Commentatio criticoliteraria de Claudii Ptolemæi geographia, eiusque codicibus tam manuscriptis quam typis expressis conscripta a Georgio Martino Raidelio v.d.m

51쪽

enim , cum Continuatoribus . huic sententiae contradicunt. et diuersos esse aiunt IACOBvM. ANGELUM FLORENT1NVM et IACOBvM ANGELVM DEScA Αki A. Ipse autem R. P. NEGRI errauit, P. 3I9. ea scripta adtribuens IAcoso Ri NucCiNO, quae sequenti pag. 32 . IACOBo ANGELO FLOREN-TιΝo adscribit. Locus quoque ex Bl. NDI FLA v I Daliae Illustratae L. I. ab ipso R. P. NEGRI . ad corroborandim' suam. de IAcollo ANGELo deScAMARIA, Florentino. relationem , obstare potius ei uidetur οῦ quamuis enim ibi menti O fiat lacobi Angeli de Scarparia Graece Latineque doctinsimi. non tamen ei verio Geographiae Ptolemaei tribuitur , sed alius liber, a Gesta ero adscii plus Iacobo Angelo de Scarparia. Praeterea Gessi erus ait. P. Negri in testimonium antea ductorum allegatus. duos assert. imo plures lacobos Angelos, ex scriptis saltem a se inuicem discernendos: quae Omnia P. Negri non attendisse uidetur. Ceterum, praeter hucusque allea atos auelores, uideatur quoque de Iacobo Angelo . Iovius

Quamuis . ob susceptum in se Iaborem, uertendae Ptolemaei Geo. graphiae in idio ma atinum . laudem promeruisse uideatur Iacobus Angelus: nescio tamen quare GEsNERus in Bibi βa p. 3 I. de eo pronun- ciet. male et indocte eum G ographiam Ptolemaei latine redd disse, cum tamen p 44. sub tit. ANGE l. vs FLORENTsNus. idem scriptum referens, omiserit haec ue ba . male er indocte ; hinc etiam , unum hominem pro duobus eum uenditasse puto. Pocciantio enim, et nonnullis aliis, la- .cobus Angelus , ob suam in Graeca Lingua peritiam . quam maxime laudatur; imo ipse, teste Negri l. e. Constintinopolin proscetiis fuit, ad liberiorem linguae Graecae not tiana imbibendam ; et non parum Florentiae . ab Emanuele Chrysolora, in adornanda uersone , fuit adiutus. Quare etiam Uerba ista, male et indocte ab Epitomatore et Continuatoribus GrsNERi. forte aliud ex ipso scribendi genere edoctis , fuerunto mi iri. Coniunetisti me autem et familiarissime Iacobum cum Emanuele Chryso lora uix sse probat, praeter sati multas illius Epistolas, quae reserente N rii l. c. sucrunt lim in Bibliotheca Antonii Magi labechii, alia quoque lacobi ad Chryὶloram Epistola, de Gregorii XII. electione. qu.uri Florentiae in Bibliothcca Laurentiana uidit MABILLO Nivs. eamque .

praeae

52쪽

praeeIaram uocat, in uiηere Italico T. I. p. I 64. Quae B. PiRex gyMERus. decus illud eruditae nobilitatis, et nostrae Patriae, in Praef. ad Geographιam Ptolemaei Argentorati Is 2 s. excusam, de lacobo Angelo profert, quas is

Graeea aliquantalum cassuerιt, disciplinas uero Mathematicas ita ignoraverit . ut

plerumque nec semeti sium intellexerit, sere consentiunt cum uerbis SrtAsT. MuusTERI , in Praef. ad Edit. Basit. δε anno IS*o. et sorte ex eo prouentur. t,

quoniam in indicanda locorum longitudine et latitudine multa deprehendit falsa. Sed cum forsitan Angelus , in uersione Libri concinnanda, usus sit Codice Graeco , in annotanda locorum distantia non adeo accurato , excusationem mereri uidetur. Taceo, hodienum tibi tanta studium Astronomicum cepit incrementa , maiorique industria obseruationibus uacant Vranophili, certos plurimorum locorum situs uix indicari posse. ut ait Cl. ΗΑuggRus in Discursu de praestenti Geographiae statu g. 29. p. I 22. I 23. multo igitur magis Angelo nostro , siue etiam ipsi Ptolemaeo , errores commissi condonandi uidentur. Quicqu: d autem sit harum rerum , Iacobus tamen Angelus ob suam in uertendo industriam laude non frustrandus ; siquidem auctorem in Geographia addiscenda ualde necessarium , in eorum quoque manus tradidit, qui rudes plane linguae Graeeae erant ; hi neque etiam complura ex Autographo descripta fuerunt exempla, quorum plura, qui mihi innotuere, iam enumerabo. g. 4. Ante uero omnia describendus esset Codex , cuius mentionem

pezuntii manu fuit correctus ; sed nullum hodie eius uestigium apparet.

Ast superest adhuc membrana i ta , a SAuBERTO in Orat. cit. p. 72. ob antiquitatem simul et tenuitatem laudata. Quod tenuitatem concernit, ea mihi non tanta uidetur , ut admiratione digna sit. Codex enim ille Bibliorum Latinus, qui in pilblica Academiae Aliors nae Bibliotheca exb. D. IO. lac. Baieri Medici olim primarii. donatione extat, longe icnuiori et nitidiori membranae est inscriptus; quae Omnes , quotquot eum intuentur, in sui admirationem rapit r ut adeo ex tenuitate. memhranae idoneum pro antiquitate Libri argumentum non peti Possit. Deinde literarum quibus insignita est ductus minusculi si cum aliis conferantur, Seculi κ. scripturae, cuius specimina MONTνAuc. Palaeogr. Lib lv C. RI. P. 172. exhabet , quam maxime conueniunt; ut adeo potius, pm ueter ω

53쪽

cuiusdam Mathematici. Seculo X. uiuentis , et Graece dom, quam Ptolemaei manu sit habenda. Occasionem errori dedit, quod aliena manus, paulo lecent Or ruliquλstr plura, auerso Schedae lateri inscripserit: 'ol ML Ceterum huius membranae longitudo ad quinque, latitudo ultra sex extendit Hr digitos. Praeter autem eam Norimbergen-ss Reipubl. Bibliotheca habet Codicem Latinum Geographiae 'Ptol maei membranaceum, in forma maiori eleganter scriptum , quem nunc primo , inter Codices Latinos, recensebo loco. Constat ille foliis XLVII. Sed, quod dolendum , Praefatio et Capitis I. Libri l. qua damdesunt: reliqrimi ero Libri integri comparent. Tabulae saltem XXIII. textui sunt subiunelae , eaeque omnes ligno insculptae, quales nempe, in Editione Vimens de Anno I 482. habentur , ex qua desumtae uidentur: attamen qtratuor quoque tabulae desunt ; siquidem Vimensis , et aliae antiquiores editiones tabulas XXVII. continent. Subscriptio ultimae tibulae addita testatur eas Vlmae fuisse membranae impressis ; quam editionem inferius paulo describam. Singulae tabulae coloribus eleis gantissiniis sunt pictae , et distinctae : Additum quoque Rit strum A, habetuum 'per octo visos Ptholo mea itidem in membranae foliis et s. manuis scriptum : quod sub sngulis locorum nominibus , ordine Alphabetico collocatis, situm ex mente Ptolemaei indicat, addito non solum Libro et Capite textus. in quo illius fit mentio, sed et tabula. in qua ille meislius possit in plano cognosci. Plurimis locis adscripta sunt uaria memoranda , maximam partem ex Martyrologiis desumta ; ita tamen . ut recentioris locorum denominationis maior habeatur ratio , quam antiquae ; tabulae quoque modernae Geographiae saepius citentur : quihus forte ad tabulas modernae Geographiae . a Nic. DOnis delineatas. et nonnullis editionibus post annum i 48o additas, respicitur. Tractatus hic, ut et alius mox subsequens, XII l. solia comprehendeos. Nicorium Donis habet auctorem. Vltimae paginae inscriptus Annus I Oa.

utpote quo anno Cod ex hic fuit ad finem perductus. De utroque Libro . ut et de auctore, infra pluribus disserendi dabitur oceaso.

Alterum ab hoc Codice locum tribuo exemplo Treuirensi , cuius

meminit PETRvs MONTANvs. in Pra f. ad erit. Ptolemael Graeco - Latinam.

Amsteloia ui I 6os . et i 638. in χι excusam. Nactus erat infit beneficio

54쪽

Reuerendissimi et Illustrissimi Principis Electoris , iacebi ab Ele, Archipraeia sulιι Treuerensis : sed aetatem Codicis non distincte indicat; nisi quod, eum mandato N Coi Ai de CusA , Cardvticis. ex ipso mei Iacobi Angeli Autographo, descriptum esse. dicat. Forsitan Montanus NicohAt Dosis laborem intelligit, nomenque esus cum nomine Nicolai de Cuia se commutat. In reliquis Germaniae Bibliothecis plura adhuc latere Exempla manu exarata , plane mihi persuadeo ἰ de quibus autem nihil certi constit. In Italia . praeter ipsum Angeli Autographon , de quo supia dictum erat, IO. BAPT. FIERETVS , Cinis Patauinus , THOMAsitio 'teste, in Fibliotheca Manubcripta Patauina, Uram I 63'. in . edita, P. II . inter rariores Bibliothecae suae Codices. habuit Cosmographiam Pici limi ei. in papyro scriptam , in sul. Quamuis enim Thomasinus non distincte indicet, num Graecus Codex sit, an uero latinus, ex uocabulo tamen Cosmographiae eum latinum eme coniicio ; quoniam in Graeco textu uox Geographia adeli, quam Angelus per Cosmographiam expressit. MAgii Louius Venetiis , in Bibliotheca Monasterii Canonico rum Regularium S Antonii, in Calleslo, uidit Latinam Versionem Geographiae Ptolemaei, a Iacobo Angelo concinnatam ἔ uid. eius Musiam l. T. I L I p. 37. Sed cum hoc Monasterium, eum integra Bibliotheca, optimae notae Codicibus referta . ante annos plus minus sexaginta. igne fuerit consumta , fortasse et hic Codex periit. Mentionem eius

faetam fuisse uideo a I. A. Fabricis in Bibl. Graec. Lib. IV. pag. 4i3.

Relictis aliarum Regionum Bibliotheeis, ad Anglicanas peruenio,

in quibus uaria reperiri Exempla, manu exarata, testat ur Catalogus MMorum auliae et Hiberniae, supra laudatus. Sic e. g. T. I. P. Il. n. 2I78. mentio

fit, inter Codices M Stas Collegii Mariae Magdalenae, Ptolemaei Cosmois graphiae , cum Epistola ad Alexandrum V. a Iacobo Angelo data: item que ali b. e. n. I9os. inter Codiees Collegii Elonensis, sub arce mine. soria . maioris formae : a quo diuersus qui inter Codices Isaaci Vomin. 239 s. refertur. Inter Libros autem Roberti Burscough. teste eodem Catalogo , n. 7699. fuit exemplum pariter versionis Iae. Λngeli. D vel-Dic troo by COOste

55쪽

Belgicae Bibliothecae non plane destituuntur eiusmodi Codicibus. In sola enim Lugdunensi. testante Catalogo p. 37 a. b. bini habentur Codi-ees Chattacei , inter MSS. Bibliothecae Vomanae : unus comprehendit I. Ptolemaei Cosmographiam Libris VIII. ex uersione Iae. Angeli, cui praemittitur dedicatio ad Alexandrum V. Pontificem Maximum ; alter p. 374. commemoratus, forte ab eo non differt. quamuis l. e. inscriptiones saltem Iacobi Angeli, Alexandro V. Pontifici Maximo dicatas, cum Indice Geographico , comprehendere dicatur. Praeter enim Cosmographiam non alius . Iac. Angeli Liber inscriptionum Pontifici Alexandro V. dicatus, innotuit; hinc librarium in describendo errasse coniicio.. et, loco uocis inscriptionum, legendum esse Descriptionum c scit. Geographicarum puto: quam tamen coniecturam nemini obtrudo.

CAPUT IV. DE SPLENDIDISSIMO CODICE LATINOEBNERIANO.

g. r.

F Num t xi huc ii que omnibus , quotquot in uestigare potui

Geographiae Ptolemaei Codicibus manu exaratis , ad splendidissimum ERNΕRlΛNVM nunc peruenio, utpote qui primus - occasionem huic scripto dedit. Cum autem illius aceu ratius perlustrandi copia a PER ILL VST DN. POSSESSOR E mihi facta sit, descriptionem dabo , non qualem Codicis dignitas postulat, sed qualem fandi imbecillitas permittit. Exemplum hoc in membrana. formae maioris , siue ut loqui amant, Regalis . elegantissime conis scriptum , crassitie duos adaequat pollices , soliaque continet Cu I. Ligatura constat ex corio Vitulino , quod uariis inauratis lineis et circulis exornatum. Eae Ligaturae partes , quibus fibulae sunt annexae, ex panno confectae sunt serico , intertexto auro : ex quo sane colligitur, primum Libri possessorem , uirum haud fuisse uulgaris istis.

s. a.

Vberius id probare censeo insignia, in margine in seriore, primi statim folii, conspicua. Olim enim moris erat, insigniorum insignia - hospi- . Diuitia 6 by Cooste

58쪽

hospitum foribus praefigere, docente Barthio MLib. IV. Thebaic Statii pag. u . QAd igitur impedit, quo minus eredamus, haec, quae in splenia dissimo EBNERIANO Collisie occurrunt insignia, eius primum prodere possessis rem. Nam eruditi, Prae aliis opibus ualentes. consucuerant olim insignia, elegantissimis expressa picturis, Libris , qui aliquo essent pretio , praefigere: id quod praeter alia innumera exemp a, ex S. R. DN.

p. Ioi. patet. Ipsa CO dicis EBNERIANI insignia exhibent con*i ciendum scutum, fere quadrangulum , in cuspidem desinens, et corona laurea circumdatum; cui telamonis loco, ut uocant Herat diei, ad est genitis, sive Angelus , desuper dextra tenens coronam , sinistra uero scutum coronae huic inclusum. In ipsius scuti parte inferiore tres apparent montes, ex quorum medio, inter duos eminente , surgit arbor . eaque ni fallor laurus. Intra coronam , alteri scuti lateri adscripta est litera L. alteri uero B. quibus literis, primus Codicis Pulsessor sine dubio designatur. S. 3. seripturam Codicis si respiciamus, litterae quorum uis Librorum et Capitum initiales, sunt auro uariisque coloribus attificiosissime pictae: quam pingendi artem nonnulli deperditis hodie accensenti vid. MONT FAuc. Patieur. Graec. L. I. C. V. et M. GuHUNGlI Diss . de Autographis ueterum p. 6. seq. Reliqua Scriptura uenusta quidem accurataque est, nec tamen Seculum X v. excedit: id quod partim cognoscitur ex aetate , qua Tabulae Codici adie Etae sunt delineatae , partim uero ex Scriptura ipsa. quae ubi uis fere conuenit eum Criteriis, a REvERENnis s. ApEATE Gorim IcEN si , in Chrom L. I. C. VI. s. 3. et q. p. 62. et celeb STRoto in actu hitcrar. e MStu erutis T. I. Fasc. s. pag. 3o. Seculo XU

- - adsignatis.

s. εHisce generatim obseruatis ad ipsam operis dedicationem proceds quam altera statim exhibet pagina. Omnes fere Codices Latini, qui adhue supersunt, eam perhibent ad Pontis. Max. Alexandrum V. esse directam : in Codice uero EBNERIANO haec leguntur dedicationis uerba initialia:

59쪽

BEATISSIMO PATRI INNOCENTIO INTO PONTIFICI MAXIMOI ACOBVS ANGEL V S.

Errorem a librario fuisse in describendo commissum, ii coniicient. quibus series Pontificum. Romanorum est cognita. Innocentius enim. qui uulgo quintus audit, iam A. I 276. diem suum obiit, Iacobus uero Λngelus sub initium Seculi XV. floruit. Sed refragantibus quamuis tot aliis Codicibus, auctoritatem tamen EBNERIANI ex parte stabilire

possemus. Etenim, non omnes inter se conueniunt, in numerandis Pontificibus : imo ipsi Pontifices interdum dubitant de numero nominibus suis adiiciendo ἰ quale exemplum in Benedi Elo XIII. nostro tempore occurrit. Num enim is decimus tertius , an uero decimus quartus debuerit salutari, initio haerebant: et recte quidem , quoniam Innocentius VII. in Diplomate ap. VGΗFLLlvM Ital. Sacr. T IV. p. Benedictum , qui Antipapam habebat Gregorium XII. iam decimum tertium appellara. Forte igitur, si coniecturis locus dandus . Iacobus Angelus , qui munus Secretarii ab Innocentio petierat, teste LEONII. BRVNI Aretim L. I. L pag. I. et a. erit. recenig. Iiam uri. de a. rro . obtinendi ill useausa, Pontifici hune suum laborem inscribere uoluit: quo fatis functo, et Uerfione nondum ad finem perducta', Alexandro V. eam dedicauit, cuius nomen i 3 mnibus expressum legitur Codicibus. Librarius au tem ΕΗNERIANUM describens exemplar, retento numero, Alexandri nomini, in ordine Pontificum. conueniente. nomen Innocentii substituit, adeoque errorem commisit. Id quod eo magis probabile mihi uidetur. quoniam ad titulos librorum aut dedicationum describendos antiquissimis temporibus adhibebantur Chrysographi , qui eos membranae purpureae literis inscribebant aureis , reserente MONTFAuc. in Palaeogr. Graeca L. I. C. I. p. 4. seq. et diuersi erant a Calligraphis. Hi aut nimis incurii. aut aliis rebus intenti, facile errare potuerunt; ut plura exempla, in aliis Codicibus obuia, docent. Cum igitur in memorato

Codice EBNERIANO ω pars membranae, cui uerba, superius addit ista, deprehenduntur inscripta , minio sit pieta. primae autem Calligraphiae indicia adhuc pelluceant , facile fieri potuit, ut Chrysographus tineti iam membrana, ueri nominis oblitus, aliud loco eius substituerit. Diqitigod by COOste

60쪽

Inscriptionem hanc ipsa seqHitur dedicatio : quam . cum in Bononiensi, aliisque extet editionibus, huc transcribere nolo. Excipit eam textus ipse, complectens ueram et genuinam Iacobi Angeli uersionem ;quae in Romana et rei quis editionibus nonnihil fuit emendata . in sola autem Bononiensi editione, quantum ego coniicio, incorrupta legitur. Causa hiero emendationis in plerisque editionibus suit diuersitas meridiani : Ptolemaeus enim secundum Meridianum Alexandrinum omnia Ioca dimensus est , reliqui uero recentiores Mathematici rationem com . putationis Ptolemaei non habuerunt: inde Ptol. adeo fuit mutatus, ut, cente Trasimo, in Pra f. ad Edit. Ea l. Graecam, eos numeros , quos i tolemaeus tradidit, quam maxime corruptos hodie habeamus. g. 6.

Considerata nunc prima splendidissimi ΕRNERIANI Codicis parte.

scit. textu, a dialteram, quae tabulas Geographicas comprehcnuit. pedem promoueo. Istae collocatae deprehenduntur post ultin a uerba Capitis II. ex Libro Vli I. hincque capita reliqua. tatuIas ip is , earumque dispositionem concernentia , quae in omnibus fere editionibus Graecis pariter ac Latin, reperiuntur, in laudato Codice deficere uidendur; sed se endum, unius cuiusua tabulae auersae palli eas esse inscriptas, maioris sors tali causa euidentiae. Ante uero quam ipsas tabulas accuratius considcrem, , dispiciendum est, quid sibi uelint ista uerba , quae .sub sinern Cap. II. cx Libro Vli I. leguntur. Sunt ea, aureis literis, in sarte membranae mimo

tinctae scripta , sequentem in modum : Nunc sequuntur Talu'ae ρεν Niceta mGermaηum. Quis fuerit iste Nicolaus, obscurum est, Germanum eum fuisse ex cognomine patet; quale uero ei fuerit nomen gentilitium. aut quae patria. ex uerbis Codicis haud Iicet cognoscere. Quod si alios euoluamus Scriptores, tantas deprehendimus pinionum diuersitates, ut aliquid certi statuere sit dissicile. Princeps ille Graecae litteraturae I. A. FABRICIVS , in Bibl. Graec. L. IV. p. 4I3. mentionem faciens Geographiae Ptol. Romae I 8 a. apud Nicol. Hahn impressae, in not. subium' a hac chabet : IIuης puto esse Nicolaum Donis, quem Hostias de scisntiu Matbcinaticis p. 4is. ε Dci'st Iradu , A. r. o. f em P in Cometrethiam Ptolemaei oplis nuran-