장음표시 사용
411쪽
inquirendo digna posteris rerum pulchrarum monu menta relinqueret, saepius scribendi argumentum se captasse fatetur. Quam ob rem mihi minim vitio verti debore existimavi, si pro ingenii nostri tenuitate in tam confusa ac erronea per multos empiricos huius morbi Gallici curandi methodo albqua ex antiquorum medicorum libris petita, quae ad meliorem curationem et tutiorem exequendam facere mihi visa sunt, praeter ea, quae neotericorum eomplures experti sunt, literis demandarem, quum non pigros et cessantes, ut ait GALENvs , agricolas HIPPOcRAT Is relicta opera postulent, set honos et diligentes, qui eadem, quae ipse semin uid, pulchris conatibus augeant ac perficiant. Non defuturos tamen scio quosdam qui meum opus, ut superuacaneum, aspernabuntur atque ridebunt, quod praeter medica theoremata et scopos quosdam morbi curati uos citra ullam remediorum mariistriam aliud adferam nihil. Quibus id breui respon- um volo, me non empiricis et indoctis hominibus, non enim intelligent sed dogmaticis et rationalibus medicis haec exarauisse, quibus vel sola voluntas in, rebus pulchris adprime grata esso
consueuit. Quod autem remediorum compositiones nori
adiunxerim, in causa fuit, quod ex se partim doctia NI Therap. VII. 2.
412쪽
doctus et rationalis medicus, cognita morbi natura aegrotique complexione, ex tam consula diuersorum pharmacorum compositione, partim ex antiquorum et recentrorum medicorum libris innumerapstita medicamenta facile sibi deligere poterit. Quare obgannire et nostros lahores laneinaro hi qui sunt desinant, et si quid per imprudentiam a nobis erratum sit, humanae fragilitati et obliuioni condonent velim. De morbis populariter grassantibus secundum HIPPOCRATEΜ et GALENUM. Cap. I.
HIPPOCRATEs, primariae medicinae venerabilis antistes, et post eum in commentariis suis GALEN vs I, morborum vulgo grassantium causas diligentissimo indagantes, in tria genera, tanquam eorum communissimas causas, redegerunt. Primum enim επιδημον , hoe est, populare, et λοιροκον, id est, pesilentiale, appellarunt. Cuius causam ad id, quod omnibus animantibus communissimum existit, retulerunt, nempe aerem, quo egent animantia cuncta cordis ventriculum habentia, ut purioris sanguinis et calidioris, qui in eo continetur, fuliginosi vapores per exspirationem exhalent, et cais Ioris D Epid. I. in COInm. Z .
413쪽
loris innati temperies, per inspirationem continuo veluti flabello ventilata, conseruetur. Inficitur autem aer, qui suapte natura purus et immixtus est, ex corruptis vaporibus a materia putrida eleuatis, veluti sunt lacunae, cloacae, stagna, hara thra, holera putrefacta, cadauera insepulta, nonnulli draconem aereum flatu viroso et postilentiaerem conspurcare diIerunt, non aliter, ac caco
daemon ille apud PHILOsTRΛTu M, sub habitu mendici pestem per omnia loca, quae circuibat, dispergens. Secundum e rοραδικον, quasi dicas femininium 'bvocarunt, et eius causam ad cuiuslibet hominis in ratione victus qualitatem et modum assignauerunt. Quum enim non omnibus eadem et similis est corporis constitutio et tempe atura, ita nequo quibusvist eadem diaetae ratio. Quare fit, ut in quibusdam anni constitutionibus, et maxime quum caeli vitio rerum omnium cara est annona. Tum enim prae inopia vitiosi succi alimentis victitantes pauperes leui occasione vario morborum generes passim corripiuntur. Aliis enim abscessus, aliis ulcera, aliis causones et febrium diuersae species a cidere solent uno eodemque anni tempore, prout cuiusque natura et complexio constituta est. Quo aeuiden-
414쪽
euidenter declarat GAL usus in libello de alimentis honi malitie succu
Tertium μιχω ον, hoc , patrium vel regionale , dixerunt. Huius vero causam in de locis, aere et agitis ad locorum et regionum, in quibus fit, temperiem, naturam et qualitatem referre videtur HIPPOCRATEs, tacite sub indicans, certis et statis siderum motibus improssiones quasdam non solum ἱn corpora animantium, sed in loea terrarum certa et regiones, quod asserit PLINIvs D, et sexus ac aetates et hominum status infigi. Nonne Romae solum circaque C LAvDII T1BERII Caesaris principatum morbos non Italiae modo, verum et uniuersae prope Europae incognitos perupgatos legio mus sine ullo quidem dolore aut vitae pernicie, sed tanta laeditate, ut quaecunquae morS praeferenda foret, neque plebeios et infirmae sortis homines , sed imperatotes, magistratus ac potentiores solum inuadentes. Cuiusmod. fuit 1ν. et quod a mento incipiebat, mentagram appellantes, et elephantiasis atque carbunculus, Narbonensis pro- cinciae peculiare malum. Narrant in comitatu Senonsi ac Lucensi In Italia omnes sere homines.
viros et mulieres, strumosos nasci, et χοίραδας, hoc est, strophulas, in collo gestare, quod aquarum Z a vitis
415쪽
vitio a specifica quadam proprietat euenire non nulli adfirmant. Huc referendus est 'iste sudor an-oitur vulgo dictus, qui anno millesimo quingento-simo tricesimo statim post arcturi exortum cis marinas regiones et tuansrhenanas uniuersas paene penetrauit, solum prouectae et constitutae aetatis homines adfligens, pueros vero et impuberes se uos securos relinquens, Angliae tantum veluti patrius morbus ac genuina pestis. In npanga infula, nune Hispaniola dicta, versus Americam regionem, qua in longituάine ad septentrionem extenditur, Ordia
nato quodam naturae motu, certis temporibus, interisculaneum morbum oriri Omnibus paene incolis mercatores asperunt, non aliter ac grassantes populatim apud nos morbilli 'ae Dariolae, verum cum tanta entis infecti ne et deturpatione, ut leprosos vulgo dictos quis aequa re dixerit, solaque signi Guagari vulgo appellati de .cocto tam foedam eorporis contagionem ae fabiem in dicantes. Et haec de morbis epidemialibus secundum HippocRATIs' semientiam dixisse sufficiat. Quae ideo rotulimus, ut cum hoc vulgari morbo Gallico dicto inuicem collatis, e quorum genere. dici debeat, melius elicere valeamus.
De origine morbi Gallici primoque eius mortia. Cop. V.
Multa diu inter medicos de morbi huius prima origine atque eiusdem causis agitata est controuersia,
416쪽
uersia, dum nouum hic morbum asserit, alius non nouum, sed eundem vel alios paene similes antiquis temporibus fuisse grassatos dicit, et varias ex veterum medicorum libris ad suam quisqua stabiliendam opinionem morborum denominationes addueunt,
quae in sequentibus per ordinem ostendemus, m do primum huius morbi exortum et apparentiam
i Sunt, qui in exercitu CAROLI VIII. regis Gallorum, cum expeditionem versus Neapolim ado naret, inter suos proceres elephantiosum extitissequendam afferunt, qui prae nimia veneris tentigine , qua non Parum incitari solent ea cancrena vitiati homines, fanississimae et venusti ae meretriatis noctem magna pecunia emit, ex cuius concubitu, muliebribus istis virus longe contagiossimum adfria caus, omnibus postea militibus, quibus eum vitiato iam scorto res intercesit, idem Denenum. communicauit, ita, ut pauco tempo e totum meretrum hae deIefabililae improbissimi scortum insecerit. Non defuere item afrologi et meteorologici, qui causas. morborum altius et e sublimi repetentes, luminarium eclipses et infortunatorum astrorum configuratiorines, SATVRNI videlicet cum MARTE in signo scoris' pionis coniunctionem cum retrograda VENERE eau iam adsignauerunt, quod ex SATvRNI siccitate et MARTis caliditate in signo frigido et humido mul-
417쪽
ast De Morbo Gallit . , 'ta et conserta in humoribus suseitata sit exustio et putrefactio. Alii verius mea quidem opiniones
medicorum more causam quaerentes ex aeris eo
Ititutions, quas tunc temporis ad exuperantem talia ditatem longis et multis imbribus antecedentibus repebat, ortum eiuS dependere affirmauerunt, quod ex immoderata aeris humiditate eorpora multis et vitiosis repleta humoribus a subita et intem p rata adueniente Caliditate magnam in humoribus putredinem et corruptionem con quuta sunt, quae naturae connatis energiis ad diuersas corporis partes et principaliorum membrorum emissoria loca κατ' εκρουν, ut dicunt Gractei, et κατ' αποθltro Pr trusa, varios morbos et omnigenas abscessuum et Vlcerum sormas procreauit. 'Cuiusmodi constitutio fuit, quam recitat HIPPOCRATEs uidemiortim temtio, commento tertio. Alii sabuloso magis ut puto sanguina elephantiosorum infesse fontes et vina, quae
in castris post se reliquerant, abitum simulantes Gallos narrant, et Hispanum militem praedae plus aequo cupidum se Viroso illo vino ad satietatem expleuisse, unde in posterum suae temeritatis abii de sensit poenas. In GERMANICI Cabsaris exercitu, 'citra Rhenum promotis castris, ut refert PLINIus ), ex vitiosi fontis et medicati malefica vi duo mala per totum exercitum grassata sunt, quorum in ore
418쪽
unum, in neruis alterum suam malitiam ostendebat. Hoc enim σκελοτυ v. quod in genibus . compages soluerentur, et totius paene neruosi generis fieret exolutio, illud γρωινι-εην, quod in ore accideret, ex quo intra biennium omnes dentes decidebant, appellauit. STRABO vero non in Germania, nequctex vitio aquae tantum, sed in Arabia ex fruetitum eius regionis esu in Gallorum exercitu eadem duo mala grassata recenset. Eiusmodi fontem Susis fuisse narrat VITRvvIus ), ex quo qui bibissent, dentes amittebant. Verum enim vero dum penitius mecum rem considero, ob delicta et nefanda facinora , in quae proruunt militiae et extra mali homines, voluti diuinae iras flagellum et vindictam, hane ahominabilem psem hominibus tum fuisse immissam credo, et eius principalissimam caussam ad deum osse relegandam, quanquam GALE Nus ), ut ethnicus, ad deum vel aliquem sanctum morborum causias reserendas neget. Patet enim per otium legenti sacras literas ob peccata sua saepius correptum et punitum populum, multoties quoque ob errores suos in captiui-tqtem redactos Hebraeos, ita, ut vulgare sit dictum :
419쪽
vindictae genus apud deum. Malos enim et iniis quos aeternis suppliciis punit et assicit, honos vero probandi tantum caussa minus diuturnis calamitatu hus castigat, ut vult AvavsTINus lib. VIIII. Esrivitata dei et CARYsos ToMus de patientia Ioa h milia tertia.
Quo nomine censendus morbus Gallicus Vulgo appellatus. Cap. III.
Quamquam de nominibus morborum et dictionibus minime disc0ptandum medicis passim admoneat GALE Nus, ita, ut λονγιάτρους eos appellet, sed potius id solum studendum, ut firmas et rectas eorum curativas methodos inueniamus, nihilominus tamen, quo magis absolutus sit hic sermo, diauersas de huius morbi appellationes neotericorum medicorum sententias adscribam. . Vulgus modo Gallitum, modo Neapolitanum, modo Hispanum morbum vocat, quidam scabiem Ios et partheusFoeam a lyco, ubi prima eius coeperunt
vestigia, et pudendagram, quod in pudendis primum
uxoreat, appellant, alii, quod et antiquis temporibus similes morbi, ut putant grassati sunt, modo elephantista, quod in pedibus et truribus tumores et ulcera pessima excitaret, appellauerunt, modo liche.nem, PLINI v N imitati, quod mutuo complexu et Ue- hlaci
420쪽
Dι norbo Gallim. 36IDei raptu osculi atque in focis satim contagiam suum
Uentaret, esse voluerunt. Nonnulli compositam aegritudinem ex saphato et arthritiis dixerunt, quod praeter foedas totius eorporis commaculationes etiam articularum intolerandos dolores inferret, postremi caris bonem et ignem per cum dictum esse voluerunt. Tam etsi non repugnauerim ab ipsis symptomatibus morborum denominationes posse mutuari, GALENO ' teste;. tamen simpliciter in novo et antiquis
incognito morbo nouam cum MΛNARDo, medicorum
coryphaeo, e definitionibus suis medicis adducemus definitionem. Gallietis morbus dictus est sola- In eontinuitas ab exustis humoribus per contagium jere in concubisti genita, a malignis quibusdam pusulis incipiens , pudenda plerumque, deinde reliquas torporis exterioru partu iπgressa, dolares tirea articulos et ossa, noctu praeeipus, facit, atque abfessus duros in poma adeo incera , ut ossa quoquι plerumquε vitient,
pqst longum tempus des nentes.
Quae definitio omnibus sub definito contentis ad amussim quadrare videtur, qualis debet esso
honae definitionis ratio ARIsTOTELIs auctoritate. Namque morbum hune aliquem simplicem rarticularem et determinatum definire erroneum est et, quum veluti multicipitem hydram, confusam aluer