장음표시 사용
11쪽
uri tinnstruere conuenit: ν Musicus enim disi organua te vel Cytharam pulsarC noueric, m,n ob id illam construcre stiet, aencis machinis , vel ense uritur, non ob id ensem,e aeneas mach nas fabricare compellitur, aliud enim est 'construere, it aliud tueri; Vnde cum isti milites magnos spiritus in re militari assumant, non ob idbeiusmodi munijs delegandos censeas. Adhaec Mathematicus dicit. Hanc artem valde ab utroq; alienam, sed tuam esse propriam.& peculia rom: nam opus est: prius machinam in idὰπ mrmari, & ibi et disponoe , & ordinare, non solum quod membrorum partes - tibi mutuo correspondeant, & eae cum toto operira' proportioneis symmetria. sed archetypum formare . Prauiquaminconstruatur. Indecens enim est, post constructam demoliri, ad demum reaedificare, non sine temporis . laboris,& impen- arumciactura. Vnde valde u ratione alienum .videtur, ab
' alio, 'quam ab eo constructionem fieri debere : Ad haee fi indefinitione diximus munitionem esse aedificium lineis praeo dinatum quod se ipsum, de de seniores tueatur, atq; lineammi qualitates non dagnoscunt nisi Mathematici, iure igitur sui
Peculiaris numeris erit, eam ordinare , His interseritur meorum tormentorum magister,& libratori S ait. Si urbes, c3stra, & areeς perpetuo sciopeta, & aenea tormenta tutando destinantur. & muri , & pro pugnaculorum frontes, & la- tera, regressus. & eiusmodi arcium partes ex horum ictibus . determinantur, &cum nemo eo mestor sit, qui haec calleat, zsoli ibi ius eris dederminandi . Histetiam sese addit bellicus Hrchitectus, vulgus ivgmero incat, dicensi Si bellicus ἔ Architectus nili aliud est, nisi militis rchitecti, Mathematici & aeneorum tormentorum operarii mixtura . & cum so- lus ipse i ossicias iercalleat,ei decentius dignissimum munie -di murus describi G Sed cum multum, pertinaciusq; ex utraq; parte disputatum esset, hic est eorum congressust res huc deducta est , quod isti partim vera, partim falsa dicunt. Sed veritas est, quod excellentissima muniendi ars culatoriabus ingenijs i dignioribusq; perisonis conuenis, nobilio sol suos natales habet, uti a principibus, eorun q; exercituum , imperatoribus: m cum Principes omnes debeant artes cal - .. 'lam,sHientcs, Prudenteaqέ eo,illis conuenit loca, di arcium
12쪽
situs eligere, & imperare Architectis, militibus, Mathema& aeneorum tormenturum libratorihus, qui si subditi sunt, ut miles Architecto pericula demonstret ursium expugnationis, S: industrisis Architectus scio si rogetur,remediii madlaturum iri. A tormentorum libratoribus si queratur qua- ta debeat esse oris apertura murorum , ex qua aenei tormenti collum extramittitur, quantusve eiaculationis impulses , α retrorsum deturbatio , quantumve recta linea ad libellam aequatum seriat, ut sciat intermedios turri una m uros ordinare , qtios vulguS cortinM V at , i propugnaculi frontes, & Iatera . Sic ex proprijs artificibus propria momenta perpe dens , iuba at Architecto omnibus obsequi uri praestatum iri, di tundem singuli sitae artis callentissimi, singulis aperiant remedia , quibus praestantius, & inculpatum opus construatur. De hac re clarissimum attulit Vittruvius exemplum , introducens Dinocratem Architectu, qui Alexandro Masno Aronino item sormauerat in virilis figurae, formam, cuius manulama designauit amplisimae ciuitatis moenia, dc dextera pateram, qnae excipereti Omnium fluminum, qui erant in eo mutela quas, inta in mare profluerent. Alexander vero ut princeps;& summus exercituum Imperator cuius soli iudicio par erat civitates ordinare, construereq;, reprehendit, quae alij admirabantur, rationem addens, quae militum, εc Architectorume aptum superarent. Dixit non este circa agros, qui polleant frumentaria ratione ciuitatem tueri , cum non nisi transin rinis sebuectionibus succurri posse. Vt enim natus ηnfans sine nutrici lacte languet, nec ad crescentis vitae gradus produci. sc ciuitas sine aquis, & earum fructibus non potest stequentiam habere, populumq; sine copia tueri. Ecce princeps hic Architectorum , militum, & Mathematicorum scientiam superat, di si eῖ deficiunt artes, non deficient in eius aula peritisimi artifices, e quibus efflagitet,ut singuli a solijs ad supplementum ea distant,quae sui muncris non sunt,ut ex eorum simul iudicijs esregia arcis consurgat sol ma . A t ulat
13쪽
Qualem militarem Architectum esse conuei mar. Cap. LII.
o sT Qv A M Principem monuimus esse munitionis institutorem,nunc quibus stientses, & artibus instructum esse oportebit, explicemus, Velegitime eam artem exerceri liceat. Sit igitur futurus militaris Architectus doctissimus in Mathematicis scientijs, & praecipue Arithmetica, Geometria , & Architectura, sic enim de Perspectiva: nam cum munitioniς ichnographiam deseripturus fuerit, rectis, CuruiSq. . lineis , ordine , mensura , α Porportione constituti s , nisi ia Arithmetica versatus fuerit, & Geometria, non recte desi-ζnabit. Demum cum ex Ichnographia, orthographia destriscnda est, quomodo rem exequetur, nisi Perspecti in percalleat ὸ Optimus Alchitectus non prius operi manus admo- mouebid, uisi exacto iudicio futuri operis in plano examina merit fundamenta, ac tabellulis e plano erexerit , ut singulis partes suis locis constitutae , ac mox si simul sibi mutuo correspondeant, acri omnia numero; u proportionαConiuncta ,sint, quae enim in paruo loco coarctaea fuerint, mens & -- rus uno ictu considerare, & conspicere valet. Pot ' st, & suos amIcos considere ac in ea arte versatos, utrum suo iudicio deeeptus sit, di in opero hallucinatns. Nec velim ita sibi ad dict- , ut suo potius arbitrio obsequendum censeat , qui , ramicorum,doctiorumq; monitis pareat, in quo sit error comisissum sit, facile emendari, corrigis poterit, quod aliter in
Upere eueniet, Non enim factum iam opus tacite potest demoliri - Quid enim est aliud in panio papyrci lineis designare, quam futurae fabricat typus Vnde noster militaris A ehitectus sit picturiae ignarux oportet, vi noscat suae artis in strumenta . Ex Rcto pruis:archetypo,tutoi maxima facilitate, M absq; erroris timore operabitur, ac cum Iucro temporiS, impensarum,& honoris. Vnde si ars est inter Mathematicas, quae huic facultati suas opes polliceatur, eas ab Perspectiva expectabit. Nec a re abhorrebit si versatus in cognitione na-u uigatoriae
14쪽
uigatoria: pyxidis fuerit, ut regiones, ac regionum situΕ e pere , & charthae optime valaad designare, unde venti oriantur , a quibus futura munitio infestetur . quod non parum ad defensorum utilitate proficiet. Nec quia diximus militare' Architectum oportere primum optime delineare, ob id munitionem a solo pictore optimam futuram, sed oportet in Architectura versatum, ut cum delineationis scientia pra-xim habeat Architecturae coniunctam . Et si miles fuerit, qui sine harum scientiarum peritia, dummodo fatis in bello versatus fuerit, muros quassatione pnostauerit, aggressiones o*adinauerit si cuniculos perfoderit, vallos duxerit, aggeresi, ocsropugnacula erexerit, sola hac operum praxi, doctissimulti futurum existimabimus, ac sine archetypi forma,posse urbis, vel arcis munitionem ordinare, maxime arduum, & peric Iosum exi stimo,scientia enim sine praxi,vel praxis sine scientia persectum Architectum facere non possunt. Sed si maximam habuerit conflandi, temperaudi, & librandi tormentorum peritiam,quantum longe recta linea pilam contorqueat, optime intermediorum murorum longitudines, propugna' culorum latera, & stontes instituere, quantum pila in muros , vel terraplenum penetrarit, quantum retrograditur, ut plateas, & retrocessiones ordinare, & eiusmodi similia, mul.
tum reseria arbitror ad optimam belI1 ei Architecti futuram institutisnem. Cum his enim artibus Sc scientiis opus est
coniunctam habere maximam materierum , & instrumentorum cognitionem,ut caIcis, Iapidum, lignorum, troclearum, vectium,& machinarum ponderum eIeuandorum,ne imWr
torum fabricatorum iudicio semper confidere cogaturi qui plerunque imperitia, vol lucri cupiditate Architectorum tarmam inhonestant. Cum igitur opus inchoaudum erit. Considerabitur primo loci situs, si in pIano, vel colle fuerit, vel confragosa rupe obsepiatur, ac mox nautica pyxide appin gendi Celorum aspectus . Geometria deniq; ostendit lineas rectas, & inflexas , circuitus, & mensuras . Perspectiva ic
nographiam, de sicenographiam dirigit, Arithmetica impe
fas numerat, Architectura omnia ordinat, de componit, . teriem eligit, mechantea instrumenta componit,quae ad ope
ris facilitalcm conducunt. Multum enim, praximeq; refc r
15쪽
,rtem presectissime munire: nam carissime error rependitur in eius formatione .i Quid enim Iouius; aut turpius erit, post castiliti,dicere,creaui8Paruum enim errorem maxima sequitur,pcinitentia,N sui erroris clinitia ducti, sua damna lugebui.' Ideo clinum.cordatum,& satis circumspectum fore militarc Architectum iudico,cuius iudicio ta magna opera sunt Committenda . Vnde Principes admonitos velim si ipsi earum artium incapaces sunt) nullis sumptibus parcituros , ut sibid ustunt, & versatum Architectum comparent , alioquin spe, sumptibus, & suis laboribus seustrabuntur, & eorum indi se
gentiae luculentissimo pamas luent, cum in hoc urbis circuituiomnium suarum sortunarum euentum consistere cognoscentai Q is ignorat ab uno sbio Archimede Syracusam urbem contra Mare tali conatum defensam, & custoditam fuisse λ Quis a s ilo losippo Hyero limitanam urbem contra Romanos Isuperatores diu seruatain cuius consilio uniuersus hostiuineverestus luccubueris. Recte igitur apud Homerum legimus,aAgamemnonem optasse non multos Achilles, vel Aiaces, sed duos tantum Nestores, praetulitq; unius viri consilium tant
R r v s ' A M ad urbium munItibneseonstrue das accedamus', opportunum videtur. quae situs ratio, lociq; natura inrit; in praesentia sermornem habere. Vtram meliores sint urbes, quη in plano, vel montibus, vel convallibus,,vel quas flumina, & aquae praeterfluant , siaperstreantur: na unaquaeque habet quod praester,' quod minus probetur . Pria
ptim commoda, & incommoda reseremus urbium, quae in
hilano suκfius qui liberam habent mes so adi potestatem,ses t lib init ,, si h h persectam, fallem minus imperfectam hy orc . Prima igitur commoditas in plano munitioncterigendi, quod possumus ex sintentia persectiorem si Hie II guram
16쪽
ruram eligere , ac breui ambitu multam aream eoneIa lere, Propugnaculorum angulos retu s facere, ut distic1lius disse- centur. Secundo quod laboriosissime obsidetur, nairi liberos aditus undiq; habet, necessaria, & auxilia Obsessi undiq; re-.cipere posunt, milites & equites facilem egressum regressumq; habent, ob id copiosiori obsidentium copia neceste est,
ut eam undiq; circumeat. Tertio campestre solum aquae copiam dabit, ut obsessi siti laborare non metuant, nam quo cunque ex Caua ueris, manabit aqua. Ex hac. xe quoque assequitur , quod clybanis & cuniculis minime sit obnoxia . sed ..imperfectiones, quae planum sequuntur, hae sunt. Quod hostium incursationibus expositae sunt,& militantibus omnibus offensis expositae: netm biq; grassationes, tormentotum iaculationes,ligonesq; operari possunt: ob id eget solidis muris,in gentibus propugnaculis, caballerijs,λsiis latis, profundisq;, vij sabsconditis,& aggeribus, maximo desen rum, & tot mentQ-rum numero, De Sq; necessarijs . Sunt quoq; obnoxiae nati ratibus,& artificiosis caballeriis quibus defensores specuIano tur,cum Omnia, quae intus fiunt, e sublimi conspectari polsint, ut certissimi S collimatis ictibus petantur, nec suo loco sta. re nesciant. Sed si necessitate monente,oportuerit in plano Vrbem aedificare. Minus imperfecta forma eligatur , ne tartis subiaceat damnis, S ingenio & arte ea addere, quae ei natura negauit. Ait Vegetius Ciuitates in patentibus campis constitutae, desinente Iccorum auxilio, arte tamen & Cpcre I cdcenmtur inuictae: Eligatur in plano situs d terra magis suspessus, ut agri planum ipsi sibi aceat, & isi peremineat; vLCe l.
stes , quae intus fiant, nsiinime possint cbnie Dari, ammo hQ-nes muris hxsuri, longe rei sp ciantur, sinuo S prC- ducunt aggeres & fossas, ad lic minis altitudinem deprcsas; vea voyantibus ferreis globis protecti, ad scstae supercalia ccmmeent, satis longe e superiori loco ictii us petantur, cum sa-itis longe videantur, cum aeneae balistae , quae ad libellas suosissus displodunt maiora hostibus damna ferunt . Amplum in tus spatium concludi oportet, nam cum multis obnoxia sit agrassationibus,&quassationibus,post diruta moenia, habeant retro spatium , quo defensores aggeres, munitiones, e loricas erigant, ut ab ascendentibus hostibus di proruentibus. se tueri
17쪽
- est Lacus. 1a ut iacile. adducuntur, ita etiarn abducutur,1 sed fine ibisca rigines, ut obsessi a siti , a cuniculis, & ligo
. nibus sint securi, & cum hostes cuniculos. terebrare tentant, evomens aquain qκcauante. suilacet.
Commoda, oe damua urbium, qua in montium verticibuae construuntur .
R x x s in sublimi extructas inexpugnabiIes exi .mmauit antiquitas, & paulo recentiori iaculo idem. consilium inuasit,ut quamplurimae nostris temporibus, urbes & arces in montium crepidi nibus exaedificatae videantur. Rationes cur id secerent, multae sunt .. Primo quoae sine maximae difficultate obsideri non. possunt, cum ingenti militum numero opus fit nam longo: oporten inter id ent i eruallo interseptet ex ita accessis montium pani λ ab subiacentibus. vallibus,. v d aDmon non coactum, sed diuersis in locis distractum consideae oportet, ita ut mutuo auxilio , necessitate iubente, sibi illiccifiibueniri non. possit. Immunis praeterea est grassationibus , & quassationibus,difficillime enim moenia tormentis quatium durit c collabentibus murix urbem aggredi poeunt,cum piamnum non habean , quo se reeipiant, tuent S Wbem v eu, praecipitia S anaccessa Baca Et desuper. faxorum volumina in confertas acies proiecta per decliuiλ labentra,crebris da nis hostes assiciunt Nec tormentorum ictus laterum deseri ,sio S auertunt,nec diruta e moenibus omenta scandentibus
militibus conferundi, nec foriae erecti aggere& e regione , Vehalia machinamenta ad urbem domitiainiam , cum i ange ins mus subiaceant - Ob id etiam in earum, incintu inmutibus non egent sil ptibus . neet regalibus propugnaculis e cum iaearum communitione satis superq; fuerim Hrbices,. sinu A latera, vel serratae structura et non fossa,. nou ameribus, non. , arorum altitudine, dian statumimbuta usu terr leuis,cum,
18쪽
. 'mons ipse sibi murum , dc terrapiemim stemat, nec regressi ruibus opus habent: nam & si prima collapsa sine moenia, no- ua ex sublimiori loco obijeiuntur hosti. In montibus aer se' luber, & peramoenus, quia semper aliquo spiritu motretur, , ut ineolae perpetua salute fruantur . Plato in suis dialogis vrbes sublimioribus locis collocandas iubet, nam salubri res, mundioresq; sunt,& mundities confert sanitati. Graeci Esculapio Medicinae Deo semper in sublimioribus Iocis temptu erigebant. Sunt tertio a cuniculis & clybanis immunes, si marmoreus fuerit mons,tu non facile scalpris,& ligonibus cedat. Quia liberum prospectum habent, aduenientes hostes , fatis long8 prospiciunt', nec facilis hosti accessus datur , nam ex alto varijs missilibus, di destinatis ictibus pctuntur, sternim-turq;,& ictus superiori loco adacti,vehementiores sunt. Moenibus haesuris altioribus aggeribus , di propugnaculis opus est, nee sine ing ntibus laboribus, sumptibus, & temporibus fiunt. Nec facilior erit ea strametatio,cum ubim conspiciantur , & ad teli, & pilarum iactum nil tutum erit hosti, quin suo loco deijeiatur . Nec me fugiunt sua incommoda. Nam
urbes, quae in montibus exaedificantur, nequimus ex sententia munitionis figuram eligere, sed plerumq; ad imperfectam
cogimur, & largo ambitu minorem aream Complecti, ex vςrticibus, saxis, monticulis & vallibus impediri, ut quod velimus exequi non valeamus. Sunt monteS exucti, & aquarum.
indigi, vi monticolat sepissime siti laborare cogantur, Z pleraeq; aquis destitutae hostibus se dedere . Ex pliaujs lapio me
danna patiuntur i nam montium partes labascunt, & secum munitionis partem trauint, ut in gentrbus 1 umptabus resiciantur . Equitatus habere non possunt, ne C itus. redditu Sq; , nec hostes of ndendi potestas datur, cum vias pauca S, angustas, nec diuerticula habeant, ita ut aegre auxilium & ad victum necessaria admittat. Sunt repenti nis grassationibus obnoxiae, eum non si as,non vallos,non alias munitiones habeant . Si
quassationibus moenia ruunt,prae loci angustia vix dabitur r-trocessionis locus, & reparationis , Iti scri solitum est. Et si lapis tener suerit,facile cc Ucuniculis, & clybanis. Sed si in monte vibre constituendae fuerit si loci, situsq; opportunitas dabitur, haec muniendi auspicabitur ratio. 1it apprime B a callens
19쪽
- callens ne is periori loco,i vel saltem ab aequali dominetur, carunosum est enim in propinquo locum habere, qui ad mei toriarenti iactiim ser1re possit, & quae intus fiant, clarissim e foris eoii spectari possint, si adfuerint: obi jciatur altitudini vallum, aggeres, recti muri, ne propugnaculorum latera discoperiantur, nam si frontem oppones , facillimε latera pro
scinduntur . Nec sit mons tam excelsus, ut tormenta expositum planum conuerrere non postit. nec auxilia recipere,. aut
oecessaria exequi,ob id absconditas Vias multas habere oportet, & si fieri possit, ibit principi cognitas, ut urgente neces, sitate, possit subsidia & commoda recipere . Si aqua carebit, quaplurimis cisternis muniri, & cuniculos excavatos habςre, ut hostium cuniculos, & ignium violeutiam auertere positi.
Vrbium opportunitates, S importunitates in aquis sitarum. Cap. VI.
i Raa s in aquis sitae,vel salsis,ut in mari, vel dula bus,ut in lacubus, paludibus, & B ijs, & hi vel fluentes,ves quieti. Loquemur nunc de hisιquae
in mari, ut inclita Venetiarum urbs. In mari v bes excitatae murorum quassationes non resormidant , non hostium aggressiones, neq; cuiaculos , clyb nos, vel ligones, quibus militaribus iniurijs terrena; urbes obnoxiae sunt is obsessis terrestria vel maritima auxilia praepediri non possunt, ob id non moenibus, non sestis, non propugnaculis , non maximo custodum.& defensorum indigena numero, facile necessarijS aQuunt,cum illuc necessaria undimeonvehi possint. Obsidentes multipartitum exercitum hari re oportet, maritimum unum, terrestrem alterum , ob id ingentibus copijs, & egregio militς affluere optimo.fruuntur, aere, ob id his locis sani, & longaevi stat. Portum: habere . potest ad commodam triremium & nwium stationem , ut mari & terrae dominari possit, & necessariis assivere , in merces undiq; Convehi, &.transmitti possint Sed id habet mali , quod aduenientibus omnibus hostibus exposita sunt,&
eo domibus proquinquos habent barbaros, praedatoreS pyr r
20쪽
pyratas , ut dici possint continuo a latronibus obsesiae: di perpetuo laborare . Eadem .damna habent scopulit salicissi in his urbes exaedificandae, superiorem locum non habeant, quo possint dominari, & cisternis maxime abundent. Om- .nium pessimae sunt constitutae urbes in Iacubus, vel paludμhus , nam plerunque pestifero aere laborant, Vt corpora tarhescant, & sine hostibus, perpetuum hostem aerem habent . Facile obsidentur, & cum particularem aliquam viam hactheant, ibi hostis propugnaculum erigere potest, ut ei auxiliadi necessaria recipiendi negetur transitus, ut se facile dedant oportet. Praeterea si aqua gelascit, omni orbantur praesidio, nam illico hostem ad moenia habebunt, ubi non aggeres,non moenia, non fossa, neque aliquid habent, quo se tueri valeant, nam aqua eis pro his omnibus erat. sed si urgente necessitate construendae sint urbes in aquis, saltem si prope mare erit, expositae sint Boreae, vel ei coeli regioni, quae intra Orientem di Boream sita erit. Et quod altior sit palus mare,ut si qua do serueat, vel extumescat mare subintret salsa, ut dulci admisceatur, na prohibet, ne ibi palustria animalia generentur, quae aerem inficere possint.Salapiae memini DCato inspulia, quae a M. Hostilio translata in alium locum a primosuerint, in quo locata erant, & lacum aperuit mare vertis, unde ae s luber euasit. Simile etiam recitat Strabo. optimae sunt in his lacubus locatae, qui aquas augere & diminuere possunt,& agrum totum ad libitum inundare, nam sie exercitum & omnia submergere possunt. Eiusmodi inultae erint in Beltico
Urbes, qua in fluentis resolent, quid emolumenti , vel damni asserant. Cap. VII. I
R a , s, quae apud fluenta resident, vel inreps in
flumine disiuncta fiunt, vel itixta moenia 'MΗ-hent, quae & si emolumenti non parum adlistus, - --sint, ita etiam discrimina maxima minantur Commoditatis hae praecipuae Putabuntur . Primo quam s