Compendium totius orbis partim geographicum, partim genealogicum, partim historicum juri praesertim s.r.j. publico accommodatum authore p. Gregorio Kolb Societatis Jesu

21쪽

SEX MARIA SEU SINUS LATI SUNT: : i '

I. Sinus seu mare Germanicum inter Daniam & Hollandiamur . II. Mare Album superius in finibus Moseoviae. N. . Mare Caspium in finibus Persiae & Tartariae inserim. Vocatur etiam Hyrcanum. IV. Sinus ,.vulgo di Bengala in Asa penes Mogol. . . Sinus inter Malacam &. Cambodiam itidem in Asia. XI. Sinus Mericanus in America in medio. Horum tamen sex marium ultimorum multi vix faciunt meruionem. Haec de majori orbis parte. Pars orbis minor terra dividitur praesertim ab Europaeis .

Europam, Asiam, Africam & Americam. . VI. - s BREVIS DESCRIPTIO EUROPAL.FUropa orbis conditi inter quatuor partes solidas pars minuma, pene omnium aestimatioue tamen maxima, ab Age aris Phoenicum Regis filia hoc nomine dicta, consuevit tam a Poetis, quam Pictoribus, quin & Geographis sub stannate ono natae virginis proponi. Si itaque virginis hujus membra decenter ornata enumeremus, occurret nobis numerus & ordo partium tontius Europae: Coronam namque virginis exhibet nobis Lusitani: Caput vendicat sibi tota Hispania. Supra collum splendent instar. lapillorum montes Pyrenaei. Ipsum collum Virginis & pectoris pars superior est Gallia. Instar pectoris sese late extendit Germania. Velut brachium dextrum extenditur Italia. Sinistrae simialis sit major Britannia. Togae praelongae partem magnam res

22쪽

runt'Hungula & vicinae Provinciae Italiam & mare Mediterraneum versus. Partem togae alteram exhibet Bohemia, Polonia, Lithu nia, Prussia & Dania. Partem vestitus foeminei reliquam imitantur Suecia & NorHegia cum regionibus vicinis; idem faciunt Mose via nobis vicinior & provinciae turcicar infra Hungariam usque ad

terminos Europae.

CHOROGRAPHIA LUSITANIAE.

- DE REGNO LUSITANIAE. I Usitania seu Porrugallia eum nacta est situm, ut a Septentrione tangat Gallaeciam; ab oriente Hispaniae Regna, scilicet Legionis, Extremadurae & Andalusiae. Ab occidente mare AEthlanticum, ab Austro Regnum Algarbiae & Athlanticum mare. Lusitania longa est sere Iao. Germanis milliaribus. Lata circiter 33 , In Lusitania fluvij majores sunt IV. scilicet I. Minius. a. D rius. 3. Tagus. q. Guadiana. Lusitania separatur a Gallaecia flumine Minio i ab ΑIgarbia montium interjacentium iugis. Hos intra fines includuntur Provinciae V. scit. L Interamnia inter fluvios Minium & Durium. II. Transmontana. IIL Betra. IV.CHagana cis Tagum, quae ctiam Extremadura Hispaniae vocatur. V. Da agana, trans Tagum. His V. Provinciis accedit VI. Al-garbia: Regnum, quod versus meridiem Lusitaniae est adsitum , de paratur a. Regno Λndesinae flumine Guadiana. . . H.

DE LUSITANIAE PROVINCIIS ET URBIBUS PR ALCIPUIS.

23쪽

io ' Tabula L -

IN TRANS MONTANA URBES SUNT

Miranda Durij, aliis Contium, Miranda de Douro. Aqua Fl 'via, Chiaves. Brigantia, Braganga. Villa Regalis, Villa Real.&c.&c.

IN BE IRA SUNT:

IN EXTREMA DURA URBES SUNT

IN TRANSTAGANA URBES SUNT:

IN REGNO ALGARBIAE URBES SUNT i

Τavita, Totra. Sylvar, Sylves. Pharus, Faros. Promonto rium S. Vincenth, Cabo de S. Vincente. Lacobriga, Lagos. &c.&ca Praeter has Europae provincias in reliquis totius orbis terrestris partibus vendicarunt sibi Lusitanorum Reges dominia sequentia : .L In vicina Africa sunt Masaganum in regno Marocco,Maiagan. anda S. Pauli in reg. Angola, Lomes a S. Paulo. Mosambicum in portu Zanguebar, Mosambique. Insulae dictae de capite ubridi, de Capoverde. Madera insula cum insulis vicinis aliis. R In Asia Goa in portu Cuncan Idem. Diu urbs in regno MO-golis Idem In America Brasilla Regio, Brasilien. Azores insulae inter Eu

x III.

Tris enumeratis longe pIures numerant urbes Lusitani δ testatur W enim Antonius Ioresti Histor. Ital. m. authoribus variis, in tantae regno numerari partim urbes, partim oppida facile tacenta; Furnior vero Octingenta octo, praeter quatuor paraeclarum' m, b. milia

24쪽

De Regno Lusitaniae. ramillia, quarum Praesides in Lusitania supremi sunt ires Archiepiscopi, nimirum Bracarensis, Ulyssiponensis & Eborensis. Lusitan

ex asse Catholicis patrocinantur ex Divorum numero Patroni D. Vincentius, & altero jam Seculo D. Xaverius. orthodoxa sacra primum stabilivit circa annum I o. Ferdinandus I. Legionis & Castellar Rex cum filio Sanctio & Alpho

so VI. nepote, cui non minus, quam Hispaniae Regibus aliis auxialiares copias miserunt Galli; unde cum ad Lusitaniae portus suas naves apinalissent creberrime, natum est dehinc Lusitaniae nomen alterum sciliori Portugalliae. Fuit inter Gallos commilitones Henricus C mes Buraundiae, cui ob praestantissima in Lusitanos merita Alphon-

sns VI. filiam suam Theresiam alij scribunt Tharasim dederat

sponsam. Dos nuptias se ita est Lusitania tota Saracenis ereptarinter Reges itaque Lusitanorum hactenus 23. Rex omnium primus Henricus genitorem suum dixit Henricum Burgundiae Ducem, avum vero Robertum, & atavum Robertum alterum Galliae Regem. Ita

habent Historici Lusitani, Galli, Germani, quin & Itali, Hispanis

haud parum dissentientibus. Hiibnerus P. II. Quamvis Lusitaniae regnum inter Europae regna magnitudine sua haudquaquam emineat ; hominum tamen multitudine & divi tiis multa Europa regna superat; est enim Portugallia suamet natura admodum fertilis, ut ipsa maximam vini, salis, olei, fructuum omnino diversorum, pecorum, cupri, argenti, auri & unionum copiam suis offerat incolis, quibus divitiarum Thesaurus ingens a cedit, qui a mercatoribus plurimis nullo non tempore ex remotis terrae partibus advehitur. Unde jure merito hunc ducere calculuin& hanc inire rationem quis poterit: si in Lusitania tam frequentes cernantur urbes & oppida, ac simul admodum copiosa hominum multitudo, nec non divitiarum copia eximia, tunc enimvero infi-gniter crrarunt Geographi aut rationarii illi, qui Lusitanis nec multas militum copias , nec eorum Regi divitias multas adscripserunt; profecto si numerentur in Lusitania sexcitae partim urbes, patram Oppida, non annumetatis quibusvis pagis, villis, aut

advenarum habitationibus, tunc si singulis urbibus ac oppidis non

25쪽

nisi 6-o. hominum concedantur, prodibunt hominum 36o oooo. qui crebro per unius anni spatium iOlvorunt Regi suo ultra 3 o. florenorum misitones e Pochm admittit 6o. Maiorem vero urbium at que adeo etiam hominum multitudinem colligere licet ex dictis. Ris Lusitaniae procul dubio est Monarcha libertate gaudens vere Regia: ligatur is tamen, Veluti Reges in Europa feri ne omnes, nonnullI Regni legibus ἱ hinc novas ut serat leges, oportet co scios esse Regni Status, nimirum Archiepiscopos, quospiam Duces, Marchiones & urbes. Caeterum hos omnes in regias partes facile trahit saepe maxima in Regem reverentia. 'Lusitani urbium suarum plateas obire solent frequenter palliis induti, perspicillis oculo praelixis, latus utrumque cingentes gladio, notori nimirum sinistrum , breviori dextrum. Non minus, quam Hispani, aucupantur sibi gloriam ex scientiis, mercimoniis & armis. Lusitanos maximi aestimavit Philippus H. Hispaniae simul & Lulit iniae Rex; Lusitanorum enim ut tibi penitus devinciret animos, et tum se Lusitanum finxit , habitu nimirum corporis, di habitati ne octodecim annorum incola Lusitaniar. Numerantur in Lusitania Academiae tres: I. Conimbricentis. orensis. 3. Ulysponensis. Equitum ordines sunt duo, ait tum Aristi dictum erexit an. II 47. Alphonius I. Alterum Christi vocatum fundavit Dionysius m. I 3ao. uterque Lusitanorum Rex.

CHOROGRAPHIA REGNI

ΗIspaniae Regnum universum teste Nobsero longitudine 16

latitudine sua quibusdam in locis Izq. milliaria Germani ca aequans, respicit a Septentrione Oceanum Cantabricum di montes Pyrenaeos rab Oriente Galliae & maris Mediteranei paria

26쪽

. . o Chorographia Regni Hisspaniis. l3, rem a Meridie stetum Herculeum ; ab occidente Lusitaniani &Oceanum Atlanticum I a Gallia separatur plurimum montibus Pyrenaris ; a Lusitania Minio flumine ; ab Astica fieto Herculeo. maiis & lii tam in longitudine quam latitudine nussierant milliaria Germ. I o. in circuitu autem 6oo. ex quo constat, authores diversos a diversis terminis Hispaniae dimensionem instituisse. T le tantumque Regnum quatuordecim constat provinciis , quarum plerasque, regni nomine nuncuparunt Hispani Veteres t earundem notiores Regni nomine dignas censent etiam Recentiores nonsolum Hispani, sed Reges Europae universi. Ex tot Regnis ac Provinciis duo sunt in medio ; tria versus Septentrionem ; tria verius Meridiem; tria Orientem, & tria o cidentem ve sus.

Veri . Septentrionem III. Reg. Gallaeciae. IV. Biscaja Provinci V. Principat. Asturiae. Veri . Meridiem VI. Reg. Granatae. VIL Reg. Murciae. VIII. Res. Valentiae. Vers orientem IX. Reg. Navarrae. . X. Reg. Arragoniae. XI. Cataloniae Principatus. Ver1. Occidentem XII. Reg. Legionis. XIII. Principat. Extremadurae. XIV. Regnum Andalusiae.

DE REGNO CASTELLAE NOVIL

In Regno Castellae novae sunt urbes prae reliquis maiores Madr1tum, Madrit. Toletum, Toledo. Complutum, Alcata de H nares di Compluti Scortale, Esucrial. Concha, Cuenca. Cesarem. va Idem. Molina, Idem. Civitas Regalis, Cuidia Real.

DE REGNO CASTELLAE VETERIS. O i

la Regno Castellae Veteris sunt urbes : Burgi, Burgos. Vatia lsoletum, Valladolid. Abula, a vita. Segobia, Segovic orama, inina. Calaguris, Calahorra. Metina Coeli, Medina Celi. S guntia, Siguema. Soria Idem. Lenna, Idem. Lucrorum, L

27쪽

I Tabula II. DE REGNO GALRCIAE. In Regno Galaeciae urbes sunt Compostella , Compostest deSanssago. Coronium, Corunna. Bajonna Idem. Vigum, Vigo Promontorium Artabrum, Cabo de finis terre. Lucus, Lugo. Auria, orense. Tuda, Tug. Mindonia, Mondonnedo. S. Martiit Idem. Sarria Idem.

In Regno Biscajae urbes sunt: Flaviobriga & Bellum Vadum, Bilbao. Andreopolis, S Andreo. Sebastianopolis, S.Sebastian. L redum, Laredon. Fons rapidus, Fuente rabia. Placentia Idem. Ognatum, Onnate. Victoria, Vittoria. Tolosa Idem. Autliores nonnulli Bisc am annumerant Regno Legionis.

DE PRINCIPATU ASTURIAE.

In Principatu Asturiae urbes sunt: ovetum, oviedo. Juliam polis, Santillana. Villa viciosa Idem.

' DE REGNO GRANATAE.

In Regno Granatae urbes sunt: Granata, Granada. Malaca, Malaga. Almeria Idem. Gadicia, alii Acci, Guadix. Anticaria, Antequera. Loxa, Loja. Arunda, Ronda. Sciambrina, Salobrenna. Fanum fidei, Santa Fe. Promontorium Charidemum, Cab . de Gates.

DE REGNO MURCIAE.

In Regno Murciae urbes sunt: Murcia Idem. Carthago nova, . CMthagena. Burgus S. Crucis, Caravaca. AlmaCara, Almacuen. Eliocrata, Lorca. Promontorium Saturni, Cabo de Palos.

DE REGNO VALENTI R.

28쪽

Chorographia Regni Hispaniae.

DE REGNO NAVARRIE.

In Regno Navarrae urbes sunt: Pomplopolis, Pampson. T sala Idem. Stella, Mella. Lerinacum, Lerin. Iturissa, Sanguesta Tutela, Tudela.

DE REGNO ARRAGONIAL

In Regno Arragoniae urbes sunt: Caesar Augusta, Saragossa Osca, Issuesca. Jaca, Jacca: Barabastrum, Babastro. Tarasona; ΤaraZona. Terulum, Teruel. Lobetum, alij Albararina', Albar in. Venasca, Tmasque. Bilbilis, Calat ud.

DE PRINCIPATU CATALONIAE.

In Principatu Cataloniae urbes sunt: Barcino, Barcelona Tarraco, Tarragona. Gerunda, Girona. Ilerda, Lerida. Palamus, Palamos. Rhoda, Rosas. Dertosa, Tortosa. Vicus, Vich. Urgella, urgeli. Celsona, Solsone. Podium Caritanum, Pulcerda. Camdona Idem. Aure Idem. Villa Franca Idem. Balegueria, alij Balegarium, Balaguer. Promontorium Crucis, cibo de Creux.

DE REGNO LEGIONIS.

In Regno' Legionis urbes sunt: Legio, Leon. Salmantica, salamanca. Asturiga, Astorga. Sentica, Lamora. Taurum, Toro. Palencia Idem. Santillana Idem. Tunis Syllana, Tordesillas. M thymna , Medina det Campo. Rodericopolis, Cuidad Rodrigo.

DE PRINCIPATU EXTREMA DURAE.

29쪽

is Tarissa Idem. Ubeda Idem. Xera, Xeres. Sidonia, vel Assidonia, Principatus Medina. Aymontium, AIamonte. Gienniun, alij . Giensium, Jaen. Biatia, Baraa. Gades, vel Caditanus Portus, C . . diZ. Tot Regnis ac provinciis accesserunt insulae & terrae partes aliae haud exiguae in univcrso terrarum orbe, nimirum in I. Europa Regi Catholico tributa solvunt insulae Baleares aliae- . Q Eg. Majorica, Majorca. Minorica, Minorca. Portus Mago. . . Porto Maon. Ebusus, Yvica. Ophiusa, Formentera &c. II. In.Astica: Septa. Ceuta. Melita Idem. Martiiquia- vis Idem &c. III. In Asa Insulae Philipinae numero plurimae haud procul Chia. nensium regno sitae. Insulae Latronum numero juxta P. Scherereto 3. Insulae Salomonis &c. IV. In America Hispani occuparunt partem potissimam, quae' tametsi latissima & longissima, Hispanis tamen fere angusta nimis . . ad sui commercium & consortium invitavit reliquas mundi partea Asiam & Asticam, ex quibus sibi proprias fecit particulas haud mi. . inimra, imo adeo magnas , ut non nemo Regum Hispaniae haud J immerito gloriatus fuerit, suis Regnis nunquam occidere solem, I . etsi Hispania occasum versus sit sita. Hispani valde abundant auro, argento, ferro, plumbo, frumento , sale &c. Auri argentique sodinas , quas olim Romani aestimabant maximi, ipsi jam passim negligunt, iis potissinum contenti divitiis, quae ex tribus orbis partibus advehuntur fere quo annis in tanta copia, ut ab anno Is M. quo Christophorus Columbus invenit Americam, ex Regiis rationum libris numerati fuerint aureorem milliones facile mille quingenti triginta sex usque ad annum III 8. uti habet ia Croia. Genor h. Reg. Atque tantam auri summam Ela America misisse sertur non annumeratis alijs rebus, quas Hispanis misit America pretiosissimas. Communes eosque annuos Hispaniae proventus I G. milliones esse, aut superare affirmat

In rerum fere omnium abundantia patitur Hispania ab aliquot Seculis hominum penuriam ob causea varias, inter quas numerant seque

30쪽

θ' Chorographia Regni Hispaniae. i sequentes, primo, quod anno 3 9 a. octingenta partim Judaeorum partim Maurorum millia tota Hilpania fuerint exacta ; & denuo

au. Io Io. Supra nongenta hominum millia , non annumeratis

iis, qui annis intermediis suis sedibus suerunt pulsi. Secundo, quod K His anorum plurimi in diversias mundi plasas mercimoniorum causa dimittantur, & multis vitae periculis absorbeantur. Tertio quod bellis maxime externis per duo secula gestis Hispanorum plurimi fuerint absumpti &c. In Hispania primum bene stabiliri coepit circa annum 388. Religio Catholica tempore Regis Hermenegildi, quem genitor Leovigildus tyrannus interfecit, sanguine filii regio rigans agrum Dominicae Vineae ; quam hodie cultodes principes suu Archiepiscopi custodiunt 8. Episcopi s. vel ut scribunt alij 63. Sedes Ar-4 chiepiscoporum sunt:

I. Toletum. a. Burgi. 3. Compostella. q. Hispalis. s. ω ., nata. 6. Valentia. 7. Caesar Augusta. 8. Tarracona. Paraeci rum numerus aequat et Ooo. haud venientibus in numerum Abbatiis & Monasteriis , quae simul sumpta Ia ooo. superare longissime dicuntur. Inter memorabilia Hispaniae illud non immerito censetur,' 'quod Hispani usque ad annum Christi I 31 o. peculiarem quampiam ceram seu epocham observarint, qua ab aliquo tempore Augusti Caesaris ducto initio ceram Christianam annis 3 8. anticiparunt; unde Hispani in Conciliorum & rerum aliarum, quae momenti sunt maximi , Chronologiae Hispanicae non sat peritis visi sunt diu

dere, imo aperte contradicere Cerae Christianae. Vid. Petav. M.

Hispanorum pars maxima supra vulgus sapere, & inter nobiles digito monstrari desiderat; quare ipsis etiam opificibus & agrestibus cura est longe minor rerum suarum, quam sit Eg. Germanis aut Gallis &c. hac de causa Gallorum plurimi Seculis etiam priori bus in Hispaniam transierunt ex opificiis & agricultura quaestum is '

uri ; quem sane copiosum multa eorundem millia crebro cons P. Nos Compend- - L cuta