Delectus opusculorum ad scientiam naturalem spectantium. Volumen primum

291쪽

VEGETABILIUM. 28 Irum truncis et caulibus, sed nulli bi aliquid, irritabilitatis nomine dignum, deprehendi.

l. 8.Ab his transiturus ad petiolos irritavi Februario mense adhuc in caldario positarum Aloes pumilae margarititerae, Asphodeli fistulosi, Geranii inquinantis, Corrigiolae littoralis petiolos; repetii idem in pluribus aliis plantis, et aestate, et hieme, et pluvioso et sereno caelo, et libero et clauso eX parte aere, sed nullibi vidi id, quod eXspectaveram, irritabile. f. 9.A petiolis transgressus sum ad pedunculos: Irritavi adhuc mense Februario in caldario positarum plantarum, Lavandulae multifidae, Chrysocomae ciliatae, Anthyllidos Barbae Jovis, Coronillae glaucae, Citrorum Aurantiae et Medicae, Geranii inqui antis pedunculos apice cultelli: Repetii idem tentamen et in earundem plantarum, et in aliarum pedunculis, et hieme, et vere, et aestate, et auctumno, et mane, et meridie, et

vesperi, et sereno, et dubio, et pluvioso caelo, et in apricis et umbrosis locis, et libero et clauso partim aere, sed nullum inde vidi unquam motum irritabilitati comparandum.

Gemmas quoque irritare conatus sum: Tentavi id in Staphyleae pinnatae, Daphnes Megeret, tentavi in aliarum arborum gemmis, sed nunquam

vidi aliquid irritabile.

. 5 l. II.

292쪽

28a GMEI IN DE IRRITABILITATE

Ad irritandas postea me accinxi spinas, aculeos et tubercula, nonnullarum plantarum folia exarantia: Irritavi apice cultri spinas et aculeos Cactorum flagelli formis, Ficus indicae, heptagoni, pentagoni, Opuntiae, Citri Medicae, Aloartim distichae et pumilae margariti ferae , Euphor-biae ossicinarum , et Agaves Americanae: Tuber eula et Aloes distichae, et pumilae magaritiferae folia exarantia: Repetii saepe et in earundem, et in aliarum plantarum iisdem partibus idem experimentum diverso anni et diei tempore, variaque sub caeli aerisque temperie, sed non inveni unquam aliquid notatu dignum intuitu illius attributi, in quod inquirebam. f. 12. Stipulas deinde etiam et bracteas eXaminam das esse credidi; tentavi id in bracteis Aloes pumilae margariti ferae, Asphodeli fistulosi; irritavi stipulas Melianthi minoris; repetii id in plurimarum aliarum plantarum iisdem partibus sub diversis conditionibus, neque unquam eventuS meo satisiecit desiderio.

f. II.

Genicula pariter et multorum graminum et umbelliferarum van ROYΕN cultri apice tentavi, sed nunquam vidi, quae 1rritabilitatem simplicem sequeretur, in mimosarum geniculis adeo evidentem contractionem.

293쪽

VEGETABILIUM. 283

Ad cirrhos et capreolos progressus suria: irri lavi cirrhos Lathyrorum et Viciarum multarum, irritavi capreolos Vitis viniferae et specierum qua-xundam Bryoniae; repetii id periculi sub diversi, conditionibus in multarum aliarum plantarum iisdem partibus, sed nihil vidi, exspectationi meae

An foliis plantarum competat irritabilitas inquisiturus quoque, irritavi apice cultri folia plurimarum plantarum: Cannae indicae Salviae disermae, Croci sativi verni, Nerii Oleandri, Corrigiolae littoralis, Crassulae perioliatae, - Ρortulacariae, Yuccae Gloriosae, - aloi foliae, Aloes perfoliatue, distichae,

- pumilae margariti ferae, Agaves americanae,

Dianthi Caryophylli,

Silenes giganteae, Cotyledonis orbiculatae, Cerastii viscoss. Euphorbiae Chamaesyces Sempervivi arborei, Cacti Opuntiae, Cadii Ficus indicae, Punicae Granati, Chelidonii majoris, Lavandulae multifidae, Melianthi minoris, Cheiranthi annui, Geranii inquinantis - alchimilloidis, Geranii tristis, Anthyllidos Barbae Jovis, Coronillae glaUCae,

Citri Aurantiae, Medicae, Chrysocomae Comae am

reae,

Verbesinae alatae,

Sisyriiachii Bernaudianae, Hypni Rutabuli,

Bryi muralis:

294쪽

α84 GMEI IN DE IRRITABILITATE

Irritavi ea et vix emergentia, et in vigore suo constituta, et marcescentia, irritavi in caldario, et extra hoc; irritavi hieme, Vere, aestate, et ingruente auctumno, irritavi pluviosa, dubia et serena caeli temperie, irritavi mane, meridie, et vesperi, irritavi in apricis et in umbrosis locis, in libero et partim clauso aere: Repetii in plurimarum aliarum plantarum iisdem partibus, sed nunquam aliquid ei simile observavi, quod Clarissimorum Virorum Observationes hactenus mimosis multis, Oxalidi sentienti, et onocleae sensibili proprium esse confirmant, et quod ipsemet apice tandem digiti tangens, in foliis Mimosae vivae, in horto positae, laetistino observaveram spectaculo. f. I 6. A foliis transitum feci ad receptacula: Irritavi receptacula Malvarum, Syngenesiarum Polygamiarum LINNAEI, et Lichenis candelarii, sub diversis caeli et aeris conditionibuS, neque unquam deprehendi aliquid irritabilitati compa

randum.

f. I7. A receptaculis progressus sum ad calices: Irritavi apice cultri involucrum Corni maris, perianthia Primulae Auriculae, Cerastii arvensis, Rese-dae odoratae, Potentillae vernae, Fragariae vescae, Gle comae hederaceae, Thiaspeos Bursae pastoris, Cheiranthi Cheiri, Violae Odoratae, spatham Narcissi Pseudonarcisis, calyptram Hypni Rutabuli, et aliarum plurimarum plantarum caliceS; experimenta haec feci hieme, Vere, aestate, et inchoante autumno, in plantis adhuc in trunco positis,

295쪽

VEGETABILIUM. 285

et decerptis atque in aqua positis, floribus apertis

et nondum apertis, recentibuS et marcescentibus, in aere libero, et eX parte cla Ula, calido, tepido, et frigido, humido et sicco, puro et impUro, mane, meridie et vesperi; sed nunquam votis meis respondit eventUS. q. Ι 8.

A calicibus ad petata perrexi: Irritavi petata Corni mariS, Galanthi nivalis, Narcissi poetici, - Pseudo narcis si,

Cerastii arvensis, Resedae odoratae,

Hellebori nigri,

- - Viridis, Drabae Vernae,

Thiaspeos Bursae pastoris, Chreiranthi Cheiri,

- - incani,

Fragariae vescae salivae, Fumariae bulbosae, Potentillae vernae, Orobi verni, Anemones nemorosae, Robiniae Caraganae,

Hellebori hyemalis, Violae odoratae Limbum et tubum corollarum Croci sativi verni, Primulae Auriculae, Ribesii Uvae crispae, Hyacinthi non scripti, Daphnes Megeret, fosculorum Tufflaginis Farfarae, et Bellidis perennis, Rusci Hypoglossi, labia et tubum Gle comae hederaceae: Iteravi id periculi et in horum et in plurimorum aliorum vegetabilium corollis; feci illud hieme,

vere, aestate, et adventante auilumno, caelo sereno, dubio, ac pluVioso, et nivoso, aere libero et eX par clauso, calido, temperato et frigido, levi et gravi, quieto et ventis perflato, mane, meridie et vesperi, floribus trunco adhuc adhaerentibus et decerptis, et dudum apertis, et Vix apertis, et nondum apertis, et marcescentibus; et modis

296쪽

286 GMEI IN DE IRRITABILITATE

do irritatis et nondum tentatis, in locis umbrosis et apriciS. f. I9. Phyleumatis spicati petata nondum aperta irritata, stilum ejecerunt, polline antherali obsitum, ut crederes, aliquid adesse irritabile; sed bene observandum est, ut irritatio simplex ne confundatur cum inclinatione et reclinatione, qua opus est in hac planta, ad hoc phaenomenon producendum, et qua fibrae elasticae et petalorum et pistilli nimis tensae, relaXatae iterum cessante reclinatione, claustrum perrumpunt, et stilum ejuciunt a .

Deinde inquisivi in irritabilitatem anthera

rum: Sine eventu, votis meis respondente, irritavi antheras Cannae indicae,

Bliti capitati, Jasinini humilis,

- ossicinalis,

Ligustri albi,

Phillyreae mediae, Syringae vulgariS, - persicae, Veronicae longitoliae.

incanae,

Veronicae spicatae, hybridae, , - ossicinalis, - Anagallis aquaticae, - prostratae, hamae dryos, Gratio lae ossicinalis, Verbenae ossicinalis, - urticir liae, Lycopo

a) Vt motus ab elasticitate producatur, figurae mutatio antea necessario requiritur. EBERA ARD Conspe' Med. theoret. P. I. Hal. Magdeb. MDCCLVII. p. IS.

297쪽

Lycopodis europaei, Panici capillaris, j Monardae didymae, - miliacet, Salviae ossicinalis, i Phlei alpini,

- haemato lis, cum

Agros is capillariς,

- praetensis, fila-Airae cristatae,

- disermae, torum - aquaticae, - syriacae,

Melicae nutantis, - hispanicae, pendi-- altissimae, - verticillatae, cibus Boae trivialis, - glutinosae, elasti-- pratensis,

- Aethiopis,

- nemorosae, - nutantis, . Brigae maXimae,

AnthoXanthi paniculati, Cynosuri coraclini, Valerianae a) Calcitrapae, Festucae ovinae,

-- ossicinalis, - rubrae, -- PhU, - elatioris, - montanae,

Bromi pinnati, -- Locustae, Avenae sati Vae, Croci sativi verni

fatuae,

Iridis germanicae

Arundinis phraginitae, -- Pseudacori,

Elymi sibi rici,

- gramineae, Secalis cerealis, Commetinae commUniS,

Polycarpi tetraphylli,

- - africanae,

Dipsaci fullonun Schoeni albi, Scabiosae succisae, Scirpi . lacustris, - integritoliae, Eriophori vaginati,

Phalaridis canari ensis, - columbariae, Scabio

β) Nescio, quam partem harum plantarum irritabilem observaverit Clar. van GEVNS. l. c. P. 28.

not. a.

298쪽

α88 GMEI IN DE IRRITABILITATE

Scabiosae ditellatae, Cynyglossi apennini, - utro-pUrpureae, - , lini folii, - pappolae, Pulmonariae ossicinalis, - corollulis quin- Symphyti ossicinalis,quefidis radian- Cerinthes majoris, tibus caule sub- Asperuginis procumben- nudo perfoliato, tis, foliis caulinis Echii vulgaris, pinnatis, pinnis - Cretici, pinnatifidis linearibus, radicalibus pinnis pinnati fidis sublanceolatis. I nautiae orientalis, Sherardiae arvensis, Asperulae arvensiS, - cynanchicae,

Galli uliginos,

- Molluginis, - glauci, - Aparines, - foliis omnibus in curvis glabris mu

Plantaginis majoris,

- roseae,

Corni maris, Alchimillae vulgaris, Heliotropii europaei, Myosolidis scorpioidis palustriS, Lithosperini ossicinalis, Anchulae ossicinalis, Nolanae prostratae, . Primulae veris ossicinalis,

- - elatioris,

- Auriculae,

Lysimachiae Linistellati,

- Numulariae, Anagallidis arvensIS, Convolvuli arvensis, - sepium, - pUrpUrei, - tricoloris, Ipomo eae coccineae, Polemonii coerulei, Campanulae rotunditoliae, in pyramidalis, - rapunculoidis, - spicatae, - glomeratae,

Phyleumatis spicati, Lonicerae Xylo stet, Mirabilis Ialapae, - longis orae, Uerbasei Lychnitidis,

- nigri, Daturae Metei,

Hyoscyami

299쪽

vEGETABILI UM. 289Hyoscyami nigri,

- albi, - pusilli, Nicotianae Tabaci,

- paniculatae, - rusticae,

Atropae Belladonnae, Physalidis flexuosae, Allie kengi, Solani guttaeensis, - Pseudocapsci,

- D ulcam arae, - tuberos,

Capsici annui, Lycii afri, Rhamni Frangulae, Euonymi europaei, Ribesii rubri,

vae crispae, Lagoeciae cuminoidis, Achyrantis asperae,

Thesii Lino phylli,

Vincae minoriS,

Nerii Oleandri, Cynanchi erecti, Asclepiadis syriacae,

- amoenae,

- Vincetoxici,

- nigrae,

Salsolae I ali, Gomphrenae globosae, Gentianae luteae,

- Vernae,

- Centaurei,

Eryngii plani,

Eryngii a methystini, Bupleuri rotunditolii,

Tordylii syriaci,

Caucalidis grandissorae, Dauci Carotae, Conii maculati, Athamaniae Libanotidis, Heraclei Sphondylii, Ligustidi Levistici, Angelicae Archangelicae, - sylvestris, Sisonis canadensis, Coriandri sativi, Scandicis Odoratae, - Cere folii,

- nodosae,

Chaerophylli sylvestris, hirsuti,

Imperatoriae Ostruthii, Anethi graveolentis, Cari Carvi, Pimpinellae saxifragae majori S, Aegopodii Podagrariae, Rhois Coriariae, - Toxicodendri, Viburni Lantanae, - Opuli, Sambuci nigrae, Corrigiolae littoralis, Alsiues mediae, Parnastiae palustris, nat. Deci. Vol. I. T Stati-

300쪽

aso GMEI IN DE IRRITABILITATE

Statices Armeriae,

Lini usitatissmi,

Galanthi nivalis, Narcissi poetici, - Pseudonarcissi, Allii senescentiS, Lilii Martagi, Tuli pae sylvestris, ornithogali lutei,

Pyrenaici,

Asphodeli fistulos,

Antherici Liliaginis, Asparagi ossicinalis. Convallariae majalis. - Polygonati, Hyacinthi non scripti,

botryoidis. Aloes pumilae margaritiferae, Hemerocallidis fulvae, Iunci articulati, - pilosa, Berberis vulgariS, Rumicis vesicarii, - alpini, - spinosi, - Aceto sellae, Colchici auctumnalis, Alismatis Plantaginis aquaticae, Aesculi Hippocastant, Oenotherae biennis,

Epilobii hirsuti, Epilobii montani,

- tetragoni,

-- foliis imis oppositis; superioribus alternis, lanceolatis denticulatis

caule tereti, Ericae vulgariS, Daphnes Megeret,

Polygoni Bistortae, - amphibit,

- Persicariae, - orientalis, -- avicularis, - talarici,

Paridis quadrifoliae, Adoxae Moschatellinae. Cercis Siliquastri, Rutae graveolentiS,Saxifragae Cotyledonis,

Scieranthi annui, Gypsophilae muralis Saponariae officinalis,

Dianthi barbati,

Carthusianorum, - Armeriae, Cucubali Behen, Silenes quinquevulnerae,

Beben, Silenes,