장음표시 사용
41쪽
quarti antiquarium ipsi stilum tardagitant Palmstra primatenriei Stephani Parisien8is, ne Lipsi0mimi, nec
Lipsiononii, ne LipSioco lucis, mulioque minus ipsis masti ctis ad dil0que pi delere h0 lem peramento ibertas volo sit latinitati, sed licenti nolo detur illi. Ea igitur judicii et verbi modestia, qua magn0rum ingeniorum S pr0pria, Stephanu Se quidem n0n Lip-Si0 sed ipsi0 mimis, clarissimi viri sim iis bellum indicere prolitebatur, in huc vere Erasmi, uret etiam idiscipulus, cum omnia sugeret extrema libertatisque
simul et San; menti cauSam ageret.
Illud autem opus Mauriti l lessia Landgravi dedi catum erat. Quaquidem in dedicatione omnem sui libri rationem exp0nit, m0netque Se curn b0na littera S, tum b0n0S 0re tueri; praetereaque mem0rat olim apud R0mano Sub Divo Augusto antiquarii sermonis aucupe jam ex StiliSSe, eosque minime C esari pia cuisse, unde e0Sdem Maurilio, hujus lanii principis aemulo, minime jucundo lare auguratur. Paulo post etiam in praelati0ne, qua lectorem all0quitur, recentium sane postiearum rerum mem0ria, ipsianam saeti0num
cum Sanetu Ligu 0mparat l) u0d enim, inquit, Gallica Liga adversus hunc qu0que verum et legi limum Callia regem m0lila St, Hispanie auxili freta, idem Secta antiquaria, quae tandem pr0h 0l0ri evasit ingentem magnam, a quae qu0lidie magis magisque sit p0pulosa, advel SuS 0renti Romae lalinitatem, veram
ei legitimam Latini el0qui reginam molitur. II Se autem legitimi regni aut0 ad legitimae latini latis jus
pariter luendum accingitur . eque enim 0bliviscendum
est hunc de ipsi latinitate librum ann0, 0Stquam
sum fuisse l); Ilenricum autum lephanum cum Pas-Serati caeterisque Menippea Satirae auct0ribus suisse conjunelissimum; unde minime mirandum, Si, in hac ipsa litterarum lite contra Hispanos et Ligari08 cum Lipsianis mixt0s declarandi dii occasionem arripiat. His igitur pr0positis, e0ntrovei Siam tandem, aut magiS, ut ait ipse, palaestram aperit, in qua re adSunt Palaestritae ophilus scilicet princeps, id est obsoleti et
rancida latinitalis, quae tum nova erat, mal0 hune autem inducit Stephanus e suo antiquarii 3ermonis e nitissim penu innotogeniatu depromentem, ut ri SummoVeat, et e0dem, modo quo juventus olim ab ebrietate delerrebatur, pr0posito hujus amentiae X empl0, lectoreSa prava mi lati0ne avertat Quem juxta Sequitur Mis0Laenus, Vir contra omni n0vitati insenSUS munddo castaeque tenax latinitatis, semperque nimia religi0ne dissidens orati0ni. Eorum autem in medi stat Cor0nellus, facili0ri quidem ingeni 0, nec am0re nee di accenSUS, nec n0vi sermonis curi0Su aut 3Slidi0SUS, nec veniae
Sibi caelerisque parcus, quem n0n piget Ligin et Ligurii 2 40men, licet MiS0kaen SUSpectum, Surpare otiis tribus personis sabula agitur, n0n Simple quidem, Sed ambagibus sexcentis implicita, multisque de H0- mero, Plauto, Virgili et Ovidio Cicerone et Sallustio judiciis, et ad grammaticam pertinentibus c0ntroversiis ij 1595.
2 De hoc verbo in novissima dialogi parte agitur controversia.
42쪽
laeta, interduin lamen Salibus ac j0cis, qui plerumque argumentorum aut doctrinarum pondere oppressi rigent, temperata. In hoc autem opere, praeter multa alia bellum contraaureas provocatur. Unde Josephus caliger, caeterum Stephano malevolus, hanc multigenam c0nlroversiarum Sartaginem, de Latinitate Lipsiana adversus Turoam appellandam, invidi08 dictitabat. Denique per densam et 0rridam argumentorum sylvani ad hanc libri conclusionem pervenitur : CrantiquariuSSerm0, quem tenere non debet locum, teneat id est legitimae latinitatis sedem occupet nolo quem tener debet, teneat volo. Quod delerum ipse jam antea suerat testatus, cum in brevissim qu0dam de Plauti Latinitate libello, ist0s delicati0res increparet, qui pr0pter antiqui sermoni c0n-Suetudinem, cui n0n SSent 8Sueli, a Plauti lecti0ne abhorrerent, perinde ac Si omnia illi quodam vetustatis obducia Sit larent, et loquentem Evandri matrem
Sic Henricus Stephanus, ex H0ratiano pra)cepto, Virtutem in medio ponere Videbatur, remolis pariter astidi et superstitione. Illa autem prudens et m0deSi egregii viri sententia ad c0hibendam istam Lipstanetae latinitatis impr0bam aemulationem minime profuit. Quam quidem, multis qu0que p0St annis, algacius his verbis irridebat is Histri0nes scenicos dixisses, aut ad instar Telephi Euripidae n0 mendico mod0, Sed et claud0S, qui ch0rago intus rem gerente, Spectatores cum tibicine oblectarent 2). , Cujus etiam insaniae memoria Josephi
1 De Plauti Latinitate oratio. 2 Viri magni judicium de initatione Lipsianae latinitatis. Balet. Oper Christ. Socrat. Append.)- 65
Scaligeri in novissim die moribundi curam et bilem commovebat. Dum autem is fiebat in litterarum Rem publicam Lipstanorum impetus, quid de Ciceroniana ipsas acti0ne ageretur paulisper repetendum. XXIX. In hac scilicet rerum et Studiorum c0nVersione, interdum erumpebat adm0nili et querela, qua novissimus aliquis Tullianae elegantiae propugnator Suam aetatem lep0rum incuriosam et praeteritae elicitatis in mem0rem increparet Vana plerumque appellatio, et pia manu essuSum
Telum imbelle sine ictu lQuos inter extrem0s Ciceronianae legioni Sodales mem0riae inseratur, praesertim ob virtutem et pertinaciam, Andreas Schottus, societate Iesu, vir quidem doctissimus,
humanitate et modestia apud eruditos rariore insignis l), qui cum usi Lipsio, caliger0 Casaubone, VosSio
multisque aliis amplissimum litterarum habuit commercium, opimisque commentariis Ciceronem illustravit: caeterum latinitalis Studi et amore magis quam orati0nis elegantia aut vehementia egregiuS, minime orator, nec tam re et stilo quam n0mine et pietate vere Ciceronianus. Qui quidem, jam ineunte septimo decimo speculi 2),
1 Quem eximiis ornat laudibus Baillet is Celait homine duplus grand commerce de son siecte potir es belles-lettres, et totistes avant avalent appor a tui de totis les cotes de Europe et te consideratent comm leur centre. Aussi avait-iluoules le qualites necessatres ou repondre avantageusementis eur attente et leur besoins, beaucoup 'erudition, 'hon notete, de candeur,
de sincerite, de generosite, de piete solide, et une passion tout extraordinatre our obliger out e monde, de quelque payset de quelque religi0 que ron sui. Iugement des avanis,
43쪽
sere a centum annis habitam controversiam ex integro retractare decrevit. Ergo primum mem0ralis breviter omnibus, quae antea in hac te vel dicta vel acta sint, ipse causam agit gravi et prolixo Sermone, et pima quidem argumentorum, quae e Ciceronis ita aut scriptis detraxit, sarragine. Hujus enim in oratione, Velut in sicca et jejuna judici0rum tabella, singula quaeque Ciceroni objecta erimina per capila ex ordine digeruntur; cuique vero crimini eadem capitum serie resp0ndet de-
Nempe disputatur 1 An gloriae nimis cupidus fuerit Cicero λ2' Avarusne et ambitiosus' 5' An in eo σολοικι ραυες appareat
4 An poeta suerit minime malus λ5 Superi0 an inferior Demosthene 'et de multis aliis. Quibus positis, demonstratur, ut aequum est, omni diluto crimine, Ciceronem neque avaritiae aut ambitioni indulsisse neque in soloecismi suspicionem jure incidisse neque Demostheni imparem, Sed magi praestantem suiSSe praeterea eumdem optimum inter optimos poetas adscribendum. Quippe hunc Versum, tot controversiis jactatum et aliquando irrisum de fortunata Roma, n0 modo legitimum, sed pulcherrimum, maXimeque numerosum et eruditis auribus jucundum SSe contendit, probata illa figura, quae apud Gra)e0 παρέχημα, apud Latino autem resultatio Vocatur.
Quam quidem maximo in honore suisse multa testantur Tibulli, Horatii, Virgilii et Ausonii exempla, quibus minime parcit Andreae Scholli prolixa pietas et opima me
quentia et dignitate, sortiter oravit, hujus etiam uxorem filiamque et filium apud mullo male audientes ille Tullianae gentis causidicus tueri aggreditur. Quorum igitur ita virtutes laudat, ita vitia extenuat aut excusat,
ut Cicer0nis elicitati nihil vel in c0njuge vel in liberis
desuisse videatur Ab0mni crimine tandem purgata d0m0, hanc alteram qu0que adoptivam et postumam Tullii pr0geniem, quae nuper caeperat repullulare, Ciceronianorum Scilicet gentem, eodem ossicio ac pietate prosequitur. Namque Petrum Benabum, adoletum, Longosium, anulium , mult0Sque ali 0 memorat, quorum opera diutius apud p08lei 08, quam Erasini sales ac lepores, in gratia mansura, sal Su quidem ValeS, auguratur. Quemadmodum autem in Cicer0ne omnia persecta et absoluta esse praedicavit, ita Ciceronianos in omni re et doctrina, sive in scribenda hist0ria, sive in theologia, medicinaque et ge0 metria, excellere demonstrat.
Caeterum in hac l0nga et jejune dissi uenti oratione placido qu0dam imbellique Sermone plerumque utitur, nec dicendi illecebris, nec vehementia aut fulgore verborum, caligeri instar, animi S0llicitat assectus, cul0sve studet perstringere. Quantumvis enim Sit eruditus, tarde
tamen movetur, minime iraScitur, raroque incaleScit. Vix etiam interdum se oratori parte agere meminit, et magi elata Voce rara quidem et innoxia eloquentiae fulmina, n0 Sua, Sed e Ciceronis ossicina detracta, tentat intorquere, quale hoc quou8que tandem a tientia nostra abutentur Quousque illorum nos furor eludet 1 et alia ejusdem novitatis et audaciae. Cui quidem orati0ni in appendicis m0dum adjungitur sicca quaedam et arida de corruptae eloquentiae causis
44쪽
ust alias, quae cum illius, tum n0Strae Sunt Mialis alias, quἰ illorum temporum magis videntur propriae: 4 Pravam scilicet puerorum in litteris instituti0nem: 2 Inept0rum lectionem librorum 5 Lucri cupiditatem immaturam 4 I legantis contem plus dicti0nis 5 'Nulla aut perexigua disertis h0minibus, qualia medicis ac jurisconsulti Solent, praemia pr0p0Sila 6' Vernaculae nimium linguae in Gallis, talis atque Hispanis, studium, olim alam celebratum. Felix quidem crimen hoc n0viSSimum, qu0d 0X erant purgaturi Cartesius et Pascalius Optimus autem ille Andreas, latinitalis patr0nus, hujusque Scholasticae et umbratilis eloquentiae aulo doctorque , recentiore linguas jam laro et publica frui gratia, non Sine quodam animi angore et suturi metu, aegre serebat. Quippe qui, ut plerumque S0lent viri priorum temporum amantioreS, quibus omnis rerum mutatio pro ruina vel in pejuSconversione habetur, occiduae quidem aetatiS, nec alterius vero magni exorientis Saeculi crepuscula, intueri sibi videretur.
XXX. Inter haec placida et irrita decrescentis in dies factionis desideria paulatim languebant animi, Silebantque diseordiae.
Cum tuba terribilem sonitum dedit aere canoro.
Namque bellat0 acerrimus, am0susque libell0rum auctor, assiduus criminum artifex, et pervicax omnium vivorum m0rtuorumque insectator, Canis ille Grammaticus, cujus l0la vita sui rixa et pugil aliis, asparus
tandem Sei0ppius, cum sit n0mine appellandus, in novissima Ciceronianorum agmina jam fracta et armis desueta rabido dente irruerat. Quem ad id bellum renovandum impulerat, praeter insitum cujuslibet magnae famae odium et discordiarum am0rem, SuScepta cum
Scaligerana gente inimicitia l). Cum enim J0sephus Scaliger, velut haereditatis ure, Cicer0niande laudis patrocinium sibi vindicaret, satis erat ei oppi cur Ciceronem maledictis et conviciis laceraret Furentem igitur lymphatumque libellum quemdam Medi0lani edidit, cujus unum exemplum in Galliam allatum algaeius se vidisse tradit 2). Quippe improbus ille Illabarum auceps, qui apud pr0bali Ssim08 Veterum ac recentiorum temporum auctores S0laeciSm0 et barbarismos acu Mnare sub0d0ratus erat, ne Tullianae quidem latinitati parcere voluit iisdem sere criminum et conviciorum tragoediis 5), quibus olim Iulius Caesar ealigeri rasmum insectatus erat, Latin0rum orat0rum principem, barbarismi reum, lacessivit. Iosephus autem Scaliger suam Tullianamque domum, quasi cognati0ne junctam utramque communi pietate eademque injuriarum et maledictorum c0pia tuitus est, nec pr0pri tamen nomine samos isti Sci0ppi resp0ndere dignatus.
1 Inexpiabile bellum et inimicitias σπουδοt υ0αota tecum gerendas suscepimus. Μ Scaliger Hypobolimaeus, P. 300. Vide etiam singularem de ardo et Epithymo contro erSiam re Medicorum et pharmacopeorum honos e caligeri calumnii Vin
2 Balgae, Lelire a Chapelain, XII
cca premier our, e in it leniis que te me me Sciuppius sera unautre livre, par teque i erit reprendi a d prouuer que Caton elaixu mechant homine et Iules Cesar uia mauuat Sosilui. v a V. Baillet, Iugement de Sa Vatit S.
45쪽
BO autem salso sigill I. R. Jani scilicet Rulgersii),
librum edidit ita pugnacem et Superbum, ut e ungue leo nosceretur. Neque etiam desuere dein sius, Baudius, Casaiabo, et multi prieterea alii, qui tum Versibus, tum prosa oratione, caligeri Simul et Cisteronis famam contra istius maledicentissimi viri dentem et venenum defenderent. Ea vero, licet atrocissima, magi privata sui quam publica controversia. 0nciam enim aderat illa supercilio elata et alacris Cicer0nian0rum legio,
quae, cum m0 vere bella, Omnium oculos in Se 0nverteret. Necdum tamen omni Sperierat. Sed, quasi deserta publica controverSiarum area, Subductisque Signis, in Scholarum umbra et Secret latebat. Unde interdum exibat, veluti preteterilde aetati monumentum, Vetus
et obsoleta aliqua Ciceroniani imago, qualem in pri0relli Collelel sq), 0eta apud Richelium gratioso, et in
ipS Balgacio, renovatis Erasini salibus ac sacetiis, ex tra modum sileatam et depravatam invenire est. Illa Ver0, mem0riae magis et 0ei causa, jam umbrae et sabulae loco traducebatur. In hoc enim Splendente novarum litterarum ortu m0X suerat ossu scatus gentis illiush0n0r, quae modo Superbe et aperte dominatum assectabat. Cui quidem jam tunc peracta erant Sua sala Super- Stabat tantum nomen vixerant Ciceroniani l
1 Oratio apud Gallicam Academiam habita, de Veterum lini talione et Eloquentia 1436
Cetait uia plaiSir de uir es visages pales et melancoliques se priverile ous les laisirs de la vie sui la compagnie des Vivariis, commera'il Meusserat et moris, s'enseveli dans leur elude commedans uia cercueti, et s'absterii de la lecture de totiles sortes de ii ures, hormis de Ciceron, avec aulant de sotri que Pythagore abs- tenuit de rusage des viandes . Et quand leurs longues velites tesa valent altenues de maladies, iis mouraten contenis, uisqu'ilsaugnien latent te n0mbre des martyr de Cicer0n.
XXXI. Nun resedit omnis isti iis belli vis ac tumultus silentio et oblivione latent Cicer0niani et Ciceronianorum opera. Alia enim studia, aliae aemulationes, alia certamina in his terris n0stros animo invasere. os
etiam fere sugit, qua pertinacia animi vel otii luxuria per
centum ann0s, inter tot civiles turbas, hanc litem producere homine sustinuerint. Cuique vero aetali sua est libido, suumque delirium Melix quidem, cum Sine cruore et pr08eriptionibus, innoxio tantum et SuperVacaneo voluminum pondere exsolvitur Sic multa, quae apud n0 Viguere, apud postero pro nihil erunt, iisdem judici0rum vicibus ac c0nverSi0ne; multa qu0que
nostrae aetati naufraga v0lumina in aeternum Somnum
excipient musae0rum hospitia. e igitur, male pii nostrique immemores, istud clamosum et saepius inane Cice-r0nianorum bellum nimi risu astidi0que negligamus. Quippe qu0d non frustra eloquentiae et litteris absumptum omnino Sine si uel evanuerit. Ex hoc enim diss0no
46쪽
lumultu et ventosa procella n0nnulla qu0que b0na, nec parvi facienda quidem, derivata Suni. Quae in extremuhujus commenlarioli sine ortasse non indignum Sit re
Prim0 scilicet illa verborum et mod0rum, junctura rum clausularumque commatum et membrorum e Cicerones decerptorum v0 lumina, quae leviter aliquando Erasmus irridebat, loco et exemplo uere, ut inde prima purgandae et stabiliendae latinitatis e0mpendia et legiferi codices existerent. Praeter enim illa ig0lii Manutii, Stephanorum, Mureli, Lambini Turnebi Vict0rii, peterorumque, de quibus pauca diximuS, operoSa 0mmentaria, multa qu0que alia in proximo Saeculo exorta sunt. Inter quae n0vissima Satis sit numerari tum Ioannis oratii de Latinitate merit aut suis suspectu, tum
Christophori Cellarii de Latinitate mediae et insimae σια-tis, tum ossi de sermonis Viliis libr0 si . Quibus
operibus descriptae Sunt Latini Serm0ni Singula quaeque vices et aetates ejusque Saepiu8 laxi et improba mixtura usque ad barbariem evagantis, flumen intra certos fines redactum fuit. Ille autem sermo, jam tum publica, ut ita dicam vita defunctus, laro quidem expellitur; neque jam c0mmunis fit juris et mancipii eruditorum vero pr0prius, quasi circum edito Vallo, intra Sch0larum parietes m0ratur, neque recenti0rum auctorum audacia, neque vulgi ignorantia adulteratus etsi autem ab illo
1 Nam tantummodo luculentum barbarorum verborum specimen dedimus, ut juventus, hisce animadversis, redderetur cautior, omniaque appenderet ad stateram sermonis R0mani, nec ali quid usurparet, nisi cujus id0neum ex veteribus sciret auct0rem D De Vit Serm. lib. I, c. I.
tempore dicatur intermortuuS, vivit tamen doctorum me-inoria et studio, vivit pulcherrimum praeteritae m0numentum aetatis, et suturae documentum Etenim, dum angusti0ribus terminis circumScriptu praesentium tem-p0rum necessitatibus impar ille arguitur, vernaculae linguae n0va patet fortuna , quam Henricus Stephanus ab ips0 pri0ris saeculi sine, in eximio libr0, uerat auspicatus. Hic igitur n0vus sermo prioris illius recedentis vices excipit, vestigiis insistit, et occupata SenSim eloquentiae provincia, palam dominatur. Ila, hac ipSa verborum religione, qua laborabant Ciceroniani, pluribus exterminatis vocibus, quarum usus indigebat, recenti0rum linguarum seStinata est acceSSi0. I)raeterea isti tenaces et obstinati exquisitae latinitalis artifices leporum et elegantiae cultum, nimis apud Medis Tlatis viros neglectum, restituere et novis litteris addidere. Illa enim deliciarum curiositate, docuere qu0modo vernacula lingua, adhuc rudis et hispida, seret in dies p0liti0r. Quippe isti, qua saepius disiluebant Mediae Etatis libri jejunae et essi eni luxuriae jam tunc antep0nuntur liquidus sermonis candor et dicendi subtilitas. Omnium autem succurrit memoriae 1 Virgilium et H0ratium exiguo quidem carminum volumine, non rudi et indigesta perum mole, per ora hominum ad 0Ster0 perveniSSe unde magis in dies sobria sit et candida ratio. Ita illi Ciceroniani, Saepius vana loculi, etsi in alien0 camp0, 0n infecimila tamen nostrae linguae Semina insevere, Undestorerentilis, quae Gallicarum litterarum quaSi propriae
47쪽
- 4 suturae essent Virtutes, elegantia, majeStas et Verecundia. Id saltem eorum laudi condonetur illo benefici de posteris optime eos merito esse aleamur.
Typis mandetur Pro eademiae parisienSis Rectore,
Vidi ac perlegi, Lutetiae Parisiorum, in Sorbona, ipsis idib. mari ann. MDCCCLV, Faeuitalis Litterarum in Academia Parisiensi DecanuS,
P. pro caepit, lege cepit. P. 12, t. 5, pro ρωααto zi, esse ρω λαιστι. P. 13 l. 28 pro ponticem, eg pontificent. P. se l. 13, pro scholiis, lege scholis. P. 15 l. 13, pro Cap0tilinam, lege Capitolinam. P. 35 l. 9, pro stet, legi , et Si. ibid. pro nonulla , lege nonnulla. P. 36, l. 12, pro oriendus, lege oriundus. P. 39, t. 20, pro succurrerint, lege Succurrerent. P. 47 l. 22, pro admeliora, lege ad meliora. P. 4 l. 10 pro astrol0giae, mutato, esse astr0l0giae mutat0