장음표시 사용
421쪽
Ioram morboram inuicem eo sicatorum eatenuim, secum trahere videatur, et pro inficientis ex comtagioso concubitu et infecti natura atque corporis intemperie diuersas ulcerum, abscessuum et dolorum species progenerare. Aliis enim sithenes e saphati, nonnullis canerenosa visera et chironia tela. phia vocata, s4iomeni et incurabiles herpetes, aliis apos ata diversorum gomerum per quascunque cor poris partes mergentia adparent. Praeter enim imsinitos morbos , quos secum adfert dissicilis satiphos potissimum a virulentis distillationibus, et maximι
in retiditiis eorum, qui ex argento Ditis et tinnabari continnatis linimentis antea V sunt, molestare consueuit, modo ulcuscula in gingiuii. modo erodentes et serpentes per oris spatiositatem pusulas oxcitando, modo ad pulmonem, asperam arreriam et pectus rheu- malifando, tum excitata phthis et linia accensa febricula, quae eos ad extremum visaa diem non daserit, interdum ad gulam et ventriculum, et ieeur, et tolon in rasinum desillando, corruptiones, intoncoctiones est erueiatus dysenteritos solet producere: Quod mihi se-m3I atque iterum vidisse tontigit. Pari modo et insesncturas, quae sunt excrementorum uniuersi codiporis veluti receptacula et lacunae, GALENO I et AvicENNA I testibus, praecipue in iis, qui a pri
422쪽
ma eorporis compositione eas debiles habent, pra dictae dostillationes decumbere solent, quae modo in apostamata saniosa et ulcera possima, modo in durities callosas et tophos transeunt, nonnunquam et in i is os bus figuntur corruni pendo et exedendo, alias et intra mεmbranulas ossa ei reulariter conteia gentes πεμοςιο- Graeci voeant) combibuntur, et e uelatus iviolerabiles, nocturnis ut urimum horis, suscitant. Hos ις'οκμου ς, illos τερηδονας Graeci s lent appellare.
Do caudis morbi Gallici et speciebus dolorum, qui in eo Viplurimum Percipiuntur. Cap. m.
Caussae huius morbi sunt duplices, extrinse- eas et corporales. Has προηγουμενας, hoc est, a tecedentes, illas. αταρκτως, id est, prim, si uas, Graeci appellant. Extrinsecae esse possunt aer corruptus et a sua naturali temperie in venen sam qualitatem transmutatu ς', ex infortunatorum. Planetarum coniunctionibus in signo potissimum humano, ut volunt astrologi , vel ab aliqua caussa-rsim superius in morbis epidemialibus dictarum alteratus, item conuersatio et mutuus tomictus cum
iis, qui ea scabie infecti sunt, et lae eo rugium, s emammillis injectae nutricis Ingat infaus, et Ucrita,
423쪽
teste PLINIO, non aliter, at olim lichenem, conti gio hune morbum eommunicare possunt, coitus tamen: ut plurimum eum infecta praecipua es causa, praetorea fragula et linteamina immunda,. in quibus euhu rit eo morbo laborans et maxime si ulcera marrontis
et saniosa habuerit. Cibi eatochmi et potus aquae eorruptae possunt esis i de caussis primitivis eius
morbi, in quantum humores vitiosos et corruptio ni facile obnoxios in eorporibus subnutriant. Antecedentes caussas sunt humores quatuor, a sua naturali temperie ad exustionem malignam et innaturalem dispositionem conuersi, qui etiam caussae morbi φεκτι ι, hoc est . coniunctae et acciden.
tium dici possunt, dum iam actu virtutes impediunt, et dolores ac pustulas excitant. '
Quum autem effectus arguat caussam, et adesorum spetis et modo ca ussas morborum medicis saeps eliciendas admoneat GALE Nus de dolor hus , qui in hoc morbo concomitari solent, non. a. re fuerit pauca attingere. Dolor , ut , volunt HIPPOCRATEs GALE Nus, Avic ENNA et ΡLATO in Timaeo, fit. cum praeter naturam subito et con-iertim alteratur et corrumpitur sensibile corpus,
424쪽
vel eius soluitur continuitas. Alteratur autem avehementi frigido vel calido simultanee et conseis stim adueninto, ut per exemplum declarat GALE Nus, de viatoribus tempore frigido per gelu et niues ambulantibu , si derepente ad ignem manus propius admouerint , statim vehementi dolore cor ripiuntur. Quod enim paullatim fit, sensum omnem fugiens indolorosum existit. Dolorum ac continuitatis solutionum modos GALENus de isterioribus tres adducit, quanquam alibi ) duorum solum
meminerit, aut extensione fiunt, , aut erosione, aut utrisque simul. Sub his comprehenduntur contu sio, compresso et incisio. Praeter autem iam
dictas dolorum species indicibilem quendam in hoc morbo constitutis de nocte potissimum dolorem accidere intelligimus in media ossis planitie, nullo appa, remst tumore , neque cutis immutato colore, cuius
eam esse ideam et adflictionis modum dicunt aegro tantes, veluti si quis terebello ad medullam usque adacto et carnem, et os ipsum perforaret, et malleo simul eonfringoret. Cuius hanc esse caussam Puto. Humoris enim hiliosi, vonenosi et exusti qualitas alicui trium aliorum humorum, et maximΘpituitae et atrae bili, commiscetur, quae sua tenuitate aliis humoribus vias reserans panniculos, ligamenta I L. De Plenitud. I. a. partic. u. aph. in comm. lib. de regi m. sanit. M.
425쪽
menta et musculos quosque penetrat, et demum
inter membranulas ossa circumambientes incarceis rata ob adiacentium carnium et . crassorum musculorum densitatem dissiculter transpirabilis et a fonto caloris procul semota, sua innata malitia lentos magis et mansiuos reddit humores, qui in flatus conuersi distendendo dolores vehementissimos donocte maxime commouent, quod natura tunc humo res magis moueat, et, ob circumstans frigus ad ininteriora reuocato talore, sortiores sint omnes eius
operationes, et ob dolorem iugiter ad dolorosam particulam proritatis humoribus, qui a praeexisten tibus statim vitiantur, in principio congestionis maiores adsunt dolores, ob multitudin m humorum extendentem et malam qualitatem mordicantem, qui solent postea remitti, Ob aequalem iam faciam intemperiem et in osseam ac gypseam nonnunquam substantiam humorum collectionem comis mutatam. Vidimus enim estos hemicranicos et e Minsitos in hoc morbo dolores adeo vehementes et implaca biles , ut mori potius eligerent, quam viuere patientes, ex argenti vitii et cinnabari te tariis antea admotis
hine inde, ut aiebant, discurrentibus reliquiis. Verumtamen virulentiam humorum, siue ex hydrargyri venenosa qualitate derelicta , siue ab exustis humoribus suscitata putredino, horum dolarum potis-1uum mussam fuisse puto. Potest enim argentum
vivum, si male sit extinctum, corpori admotum in
426쪽
pristinam vivacitatem et partium dispersarum unio. nem redire per calorem natiuum restitutum, et multa mala symptomata in corporibus, quibus ad hibitum sit, excitare. Siquidem a veritate non est alienum, mercurium partim frigidum et humidum,.AvIcENNA teste, cum exuperante tamen, vuv- PAvLLus , caliditate ipsa ossa currumpere et putrefacere, quod pleri,que ipsa experientia mo strauit. Namque incisione prosunda in osse A chirurgis facta, plerumque os ipsum enisariae corrug, tum inuentum est, et in altam sui partem exesum et putrefactum, . ita, quod uncinis et trepanis circuislariter eximere cogerentur. Tam ingens enim malum est, quum. rheumatismis diMinis et perniciosis aliqua corporis particula vitiata fuerit, quae nisi ferramentis et cauteriis auseratur, morbum tollere fo-xet impossibile, a testante HIPPOCRATE 's. Vlcera qualicunque annua aut etiam diuturniora os abscedere est necessum, et cauas cicatrices fieri. Et haec de doloribus sufficiant.
Cop. V. Signa iam rontracti morbi haec' sunt. si coluerit aliquis cum ea scabie insecta vel menstruis pur
427쪽
menstruis laborante, primum circa pudenda pusu.
las erre far, siccas et lenta sanie interdum stillantes
aut bubonem.vulgo vocatum in inguinibus habebit. Qui si a bono et experto chirurgo canonice et de hilo modo . eius suppuratio procuretur, et diu aper tum soramen adseruetur, plerumque a morbo iam
incipiente solet praeseruare. Nam emunctori met veluti cloaca iocinoris inguina existunt, quod in hoc morbo ante reliqua principalia membra pri mum laedi, infici ac debilitari solet. Praeterea non mediocre signum fuerit, si in fronte et cires topiliorum radices in capite pusulae, tumores diver tolores et exanthemata parua in facie inceperint fissorescere, modo citra ullum adhibitum medicamen exiccata et cadentia, modo hine inde repullulantia, PY quo terrestreitas et adustio materiae significatur. Si capitis adest grauedo et nocturni dolores eum tolli et humerorum eruciatibus, qui temporis processu ad brachiorum et crurium iuncturas descendunt, atque de nocte magis, quam in die exacerisbationes et insultus infligunt. Adveniunt item tum doloribus timores praeter naturam in itinιIuris, resolutionis difficilis et tardae suppurationis, qui saepius ex reluctante materia et frigiditate atque crassitie in nodos et ferairosas durities vocatas trauis seunt. In palato et circa Oris latimos angulos pustulae nigrae et foetidae oriri solent, item exulcerationes
lingvae et gutturis aphthas Graeci vocant) a virulentis
428쪽
lentis eatarrhis eueniunt. Quae omnia iuxta humo. rum peccantium qualitatem et multitudinem pustularum colorem, ortum et suppurationis modum Deilo discernere sciet rationalis medicus. De signis honi aut mali prognosticis in praesentiarum nihil seribimus, quum in morbo chrorim ex processu cuia Yatiuo de se satis fiant manifesta, et quae pro par te in capitulo, utrum hic morbus confirmatus curetur , nonnihil attingemus.
Quomodo hic morbus Gallicus Per contagi nem invulgetur. Cap. VI.
Morbos, qui per συμπαθειαν ac contagionem fiunt, altius, quam medicum deceat, eorum causisas considerando in triplici inuenimus esse differen tia. Quum enim tria sint corpus nostrum consti. tuentia, ut voluit HIPPOCRATEs , spiritus, humo
xes et membra, ita et tria contagionum genera iuxta eorundem actiones et alterationes in conformibus et determinatis corporibus excitatas ponimus. Spiritus enim, GALENO teste, purioris et calidioris sanguinis, qui in sinistro specu cordis alisque arteriis continetur, est αναγυμιασι ς, hoc est, exhalatio, eaque, dicente ARIsTOTELE D, duplex est, sieca et vaporosa. Hane spiritualem, illam
429쪽
animalem melioris demonstrationis gratia appellare possumus. Nam spiritus, qui in arteriis rotis mirabilis appellati continentur , sicciores et magis elaborati atque viuidiores existunt, quam qui iadextra cordis cauernula et circa hepar atque in venis adseruantur. Quare fit, ut hos naturales, illos animales medici dixerint. Quum enim affectiones et ingenita quaedam habeat animus, quibus corpus in varios affectus et habitus commutat ac disponit, prout sese obiectorum exteriorum sensui communi obtulerit varietas, ideo in oculis potissimum, qui sunt veluti totius molis corporeae rex et gubernaculum, prudentissimus Peripateticae scholae princeps, animi motus et affectiones per
quaSdam notas, ceu eius indices, cognoscero docuit. Subtilissimus enim si sensu inapprehonsibilis vitiuus spirixus in subiectum sibi aequaliter conformo et dispositum corpus scintillis suis non secus, ac radiis quibusdam sensim tam potenter agit, ut statim in sibi consormem atae iam vel inuitum nonnunquam pertrahat. Quod per plura problemata Iptimae particulae ostendit AR Isaeo TELEs. Isti oculi
tui, inquit AP vLEIus , per meos oculos ad intima' dolapsi praecordia acerrimum meis medullis commouent incendium. Et mulieres veneficas in Scythia refert PLi Nivs '), quae Thybiae vocantur,
Hist. Nati VII. a. Pompon, Mela Geograph, III.
430쪽
solo visu, quemadmodum Regulus et caloblepa, respicientes occidere. In Symposacis narrat ΡLvTAR-cRus de chardalio, aue citrini coloris, aspectu diutino et penitiore 'κτερον, hoc est, morbum arquatum dictum sanare paullatim in se omnem tenuiorem bi- Iem attrahendo. Ob id et oculos ophthalmia Iah xantes vicinis oculis et inspicientibus suum malum communicare videmus, quandoquidem ob oculicitam mobilitatem et iugem conniventiam, quodis quo obiectis cito assimiletur, spiritus subtilis et cor ruptus, per continuum exclusus, ad proximorum oculos propellitur, unde iidem simili dispositione assiciuntur Menstruatae enim mulieris in pelluebdum speculum oculis longo tempore intentis ipsum commaculari et conspurcari ainstor est Agis To- TELEs . Secundum, quod per in pirationem et ex irationem eius contrahatur contagio, spiritualem voe uimus. Quum enim aere indigeant animalia cuncta, ad eordis vitales spiritus iugiter innovandos et temperata aura conservandos fit, ut subinde vitiatus aer vel caeli iniuria et maleficarum stellarum eo figurationibus, vel Dei opt. max. voluntate peccata hominum eastigare et punire volentis, quaequa approximantia inficiat atque eorrumpat, quod ma-