSi grandineS, undique perpluerint Gallia et Italia simul copias eduxere haec ut Ciceronianae laudis gentile pali 0cinium, et civitatis Romanae jus ac dignitatem, et Longotii, Pontani, Ineerique ac caete-r0rum famam defenderet illa ut Budae, cum Badio lurpiter commiSSi laesam majeStatem tueretur. Ita, iniquo sali m0 ment0 Gallia illa, cujus EraSmus primo commilitium sibi Speraverat, cui etiam, Si Budaeo placuisset, summum suturi belli imperium detulerat, primo in Batavum ora lorem arma movit. Caeterum, praeter genii-lem invidiam, nonnullae jamdudum inimicitiarum causae interciderant. uippe Erasin apud Academiam Pari Siensem multae e0ntroverSide, vadim0nia et judicia sue rant sustinendari praeterea plure Itali, qu08 Vel a rege accitos, vel bello expulsos, melioris ortunae spes in Galliam traxerat, s0ciis et alumnis stimul0s addebant denique ad 0nstanda odia vigilabant Aleander et Beda, anil, perpetui Erasmianae vel religi0Bis vel phil0s0phiae 33 vel el0quentiae criminal0res l), ambo ex his sycophantis, qui inter publicas turbas simultatibus et calumniis aluntur. Per quos n0n leti quin Franciscus ipse Gall0rum rex, majestatis causa , ab Erasino pavis exiise ret. Ille autem, qui jam antea huic illustrissim viro

etsi Batav0 regii 0llegii principatum ac regimen ob

ut rat, istius allatrantis laetionis clam0ribus minime facilem aurem commodavit. Nec lamen bellum eo minus

saevire coepit et in omnes partes debaechari.

ix enim nesarius ille Dial0gi Ciceroniani libellus Lu-tellae Xeu Sus erat, cum ad Erasmum Germani Brixitumus e familiaribus

Anxia praecipiti devenit epistola penna d,

qua nuntiaretur lum ullum Gallicum exortum esse, omnes Erasmianos jam erga dedisse, inimic0 gaudere amic0 terreri et labefactari, vix unum aut alterum mul Γ0ri aceri ducis famam ac decus tueri: hinc pra)seri:

magnam irarum tempestalem conssalam esse quod Bu-arus eum adi0, ign0miniae causa, ut Thersites eum Achille, commissus videretur: jamque per omnium ravoli lare h0 Tusani regii pr0sess0ris, in Erasmum vors

Desine mirari quare postponat Erasmus Budaeum Badiora plus favet ille pari.

Ad h e adjiciebat Germanus se ila Erasini dignitatem

defendisse, ut ipse egeret defen80re, ac landem bsecrabat et obtestabatur ut, vel mulat ad Budaeum per- 2 German Brix ad Erasin Epist. 12 Aug. 1528. 3

27쪽

linente l0co, vel epistola aliqua ad hunc Vel illum missa, et postea edita, anto tumultu pacaret. XVI. Quibus acceptis litteris, Erasmus prim0 mirari, mox d0lere, quod vix c0nstituta litterarum Respubliea, quemadmodum christiana religio, saetionibus et partibus Scinderetur ac praesertim detestari illos semi-setolos l), istas picus et gracillos, ves inauspicati88ima8, quarum clam0ribus novae arderent discordiae. II 0s igitur animi dolores, has querelas Germano Brixi transmisit longis Sima et maxime notanda, qud Cicer0niani dial0gi defensio haberi p0sset, epist0la 2). in hac enim pleraque illata praecipue de Budp00 crimina refellebat quippe sibi nunquam sui SSe mentem aut consilium ut Gallipse, inquam animo semper sui38et propensiore, aut Budἴ00, quem etiam sampe et . ea pili periculo, Italis praetulisset, quem in re silleraria ali pellasset Corypisum injuriam asseri et neque Se omnium doctorum virorum cenSuras aut e neomia Suscepisse ob id lanium Vero Budaeum cum Badio commisiSse, qu0d uterque Gallus, uterque Lutetiae viveret has autem omnes sal Sas et ridiculas esse criminaliones qu0d si enim Budaei lagenam cum Badii lagena c0nlusisset, e0Sdem clamaturos aegam Budaici n0minis majestatem ergo non ibi causam e SSe cur cum Budaeo de talibus naeniis in controversiam iret; hujus autem viri egregii et illustrissimi lum judicio, tum benevolentiae et gratiae sese e0nsidere Sali landem Superque SSe quod iste rum0 ad regis aures dimanasset, quasi deessent illi neg0lia, nisi hi nugis c0geretur animum intendere.

In h0e ver discrimine Budaeus, vir caeterum simplexn 'ud HS 0lus, lamen vel salsis deceptus erim mi vel adii vicini late, quasi c0ntumelia, sus, vel one qu0 am Verbum de asse j0ci causa die tum u ut subirasci sus est. Jam antea n0nnihil ius o

I interciderat. Erasmus quidem latile eum lauda v. r.

Sed h0 famae suae pali 0cinium ab Erasis assedi

e0 Ste J0n eruperant, uberant lamen n0nulla dissi di semina '0 etiam aeriura dicta exorta sunt sed

. V dotibus utrinque Germano si iesio hi

Bel quin' amicitia p0st annum restitula est sin pS , mn line Superbiae vel inimicitiarum tenax, ad

Budaeum scripsit -- Villo mo

et cujus injuriam videntur isti ulei sei , Budajus eodem animi cand0re et libertate, se in fraudem nimi simplicuale saepius incidisse, pr0sessus est.

Versiculis epigrammatibus, et, ut ita dicam, missilibus

telis pugnatum erat. Sed jam nonnulli gravi eiu niuriarum et maledict0rum molem in in mum te maxime et in primo agmine emicuit dulius sar Scaliger, Vir quidem si ignobilis, sed iugulari

ue susu sque elantiae, scurri is aliquando in pr0Mn-

1 Erasin. Epist. Basil. ,1528.

28쪽

- 36 de nidis verbis licentiae ac veli ementiae, multiplex caelerum, eum idem grammaticus, medicus, phil080phus et aliquantulum miles fuerit sed hac omnium artium sarragine ita re serius, ut eas plerumque gl0riolae magi quam utilitatis causa promiscue ostentare videretur. Hunc veron0ndum fama celebrem, et non iam olii quam silentii impatientem incitabant, praeter discors ingenium controversi aeque Studium et linguae pr0terviam tum Spes gloriae assectandae, si Erasmum tant nomine circumda

tum vel pr0stigaret, vel pederet, vel s0lum paribus telis ad certamen ogeret, tum gentili et avitae laudis cura quam ipse Ver0na rienduS, etsi Agenni, ubi ux0rem duxerat in Gallia habitaret, tueri aggreSSus est. Attamen ab excus Cieeronian sere tres anni elapsi

sunt, antequam h0e pium munu Susciperet, qu0d Agen-ni, velut in exirem terrarum orbe, remotus, nefarium hune dialogum frustra quaesiverat; de mercatores,

ut ait ipse, vel ad rusmi nomen Ghorrescebanis s)Post hod igitur temp0ris intervallum , intonuit tandem

vehemens et furibunda illa declamatio , qualem nunquam Catilina, dum patria eaedem, incendia et ruinam m0liebatur; nec Ant0nius, cum Italiam ferro et igne vastaret, ii SeitaVerani. In hac aeterum secundam Ciceronis Philippicam maxime seculus fuerat nec infeliciter quidem, omissis Sententiis et argumentis, quae plerumque sunt ridicula, Tullianae rationis ullum et

habitum expresserat.

Αd Gallicam juventutem magnifice et c0mp0Si te pr0cemialus , sibi veniam pelit propter ingenii infirmitatem

l Praefat. Orat in Erasm.

et animi lenitalem, qua sorte huic tant sceleri casti gand et refraenanda impudentia impar visus fuerit. Mox autem curat ne vehementia l0ngius desideretur Namque aggestis in Erasmum criminibus, convidiis maledictis, enarrat ut ille, exul religi0nis sacrament0ugitivus apud Ital0siai asilum egerit ut in Aldi ossetna legendo semi-h0 minis, p0lando aulem Tei'gemini Geryonis operam pra)s literit quot in Moria En domi et colloquii impia Vel'ba et aeri leg0s risus pr0suderit; ut tandem labefactat ver se pietatis flatu, c0nlempti et in ludibrium versis Jesu Chiist et Deo Patre, per eam immanitatem ad subvertendam Tullii gloriam sibi cradu in secerit Priesertim ver ei vitalis B0manisu, cui Basileam anteponere ille ausus esset, et Ilal0rum suorum injuria commotus, German0s et Batavos super ebrietatu male audire c0mmemorat unde Erasino Cicer0nia n0rum obi'ietas sane ludo ac j0eo fuerit. 0x autem ira gravescente monstrum, eaeciamret, quo te nomine oppellem 's'ec tamen illi deest plurima et horridan0minum eges, cum eumdem helluonem, nebulonem cunem, purricidum, amisi m anum corniculam auo torum oculos ei dere conantem, ac denique, ut injuriae cumulum addat Batavum v0cet. Postquam tandem largo verb0rum sumine l0machantis animi virus evomuit, Cicer0nian0rum et Cicer0ni causam agere incipit. Qua quidem in rali 0nis parte nonnulla seria et

ma)0re ludi digna invenit' est, Sive cum veram Cice-r0niani imaginem, ab Erasin depravalam, restituit sive cum Ciceronem, A. Gellii exemplo soloecismi reum deletidit: si vo pra)sertim, eum Sallustii nimium decantatam brevitatem, n0n sine quadam judicii audacia et n0-

29쪽

vitale, redarguit, cui Ciceronem et Titum Livium etiam anteponat si Ade decantatam in illo viro brevitalem nunquam c0mprehendi . Nam Si quoniam frequentibus asyndetis utitur, aut quod non longis periodis scribit argumenta, properare tibi videtur, si tibi quoque paci brevibus atque interceptis saltibus centum milliariorum iter minus longum videbitur quam unius modo stadii intervallum, qu0din Spiritu c0nseceris. M Seat. Orat prim in Erasin. Sed hoc sano dispulandi et rati0cinandi tenore n0 diu usus pr0hibet enim animi et linguae imp0tentia), 0 iterum invehitur, et eadem animi alacritate, qua Tullius Catilinam victum , abjectum et loco deturbatum ostendebat, velut h0ste prosti gal riem exclamat Erasmel quanto pudore tuo,

quani gl0riae tuae periculo objuvene homine l), a rudi

oratore, a noniral0re, a milite, ab Italo ab eo qui pervelit se dici et esse Cicer0nianum, docearis ii In hoc exsultat et triumphat ejus oratio. Tum etiam Veterem Italorum ac praesertim caligeranae domus virtutem celebrat, Achillem, Herculem, Bacchum et caligeros,

Omnes caelicolas, omnes super alta tenentes,

commem0rat, et tandem Erasini detestando capiti diras imprecaluS, juvenes hortatur ut e maledicentissimi hominis acerbitate felicissimam optimi viri memoriam eripiant. XVIII. Erasmus, vix allata ejus libelli fama et opere degustato, hanc n0vam fraudem ab Aleandro et BedainStructam esse; caligerum aulem operam obstetriciam

1 Iulius Caesar Scaliger quatuor tamen et quadraginta annos jam tum natus erat Sero quidem juvenist

dedisse, et ab aliis c0nsutum induisse calceamentum, suspicatus est. uippe n0nnullas Aldini c0nvictus v0culas aut dicendi hirmulas sibi videbatur dorari. 4edae l), inquit, magis irascor quam illi, quisquis fuit,

suri 080. lio 000, contra fatetur Bedam huic edendo libello c0ntrarium fuisse, sed Aleandrum insimulat. Nec postea Vel allati maxime certis argumentis, hanc opinionem innin exuere visus est 2 . u0d pluribus in epist0lis ejus patet, et in hac pra)sertim, quam P. Mer-beli J0anni et Baptist Laurentio scripsit, Sequente h00 Sigill0' rosmus manu mea, et super additis his gallice verbis monsteur Seuliger, deme urant a gen aiCaeterum se cum talibus viris in certamen nunquam tu rum adm0nebat.

male ceri de hac c0ntroversia auct0ri, fides adhibetur,h0 lant juvenis ictu commotus Erasmus jam omne sui n0minis decus ademptum iri exclamavit, niSi praerepto et c0mbust h0 libello, labesae lala famae amiciet 0cii succurrerint. Quodquidem n0bis minime verum ac fide dignum videtur, cum Erasmus toties has inanes Verb0rum tragoedias derideat, astidi atque, et amic0S suos, ne cum latibus decertent ingeniis, adhortetur. Apud eumdem J0sephum caligerum legitur inde maxime patrem iratum suisse, quod ab Erasmo ignominiae causa miles, id erat indoetus, dictus esset. Cur autem h00 0mine laesus fuerit ille, n0n acile c0ncipi

30쪽

- 40 p0test, cum de se ipso hos magnificos versus ediderit

Hic est caliger ille quem solebant l)Armata sugere et timere turmael

De h0 vero salis dictum. Bes igitur caliger male cesserat, quum hinc salsus orati0nis auctor haberetur, inde autem Erasmum in aciem rahere n0n valuisset. Sed non is erat qui ab insectatione facile avocaretur. Quo magis ille silentio perstabat, eo acrius hic urgere, laceSSere, mordere, epigram mala aculari, aliam orationem moliri 2), caelum et terras miscere, crebris simul et bellicosis epistolis, qua p0Slea undique magno pretio collectas filius piis sanimis tradi curavit, omnes Parisiensium gymnaSi0rum praesides, doctores et discipulos in c0mmunem Reipublieae hostem incitare, et, sublato Ciceroni Sign0, ad sacrum bellum provocare. Nihil sane excogitari potest Singularius aut magis risu dignum illo animi et eloquentiae aestu, quo lum univei Sae academiae Parisiensis rectorem in partes suas trahere 3), tum ala lis Bedae me-m0res iras suscitare 4); tum Navarrensis, Montis Aculi,

l) Iul. Caes. Scal Epigram. 2 Scaliger Lutetiae edidit aliquot selecta e tribus missibus epigrammata Praelatur in his nihil esse dentis quod ingenium ipsius

semper abhorruerit ab omni mordacitate. Exspectat responsionem meam, et jam paravit aliam orationem. x, Erasm Epist. Roberto

3 si Erasmus convertit tumultuantem adhuc rabiem in tuos milites et nunc insandis colloquiorum argumentis lacerando, nunc epist0lis incessendo, nunc ineptis titulis insectando totam Parisio rum eademiam vexavit. D Amoenit litterariae chelborn. t. VI,

Bonorum Insantium, Plessiae ac Diva Barbarae c0llegi 0rum studi 080 juvenes incendere si laborabat. His

enim singulis et omnibus acerrimas ad pugnam h 0rta ti0nes iterabat, quibus assidue memoraret Erasmum Gallico n0mini insensum esse 2) se c0ntra ab ineuna bulis istas Parisiorum illustres atque admirabiles academius semper parentum loco habuisse, et maximo amore ac pietate Galli eam juventutem amplecti, adeo ut ui ipsius n0minis periculum cum eorum eloquenliae discrimine c0mmune habere, et h0s tandem bonarum artium aut0res sibi judices constituere minime dubitasset. Cum autem, his blanditiis et adh0rtationibus frustra consumptis hujus studiosissimae Juventulis iam lauda laea celebratae resides animi languerent, nec plurimi lirone c0n Scriberentur, tum magno dol0re percitus ille, dux sine milite, nec fractus lamen, qua Si unus, caeleriS silentibus, labesae latae el0quentiae laudem sulciret, omnibus c0llegiis amarulentam misit epistolam δ). Qua

mus adversus Ciceronem, quantam impietatis aciem contra Dominum Deumque nostrum distrinxerat. Ibid. si Certe amorem meum ac potius caritatem erga vos nulla unquam delebit0blivi0.n Scal Epist illustri collegio Bonorum Insantium. Ibid. 2 Non enim uni Ciceroni maledicit Erasmus, sed vos quoque,

qu0SScimus omnium bonarum artium autores, insectatur, insensus

toti io miti Callico, sive quod id Germanis peculiare fuit, sive qu0deam Moriam praereptam sibi aegre tulit, sive quod religionem nostram lacerando meritus est, quem moderatores vestri publice clamnarent. Idem studiosis adolescentibus collegii Diva Barbarae.) d si Cum enim aliquot abhinc mensibus, omnibus vobis e0m-nmnem misi SSem rationem, qua Erasmiana calumnia procul a Cicerone propulsatur, privatimque ad avarrens collegium liuera atque exemplum dedisSem, rursusque nuntium meum, respon- Saul acciperet, illuc destinassem, neque concilium indictum com Perii, quod, cum prius recederet, polliciti fuerant, neque qui re-