장음표시 사용
11쪽
guu metus a casta C p iae nomen habet.
Hic etenim cernu quonam ordine Epistola queas,
Menda vides explosia procul, tenebrasque remosa
omnia sen: ipse lucidiora die. Praestiti hoe indefessi tia cura Pameli. Voluentis prificos nodis δἰque Patres. I nunc, es' rebus senem quidquam addere Leis, Orrinis . ratio quod sit habιηda , nega.
12쪽
DE hac et ita D. Hieroumus ita scribit m Catalogo Virorum illustrium : Pontius Diaconus Cypriani , 'sque ad diem passionis eius cam ipse exilium sust
nens , egregium volumen γω G passionis Cypriani reliquit. Y I vs Religiosus Antistes ac testis Dei gloriosus
tametsi multa conlcri psit, per quae incinoria digni nominis luperuilaat; et si cloquentiae eius ac D ci gratiae larga foecunditas ita te copia de ubertate sermonis extendit , ut usque in finem mundi fortasse non taccat : tamen , quia operibus cius ac meritis etiam haec praerogatiua debetur , ut CFeinplum
suum in litteras dirigatur , placuit summatim pauca C Ocribere r non quod aliquem gentilium lateat tanti viri vita, sed ut ad posteros quoque nostros incomparabile de grande d
cumentum in immortalem memoriam porrigatur. Certe durum crat, ut cum maiores nostri plebeis Ze catheeumenis niartvritim consccutis , tantum honoris pro martyrii ipsius veneratione dederint , vede pas Itonibus corum multa , aut, prope dixerim , pene cuncta conscripscrint, ut ad noli ram quoque notitiam, qui nondum nati fuimus, peruenirent Cypriani, tanti Sacerdotis, de tanti Martyris . passio praeteriretur, qui Be sine martyrio habuit quae doceret : & quae dum vixit gesserit , non paterent: quae quidem tanta, atque tam magna, fle nrara iunt, ut magnitudinis contemplatione deterrear, ac imparem me esse confitear ad pro rendum digne pro mcritorum honote sermonem , nec posIe sic prolequi facta tam grandia, ut, quanta sunt, tanta videantur: nisi quod numerositas si riarum sibimet ipla sufficiens , alieno praeconio non eget. Accedit ad cumulum, quod de vos de eo multum, aut, si fieri potest, totum desiderat is audire, concupiscentes ardo- rc flagranti vcl sacta cius cognoscere, etsi interim viva verba tacuerunt. In uua parte sidixero nos opibus facundiae defici, minus dico, facundia enim ipsa deficit digna facultate, quae desideri uin vestrum pleno spiritu satiet. Ita utrimque grauiter urgemur: ille nos virtutibus suis onerat, vos nos precibus fatigatis. Unde igitur incipiam ; unde exordium bonorum citis agrcdiar, nisi a principio fidei, de natiuitate coelelli siquidem hominis Dei facta non debent aliunde numcrati, nisi ex quo Deo natus est. Fuerint licet studia,& bonae artes deuotum pectus imbuerint: tamen illa praetereo, nondum enim ad utilitatem, nisi faeculi, pertinebant, postquam delacras litteras didicit, & mu
di nube di lcusIa in lucem sapientiae spiritalis emersit, si quibus eius interfui, si qua de
antiquioribus eius operibus comperi, dicam: hanc tamen petens veniam , ut quid quid minus dixero minus enim dicam necesse est γ ignorantiae meae potius, quam illius gloriae derogetur. Inter fidei suae prima rudimenta nihil aliud credidit Deo dignum, quam si continentiam tueretur: tunc enim posse idoneum fieri pectus, &sensum ad plenam v ri capacitatem peruenire, si concupiscentiam carnis robusto atque intesto sane
13쪽
ctimonae vagore escaret. Quis unquam tanti miraculi meminit Nondum secunda
natiuitas nouum hominem splendore toto diuinae lucis oculauerat, & iam veteres ac. u.
pristitias tenebras sola lucis paratura vincebat. Deinde quod maius est, cum de lectione, diuina quie dam iam non pro conditione nouitatis, sed pro fidei scilinatione didicisse statim rapuit quod inuenit promerendo Domino profuturum. Distractis rebus suis ad indigentiam pauperum sustentandam , tota pr.edia pretio dispensans, duo bona simul iunxit, ut & ambitionem saeculi sperneret, qua perniciosus nihil est , & miserico
diam, quam Deus etiam sacrificiis suis pror tulit, quam nec ille qui legis omnia mandata seruasse se dixerat, fecit, impleret, praeprouera velocitate pietatis, pene ante coepit perfectus esse, quam disceret. Quis oro cie veteribus hoc fecit Quis de antiquissimis in fide senibus, quorum mentes de aures per plurimos annos diuina vota pulsauerant, tale aliquid impendit, quase adhuc rudis fidei nomo cui nondum forsitan crederetur,
supcrgressus vetustatis aetatem , gloriosis Ze admirandis operibus, perpetrauit λ Nemo ηιν λωι- metit statim ut sevit. Nemo vindemiam de nouellis scrobibus ex premi. Nemo adhue tui . unquam de nouitet plantatis arbusculis matura poma quaesiuiti In illo omnia ' inere-
. dibilia cucurrerunt. Haruenit, si potest dicis res enim iidcm non capit pra uenit, in- quam, AE tritura semcntem, vindemia palmitem, ina radicem. Aiunt Apostoli litterae, debere neophytos praeteriri, ne stupore gentilitatis nondum fundatis sensibus ad haerente: aliquid in Deum nouitas inerudita peccaret. Ille suit primus, fle puto solus exemplo , Dius fide posse , quam tempore promoueri. Scis etsi in Apostolorum Actis ieunuchus ille describitur, quia toto corde crediderat, a Philippo statim tinctus; non est similis comparatio. Ille enim de Iudaeus erat, he de templo Domini veniens Prophe- tam legebat Isaiam de sperabat in Christo, etsi nondum eum venisse crediderat. Hi ede imperitis gciatibus veniens, tam matura coepit s de, quanta pauci fortasse perfece-
mis. rint. Mora denique circa gratiam Dei nulla: mula dilatio. Parum dixi : Presbyterium, Et sacerdotium statim ' accepit. Quis enim non omnes honorum gradus crederet tali mente crodenti 3 Multa sunt quae adhuc pla heius , multa quae iam Prcsbyter fecit, multa quae ad veterum exempla iustorum, imitatione consimili prosecutus , pro me.
tenga Dominum totius religionis obsequio praestitit. Nam de sermo illi de hoc fueratvst in , ut si quem praedicatum Dei laudatione legisset , suaderet inquiri, propter qui facta Deo placuisset. Si Iob , Dei testimonio gloriosus , dictus est verus Dei
cultor, & cui interris nemo compararetur; faciendum docebat ille, quidquid Iob ante fecisset e vi dum fit nos paria facimus, simile in nos Dei testimonium prouo emus. Contemptis ille dispendiis iei familiaris, in tantum exercitata virtute prosccat, ut nee pistatis temporalia damna sentiret. Non illum penuria non dolor fregit. Non uxoris sua- ldela des exit: non proprii corporis dira poena concussita Permansit instiis sedibus fist, virtus,& altis radicibus fundata deuotio; nullo diaboli tentantis impetu cessit, quo- minus Dominum suum , fide grata , etiam inter aduorsa benediceret. Domus eius pa tuit cuicunque venienti. Nulla vidua reuersa est sinu vacqo i nullus in discns lumine, non illo comite directus est: nullus debilis grestis, non illo baiulo v cetus est intillustiti dus auxilio, de potentioris manu non illo tutore protectus est. Haec debent sacere diee cebat qui Deo placere desiderant. Et se per bonorum omnium documenta deeu ns, dum moliores semper imitatur, etiam ipse se fecit imitandum. Erat sane illi etiam de nobis contubcrnium uiri iusti, & laudabith mc moriar Caeci iij, 5c aetate tune &hono re presbyteri, qui eum ad agnitionem verae diuinitatis a saeculari crrore correxerat. Hune oto honorf, atque omni obseruantia diligebat, obsequenti veneratione suscipiens, non . iam ut amicum animae coaequalem, sed tanquam nouae vitae parentem. Denique, ille ..inis vir demulsus eius obsequiis , in tantum dilectionis immensae merito prouocatus est , ut de saeculo excedens arcessitione iam proxima , commendaret illi coniugcm ae liberos suos , de quem sacerat de sectae communione patticipem , post ni odiam faceret Ic M. pietatis haeredem. Longum est ire per singulat' sancta eius facta onerosunt est enume rare. Ad probationem honorum operum, solum hoc arbitror satis esse , quod iudieio Dei & plebis fauore, ad ossicium sacerdoti j, de Episcopatus gratum adhuc neophytus. dc ut putabatur , novellus , cicctus est. Quamvis in ptimis fidei suae adhuc diebus At di vitae spiritalis aetate , sic generosa indoles relucerct ; ut clii nondum Osscij , spei tamen fulgore resplendens, imminentis sacerdotii totam fiduciam policeretur. Non praeteribo etiam illud eximium, quemadmodum cum in dilectio m eius& honorem
14쪽
tolus populus aspirante Domino prosiliret, humiliter ille secessiti antiquioribus cedens,& indignum se titulo tanti honoris existimans , ut dignus magis fieret. Magis enim di gnus esticitur, qui quod metetur excusat. Quod tunc ardore plebs aestuans fluctuabat spirituali desiderio concupiscens ut exitus docuit ) non tantum Episeopumi sed in eo quem tunc latentem diuinitatis praesagio taliter sagitabat, futurum etiam Martyrem requitebat. obsederat fores domus copiosa fraternitas, d per omnes aditus sollicitaehatita, cireuibat. Potuisset fortasse tunc illi Apostoli cuni illud euenire, quod voluit veper fenestram deponeretur; si eum Apostolo etiam ordinationis honore similaret. Erat
videte eaeteros omnes suspensos anxio spiritu expectare venturum, cum gaudio nimio excipere venientem. Inuitus dico, sed dicam necesse est. Quidam illi testiterunt,' etiam ut vincoret. Quibus tamen quanta lenitate, quam patienter, quam beneuolentet indulsit, quam clementer ignouit, amicissimos eos postmoduin & inter necessarios computans mirantibus multis Cui enim posset non esse miraculo, tam memoriosae
mentis obliuio λ Exinde quemadmodum se gesserit, quis referre suiliciat 3 quae illi pie tas 3 qui vigor miseri eordia quanta quanta censura Tantum sanctitatis de gratiae
ex ore eius lucebat, ut confunderet intuentium mentes. Gravis vultus & laetus . nec
seueritas tristis, nec eo mitas nimia, sed admixta utrinque temperies , ut esset ambigere, vereti plus an diligi meteretur: nisi quod & vereri & diligi merebatur. Sed nee eul tus fuit dispar a vultu, temperatus & ipse de medio. Non illum superbia saeculatis in flauerati nec tamen prorsus affectata penuria sordiderat: quia de hoc vestitus genus a iactantia minus non est, quam ostentata taliter ambitiosa frugalitas. Quid autem circa pauperes Episcopus faceret cathecumenus diligebat Viderint pietatis Antistites, seu quos ad ossietum boni operis instruxit ipsius ordinis disciplina: 1eu quos sacramenti teliato communis, ad obsequium exhibendae dilectionis arctauit. Cyprianum de suci talem accepit cathedra, non fecit. Statim denique pro talibus meritis etiam Proseri ptionis gloriam consecutus est: Nec enim aliud oportebat, quam ut eum , qui intra secretam conscientiae latebram, religionis fle fidei toto honore Borebat, etiam publice celebrata gentilium fama titularet. Potuisset quidem tune pro velocitate qua semper
omnia consecutus est, etiam martyris circa eum debita corona properare ; maxime
cum fle suffragiis saepe tepetitis ad Leonem postularetur nisi per omnes ordines gloriarum transeundum illi ei rei, de se ad summa veniendum . de nisi imminens ruina ope tam foecundi pectoris indigeret. Finge enim tunc illum mattyr ij dignatione transatum. Quis emolumentum gratiae per sdem proficientis ostenderet QMs virgines ad eo gruentem pudicitiae disciplinam, de habitum sanctimonia dignum, velut frenis quibundam lectionis Dominicae coerceret Quis doceret poenitentiam lapsos, veritatem haereticos, sellismaticos unitatem, filios Dei pacem, Ee Euangelicae precis legemλ per quem gentiles blasphemi repercussis in se iis, quae nobis ingerunt vinceretur A quo Christia ni mollioris affectus circa amissionem suorunt, aut quo magis est, si dei paruioris consolarentur spe futurorum Unde sic misericordiam, unde patientiam disceremus 3 quia
Iluorem de venenata inuidiae malignitate venientem dulcedine remedii salutatis in hi hereti Quis matures tantos exhortatione diuini sermonis erigeret Quis denique tot Conia res frontium notatarLm secunda inscriptione signatos,& ad exemplum marct)tis superstites reseruatos, incentivo tubae coelestis animaret Bene, bene tunc, & vere spiritaliter contigit, quod vir tam necessarius, tam multis, & tam bonis rebus a marty
iij consummatione dilatus est. Vultis scite secessum illum non fuisse formidinem, Vinihil aliud excusem, ipse postmodum passus est: quam passionem utique ex more vi latet , si & ante vitasset. Fuit vero formido illa, sed iusta, formido quae Dominum time rei ostendere z formido, quae praecept is Dei mallet obsequi, quam sic coronari. Dieata enim in omnibus Deo mens, de fides diuinis admonitionibus mancipata, credidit se nisi Domino latebram tunc ' rubenti paruisset, etiam ipsa passione peccare. puto denique etiam nunc aliqua de dilationis utilitate disserenda,tametsi iamdudum pauca perstrinxi tumus: per haec enim quae videntur postmodum subsecuta, sequitur ut probemus; secessum illum non hominis pusillanimitate conceptum, sed sicuti est, vere fuisse diuinum. Vassauerat Dei populum persecutionis infestae, insolens, atque acerba grassatio, de quia omnes decipere una fraude non poterat arti x hostis: quacunque miles incautus pro diderat latus nudum, dispari generi saeuiendi, singulos diuersa strage deiecerat. Debebat esse qui posset saucios homines ta varia expugnantis inimici arte iaculatos, adhibita me .
15쪽
Jicinae coelestis medela pro quesistate vulneris vel secate interire , vel soue e. Seruili Icst vir, ingeni j pister caetera etiam spiritaliter temperati: qui inter resultam cs colliden tium schil malum fluctus, Ecclesiae iter medium, librato limit c gubernaret. Nonne haec; oro , consilia diuitia sunt Hoc fieri stoe Deo potuit Viderint qui putam esse fortuita ista contingere. Ecclesia illis clar a voce respondet, dicens: Ego sine Dei nutu necessarios reseruari non admitto. Percurramus tamen caetera si videtur. Erupit postmodum lues dira, de detestabilis morbi vastitas nimia, innumeros per diem populos a sua quem
que sede abrupto impetu rapiens, continuatas per ordincm domos vulgi trementis ina ita . uasit. Horrere omnes, fuget e, vitare contagium; exponere suos impie : quasi cum illo peste morituro, etiam mortem ipsam aliquis posset excludere. Iacebant interim tota ciuitate , non tota corpora, sed cadauera Plurimorum :& misericordiam in se tran1- euntium, contemplatione sortis mutuae flagitabant. Nemo respexit aliud, praeter quam Iucra crudelia. Nemo similis euentus recordatione trepidauit. Nemo fecit alteri quod
sibi fieri voluit. Quid inter haee egerit Christi di Dei Pontifex, qui pontifices mundi
huius tanto plus pietate, quanto religionis vcritate praecessierat, scelus est praeterire: Aggregatam primo in loco uno plebem demitericordiae bonis instruit; εe docens diuinae lectionis exemplis, quantum ad promerendum Deum pio sint officia pietatis. Tunc deinde subiungit non esse mirabile si nostros tantum debito charitatis obsequio foueremus; eum perfectum posse seri, qui plus aliquid publicano, vel ethnico feceriti qui
malum hono vincens. de diuinae clementiae instar exercens; inimicos quoque dilexerit; qui propei sequentium se salute, sicuti Dominus monet, ec hortatur, orarit. oriri facit Deus iugitet solem suum, de pluuias subinde nutriendis seminibus imperiit; exhibens cuncta ista non suis non tantum, sed etiam alienis r ec qui s e Dei filium esse profitetur, cur non exemplum patris imitatur 3 Respondere nos decet natalibus nostris, de quo . , ., is renat OS per Deum constat, degeneres esse non congruit; sed - probare potius in sobolevitis.' traducem boni patris aemulatione bonitatis. Multa alia SP quidem magna praetereo; eius, me. quae temperandi voluminis ratio non pat tur prolixiore serm6 ne repliciti. De quibus viaim hoe tantum dixisse satis est. Quod si illa gentiles pro rostris audire potuissent, forsitan stati m ' crederent. Quid Christiana plebs faceret, cui de fide nomen est Distributa se Ergo continuo pro qualitate hominum atque ordinum ministeria. Multi qui an- Φρο ' gustia paupertatis beneficia sumptus exhibere non poterant, plus sumptibus exhibebant; competitantes proprio laborb mercedem diuitiis omnibus cariorem. Et quis non sub tanto doctore properaret inueniri in part Q aliqua talis militiae, per quam placeret de Deo Patri, fe iudici Christo, de tam bono interim sacerdoti Fiebat itaque exuberantium operum largitate quod bonum est ad omnes, non ad lotos domesticos
fidei. Fiebat plus aliquid quam de Tobiae incomparabili pietate signatum est. Igno statilichignolcat iterum, B: frequenter ignoscat: aut, ut verius dixerim; merito concedat, tametsi ante Christum plurimum licuit, plus aliquid licuill e post Christumi cuius temporibus plenitudo debetur. Necatos ille a rege Sc proiectos sui tantum generis colligebat. His tam bonis εt tam piis actibus superuenit exilio m. Hanc enim vicemi semper repraesentat impletas , ut melioribus peiora restituat. Et, ut quid Sacerdos Dei
Procontule interrogante responderit taceam, sunt acta quae referant. Excluditur interim e ciuitate, ille qui fecerat boni aliquid pro ciuitatis l. lute; ille qui laborati crat, ne viventium oculi paterentur infernar scdis horrorem; ille, inquam, qui excubiis pietatis inuigilans proh nefas ingrata bonitatc prouiderat ne omnibus terram ciuitatis facie ui. relinquentibus multos, cxuses, deserta respublica, ac destituta patria semirer. sed videri . , cui inter PQ nas exilium Computatur: ' Nobis patria minus cara, de com -- ..e j.. mune nomen est . qui parentes ipsos, si contra Dominum suaserint, abhorremus. illi
iis, . Eu, extra ciuitatem suam viuere grauis poena est. Christiano, totus hic mundus, una domu
sin ρ. - est. Unde licet in abditum N abstrusum locum fuerit relegatu,; admixtus Dei sui rebus, m. mi in exilium no repotest computare. Addo quod Deo integre seruiens, etiam propria in cit uitate peregrinus est. Dum cni m se carnalibus desideriis continentia Sancti Spiritus ab stinet, conuersationis prioris hominis cxponens; etiam inter ciues suos, aut prope dixerim, inter palotcs ipsos, vitae terrestris alienus est. Aceedit, quod & si haec talia poena possent videri; in huiusmodi tamen causis atque sententiis, quas ob approbandae virtutis experimenta perpetimur, non est poena, qua gloria est: Sed esto sane nobis poena exilium. Illis ultimum crimen, de pessimum nefas etiam ipsorum conscientia testis adscri
16쪽
hat, qui possunt innocentibus irrogare quod putant poenam. Nolo nunc describere loci
gratiam ue S deliciarum omnium paraturam interim transeo. Fingamus locum illum si tu rordidum , squalidum visu, non salubres aquas habentcm, non anacenitatem vitoris.
non vieiniam littoris; ν sed rupes vastas illitarum, inter inhospitas fauees desertae admodum solitudinis auia mundi parte summotum. Posset, licet talis loeus, habere nomen cxiiij, quo Cyprianus sacerdos Dei venerat; cui si hontinum ministeria deficerent. vel alites, ut Heliae, veIut Danieli Angeli ministrarent ε Absit, ut credat aliquis, cuilibet minimo , dummodo in consessione nominis constituto , aliquid defuturum. Tantum abest ut Dei Pontifex ille, qui misericordiar semper rebus institerat, horum omnium opibus indigeret. Iam nunc quod secundo posucra in loco, cum gratiarum actione repetamus. Prouisum esse diuinitus etiam pro animo tanti viri, apricum & competentem locum, hospitium pro voluntate secretum, & quidquid apponi eis ante promissum est, qui regnum &iustitiam Dei quaerunt. Atque ut omittatn irequentiam visitantium fratrum, &ipsorum inde ciuium . raritatem, quae reps sentabat omnia, quibus videbatur esse fraudatus ; admirabilem Vlsitationem Dei non praeteribo: qua Antistitem suum sic in ekilio esse voluit de secutura passione securum, ut imminentis marty rij pleniore fiducia, non exulem tantummodo ii rubi, sed& martyrem possideret. Eo enim die quo primum in exilii loco mansimus, s nam At me inter domesticos comites dignatio charitatis eius delegerat exulem voluntariam, quod utinam & in passione licuisset. Apparuit nihi, inquit, nondum somni quiete sopito, iuuenis ultra modum hominis enormis , qui cum me quasi ad praetorium duccret, videbar mihi tribunali sedentis tum Proconis uilis admoueri. Is ut in me respexit, adnotare statim coepit in tabuinententiam, quam non sciebam, nihil enim de me solita interrogatione quaesierat: sed enim iuuenis, quia tergo eius stabat, admodum curiosus legit quidquid fuerat adnotatum. Et quia id ver
bis proferre non Doterat, nutu declarant C monstrauit, quid in litteris tabulae illiti, ha-herctur. Manu enim expansa& complanata ad spalitae modum, ictum solitae animaduersonis imitatus; quod volebat intelligi, ad instar liquidi sermonis expressit. intellexi
sententiam passionis futuram. coepi, Rogare, & petere continuo, ut dilatio mihi vel unius diei prorogatetur, donec rcs mcas legitima ordinatione disponetcm. Et cum preces fre quenterit crassem, rursus in tabula coeperat nc scio quid adnotare. Sensi tamen de vultus serenitate, iudicis montem, quasi iusta petitione commotam. Sed & ille iuuenis, qui iamdudum de passionis indicio gestu potius, quam sermone prodiderati clandest ancii denti dum nutu, conccsam dilationem , quae in crastinum petebatur, contortis post inuicem digitis, s gnificare properauit. Ego quamuis non citet lecta sen rentia, & si de gaudio dilationis aeceptae laeto admodum corde gauderem ι metu tamen interpretationis incerta sic tremebam, vi rcli quia formidinis, cor exultans, adhuc a toto pauore pulsarent. Quid hac reuelatione manifestiust quid hac dignatione felleius 3 Ante illi praedicia sunt omnia, quaecunque postmodum subsecuta sunt. Nihil Dei verbis imminutum nihil de tam sancta promissione mutilatum . sinsula denique, secundum quod ostensa sunt, recognoscite. Dilationcm petit crastini cum de passionis sententia cogitaretur postulans, ut res suas de illo, quem impetrauerat , ordinaret. Hic dies unus significabat annum , quo ille post visionem actutus in iaculo tu erat. Nam vi manifestius dicam, eo die post exactum annum coronatum est, quo hoc illi ante annum fuerat ostensum. Diem autem Domini, re si non annum in diuinis litteris legimus, promissoni tamen futurorum, debitum illud tempus accipimus. Vnde nihil interest i si sub diei significationes lus annus ostensus est, quia illud pleniuς debet esse quod maius est. Quod vero nutu potius, & non sermone explanatum est, repraesentationa temporis seruabatur sermonis expressio. Solci enim tunc verbis quodcunque proferri, quotiens quidquid proscrtur impletur. Nam A: ver/nemo cognouit quare hoc ei ostensum fuisset, nila postquam eodem die quo id viderat, coronatus est. Medio nihilominus tempore imminens passo pro certo ab omnibus sciebatur: Passionis tamen dies certus ab eisdem omnibus quasi ignorantibus, tacebatur. Sane& in scripturis tale aliquid inuenio. Nam Zacharias sacerdos,
promisso sbi per Angelum filio, quia non crediderat obmutuit ue ita ut fili j nomen, scripturus potius quam relaturus, nutu tabulas postularet. Ncrito &hic, ubi Dei nuncius passionem Antistitis imminentem nutu potius expressit. At fidem admouit & sacerdotem munivit. Dilationis autem petendat ratio, de ordinatione rerum S de voluntatis dii positione veniebat. Quae vero res illi, aut quae voluntas ordinanda, nisi Ecclesiasti ei status 3 Su-
17쪽
prema idcirco accepta dilatio est , Ut quicquid circa pauperum fouendorum curam sit premo iudicio dii ponendum fuerat, ordinaretur. Et Puto propter nihil aliud, im in veto propter hoc tantum, etiam indulgentia ab ipsis, qui eiecerant, & qui occisuri erant,
admis Ia est: vi praesens praesentes pauperes , nouissimae dispensationis extremis ,&vt plenius dixerim, totis sumptibus releuaret. Oidinatis ergo tam pie rebus S sic voluntate disposita; proximabat dies crastinus. Iam de X illo bono N pacifico sacerdote, ac propterea beatissimo Martyre, ab vibe nuncius Venerat. Sperabatur iam iamque carnifex veniens , qui deuota sanctitanae ' victimae colla percuterct: & sic erant omnes dies illi disii. . quotidiana expectatione moriendi, ut corona singulis posset ascribi. Conueniebant interim plurcsegregis Z: clarissimi ordinis de sanguinis, sed & saeculi nobilitate generosii
qui propter amicitiam cius antiquam , secessum subinde suaderent: Bene parum esset nuda luadela, etiam loca in quae iccederet osterubant. Ille voto ia in mundum 1 uspensa ad coelum mente neglex crat ; nec tua delis blandiciatibus annuebat. Fecisset fortasse tunc etiam quod a plurimis de fidelibus pctebatur, si & diuino imperio iuberetur. Sed nee illa sublimis tanti viri gloria sine praeconio transeunda est : quia iam saeculo tumeDeente de de fiducia Principuin infestationem nominis anhelante r ille seruos Dei, prout dabatur occasio, exhortationibus dominicis instrucbat, Ec ad calcandas passiones huius temporis, contemplatione superue iriurae claritatis animabat. idelicet tanta illi fuit lacri cupido sermonis, ut optaret sic sibi passionis vota contingere, ut dum de Deo loquitur, in ipso scrmonis opere necaretur. Et hi erant quotidiani acius destinati ad placentem Deo hostiam sacerdotis; cum ecce Proconsulis iussu ad hortos eius ad hortos inquam, quos inter initia fidei suae venditos, & Dei indulgentia restitutos, pro certo iterum in usus pauperum vendidi si et, nisi inuidiam de pereecutione vetaret cum militibus suis princeps repente subitauit , immo, ut verius dixerim. subitasse se, credidit. Vnde enim poliet tanquam improuilo impetu mens temper parata subitari 3 Processit ergo iam certus cxpungi, quod diu sucrat retardatum: processit animo sublimi, de erecto, hilaritat cm praeferens vultu & corde virtut cm. Sed dilatus in crastinum ad domum principis a praetorio reuertebatur; cum subito per Carthaginem totam sparsus rumor Quis. . increbuit: productum esse iam Thascium, quem praeter celebrem gloriosa opinione
notitiam etiam do commemoratione praeclarissimi operis nemo non nouerat. Concurrebant undi puc versus omnes ad sp cctaculum, nobis pro deuotione fidei gloriosum, gentilibus de dolendum. Receptum eum tamen de in domo principis constitutum una nocte continuit custodia delicata; ita ut conuiuae cius & cari in contubernio ex more fuerimus. Plebs interim tota sollicita ncc per noctem aliquid sine conscientia tui fieret. ante fores principis cxcubabat. Concessit ei diuina tunc bonitas vere digno vi Dei populus etiam in sacerdotis passione vigilarct. Fortitan tamen quaerat aliquis, quae causa fuerita praetorio reuertendi ad principem. Et volunt hoc scilicet quidam de suo, tunc Proconsulem noluisse. Abst ut in rebus diuinitus gellis segnitiem siue fastidium proconsulis conquerar. Abiit ut malum hoc intra conscientiam rcligiosae mentis admittam i . ut de tam beatissimo Martyre ructus hominis iudicarct. Sed ciali inus di cs ille, quem an te annum dignatio diuina praedixerat , vere crastinus esse dcbebat. Illuxit denique dies alius , ille signatus , ille promissus, ille diuinus; quem si tyrannus ipse differre voluisset, numquam prorsum valeret i di cs de conscientia futuri Martyris laetus; Aediscussis per totum mundi ambitum nubibus, claro Sole radiatus. Egrcssus est domum
principis, sed Christi, de Dei princeps, 3c agminibus multitudinis mixtae ex omni partate vallatus est Sic aulcm comitatui eius infinitus exercitus adhaerebat, quasi ad expia. gnandam mortem manu facta veniretur. Eundi autem interfuit transitus stadij. Bene vero, ει quasi de inductria factum, ut N locum congruentis cortaminiς praeterit ut, qui ad coronam iustitiae consu minato agone currebat. S ed ubi ad praetorium ventum est, nondum pro Ccdente Proconsule, secretior locus datus cst. Illic cum post iter longum nimio sudore madidatus sederet sedile autem crat fortuito linteo tectum, ut de sub ieiupassionis episcopatus bono fruereturJ quidam cx tesserariis quondam Christianus tessuas obtulit; quasi vclici ille vestimentis luis humidis sicciora mutaret qui videlicet nihil aliud in rebus oblaris ambiebat quam ut proficisccntis ad Deum Martyris sudores iam tanguineos possideret. Cui ille ropondit, de dixit: Mod cras adhibemus querelis quae
hodie forsitan non eιunt. Mirum , ii contempsit laborem corporc, qui mortem mento
contempserat. Quid plura subito Proconsuli nunciatus est; producitur, admouetur, in
18쪽
terrogatur de suo nomine, se esse respondit; & hactenus verba. Legit itaque de tabuli iam sententiam iudex, quam nupcr in visone non legerat: semcntiam spiritalem non temete dicendam; sententiam Episcopo tali, & tali teste condignam a sententiam gloriosam; in qua dictu, est secta suae signifer, re inimicus deorum, & qui suis fututus esset ip-1c documento, & quod sanguine eius inciperet disciplina sancilii Nihil hae sententia picnius, nihil vetius 1 omnia qHippe, quς dicta sunt, licci a gentili di sta, diuina sunt. Nee mittim utique: cum soleant cie Passione Pontifices prophetare. Signifer fuerat, qui de fetendo signo Chtisti docebati inimicus deorum, qui idola destruenda manda hat : documento autem suis fuit, qui multis pari genere secuturis, prior in Prouincia, martyr ij primitias dedicauit. Sane iri etia coepit eius sanguine disciplina: sed martyrem qui doctorem suum imitatione gloris eon si milis aemulati, ipsi quoque diseiplina exempli sui proprio cruore sanxerint. Et citi exirα praetor ij fores, ibat comes militum turba, de ne quid in passione deessci, centuriones, & tribuni latus texerant ripse autem to cus ' squalis est ubi pati contigit, ut arboribus ex omni parte densatis sublime specta culum prs beat. Sed per enormitatem spatij longioris visu dc negato p ct confusam nimis turbam . personi fauentes in ramos arborum reps crant ; nec ves hoc illi negaretur re ad Zaehei similitudinem de arboribus videretur. Sed iam ligatis per manus suas oculis mo ram carnificis urgere tentabat, cuius munus cst serrum; de labente dextera gladium vix trementibus digitis circuibat, donec ad perpetrandam pretiosi viri mortem, clarifiea
tionis hora matura, centurionis manum concesso dcsuper vigore firmatam, permissis
tandem viribus expediret. O beatum Ecclesiae populum, qui Episcopo suo tali, & oeulis paritet &sensibus, At quod est amplius publicata voce compassus est ι & sicut ipso
tractante semper audierat, Deo iudice coronatus est. Quamuis enim non potuerit euenire, quod optabant vota communia, ut consortio paris gloris simul plebs tota pateretur: quicumqtie sub Christi spectantis oculis, sub auribus sacerdotis ex animo pati voluit, per idoneum voti sui testem legationis quodam modo literas ad Deum misit. Si econsum mala passione pctfectum est, ut C prianus , qui bonor si omnium fuerat exem plum, etiam sacerdotales coronas in Africa primus imbucret : quia & talis esse post A postolos prior coeperat. Ex quo enim Carthagini Episcopatus ordo numeratur, numquam aliquis, quamuis cx bonis, & sacerdotibus ad passioncm veni Te memoratur; licet semper Deo mancipata deuotio, dicatis hominibus pro martyrio deputetur: Cyprianus tamen etiam ad perscctam coronam Domino consummante profecit: ut in ciuitat c ipsa, in qua taliter vix crat, & in qua prior fecerat multa praeclara, prior etiam se. cerdotij coelestis insignia glorioso cruore decoraret. Quid hoc Ioco faciam, inter gaudium pastionis, & remanendi dolorem, in partes diuisus animus; & angustum nimis pectus affectus duplices onerant. Dolcho, quod non comes fuerim λ sed illius victoria triumphanda est. De victoria triumphabo p sed doleo, quod comes non sim. Verum vobis tamen & simpliciter confitendum est quod de vos scitis, in hac me fuisse sententia. Multum, ac nimis multum de gloria eius cxulto; plus tamen doleo, quod remans.
EM po κε Valetiam & Gallieni , cum gloriosum nomen Christi 1
gentilibus exosum , intcntione maxima conaretur auferri , εί esset
perseeutio apud urbem Romam t beatissimus Cornelius Pontificatum pratilinae urbis summis virtutibus praeditus tunc regebat; comprehensusque a Praeside At diuturnis tormentis afflictus gladio flniuit temporalem vitam, pcrcepturus a Deo sine sine perpetuam. Sed cum hoc odium fuisset etiam in Libycis Ierminis irrogatum a multi Christianorum populi malentes transitoriam vitam amittere. & illa quae a Deo promissa sunt adipisci, diu et sis tormentis afficti consti tramabantur. Fetunt etiam tunc a Pisside cIibanum calcis accensum; de in ore illius prunas cum thure exibitas, & Pr sidem dicere Christianis i Eligite e duobus unum , aut thura super his carbonibus offerre Iovi, aut in calcem demergimini
Tunc recenti viri fide armati, se ictu rapidissimo, Christum Dei filium Deum fatentcs, iecerunt in ignem, & inter vapores calcis pulverei sunt demersi ; quos sibi Clitissus consecrauit, I n his autem diebus cum talia gererentur, beatur Antistes Cyptianus
19쪽
a. -- - Carthaginiensem regebat Ecclesiana QM comprehelisus a gentilibus sedente Pater--ν - υ- no Proconsule in ciuitate, iniquis tribunalibus praesciitatur. Cui Paternus ait: No-m Mise bilium Imperatorum ad me scripta vcncrunt: ut tu qui diis caeremonias execrantur immolare, ad sacrificandum compcllantur inuiti. Exquisiui de nomine tuo: quid respondes 3 Sanctus Cyprianus respondit: Nullos Dccs noui, nisi unum M verum , qui sc- M o. '. cit Coelum &tcrram,& quae in eis sunt, huic Dco nos Christiani deseruimus i hune sis.- hsta deprecamur diebus ac noctibus S pro salute populi, di pro statu Imperatorum vestro
in Mis uia rum. Proconsul dicit. Ergo in hac voluntate Perscumas, ut non sacrificest Sanctus Cy-- 1 . prianus respondit: Bona voluntas quς Deum nouit mutari noo potest. Proconsul dixit: Iumum e st etiam ut de Presbyteros requiram: volo crgo scire perte , qui sunt Pleia. , 2 byteri, qui in hac citi it te coniij iunt. Sanctus Cyerianus respondit: Legibus vestris beas.. ;ba ne atque utiliter censuistis, nos delatores non eis c. Ita luc ccs cxhibere non pomum us. 4. .. Sed nec ipsi se ultro offerunt. cum hoc scriptura sancta prohibcat. A te enim quaesiti, in- . . . uenientur. Proconsul dixit: Iumum est, VL nulla conciliabula faciant, neque coemeteria ingrediantur. QHod qui facere deprehensus fuerit, capite Diectatur. Sanctus Cypria. nus respondit: Fac quod tibi priceptum cit. Et post laec ductu scit in cxilium beatus MD Martyr per prςceptum Abasis Proconsulis in ciuitatem Curubitanam. Post dies autem p multos tegressus de cxilio, habitat in hortis suis. Cisimq; ibidem moraretur, venerunt ad eum duo principes ex ossicio Proconsulis Galeris Maximi, & leuantes eum incurri. culum tuum duxerunt ad Proconsulem in locum, ubi Pro rcparanda sanitate degcbat Eteollectus ab Adstatore ossicis secessit in holpilium eius in vicum, qui dicebatur Saturni, Et habitabat ibi. Conuenit autem ad eum omnis populus fratrum. Quod citineomperimet beatissimus Martyr, precepit culi odiri puellas, quae adu cnerant audire verbum Dei, quoniam ante ostium principis manebant ob amorem Mari, ris gloriosi. Mane autem facto oblatus cst ncatus Cyprianus Proconsuli. Qinna intuitus ait: Tu es Thascius Cyprianus , qui te ' Papam sacrilegi ρ mentis hominibus prεbuistis It sic runt te sacratissimi Impctatores sacrificare. Consul clibi ne pereas. Sanctus Martyr rei pondit; Ego sunt Cyprianus: Christianus sum, dc diis sacrificare non potero: tu vero quod tibi praeeeptum est fac. In te enim tam iusta, nulla ' consultatio est. Tunc iratus Pro-eonsul dixit, Diu sacrilega mente vixisti, de plurimos tibi nefaris conspiratio dis honu-nes aggregasti, de inimicum te diis Romanis de sacris religionibus constituisti, nec te
pii sacratissimique Imperatores ad consensum c premoniarum suarum rcuocare potuc-runt. Et ideo cum sis nequissimi criminis auctor de signifer deprehensus, et is ipse documento his, quos scelere tuo tecum ag regasti: Sanguine tuo sancientur discipline. Et his dictis decretum ex tabcIIa rccitauit: Thascium Cyprianum gladio animaduerti plaeet. Sanctus Cyprianus hec audiens dixit. Gratias ago Dco omni potenti. qui mea vinculis huius corporis dignatur absoluere. Et citin duceretur: populus fratrum s langcias& eiulans dicebat: Et nos cum codem decollemur. Perductus autem gloriosus Martyr, exuit se lacernum hirrum . quem indutus crat: complicans, & posuit ad gcnua sua. Dc- hinc tunicam tulit, & Diaconibus tradidit. Et stans in linea, expectabat spiculatorem: cui & viginti aureos dare prscipit. Fratres vero si cntcs, linteamina & oraria ante cum ponebant: ne sanctus cruor destucias absorbcrctur a tcrra. Ligatis quoque manici, ad ceruicem a Tulliano Presbytero ipse s bi manu propria oculos texit: de sic gladio percussus, occubuit. Hucusque corpus propter gentilium curiositatem, cum magna turba populi in proximo collocatum est. Sed ne a gentilibus tolleretur, nocte adu cniente, ex codem loco ubi positum fuctat, sublatum cst: & inde cum cereis &scolaribus in arca cuiusdam Candidi procuratoris, cum magno triumpho sepultum est. Tale martyrium
beatus Cyptianus Carthaginiensis Epit copus expleuit pro nomine Domini nostri Iesu Christi: cui est sotia iniscula ssculorum, Amen. Curubitana ciuitas dicitur, ubi in exilium fuit. Ulcus ubi in domo principis olficio tum habitauit, dicitur Saturni, inter Veneriam,Salariam. Atrium quoque Proconsulis dicitur Sauciolum. Locus in quo decollatus est, vocatur Sexti. Sepultus est in areis Macrobi j Candidi procuratoris, quae sunt in via . Appellensi iuxta piscinas. Passus est XVIII. Kalend. Octobris Galerius Maximus Proconsul, post dies paucos discessit e lieulo.
PASSIO BEATI CYPRIANI IUXTA VETERES
Manuscriptos varios Codices. Quum
20쪽
D. Cypr. Passio iuxta M s. Vet. Cod.
Moy Aram, oe in Manulcripto Guin imitarum Frigensium quodam codice, puta ui oρὸ pretium, stosum a praecedenti hanc etiam puὴlitare, praestertim quum quae ex ista vaporis infra cituntur a Tiu ο A 'gno Cr Paulo Diacono , magis etim hoc quam ctim illo conveniant. In hoc item , non in aho , reper Iur illud, quod citat idem Aius. I b. de L. fu potius I. contra Epistotim Gaudenti j cap. 11. in haec derba Hs
sacris litteris ruatim B. Oprianus, in Co fine dixit : D sciplinam prohibere , nequiis se offerat.
M pr RATO Rr valeriano quartum , & GaIlieno tertium consulibus , tertici Kalendarum Septembritim, Carthagine in secretario, Paternus Proconsul Cypriano Episcopo disit: Sacratissimi imperatores Valerianus A Gallienus, litteras ad me dare dignati sunt, quibus prςcepcrunt,cos qui Romana religionem non
colunt, debere Romanas caeremonias recognoscere. Exquisiui ergo de nomine tuo
quid mihi respondes 3 Cyprianus Episcopus dixit Christianus sum, & Episcopus. Nullos
alios Deos noui, nis unum & verum Deum, qui fecit coelum & terram, mare & quae in eis sunt omnia. Huic Deo nos Christiani deseruimus, hune deprecamur diebus ac nocti bus, pro nobis, & pro omnibus hominibus , & pro incolumitate ipso tum Imperatorum. Paternus Proconsul dixit: In hac ergo voluntate perseueras Cyprianus Episcopus tetapondit: Bona voluntas, quae Deum nouit, immutari non potest. Paternus Proconsul
dixit: poteris ergo secundum prςceptum Valetiani & Gallieni, exul ad urbem Curubitanam proseis et Cyprianus Episcopiis dixit: Proficiscor. Patcrnus Proconsul dixit Non solum de Epis opis, verum etiam de presbyteris mihi seribere dignati sunt. Volo ergo scire ex te, qui sint Pre myteri, qui in hac ciuitate consistunt. Cyprianus Episcopus retapondit: Legibus vestris bene atquc utiliter c cnsuistis, dclatores nos non est e. Itaque detegi de deserit a me non possunt, in ciuitatibus autem suis inuenientur. Paternus Proconsul dixit, Ego hodie in hoc loco cxquiro. Cyprianus dixit: Cum disciplina prohibeat, ut quis se vltro non offerat 5 tuae quoque censurs hoc displiceat: nec offerte seipsi possunt, sed a te exquisiti inuenientur. Paternus Proconsul dixit, A me inuenientur. Et adiecit: Praeceperunt etiam, ne in aliquibus locis conciliabula fiant, nec coemeteria ingrediantur. S i quis itaque hoc tam salubre praeceptum non obseruauerit, capite plectetur. Cyprianus Episcopus respondit: Fac quod tibi praeceptum est. Tunc Paternus Proconsul iussit beatum Cyprianum Episcopum in exilium deportari. Cumque diu thidem moraretur, successit Alpasio Paterno proconsuli Galerius Maximus Proconsul, qui Sanctum Cyprianum Episcopum ab exilio reuocatum sibi iussit praesentari. Cumque Cyprianus sanctus Martyr, electus a Dco , de ciuitate Curti bitana in qua cxilio precepto Aspasj Paterni tunc Proeonsulis datus fuerat , regressi is est ut, ex sacro prs scripto in hortis luis manebat Inde quotidie sperabat veniri ad se, sicut illi ostensum fuerat. Et cum illic demoraretur, repente Idibus Septembris Tusco& Balso consulibus , venerunt ad eum principes duorvnus stator ossi eis Galerii Maximi Pio consulis, qui A spasio Paterno succcsserat, & alius equisitator a eustodiis eiusdem ossici j, qui de in curriculum eum leuauerunt, in mediomposuerunt, At in Sexti perduxcrunt. Vbi idem Galerius Maximus Proconsul, bonae valetudinis recuperandae gratia secesserat. Et ita idem Galerius Maximus proconsul, iualiam diem Cyprianum sibi ic tuari pr cepit. Et eo tempore beati s Cyprianus ductus ad principem de statorem eiusdem ossicii Galeri j Maximi Proeonsulis elatissimi viri secessit. Et in hospitio eius, cum eo in vico qui dicitur Saturni, inter Veneriam & Salatiam mansit. Illuc uniuersus populus fratrum conuenit. Et cum hoc sanctus Cyprianus comperisset, custodiri puellas praecepit, quoniam omnes in vico ante ianuam nospitii principis manserant. Et ita altera die, octava decima Kalendatum Octobrium , mane, multa turba conuenit ad Sexti, secundum preeeptum Galerii Maximi Proconsulis. Et ita idem
Galerius Maximus Proconsul eadem die Cyprianum sibi osterii praecepit, in atrio Sauciolo sedenti. Cumq: oblatus fuisset, Galerius Maximus Proconsul Cγpriano Episcopodiait: Tu es Thascius Cyprianus a Cyprianus Episcopus respondit: Ego sum. Galcrius