Antiquitates Vergilianae ad vitam populi Romani descriptae

131쪽

De oodere.

ecundum Plinium 4t naturali historia ex humano eruor proerea-ir eum linii non inveni, sed hue pertinent eius XXII, 3. orba ,,Siquidem auctores impΘrii Romani conditoreoque immon im niddam et hinc ignobilibus herbis sumpsere, quotliam non iundo agmina in remediis publicis fuere et in sacris legation,

isque verbenae Certo utroquo nomine idom significatur, hos t gramen ex areo sum sua terr e uisum, sto semper legatis, quum ad hostes larigatumque mitterentur, id est, res,pta elare repetitum, unus utiquo verbenarius vocabatur uim Plinium verbenarii, apud Vergilium sunt XII, 20:φιαι limo e sorbens tempora vincti. ervius: ,Verbena proprie est herba aera sumpta de loco

oro Capitolii, qua coronabantur setiales et pater patratus edera laeturi vel bella indicturi Varro de viti P. R. fragm. I. p. 247 ,,Verbenarris serebat verbenam id orat adueeus, icis signum; nam Mercurii virgam possumus existimare Ad- mat deinde Plinius . nullam coronam gramine scias nobi- ,rem. uod de legati libus ait, id ad foedera maximo pectat. ivius do foedere eum Carthaginionaibu ieiendo narrat XXX, Uretiales quum in Ahicam ad foedus feriendum ire iuberentur, si postulantibus senatus naultum iii has verba saetum est utivos lapides silice privasque verbenas B eum ferrent, rati prae Romanus his imperares, ut foedus ferirent, illi praetorem sagina posceroni. Herbae id genus ex aro sumptum dari fetia-νus solet. ' Paullus ex eato: Sagmina dicebant herbas verbenas, ita ex loco sancto arcebantur legatis proneinoontibus ad foe- is aciendum bellumque indicendum vel a sanciendo id est con- mando lane eadem ratio in antiquo illo laedere apparet L, I ,,Fetialis regem Tullum ita rogavit Iubesne me, rex, cumitro patrato populi Albani foedus ferire iubente rege, agmina,quit, te, rex, posco. Rex ait Puram tollito. Fetialia exrce graminis herbam puram attulit.μ

Ata fontem ionemque aerebarie. qua et ignia apud Romanos in nollemnibus formulis erant insignes, gravissimis negotiis adhibebantur: Aqua et igni, tuquit Paul- ea Festo, tam interdici solet damnatis, quam aceipiunt nuptae.1quo fitemque J ninus proseeuti redeuntes ignem nupergradioritur aqua aspersi, quod purgationis genus oeabant sumtionem.uervitia: nSano ae sarienda foedera aqua et gais adhibutur.

132쪽

i18 Do foedere. et igni interdicimus Aeneas X I, 181. Fonte fluviosquocat et numina ponti, Latinus mi Iovom, qui foedera fulminsancit Latinus aras tanti, mediosque ignos Aqua igitur iis sine ratione apud Vergilium in usu est, apud Homerum l. III, 27 βασιλευσιν quidem δωρ ἐπι χειρας εχευαν, sed haec vulgaris illa omnia eonvivia et sacrificia os manuum ablutio e religionfoedoris autem vinum praecones apportant III, 246 οινον ἐυφρον

καρπον αρουρης, et res ἡρζτῆρι δὲ οἶνον Μισγον, in Obo δ' iκρητῆρος ἀφυσσε ενοι δεπάεσσιν friεον, precantur spectatores a Ἐδδε σφ' ἐγκέφαλος χαιιάδις ρεοι, ὸς δε ὶνος apud Vergilium roertum quidem est, utrum libatio 74. paterisqtie altaria libano Vini, an potius aquae. Apud Homerum ignis nulla mentio, apuVergilium iis et mi et 171. de Fayranti caris sermo est, atq de eodem illo laedere, quod Livius I, 24 brevius describit, narrhionysius Hal. . R. III, 18: φλ- ιεν ἱερα θυσαντες ἄμοσι ἐπὶ των ἐμπυρευν. 3. Apud momerum III, 246. praeconem adserunt victimi agnus, ἄρνε δυω, quarum capita is . aere amputantur atque

terram deponuntur Priamus ipso aio: ἐς δέφρον ἄρνας θετο Alter Maro 16s:

Procedunt castris, uraque in veste sacerdos

Metiyarae μι- atiis intonsamque bide stemAttuli admovisque yeetis astrantibus aris. Poream itaque et ovem adhibent. Confirmat poream ipso poedo Romulo Tatioque VIII, 64i narrans: Stabant et aes a iuvabant foedera porcs. Confirmat Livius I, 24 1,Id ubi dixit, porcum saxo silis Pereui Hit. IX, 5 ,,Ut eum ita Iuppiter feriat, quemadmodum a fetialbus Orcus feriatur. Varro R. R. II, 4. med. ,, Ab Suillo enigenore pecoris immolanili initium primum sumptuni videtur, cui Vestigia, quod initiis Cereris porci immolantur, et quod initi pacis foedus quum feritur, porcus occiditur, et qui nuptiarum initio antiqui reges ac sublimes viri in Hetruria in coiiunctione nuptiali nova nupta et novus maritu primum orsu

immolant. Sod hi poreus ubique, apud orgilium porca Gravἀπορια, quam Quintilianus VIII, 3. ipse videtur tetigisse , Qua

dam humilia verba non tam ration quam aensu iudieantur, illud Caesa iuvebant 'odora Oroab socii olo gans notio nominii quod si uisSet porco, vile erat. equo vilitatem in hoo, neqiste tiam in a video, monendumque et Oreum et Dream

133쪽

De oodere.

lisseri a nobis, quae nis hinestae familiae, quod genus sacrificii are verbecibus fiat, quemadmodum os resectum terra obtegstur,iaeque in porca contracta iura sint Paullus ex esto: ,Porcingies inter militaria signa quintum locum obtinebat, quia confecto dillo, inter quos pax fieret caesa porca foedus firmare solebant ueton. Claud. 25 ,,Cum regibus foedus in foro ei porca aesa vetere fetialium praelatione adhibita Ceterum de porco vel νrnn ritum indicant num V. g. gentia Antistiae cum inscription :

NTIST. In hoo num fetiales ipsi porcae eonverctae pedes tedint, flamma in ara coronata lucento, in priore dextras iungunt porca aram deposita Tertius exstat num us Capuae cum apite Iovis, A. duobus sacerdotibus porcam tenentibus et gladi vel silico aratiamus Brit. N. ab. II, s. III, s. tonne Suppl. I. p. 235. 249. Eimilis cum capite Iovis inscripto ROMA, M. eadem et

scriptione Oscamus. Borb. T. I . Tab. 16. r. 13. Duo vero hic restare videntur, quae, quantum Selmus ad certumiquem morem Romanum revodari noqueant, primum quod XII, 173: Tem ora ferro

Summa Osau pecudum.

uid Ferrum adhibetur, quum Livius I, 24 saxo silice percuti reain disertis verbis nuntiet, quum privos lapidea silices fetiales I X, 3 secum Africam deportent. At neque hoc Homeri est, apudae instrumentum aereum, neque omnino haee res nimis urgenda, quum Atea ne feriantur quidem, sed ei4 in flammam επὶ ταν ἐφιππων)igulentur pecudes, quum non capita, sed viscera, ut apud Roma- s mos est, eripiantur. Alterum προβλζμα gravius est. Non enim arcam unam solam, sed intonsam bidentem adiloiunt acerdotes.

alia Vergilius non inconsulto, neque aua fictione emitire solet. uid ergo ovem' usquam simile exemplum repperi, Serviusque actua ille et, quem putant viri docti, interpolatus Verba habot: Sane ovem Graeco moro foederi adhibuit. Aυσιν huius quaestionis utiores eruant. Potest poeta vel ex antiquo aliquo libro pontificalixerimoniam talem OsSe, vel duos diversissimos populos notareoluisse, alterum cuius porca alba signum Sit, Troianorum alteruma ovis sit destinata, vel foedus ita patrasse, ut insectum , id est a rite persectum talium rerum gnaro visum ait. latins etiam

134쪽

mno foederm

poreo mutati me Foe -- recantia 4 Meram, at Auleates triasium onμ-- με- Aenea contra lamat 314 υι- Dadaes 316 2 o foedera Dari Firma m M. Videati alii Apui uomerum denique aetas devictimarum capite seo tur proceribusqudistribuuntur, uiua inoris nulla apud nostrum mentio fit 4. Differunt etiam ii, qui ivvoeantur apud Graecum, quiqueFad Latinum postam, non omne', quidam saltem. Audi Agamemnonem I, III, 276: ii πατερ, Ἀδηθεν μεδέ - νωδιστε, μέγισre, 'mavo o taxo υμ, καὶ πάντ' ἐπακουεος, καὶ II-αιιοὶ καὶ Γαλ, καὶ δἰ πλερθε καμο- ἀνθρώποις τινυσθυν, λις- ἐπιορκον μοσσst.

Ποτ ιοι Fluvii et Fontes). Dii inrurni Νumina ponti.

Aetheris numina. Iuno. Mavors.

Hau Apollo et Diaua.

Mare. sidera. Ianus.

135쪽

De navibus.

on sinu itaquε, ut omper apud salvetorea ootas fleri nolet, iis maior nurninum opia Vergilius eat, sed ingulare quid et

is illis, quorum nomina pronuntiata est difficile. Apud Homerummique, ut alia, quae in sacri explicentur, parinque ipsius oncione omittam, nun tantum iurat manibus elatis gamomnon ψος ανασχών III, 275 , apud Maronem uterque Aonea strictoine XII im), Latinua sceptrum dextrario inna XII, 20so de amque ipsam totieno XII, M. . I. M.

Duomadmodum egetius belli navalis praeoopta libro quarto da militari addidit, nobis quoque, quum magna belli in Aeneide gentihm navibus Troiani agatur, earum constructionem efflgiemque dimon rari permissum erit Quantopere a rudibu illi Homeri- rum carminum incromentis disserant, atque ad summam res nasilis tempore Auguste perfectionem sint exaratae, per fore utam non perapiciati avibus ex Ida monte conditis a Troia avignas narrat Aenea III 5:CMaaeanque sub Ha Antandro et Phrisia malimur monti3us Idae. nfirmat poeta IX, 80:nm re εω priamu- PMysia formabat in Ida A-- οι---, et rivi e re aua par M. iginti navibus se veniane procietur idis Aeneas I ael: Bis aenis Phrinum conscendi naxiaua aequoris uarum quamvis e tempestato Siciliana primo quidem optem an Im servatae ensent rara. , mox in m omnes iubente Venere poram tenuerunt 4 .a Quae antea disiectae uel aetae fuerant, Iolen auctore remigio supplatuis auut Carthagisem quoque in-digra lassis IV , 82. , reliquias videtur. Apud Meiliam vero sam quaedam seminis Beroa instigatis comburuntur V MS:

136쪽

ira De travi bu . Nonnisi sodecim igitur restant, eamu paeno a Turno IX, e combustae miro poetae inuonto IX, 80-1est in nympha maris mutantur. Quarum una X, 225. Graeco nomine Cym Oeea appellatu Quam fabulam utrum Vergilius ε suo ingenio, an volumine aliquo oblitterato hauserit, non coituisti Ait quidem IX, s. Prisca dea facto, sed fama perennis. qui Versus, ut obscurus omnino est, ita miri inventi exot sanceausa additus esse videtur. Servius saltem cum uterprotum antiquissimorum turba simile quidpiam non reppori ad IX, 2 adnotans .,Figmentum hoc licet poeticum sit, tamen quia exemplo caret, notatur a criticis In promptu tamen sunt, quae Maroni imaginationem ad tale figmentum compulcrunt, imagines illae nal vium in picturis orculanensibus ompeianisque satis frequente Antich. d Ercol. II, 45. 46. , quarum prorae oculorum humanorum formi

exsurgunt, nominaque Graecorum praecipue triremium saepinumeri a deabus nymphisve deductae Aristophanes quoque equiti I314

triremes παρθένους appellavit. Cf. picturam Vaticanam in uillis mythol. Galler Tab CLXXVI. r. 652. Ceterum quum Aeneae loco omnes naves perdiderit of IX, 28 , dubitaro aliquis possit, quomodo altero die X, 147:

Media Aeneas freta nosse secabaLa Tarchonte auxilia petiturus. Sed ad Evandrum Aenea per Tiberim Vecto naves ceterae mutatae erant. Postea quidem foedereum Tarchonte peracto , 55: Classem conscendi iussis gens Lydia divom Externo commissa duei Aeneia ramis Prima tenet, rostro Phrysios subiuneta Mnes; minet Ida super 'rofusis ratissima Teucris. qui versus fortasse eo tempore scripti sunt, quo mutatio naviun Idaearum vel nondum animo erat concepta Vel deleta iam movanuero hanc classem triginta navium fuisse videmus X, 213:n Det proceres ter denis nauibus ibant

Subsidis Troiae, et campos salis aere secabant.

Qui numerus quum in Romanorum institutis mori insignis, a poetino Sin ratione adhibetur Audi enim I, 26s: Iulust

Triginta maynos τοDendia mensibus orbis operis e sebit, mnumque ab aeda Lauini Transferet, e Dusam multa si munia Asiam.

Litoreis insens inventa sub visibus aras, Friginta virum ferus enixa iacebit.

137쪽

De navibu1.

titoreis insona inumua υ iuei a sua , Frisint ea itum fatus rixa iacebit,AG- οι recubans, an circum ubina nati. me Deus urbis erit, requies ea certa laborum, a quo e danis urbem redeuntibus annis Ascanius Iari conde cognominia Mam.)uomadmodum hi anni ex historia antiquissima, ita triginta illae

laves e recentior Romana sunt enumeratae. Etenim anno V. C.

XLVII. Livio XXVIII, M. teste: n Provinciae ita decretae, alteri: Onquit Sicilia et triginta rostratae naves, quas C. Sorviliuauperiore anno habuisset. Eodem anno Scipio ibid.): ,Triginta invium carinae, viginti quinqueremes , decem quadriremes, quum snon positas, ipse ita institit operi, ut dio quadragesimo quinto, tuam ex silvas detracta materia erat, naves instructae armataeque aquam deducta sint. 46. Profectus in Siciliam est triginta lavibus longis. XXVII, nTriginta quinqueremes ex Sicilia rarentum ad Q. Fabium consulem mitti iussae. Cf. XXVII, 8. uamquam classem integram Romanam maiorem fuisse eonstatis. me materia navium fabricahdarum haeo egetius IV, 34. rofert nEx cupreAso ergo es pinu domestio nive silvestriarico et abieto praecipue Liburna contexitur, utilius aereia cla 'ria, quam ferreis, configenda. Quod de pinu eum illo Goorg. II, 142 convenit: Dan alios aliae ferus, dant titila lynum Nauigiis pinos, domibus casdrumque svr-δOsque.

Cedet et ipse mari vector, nec nauιicae inus Mutabit merces.

Minoitia infesta ducebat in aequora inu. Pinua una cum picea et acero materiam quoque oderunt classis Troianae teste ipsa matre Berecyntia , 4:Pinea silva mihi, multo dilecta per anno Luetia in ares fuit summa, quo sacra ferebant, myranti picea trabibusque Obscurua a cerni a. ma es Dardanis iuveni, cum Maala effret,

Neve armata manua maria ante exurere Turno, Puam sacras dabitur inus.

138쪽

Do navibus. Altera ad naves fabricanda est Georg. II 68:

Labitur tincta vadis abi ea. Quod de aere adhibendo vegetius profert, confimiatum Vergili Videmus, apud quem aera XI, 32s. astata m in X. 16s., amremorum I, 35. X, 214. aerea remis V, 98. aeratae moras XI 21. X, m. Iassis aeratae VIII, 675. oecurriant a. omina navium apud non usitata Homero erant inoo- gutta, neque tamen Graecis Romanisque. Quattuor invenimus irilis oertantino navali ad Niliciam instituto V, 18 118. 22. : Mooem Mnesthetia vi acri ramio Priatim Dyenumque Gyas inpenti mole Chimaeram Sem rusque domus tenet a ta Semia nomen, Cantauro invehit- mayna, Seνιι aqua insant s. quibus monstra vel marina e fabulosa e tribus duobusvo oorporibus onsata socinius est Oota Quod statim attinet, notati dignun est alter locus X, 20s: nune uehu inmamis Triιon et aamia conσAa Exserrena rem, in issertim tenus lapida nanti Frons hominem raefer in pristim desinu aisos. Hic igitur quoquo duo corpora navis emgiem efficiunt. Doniquε

Aeneaeque navis praetoria , 58. nescio an da fuerit appellata Qualia nomina feminina quamvis e Graecorum opia facile possinsesse hausta, tamen apud Romanos quoque sunt TRIERES COΝ-

T AVRO. alia multa, partim feminini, masculi partim generis. Cf

orelli mii. urat DCCCLXII. DCCCLXX, Z DCCCXXXIV. 5. DCCLXXX, 5.

4. Varia porro sunt magnitudo navium atquis instrumenta. Memoratur oeutum remorum navigium X, 207: It granis Aul Da sentenaque arbore fluctum Verberat adsumens a uman vada marmors fra . Servius putat arbore non remis dictum ense ad exprimeruis navis magnitudinem, quae plures habuit remorum ordinea. Quod vereor ne poetae Verba non sodant. Pluma tamen remorum ordine aliis

Ioeis indicas biremes VIII, s. Actaeas:

139쪽

osentemqua Gyas aventi moti Chimaeram, με- opus, riριiciis a qua- Dardana versu μειωπι, ιerno consumunt Ordine remi.n, quum e Thucydide I, 3. lam milutaret, minoelem doniamorinthium triremes multo poni tempora Troiana condidisse, aliim viderunt, Maronem Homericam suhtilitatem Veritatemque, quam pellant, nequaquam secutum κne. II vero omi eo quoque di irunt ab Homericia, quod aere sunt firmati, unde I, 35. Troiani: Vria Mant laeti et mmas satis aere ruebant.

Campos salia aere seculant. eque vero semper nam I, 1ο4 Mansuram rem et v. m: Aetiis in muris remi obnixi ore uere.

20s X, 306. Quapropter opus est, ut interdum suppleatur religium. Ita Helentis III, sl Aeneae Remistam sumist, seis a re instruit armis. Vehomanti remigantium tot III, 560 dicitur:

Insumite remis.

remigium V, 136. 663. 52. transtra quoque pertinent, quo-im nomen III, 289. IV, 273.

Sed praeter remos transtraque alia etiam Spectandae sunt natum partes. otissimae sunt prorae, quae aeratae X, 223. ocantur, in quibusque rostra sunt fixa, quae V, in VIII, Mad rei veritatem expressa ridentia appellantur. Cf. X, M. Tar-iontia adhortationem: Dimieam findite rostriamne terram, aulatimque assii premat i a earina. 'ormam in numin et picturis antiquis habes.

De puppibus deinde notatu dignum, quod V, 33. motae bisse V im aerea appellatur, dignius VIII, 6M:

Tanis mola iri turritia timibus instant. hi Servius doeto: Hoc de historia traxit; nam Agrippa primuso genua turrium invenit, ut de tabulatis subito erigerentur, nimia ventum esset in proelium, turre hostiirus improvisae. Sedon eas poeta tangor videtur turres, quae de navi a improviso riguntur, sed quae in ipsis fixas tanti Iam Cn. Pompeius sIius est Caesare . iv. III, 40: navem, qua erat ad ustodiam ab

140쪽

De navibu . Acilio posita, pluribus aggressus navibus, in quibus ad libram cerat turres, ut ex Superiori pugnans loco - - adversariorumanus diduceret Deinde . Gall. III, 4. 1 Turribus autom ea citatis tamen has altitudo puppium ea barbaris Venetorum navbus superabat' lor. IV, 11 ηQuippe a senis in noveno remirum ordinibus, a hoc turribus atque tabulatis allevatis east iloruue urbium specie non sine gemitu maris et labore ventorum feribantur. Uerum huc non portinent, quae in ipsa Syracumrum Narcellum oppugnatione anno V. C. DXXXVIII a Livio XXIV, 4memorantur turres Contabulatae, quae ad Aolam murorum obsidione pertinent. In numis quoque turritae puppes interdum eonspiciunt Neque illud negligendum, quod austa occasione oblata naut puppes coronabant. Ita IV, 418. Troianorum do Carthagine di

Quem talorum morem fuisse iam ex ipsius nostri comparatior Georg. I, 303. percipis:

ceu pressae cum iam orium elisere carinae, Ptimibus et laeti nautae irvsauere coronas.

Qui loci ita differunt, ut illi vela dante naves ornent, hi vero portum delati. Rem inlustra Sueton Viteli 10 11 Namque itine

inchoato per medias civitate ritu triumphantium vectus est, perqflumina delicatissimis citavigiis ot variar uim coronarum I nere redimitia inter profusi8Simo ipso niorum apparatuS, nulfamiliae aut militis disciplina, rapinas ac tetulantiam omnium iocum vertenA. Ovid. metam. U. 696: Torta coronatae solvunt retinacula puppis. Valer Flacc Argon. I, 301: visa coronatae fulgetis tutela carinae. Quaesitum vero Saepe, mirum in puppi an in prora tutela naviufuerit. Distinguenda sunt in igno et tutela. frius, quod dei vel deae alicuius imaginem sed ferarum vel monstrorum abilosorum exhibebat, in prora fixum erat. Cf. Antich. d Ercol. V lTali ration X, 156: Aeneia puppis

Prima tenat, rostro Phrysios subiuncta leones. ubi rostro, prorae itaque Phrygios leoties subiunctos esse notati verum si poeta pergit: Imminet Ida super, rofusis oratissima Teucria. Hic munus aede Aeneas, secumque Orutat Esenrus eui varios, Pallasque sinistro Ad tis aseri iam quaerit Mera . . . .