Opuscula physica et chemica. Pleraque seorsim antea edita

341쪽

De isti actionibus Electivis.. 319

star salis acidi consideratus fuit. Tollas evat cete athali vegetabili addito, eXcessum acii ldum 84 habebis tartariam tartarisatum, quiti Gallis Sal vegetabilis audit. Nihil igitur aliud hesi laitarus clepia ratus, qUam tartariis tar- tiari satus, cum determinata acidi abunda it attia, di hac addita tartaro tartari fato ex illo smox oritur, aqUae sol Ventis inopia qua ma- Nimam partem fundum plertimque pet nS. tDifferunt igitur tartarus & tartarus tartari-

V , noxi in teriis ingredientibus, sed ea

irumdem diversa proportione, & stupenda thinc nihilo minus enascitur discrepantia sa- poris, aliarumque facultatum, in primis Ve-

iro solubilitatis. Scilicet, tartarus tartari sagistUs avide adeo aquam appetit, Ut in aere illium ido fere deliquescat, contra Vero tarta- 4 riis iso requirit partes, si i in Calore me-

iidio solvetur, quod eo magis est mirandum, ii, quo certius constat. & ipsum acidum super i suum per se, & aikali vegetabile tartarisa tum, facillime aquam subire. Abundantia, liquae dissereni iam producit, nec crystallisatione, nee hi tro humectato, nec alia tolli l potest ratione, nisi sola saturatione. HABEMUS igitur exemplum perspiciatim, ex quo certe colligere licet, alliati vegeta 1 bile licet saturatum, determinatam tam GH

I. abundantiam acidi tartari non modo non re-

ripuere, sed etiam facillime recipere. PCrspicuum heic elucet exemplum attractionis 1 inter salem neutralem, & acidum ejusdem

342쪽

speciei, ac Compositionem ingrediens. Si laliud acidum quodcunque tartaro tartari sato instillatur, tartarus itidem se Cernitur, quod ita eXplicari sol et, quasi acidum adhibitum lvi expelleret tartariam. Sed tartarus non est acidum solum, uti diu creditum fuit, cur igitur ali ali huic unitum si inhil expellitur λ Si laete praecipitatio vi propioris adsi-

Nitatis evenit, Cur eamdem etiam esticit acidum tartari Θ Cur acetum, acido tartari re

xum operationis percipiamus, concipiatur tartarus tartari satus ita bipartitus, ut altera pars b tantum contineat acidi, quantum alteria necessarium est, Ut fiat tartarus. Addatur jam acidum peregrinum, basin ali alinam partis o saturans, refluet acidum tartari eidem antea unitum in alteram a, qtace tanto ardore illud antea appetit, ut moκ arripiat & in tar-- tartam abeat, modo quidquam accedat, quod

principiorum cohaerentiam in o vel tantillum infringere valet. Sal Sa ignetti eodem se habet modo. Si ali ali volatile aqua solutum acido tartari sensim saturatur, tandem tartari solubilis alia

rime si lubilem, ob laxiorem Vero principio-TUm neXUm, Vulgari magis acidum. SED non tartarus solus csentialiter abundantiam acidi requirit. Novimus dudum plures sales ejusdem indolis. Sal acetosellae con-

stat l

343쪽

stat alliati vegetabili & acido peculiari eκ- cedente XXIV). Ita quoque acidum arsenici ex asse satura tuni aikali vegetabili; in crystallos cogi nequit, si Vero quantum satis

abundat acidum, egregiae haud difficulter cona crescunt . XX). Hinc patet, cur sal arseni-icalis Dona. MACQUERI in crucibulo huc usique praeparari non pol ait, nam necessariai abundantia ignis vehementia fuit expulsa. Dou1M 1 DU HAMEL & GROSSκ per ter- ras quoque absorbentes tartarum fieri solu-l bilem observarunt, sed ignorato Vero hu- jus operationis nexu. Scilicet, addito aikalli abundans saturatur acidum & tota massa siti solubilis, creta vero eumdem absorbens exini cessum mox salem dissicillime solubilem irene

irat, qui ideo fundum petit 3. XXl II), ast,

abundantia illa acidi a tartaro separata, non inisi tartarus tartarisatus restat, qui facillimae

est solubilitatis. ANNO 176o attentione dignissimum di x talo

gavit experimentum D mUS BAUMe, quo patere eκistimat, tartarum Vitriolatum totum quantium acido nitri posse decomponi via humida.lHoc quoque eXemplo reeiprocas adfinitates

extra omnem dubitation 'ς plepna positas creta

dunt recentio rham nonnulli, sed propius examen omnem dis lipat ambiguitatem. Observandum igitur est, 1:o quod tartarus vi-itriolatus aqua solutus, instillato acido vitrioli Concentrato, tertiae salis parti respondente, xaporando abeat in crystallos, quae ψ pon-Bergna. Opusc. Vol. IIL X deris

344쪽

3aa De Attractionis iιs Electivis.

deris auctae, siccae manent, quam ViS aeldae. Pliis acidi salem deliquescentem generat. Edic fius acidus destillando in retorta aegre totus abigitur, in crucibulo melius fundendo finis obtinetur. Iteratae crystallisationes non Valent. Plures Cum spiritu vini reetificatissimo lotiones Optim iam praebent e dulcorandi medium. a: do Acidum vitrioli justa dosii nitrum plene decomponere no ViiDUS, etiam via humida, Unde major ejuSilem, quam acidi nitri attractionis vis, elucet.

Non igitur heic opus est distinctione inter

viam humidam & siccam. 3 O I artarum vitriolatum acido nitri forti & calido solutum, qua tertiam tantum partem, Vel partam Ultra, decomponi, quaecumque demum adhibeatur acidi copia. 4:o Nec opus esse calore, nec acido nitri concentrato, etenim fortioni cuidam aqua ita dilutae, ut nullum ederet fumum, addidi copiose tartarum vitriolatum pulveratum, in loco frigido reposui per 36 horas, quibus elapiis liquidum

decanthavi, spirituque vini rectificatissimo adfuso praecipitavi pulverem album , qui collectus & siccatus Verum fuit nitrum, & nO-itatu est dignum, quod tartarus vitriolatus non de compositus mediante superfluo acido ita fuerit solubilis, ut spiritu vini aegre se

sta acidi abundantia praeditum, Ut in momento primo, nullo modo ab acido nitri concentratis limo mutari. Vix susscit tartari

vitriolati pulverem acido vitrioli imbuere,

345쪽

De Attractionibus Electivis. 323

di mediante aqua fervente simul solvatur opore itet. 6 o Praeter acidum nitri, etiam salis &astartari, multaque forte alia, similiter tarta rum vitriolatum decomponere. Sal Glaul, it tri vel Alliali minerale vitriolatum acido mu-i triatico totum etiam solvitur, sed praeter pro- lpter tertia tantum pars decomponitur, Utio iobservavit D. I 1RWΑΝ. 7:o Duas tertias tara stari vitriolati, quae restant infractae, cum

i : abundantia acidi vitriolici in crystallos abire, & qua indolem illis convenire, quae in pri-

lmo momento Comparantur.

His C si perpensis facile patet, heic eodem

1 modo negotium peragi ac Cum tartaro taraitari sato. Sit b pars tartari vitriolati tanta, ut ejus acidum determinatam illam abundan-litiam, qUam altera a recipere potest, conti-

neat. Additum acidum nitrosum per se &t solum basii vitriolicum privare nequit, asst at illud simul attrahens, resistentiam eo has line minuit, ut nitrosum basin ali alinam, b ari ripiat, subsistit vero intra limites determi- matos. Sit tartarus vitriolatus in duas divit stas partes, quarum altera suam acido nitri praebet balin , altera , quae non decomponii tur. Heic igitur 3 vires agunt. Appelletur. Vis, qua tartari vitriolati pars decompositio nem respilens attrahit determinatam acidii abundantiam B illa, qua pars decompo- i nenda suam retinere conatur basin, tan- dem vis acidi nitri in eamdem basin C, pa

346쪽

324 De Attractionibus silictivis.

ε C, B, haec mox perlicitur. de tartaro vitriolato in aeido nitri soluto diximus, de sale Glauberi, & ammoniaco secreto, multisque forte aliis, itidem valent, adeo ut e phlogisto, in sale aikalino praesente, derivari nequeant hae decompositiones. Nitri & salis digestivi solutiones

concentratae, acido tartari instillato, cito verum tartarum ex antea explicata ratione demittunt: nitrum Vero quadrangulare & salmarinus, qUorum basis alliali minerale cum acido tartari longe aliter se habet, nullam in similibus experimentis porrigunt praecipitationem. PLURES anomaliae spuriae e sublato vel diminuto excessu acido oriUntur. Scilicet variae

materiae quibusdam menstruis sales gignunt adeo difficulter solubiles, ut sine abundantia suspensi teneri nequeant. Ita Calx acido aris senici copiose solvitur, sed aikali volatile causticum, magnesia, calx ipsa & in genere omne, quod excessum acidum absorbere valet, mOX praecipitationem procreat. Si quis hinc calcem ali ali volatili cauistico & magnesia extrudi concludat, certe fallit &eodem jure idem per calcem ipsam fieri contendere debet. Praecipitatum examinatum non calcem solam exhibet, sed acido arsenici satiatam , quod operationis indolem sautis prodit. Cum calce, acido phosphori solvenda, eadem recurrunt phaenomena, & cum multis aliis, aegre solubilibus. OMNE I

347쪽

OMNps fere sales metallici heliotropium tirusant & hic excessus vix tolli potest sinessalis destructione.

SED non acida tantum saturitatis limites linterdum transgrediuntur, idem qUOqtie Va-

llet non numquam de basi & salina, & ter irrestri, S: metallica. Borax optime depUra ita haud ambigua prodit signa alliati abuni dantis salis sedativi aequali fere ponde ire adhuc opus habet, ut plene satiaretur. Cur acidum arsenici, athali vegetabili per fisecte licet saturatum, nihilo minus acidum e nitro destillando expellat, antea explicaVi f. VI), sed heic addi potest, quod aciduma arsenici etiam aikalini salis excessum, dum aes Cucta instantes permittunt, appetat, & hio

lEx eodem fundamento alliati vegetabili adin cirrate satiatum acidum arsenici hepar sul- phuris & sepones decomponit, Uti Drnus S HELLE detexiti A luminis acidum paullum excedit, adeo ut heliotropium possit rufare, adhuc majorem abundantiam recipere valet, sed etiam vicissim propria basi ultra lsaturationis limites onerari. Calx plumbi his aturno corneo & saccharo saturni in abunt dantia quoque adunari potest. Turpethum iminerale & pultas Algerotti basi abundant post exactissimas lotiones destillando acidi liportiunculam porrigunt. Alia praetereo eX empla. Itaque ere omnibus allatis patere opinor, illam de determinata alterutrius in, a gre

348쪽

3a 6 De istractionibus Electivis.

gredientis abundantia doctrinam, non modo non absurdam esse , sed re vera in mUltis casibus locum habere. Haec quidem abundantia laxius plerumque adhaeret, quam quod saturationi necessarium est, ideoque haud raro facile abigitur, sed hoc non impedit, quin sit realis. Est heic, ut antea monui, attractio inter salem saturatum & acidi vel baseos de terminatum eXcessum. Forsan talis in omni.hus salibus compositis locum habet, pr Valente jam vi, qUse acidum, alia Vero vice, quae basin appetit, quamvis haetenus non nisi Pauca exempla innotuerint. Ad fidem quoque pronum est, quod mole culae salinae sol u. tae majorem recipiant excessum, quam Concretae, hoc saltim modo se gerunt eaedem respectu materiae caloris longe subtilioris, liberae namque Concrescendo plerumque secer-NUnt certam portionem, quam sub solutione arripiunt. Aperitur heic no Viis CampUS, nondum aratus & satis quidem disti cilis, quum debiliores sint attractiones compositorum & interdum vix observari possint, in terea notabilia phaenomena eκ illis nonnumquam Unice sunt derivanda. En eκ-emplum. Digeratur hydrargyrum aestu, Crystallisationem impediente, in aequali aeidi nitrosi pondere: initio metallum cum esservescentia modo consueto suscipitur, tandem vero bullarum generatio cessat, nullusque Oritur aer nitrosus, interim tamen hydrargyrum sensim minuitur qUa maximam partem. Heie primo hydrargyrum nitratum

349쪽

De Attractionibus Electivis. 327

vulgare, hasin calcinatam tenens, formatur, i&hoc de in hydrargyro satiatur, cujus phto-sgiliora manet. Si solutioni hujus salis ad-ffunditur muria soluta, pulvis albus decidit, qui genuinus est Mercurius dulcis in no- , is fiam a Pharmacopo ea suecica hac metho- do paratus praescribitur e). Acidum nempessalis sub mixtione hydrargyrum Calcinat Um arripit, abiens in Mercurium sublimatum cor-tro silvum qui mox hydrargyrtam completum: ad plenam mitigationem sibi appropriat, ia nihil aliud accidit, dum via sicca praeparatur Mercurius dulcis.

. X. Quomodo determinandae attraditones elediivua simpliCOS. PEN si TΑΤ is & consideratis, quae obsta re possunt, dissicultatibus, ad propositum

properemus. Sint a , c, d, &c. divers et materiae, quarum attrahendi vires respe stud sunt eruendae.

A) Solvatur Ad sh. e. A d ad fatu ritateria Unitum,) aqua destillata & dein e parva doli addatur, quod vel per se aqua solubile esse potest, vel etiam insolubile. Sit primum e solubile, hujus adhiberi debet

solutio Concentrata, quae instillata solutioni in interdum mox congrumat praecj-

350쪽

328 De Attractionibus Electiois.

pitatum praebet, qhiod collectum totumque, Laut qualitatibus propriis, no Vlam con- nubium prodit, aut is extrusum, aut inter dum utrumque. Jam Ulteritas restat e Xploran. dum, num omne d sufficiente o possit unione pristina extrudi. Probe heie in genere notetur oportet, de componentis c duplo, triplo, immo interdum sextuplo majore opus esse

quantitate, quam quae A libero saturando susscit. Si e nullam efficit separationem, nequidem post plures horas, ad crystallisatio . nem sponte vaporet liquidum, vel ad siccum,

calorem eminentioris gradiis ex itando, ne ad. .

finitates quodammodo turbet f. t V). Heiu

cognitio materierum, qua figuram , saporem, solubilitatem, fatiscentiam, reliquaSqUe pro-Prietates, eas etiam, quae alioquin nullius momenti esse videntur, multum juvat, ut

tuto facileque dijudicetur, ratim & qualis locum habet decompositio. Interdum materia libera, vel addita, Vel eκtrtasse, eXaminanti multum negotii facessit, proprietates alterius genuinas celando, ideoque, si fieri potest, aqua, Vel spiritu vini, pro re nata prudenter esst auferenda. PONATUR jam e insolubile, e. g. metalium , ejusdem lamina nitida & prohe depurata solutioni Ad immittatur, & num in eadem quidquam deponatur observetur. Pluribus successive immisiis laminis tandem innotescit, num pars tantum ii, an omne, vineula laxet. Non numquam nulla exerce